R O C Z N IK I G L E B O Z N A W C Z E , T. X V II I , Z. 2, W A R S Z A W A 1968
H IPO L IT ZIM O N T
W PŁY W ZW IĄZKÓW PR Ó CH N ICZN Y C H NA TW ORZEN IE SIĘ W O D O O D PO RN EJ STRU K TU RY G LEB O W EJ ORAZ PR Z E B IE G PR O CESU N IT R Y F IK A C JI W G LEBA CH TY PU BIELICO W EGO
SY B ER II W SCH O D N IEJ
A u to r przeb y w ając na tere n ie S y b erii W schodniej b ra ł udział w b a d an iach gleboznaw czych prow ad zo n y ch przez K a te d rę G leboznaw stw a Irkuckieg o U n iw e rsy te tu im . A. A. Żdanow a. W la ta c h 1953— 1954 p rzepro w ad ził stu d ia n ad procesem stru k tu ro tw ó rc z y m w glebach d a r- niow o-bielicow ych o raz pobielicow ych w rejo n ie irk u c k im w okolicy osiedla P iw o w arich a. O bszar ten z n a jd u je się m iędzy w sp ó łrzęd n y m i geograficznym i 52015,— 52°30’ szerokości północnej oraz 104°20’— 104°40’ długości w schodniej. W ysokość badanego te re n u n ad poziom em m o rza w ynosi ok. 460 m.
Obw ód irk u c k i leży w c e n tru m k o n ty n e n tu azjatyckiego, w zw iąz ku z czym odznacza się k lim ate m w y b itn ie k o n ty n e n ta ln y m . C h a ra k tery sty c z n e są znaczne w a h an ia zarów no te m p e ra tu ry śred n iej rocznej, ja k i dobow ej. Zw łaszcza duża różnica w te m p e ra tu rz e zaznacza się m iędzy p ółnocnym i i połu d nio w y m i rejo nam i. T rzeba tu w spom nieć, że obw ód irk u c k i ob ejm u je obszar o pow ierzchni 2,5 raza w iększej od te ry to riu m P olsk i (782 tys. k m 2). N a k lim a t południow o-w schodniej części obw odu bardzo duży w p ły w w y w ie ra jezioro B a jk a ł i dorzecze A ngary .
W ah an ia śred n ie rocznej te m p e ra tu ry są n astę p u jąc e : od — 5,4°C w B odajbo (północno-w schodnia część obw odu) do + 0 ,4 °C w S ludiance lu b + 0 ,7 °C w L istw ien iczn oje nad B ajk ałem . Ś re d n ia te m p e ra tu ra styczn ia oscylu je od — 20 do — 30 °C, lipca od + 1 7 do + 1 9 °C. M aksy m aln a te m p e ra tu ra lipca dochodzi do + 3 5 °C, m in im a ln a w styczniu w północnych rejo n a ch osiąga — 60 °C [3].
N ależy podkreślić, że obw ód irk u c k i pod w zględem in so lacji sło necznej oraz przezroczystości pow ietrza z ajm u je jedno z pierw szych
5 9 8 H. Z i mo nt
m iejsc w ZSRR. T ak np. ilość dni słonecznych jest tu d w u k ro tn ie w ię k sza niż w obwodzie m oskiew skim .
O pady atm osferyczn e w a h a ją się w g ran icach 350— 400 m m . N a j w iększą ilością opadów odzn aczają się lipiec i sierpień. G leba w p o łu d - niow o-w schodniej części obw odu irkuckiego p o k ryw a się śniegiem w d rug iej połow ie październ ik a. G łębokie p rzem arzan ie gleby pow o d u je w ieczną zm arzlinę, k tó ra w ty m obwodzie w y stę p u je w yspow o. Z m arzlin a zalega na różnej głębokości osiągając m iejscam i znaczną m iąższość i w y w ierając d uży w p ły w n a proces glebotw órczy, co p rz e jaw ia się najczęściej zabagnieniem te re n u .
B a d an y obszar m a c h a ra k te r płaskow zgórza i należy do p rz e d sa ja n - skiego geom orfologicznego re jo n u [4].
Na te ry to riu m obw odu irkuckiego m ożna spotkać u tw o ry k a m b ry j- skie, sy lu rsk ie i p erm sk ie k o n ty n e n ta ln e , noszące ślad y głębokiej m e tam orfozy. W okolicach Irk u c k a w y stę p u ją sk ały k a m b ry jsk ie i górne ju ra jsk ie w p o staci dolom itów i piaskow ców . Rów nież szeroko są roz pow szechnione osady czw arto rzęd u .
D om inującym procesem glebotw órczym jest proces bielicow y, w zw iązku z czym najczęściej sp o ty k a się słabo zbielicow ane gleby darniow o-bielicow e i pobielicow e oraz torfow o-b agien ne i czarnozie- m opodobne.
B A D A N IA W Ł A SN E
P rzeprow adzono bad an ia nad a k u m u la cją zw iązków próchnicznych w glebie darniow o-bielicow ej, z n ajd u jącej się pod lasem oraz badano zm iany zachodzące podczas ak u m u la cji ty ch su b sta n c ji po w ykarczo- w an iu lasu, gdy gleba zn ajdow ała się przez dłuższy okres pod u p raw ą. P odjęto rów nież próbę znalezienia odpow iedzi na p y tan ie, jak i w p ły w w y w iera zaw artość zw iązków próch n iczny ch na tw orzenie się w odood po rn ej s tr u k tu ry glebow ej oraz jak i zw iązek istn ieje pom iędzy z a w a r tością zw iązków próchnicznych w glebie a zaw artością azotu m in e ra l nego. W ty m celu badano w ty c h glebach przebieg procesu n itry fik a - cji w ciągu całego o k resu w eg etacy jn eg o 1954 r.
