Ontwerpen van bouwknopen

van

: [lt

:: :

...

....

.

. .:

.

.

.

;:

: .

.

c.

.

. . .... . . . ' .'

.

...

,', "

e

·

o

...

.

..

.

.

...

.

.

..

.

.

..

. .

, .. . . .

...

...

. .

.

.

.

.

.

.

,

...

,

...

.

.

.

..

.

.. ..

.

. . .

.

.

.

. .

...

.

.... ..

.

vi:

..

··

.

...

...

.

. _.. .. _.

. .

_{. ..} , . ..

.

.

.

. . . . .. .

.

.

.

...

.

..

.

;.:.

:

.

'

,' .

-:.:-»~."

...

. . . . , . . . . ir R. Sackman \

·EN EN BOUWMETHODIEK - deel 4

ONTWERPEN VAN BOUWKNOPEN Bibliotheek TU Delft 1111111111111111111111111111111111 C 0003831878

8337

181

ONTWERPEN VAN BOUWKNOPEN

DEEL

4

serie Ontwerpen en bouwmethodiek

lr R. Sackman

lr J.J. Cuperus

Uitgegeven en gedistribueerd door: Delftse Universitaire Pers Stevinweg 1

2628

CN Delft Tplefoon:

(015)

783254

In opdracht van: Vakgroep AST

Architektonische en Stedebouwkundige Technologie

Bouwmethodiek Prof.ir. A. van Randen Technische Universiteit Delft

Faculteit der Bouwkunde Berlageweg 1

2628

CR DELFT

CIP-GEGEVENS KONINKLIJKE BIBLIOTHEEK, DEN HAAG

Sackrnan, R

Ontwerpen van bouwknopen / R. Sackrnan - Delft : Delftse Universitaire Pers. - (Ontwerpen en bouwmethodiek :

4)

Uitg. in opdracht van de TU Delft, Faculteit der Bouwkunde, vakgroep AST Bouwmethodiek

Met lito opg.

ISBN

90

-

6275

-

404

-x

SISO

692

.

1

UDC

69

NUGI

655

Trefw.: bouwkunde.

Copyright

1

988

by vakgroep AST

All rights reserved. No part of this book may be reporduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means without written permission

INHOUD

1. inhoud

3. voorwoord

5. de streep van de architekt

21. de streep van

de stede bouwkundige

29. enlge

~ndere bouwmethodiek boeken waarop men kan terugvallen.

prof. ir. M. Gout

kollegediktaten 1e en 2e Jaar

bundels 1 t/m

6

groep van Randen:

- bouwdeeldiktaten dak en gevel

- de bouw in de knoop

- voordenken of nadenken

- 15 gevels

- lnpassen, aanpassen, oppassen

- ontwerpen met draagkonstrukties

- gevel, draagkonstruktie en

instal-laties, hoe beinvloeden ze elkaar

- detailseries 1, 2,

3

en

4

- uitvoeringsoverwegingen groep Dijkstra: - projektenkollegediktaten lr. J. van der Woord: - produkdokumentaties prof.ir. M. Zwarts: - bouwmethodiek I - relatie vormgeving-techniek bouwknopen

VOORWOORD

Dit boek "Ontwerpen van Bouwknopen" is het 4e de boek

uit een reeks, die relatie tussen ontwerpen en bouwmetho

-diek in beeld wil brengen . . . .

Indien dit boek inzicht biedt hoe samenhangen tussen (met

elkaar te maken hebbende) aansluitsituaties eruit kunnen

zlen, en we zo'n samenhang als Bouwknoop definiëren, dan zou (met dat inzicht als gereedschap) het boek "Ontwerpen met Bouwknopen" geschreven kunnen worden.

In deze zin is dit boek daar een voorstudie van.

· ... .

Dit boek "Ontwerpen van Bouwknopen"

houdt zich net als "Ontwerpen met Draagkonstrukties" bezig met de kon

-struktie van het hele gebouw. Werd in

dat boek iets gezegd over globale ont

-werpbeslissingen (de keuze van draag

-konstruktieprincipes) en hun gevolgen

voor het gebouw, nu zal het gaan over specifieke ontwerpbeslissingen (het bouwkundig detailleren) en hun gevolgen

voor het gebouw. Dit boek zal niet gaan

over het ontwerpen van details, maar over het ontwerpen van details in samen

-hang met andere details, kortom het ont

-werpen van bouwknopen.

In het "Dakdiktaat" wordt het verschil

en de relatie uitgelegd tussen detail en bouwknoop:

"Een detail is slechts één aanzicht of

doorsnede van de totale ontmoeting tus

-sen bouwdelen, het is een stuk van een bouwknoop. In de bouwknoop wordt de sa

-menhang van de beschouwde delen door

meerdere details weergegeven". (p. D5-6).

En: "Bouwknoop: Het totale trajekt waar

-over twee of meer bes.chouwde bouwdelen

elkaar ontmoeten". (p. D5-7) .

Om het bouwknoopprobleem nader te schet

-sen wordt de aansluiting van hellend dak

aan vloer en gevel aan een onderzoek on

-derworpen. Ieder ander detail zou

overigens ook als startpunt kunnen dienen, doch de gootknoop is zeer aanschouwelijk, omdat hier drie pakketten bij elkaar ko

-men, elk vlak met zijn geëigende materia

-len en problemen.

Wanneer het detail af is, ziet het er

logisch uit. Alles zit op zlJn plaats. Maar

/ \. / / \.

"

\.

,

,

_,

\.

"

\.

,

het is slechts één doorsnede van de totale

ontmoeting der bouwdelen. Het

ontwerp-probleem zit hem dan ook niet zozeer ln het

ontwerpen van een detail, maar in het

ont-werpen van de details in samenhang met

elkaar.

Hoe ontstaat zo'n detail?

Welke gegevens liggen vast en welke moeten door keuze bepaald wordèn? Laten we eerst

eens kijken naar plaats en maat der

pak-ketten. Ieder ontwerp begint met een blanko~==================~

blad (1), waarop we als eerste streep

bij-voorbeeld de bovenkant van de vloer aan

. ", .

kunnen geven. Deze zal als regel voortkomen ... ' .

uit het ontwerp, mede bepaald door

voor-schriften (2). Hetzelfde geldt voor de

vrije ruimte onder de vloer, ofwel de

pla-fondhoogte. Maar hoe dik is het konstruk-tiepakket? Dit hangt af van de materiaal-keuze en konstruktieprincipes, beide in re-latie tot de overspanningsgrootte

(3).

Plaats en maat van het gevelpakket worden op vergelijkbare wijze nader bepaald:

ruimte- en stedebouwkundige eisen, mate-riaalkeuze en gevelopbouw en de hiermee samenhangende konstruktieprincipes

(4).

De binnenkant en de helling van het

dak-pakket worden bepaald door de ruimte-eisen in het ontwerp, terwijl de dakhelling ook

nog bepaald wordt door stedebouwkundige wensen en elsen en de keuze van de dakbe-dekking

(5).

De dikte van het dakpakket wordt bepaald door een samenspel van keuze

van konstruktieprincipes, overspannlng,

op-bouw van het dakpakket en de overspanning

(6 ).

---Met het aangeven van plaats en dikte van de

pakkEitten en hun ontmoetingen is het pro

-bleem eerder aangegeven dan opgelost. Om

het "detail", de ontmoetin~ der bouwdelen, te kunnen tekenen moeten we iets weten over de hoedanigheid der materialen (materiaal/

bouwproduktkeuze) en hun exakte plaatsen.

Laten we uitgaan van een betonnen vloer en een houten gevel. Hoe is hun ontmoeting?

Wat ~s de plaats van de gevel ten opzichte

van de vloer? Het moet duidelijk zijn dat op dit soort beslissingen het hele skala van overwegingen van toepassing is, zoals 'dat in de diktaten "Dak" en "Gevel"

om-schreven is.

Voor de lijn van dit verhaal wordt volstaan

met een beperkt aantal overwe~ingen. De

keuze valt bijvoorbeeld op de plaatsing ,van

de gevel half voor de vloer, waarmee deze elementen gefixeerd zijn.

I " ' . :

, "

,

"

W4J'

:

~ :

Voor de ontmoeting vloer-dakpakket moeten dezelfde vragen gesteld worden. Wanneer we voor een plaatachtig of doosachtig dak-pakket kiezen (bijvoorbeeld om de i~ola­ tiemogelijkheden en de snelheid van aan-brèngen) leidt dat tot een lijnvormige.

aansluiting tussen dak en vloer.

De muurplaat is voor deze gevallen een be-proefd hulpmiddel en zou in dit geval eigenlijk "vloerplaat" moeten heten. Er kan gekozen worden uit twee plaats-prl.ncl.pes.

- -

- - - -

- ---~~-

---Stel dat de afweging uitvalt in het voor-deel van de variant met de muurplaat voor de vloer.

Deze keuze staat echter nog l.os van de dikte van het dakpakket.

Toch is die dikte van invloed op de bouw-knoop, omdat deze bepalend is voor de . plaats en de maat van de dakgoot: denk

aan de afwateringslijn van het dak~en het

zicht van onderaf op de dakplaatrand.

Plaats en maat van de dakgoot dikteren de bevestigingsplaats van de gootbeugels "midden in de bouwknoop" en daarom moet er

dus bij het vaststellen van de gevel-vloer~~--~~~~~---~

ontmoeting al rekening gehouden worden met plaats (ook helling) en maat (dikte) van het dakpakket.

'. ' ." 'Ij:~

' . . .

L

···:, :··~

~~~:~~~:~ ~~~~~~~:; ...

::::::::: .::::::::

... , ... .

... ... .

Hiernaast wordt het allemaal nog een keer samengevat. De gootknoop "cloudlike" ont-worpen en de gootknoop ontwikkeld vanuit

.

"

een opsomm~ng van overweg~ngen.

Gegeven: - bovenkant vloer - hou~en kozijn dakhelling gordirigkap - 'ker~sche pannen. Bepalen: - vloèrmateriaal dikte vloer

plaats en vorm rand vloer - plaats kozijn

- doorbuiging vloer - verbindingswijze kozijn - stelruimte t.b.v. muur

plaat als verloren bekisting trekt deze krom?

- type dakplaat

- plaats dakplaat/muurplaat - bevestiging/afschuining - tochtdichting

- kan dakplaat'oversteken? - plaats goot - goottype - bevestigen onderpan - ventilatie - onderhoud, uitvoeren 12 . ... ~----­ . ~

-JfL-=

~

:

_.

... . ' " 0: . . ." ~

~

. .

Op detailniveau blijkt dat de eerste lijn al veel vastlegt, maar er zit nog veel meer aan de knoop vast: een geheel aantal pannen

tussen goot en no~ legt de. plaats van de

nok vast. Zo wordt ook de plaats van de dakdoorbrekingen (bijvoorbeeld de schoor-steen) aan de hand van de pannenmaat be-paald, zowel in de hoogte- als in de

breedterichting. De speling ln het dakvlak, door de pannen getrokken of gedrukt te leggen is te gering om de uitstraling via de pannen te negeren.

(Zie voor verdere informatie het diktaat

. "Dak" . )

De pannenverdeling wordt niet alleen be-paald door de speling in de kop- en ZlJ-sluiting, maar ook nog beperkt door de doorbrekingen.

De uitstraling Vla de pannenmaat laat zich fraai illustreren, maar vindt ook plaats ln de andere richtingen. De plaats van de

andere gevel en van het trapgat worden mede

bepaald door de maat der vloerplaten; alle

vloeren en de fundering zijn door de gevel

met de gootknoop verbonden.

,

0 0 0 0 0 0 0 0

." . . " yl!!l ! I , •• r I , ••• • ••• , . . . . !!!! . . . .

Dat uitstraling plaatsvindt ln de "harde!!

,

materialen is te begrijpen; ruimte is " zac ht" en an meegeven, maar ln de k . prak~

tijk blijkt dat ruimte vaak harder is dan materiaal.

Wanneer er iets verandert in het ontwerp (er wordt bijvoorbeeld gekozen voor een

dikker 'dakpakket) zullen er verschuivingen

plaatsvinden. Hoe kunnen we de uitstfaling

zo klein mogelijk houden (of zelfs voor-komen) wanneer materiaal en ruimte hard zijn en niet meegeven?

Bovenkant dakpakket blijft op zijn plaats: - de ruimte wordt kleiner

- de. gootknopen veranderen.

Binnenkant dakpakket blijft op zijn plaats, de dikte van het pakket neemt toe zoals door de pijlen is aangegeven:

- de ruimte blijft gelijk

- alle aansluitingen veranderen.

Binnenkant dakpakket blijft op zijn plaats"r---~---~

de dikte van het pakket neemt toe zoals door de pijlen is aangegeven:

de ruimte blij ft gelijk

alleen de gootknoop verandert.

Uitstraling vindt niet alleen plaats door het m~teriaal van de bouwdelen, maar ook door de materialen in de ruimte en de

daarmee samenhangende e~sen voor de ruimte

Mînimale ruimtematen liggen vast in

Yoor-o

schriften en zijn, mede in verband met overheidsfinancieringen zeer dwingend. Verandering van details (materiaal en/of

ruimte) kan .grote konsekwenties hebben.

Er zit immers nog een heel huis aan vast.

16.

..... e. .... ....sz....

•••.• c.1"1

-.SZ-Aan de hand van het dak 1S de samenhang van

de details doOr de vaak dwingende maten van materiaal en ruimte aangegeven. Dit

ver-schijnsel doet zich voor door het hele gebouwen niet alleen bij woningen, doch bij ieder bouwwerk.

Let vooral op de leidingen als veroorzakers van uitstralingsmoeilijkheden.

Om het eenvoudig te houden is de samenhang

der dingen uitgelegd aan de hand van verti-kale doorsneden, maar het is een ruimtelijk

fenomeen, waardoor. de definitie van de

bouwknoop ook wat duidelijker wordt: "Het totale trajekt waarover twee of meer be-schouwde bouwdelen elkaar ontmoeten". Een detail ontwerpen heeft geen zin. Het moet ontstaan in samenhang met alle andere ontmoetingen. Bij het detailleren van een gebouw is dus kennis van de samenhang

nood-zakelijk.

~==================================~

Een goed hulpmiddel is de isometrische tekening gekoppeld aan de doorsnede. Door dit in verschillende richtingen te doen wordt de kans dat er verborgen gebreken mee ontworpen worden een stuk kleiner. In deze tekening wordt een geluidslek zichtbaar bij de aansluiting van de woningscheiding op de gootknoop, die bij het tweedimensionaal ontwerpen nauwelijks ontdekt en dus voor-komen had kunnen worden.

-Vroeger bestond dit probleem niet. Materiaal en eisen veranderden niet, de

"goede" oplossingen waren in de loop der tijden ontstaan. De details stonden in het

,

leerboek. Daarin waren de samenhangen al verwerkt.

De detailseries 1 , 2 , 3 en

4

laten z~en dat

die ene goede oplossing niet meer bestaat. Iedere keer is de kombinatie van materialen en eisen weer anders, teruggrijpen naar vorige oplossingen is meestal onmogelijk. Overwegingen op grond waarvan beslist moet

worden) ver,anderen minder snel dan de

kombi-natie van materialen en eisen.

Al de detailseries geven een opsomming van mogelijke relevante overwegingen.

gegalvaniseerd sulcn p,nh" k,

2 X ,25 Olm, VOO" hellingen ;;;: 60'

ste

\

.

.

. ',

...

\ , . ' .

.,

,::;;,-:

..... .

:rt;J

o

.

.

_,....---4

P

l"!"I

p-'

Q _{j • .} . ", 0 ... ,: . C.~

0

,. , Q. .1 .• I

I]

.,.

' .. i '1 "

.

.

.

: ' , ' n ~

..

....

,

' ... :

...

.

~ ;

..

,

1

; 'l

. .J .... I _ I' ' : • • '. ___ ._L_ .• l..1

o .

Cl'l Cl : Cl : 1 '. ' .• iiiiiü'" "' '"

.

I I aSO 145 : . •

. '

.

.. .& A' A' A', A' A I m'ï[I]

ra

r" : .

,

, , ,

'

.

. : . I

_~_:

..

~~.:.:.t~:-.~:~

-> ... , ... .;. .. ~... .:)~'.. _J.,

.

c.

,~

o. ,; t 'I o:c'o~ë; . . . • I

iJ7 1&\ 1I\.1t4 lil 151 ",

.

,

'St "Co .,.

A' a" .. ,

A"

;

1. . . .

0)

.

,.0

. - H'"

o

Cl', 2.2 "'-'P'" 'l'''r . , ; • CJ .

lr'

ö

.l

:,

'

.

..1:

.

'

,1

"

-Hl ,

t!J I CJ ~ ol , ' I .

1

180

I~.'7'.\77:"':'~ I~

. , Alt ....

'lil

At A4, A~

o

I i

~,

'. _"'-.'

_it::r"

r

q

I . I I : , r. .1

"-'-Ji

.

.

1;(2)·

I

J~

, ...

-r ./ l i J " _'

..

.': '

l'

!l

j' 11

.

,

.

-;

~ .... . .. ... •• I ( , -I , , .

.

.

..'

"l

'1

r:u'

en !.q

' 1

;.

j

~---. •. _J

-o

l._, :.'~.~._.J: ... _~

..

-

. .

--!: .

-

-

...

.

,

• ti,

t!J

!

Cl 'C'"

• I , • , .. . ! ~; ,

'rb' .

• : ' i

I

D..!!l_

'.

L .•

-T

...

·

_··r

, t·

Het is goed te weten dat er veel aan het detail vastzit. Maar wat heb je eraan wanneer je een stedebouwkundig plan zoals hiernaast uit moet werken? In,zo'n geval verloopt het ontwerpproces van globaal naar specifiek. Dat is een andere volgorde dan hiervoor is aangegeven vanuit het detail. Toch is de vaardigh~id vanuit het detail te

kunn~n denken van groot belang, omdat

globale beslissingen alleen genomen kunnen worden bij de gratie van de kennis van het detail. (Zie ook "Ontwerpen met draagkon-strukties", p. 9~) Er is een verband tussen de streep van de stedebouwkundige en de gootknoop, bijvoorbeeld.

Dit verband wordt ontknoopt door ter plaatse van een sprong in het bouwblok plaats, maat en hoedanigheid van de woning-scheidende wand te bekijken en in relatie daarmee de detaillering van het dak.

Op de stedebouwkundige tekening staan de kavels aangegeven en daarmee de hart-op-hart maatvoering der woningen. Deze lijnen hebben juridische waarde en dienen aange-houden te worden door de architekt.

El

Laten we twee konstruktieprincipes met elkaar vergelijken, te weten een ankerloze

spouwmuur en een enkele muur als won~ng­

scheiding.

Een ankerloze spouwmuur verdient de voor-keur als het gaat om de geluidsisolatie,

maar ~s duurder en heeft een groter

ruimte-beslag.

Bij de ankerloze spouwmuur worden maatpro-blemen bij verschillende invullingen

voor-komen. 24. _._._.-. -r-' - ._.-. _. _._. -1--,-, _. _. _._. -. . ' ' ... _ ._._. -._._.

_

.

_

.

_

.

-"\ ----i<1iI1 r-' _ . _._._.~.

_

.

_

.

_

.

_

.

_

.

_-1--, , , , -1-'- ' _ . -.

..

.

.

.

.

.. .

.

' .

_

.

_._

.

-._.-_._

.

_.-- '- '

-'-Bij het dak ontstaan nog meer problemen doordat er in het vlak van de bouwmuur een wisseling tussen binnen en buiten

plaats-vindt. (Verzin maar eens hoe dit opgelost

kan worden zonder koudebrug!)

::.'

Bij een enkele bouwmuur zijn er twee

moge-lijkheden: Het metselwerk kan op de vloer

gezet worden, of aan de muur bevestigd worden door het op een hoeklijn op te leg-gen.

Afhankelijk van het gehanteerde bekis-tingssysteem wordt de muur in een of twee keer gestort.

.....

Bij een ankerloze spouwmuur kan het metsel-werk op het gestorte d€el doorgemetseld worden.

/

/

/

Twee dakvlakken ontmoeten elkaar. De breedte van de ontmoeting moet met de pannenmaat korresponderen en is afhan-kelijk van de plaats der bouwmuren. Ook in de hoogte is de pannenmaat van belang. De hoogtemaat is afhankelijk van de plaats van de bouwblokken ten opzichte van elkaar en van de dakhel-ling.

De dakvlakken worden beëindigd met een kant pan en zo heeft ook deze detaille-ring een relatie met de plaats der bouw-blokken. 2.6. Ij

1

~

I1

Het bovenaanzicht laat zien dat ook hier de pannenverdeling van grote invloed is op de detaillering en op de uiteindelijke lengtemaat van het blok: de relatie tus-sen de stedebouwkundige lijn en het dak en dus de gootknoop.

Alle goede be~oelingen ten spijt wordt

dit soort ingewikkelde details vaak niet uitgetekend en moeten ze "in het werk" worden opgelost. Da"ardoor komt ook bij-gaande variant voor.

.

.

. enkele

Deze leidraad gaat over het ontwerpen van bouwknopen en belicht de relatie tussen globaal en specifiek, met de nadruk op de gevolgen van de specifieke ontwerpbeslis-sing op het geheel (het bouwkundig dètail-leren) .

In dit kader volgen nu een aantal

projek-ten waarin enkele bouwknopen toegelicht

worden en met name de gootknoop en de

aan-sluiting tus'sen hoog en laag.

Vergelijking van de diverse oplossingen laat zien hoe besiissingen op detailnivo

van invloed zijn op (het beeid

van)

het

geheel.

- renovatie tuindorp Vreewijk, Rotterdam (arch. Groosman Partners)

(lit. uitvoeringsoefening groep van Randen)

- Almere haven oost (areh. van Stigt)

(lit.: projektenkollege april 1977)

- Sterrenburg 111 te Dordrecht

(arch. de Jongh

&

van Olphen)

(lit. projektenkollege mei 1979)

Tuindorp Vreewijk te Rotterdam

De goot ligt op twee verschillende hoogten (tussen de dakkapellen en boven de dak-kapel) en in verschillende vlakken ten op-zichte van de voorgevel.

De dakvoet is ten opzichte van de oude

situatie,

4

lagen metselwerk hoger komen

te liggen. Het voorvlak van deze

4

lagen ligt daarbij ten opzichte van het oude metselwerk enigszins terug. Mede daardoor ligt de goot tussen de naar voren gescho-ven kapellen en is ook de afstand van de

I, h.w.a. pijp ten opzichte van de

boven-staande wand niet te groot. Het verschil in kleur van het oude en nieuwe metsel-werk wordt geaksentueerd door het

ver-schil in voorvlak. De kapellen zijn twee aan twee gekoppeld. Tegelijkertijd worden ze meer uitgesproken door de terugliggende muurpenant ertussen.

Bij een verdere uitwerking van het goot-detail in een isometrie, komen nog em.ge

vraagtekens naar voten:

- hoe worden de dakplaten tussen de kapel-len ondersteund?

- hoe is de maatvoering van de dakplaat tussen de kapellen?

één plaat of·2 pas gezaagde platen vanaf de scheidingswand?

- let hierbij op de .pannenmaat van zowel dakkapel, als tussengelegen dakvlak in relatie tot het totale dak.

gootknoop

-Het naar voren geschoven kozijn van de kapellen moet nog zowel ter plaatse van de middenpenant als bij de dakaansluiting aan de zijkant gedicht worden.

~ ---~~ -'. ", \

Ir

,\

"

-

-

+

,'+

I I ; • • • 1 r4. .... -: __

_{_}

_ -!L __ _ - - " - -- -/ / 33.

Almere haven Oost

Bij de ontwikkeling van de aansluitingen van gevel en dak stond waarschijnlijk voorop dat het vertikale ritme in de gevel

zo m~n mogelijk zou worden aangetast, maar

als het ware soepel overgaat in de arce-ring van de pannen.

De detaillering is verder ~ngegeven door

de eis dat het geheel een ambachtelijk ge-heel moet opleveren, qua vorm, maat en kleur.

Door deze e~s ~s op een gegeven moment er-voor gekozen om het metselwerk onder de goot eenuitkraging mee te geven.

Soms ontbreekt de goot en vallen de pannen direkt over de uitkraging heen.

In de isometrie komen ook nu weer een aantal vragen naar voren.

- De grootte van: de uitkraging moet stro-ken met de maat van de goot en de h.w.a.

P~Jp·

- loopt de pijp voor het metselwerk langs

of wordt deze in~ehakt?

of wordt de uitkraging onderbroken? - Door de uitkraging bleef de spouw

kenne-lijk niet over de volle hoogte gekenne-lijk .. ~ Hoe wordt dan de kozijnaansluiting? en de spouwafdichting?

- Hoe wordt het lodorite bevestigd onder de goot en boven de kozijnen?

De plaatselijke klossen bieden we~n~g

ondersteuning.

gootknoop

maar ook zoals 1n het detail te Z1en is;

hoe moet het gat tussen scheidende draagwand en gevel dichtgemaakt worden?

..

.

10

/ / ./ ./ ./ ./ ./ ./ / ./ / ./ / ./ ./ ./ ./ ./ /

&-lOt. LODt.~LT~ ONDt~ST[UtiD? TU~.H_M I<.LOS.H.N ?

Sterrenburg IIIte Dordrecht

Een van de uitgangspunten

was

in eerste

instantie dat de beëindiging van de zak-goot (zie detail A) aan de gevel maatstaf diende te zijn voor de oplossing bij de

.laatste "vrije" goot. (zie detail B. )

De "vrije" goot bij de won~ngen met een langskap (zie detail C) ligt aan de langs gevel op een ander hoogte peil" dan de go-ten bij A en B.

De drie dimen$ionale tekening geeft het beeld van wat er ,zoal komt kijken als in de stedebouwkundige situatie zakgoot A en "vrije" goot C op elkaar aan moeten sluiten.

- gaan er twee rijen pannen extra doOr en hoe 'volledig' moet de beëindiging van de zakgoot bij de ontmoeting van door-snede A met die van C zijn?

óf zou er iets te verzinnen zijn waar-bij de onderste rij pannen waar-bij detail A door zou lopen in C.

de dMplaat zou dan t.o.v. de referen-tielijnen bij C op dezelfde plaats kun-nen eindigen.

- het is zelfs dan de vraag of de bij A en B ontstane goothoogte niet gewoön ook bij C gehandhaafd kan worden zodat, overgangen simpeler zijn en bovendien de gevelindeling bij C "vrijer" is. - merk op dat bij detail B er nog wel wat

verzonnen moet worden opdat de laatste dakplaat vastzit, hij mist zijn tegen-hanger ...

,.

,.

,'"

.,

J

1

":~::~" "~=;:;::;:::;::~:".~~ ===:;:;:::::Z;! f -"

deia"il C

--, " " " '-- '--"- - ---""-.;:--

-de.tö"n

A - --, '-/ / / / " . .f.1-~:r-(~:r~-_- --" "

,,

/f

/

I I I i i ---4 ~ normale. koJO beë-j"1'1-djyi11.g' KOp ~l­ vàn clooT-~nede A en e>" zie toto

ontwerp van goot en alles wat er aan

vastzit (werk van student tijdens kollege)

( I ~--- .

r

I \ \ . ... ' " ...-.:· ... 1. _....:.-..'_.~/.

- de knoop tussen gevel en dak, toege-spitst op de aansluiting tussen hoogbouw én laagbouw, laten we zien áan de hand van een analyse van het gebouw voor Bouw-kunde van 2 studenten in het kader van een A-10oefening.

, ... : ~'. .;, ... • {7 / ' 1~J5.:ht..,..<Lt· ____ --~~ . ~oOf~ J4He,n ....v /t:. ~arl-et1e.VI ~ V'v-1aa5ot pJa.fo~ .

Dit boek "Ontwerpen van Bouwknopen" houdt zich net als "Ontwerpen

met Draagkonstrukties" bezig met de konstruktie van het hele

ge-bouw. Werd in dat boek iets gezegd over globale

ontwerpbeslissin-gen (de keuze van draagkonstruktieprincipes) en hun gevolgen voor

het gebouw, nu zal het gaan over specifieke ontwerpbeslissingen

(het bouwkundig detailleren) en hun gevolgen voor het gebouw.

Dit boek zal niet gaan over het ontwerpen van details, maar over.

het ontwerpen van details in samenhang met andere details, kortom