P rz ed 50 la ty cały b a d a n y te re n p o ra sta ł las, k tó ry b ył stopniow o w y k arczo w yw any p rzez człow ieka. S tw ierdzono, że w ylesiony te re n m a glebę pobielicow ą, zaw ierającą n ajm n iejsze ilości próchnicy (jaśniejsza barw a). G leba, k tó rą u p raw ia n o p rzez 50 la t odznacza się znacznie w iększą m iąższością w a rstw y p róchnicznej oraz w iększą zaw arto ścią p róchnicy (ciem niejsza barw a). S k ład em m echanicznym gleby się nie
P ró ch n ica w g leb a ch b ie lic o w y c h S y b e r ii W schodniej 599
różniły: w e w szy stk ich b ad an y ch stan o w isk ach b y ła glina śred n ia о рН н20 5,9— 6,2.
N a te re n ie porosłym lasem roślinność p rze d staw ia ła się n a s tę p u jąco:
— Pinaceae: Pinus silvestris L., L a r ix sibirica Led., — Betulacaer: Betula verrucosa Ehrh., A in u s fructicosa, — Salicaceae: Popülus tre m u la L., S a lix sp.,
— Ericaceae: L e d u m palustre L.,
— Gramineae: Calamagrostis neglacta Ehrh.,
— Papilonaceae: T rifo liu m pratense L., V ivia u n iju n g a , Vivia
amaena,
— Compositeae: A n ten aria dioica L., Cacaliohostata, Hieracium u m -
b e lla tu m L., Ptarm ica im p a tie n s, Achilles m illa fo liu m L., Chrisanthe- m u m L.,
— Rosaceae: Rosa acicularis, Sanquisorba officinalis L., R u b u s sa-
x a tilis L.,
— Ranunculaceae: Aquilegia sibirica, T h a lic tru m m in u s L., A n e m o
ne narcissiflora L., A c o n itu m sp.,
— Violaceae: Viola uniflora,
— Geraniaceae: G eran ium pratense L., — Caryophillaceae: D ianthus superbus L., — Orchidaceae: C y p r y p e d iu m g u tta tu m , — G entianaceae: Helenia sibirica,
— Liliaceae: M a ja n te m u m bifoliu m L., Paris quadrifolia L., — Pirolaceae: Pirola rotundifolia L.,
— Polypodiaceae: P te rid iu m a q u ilin u m L., — Equisetaceae: E q u is e tu m silva ticu m L.,
B ad an ia n a d wodoodpo-rnością s tr u k tu ry glebow ej prow adzono w ciągu dw óch lat. W 1953 r. p ró b y pobrano iw jed n y m term in ie (26 czerw ca), w 1954 r. w dw óch term in a c h (11 czerw ca i 30 lipca). D y n a m ik ę azotanów k o n trolo w ano w ciągu la ta 1954 r., w od stępach d ek a dow ych.
P ró b y pobierano z głębokości 0— 10 (0— 6) cm, 10— 20 (6— 17) oraz 20— 30 (25— 35) cm z n a stę p u jąc y c h gleb:
— darniow o-bielicow ej pod lasem ,
— pobielicow ej (jaśniejszej), będącej w u p raw ie od 5 lat. W 1953 r. rósł tam owies z w siew ką (12 kg koniczyny i 6 kg ty m o tk i na ha), w 1954 r. koniczyna z ty m o tk ą,
— pobielicow ej (ciem niejszej) będącej w u p raw ie od 50 lat. W 1953 r. b ył tam ow ies z w siew ką (12 kg koniczyny + 6 kg ty m o tk i na 1 ha), w 1954 r. — koniczyna z tym o tk ą.
n-600 H. Z im ont
t i p o w a - K a r a t a j e w a [1]. Z aw arto ść w ęgla w zw iązkach h u m u sow ych oznaczono wg T i u r i n a [2]. W odoodporność s tr u k tu ry glebo w ej badano m etodą Saw w inow a. A zotany oznaczono m etodą dw u sulfo- fenolow ą.
T a b e l e 1
Za w a rto ś ć kwasów huminowych, fulwonowych o r a z ^ 0 ^ w g l e b a c h t y p u b ie li c o w e g o C ont en t of huiûic and f u l v i c a c i d e and o f R20^ i n p o d z o l i c s o i l s
Gleba - S o i l G łę bo kość p o b r a n i a p r ó b k i Depth cm P r ó c h n i c a Humus % Kwasy huminowe Humic a c i d s Kwasy fulwonowe F u l v i c a c i d s S to s u ne k kwasów humino wych do Kwasów ful w o wych Humic-to - f u l v i c a c i d r a t i o r2o3 w % s u c h e j masy a s p e r c e n t a g e o f dry m a t t e r » f . p r ó c h n i cy as p e r c e n t a g e of humus w % s u c h e j masy as p e r c e n t a g e o f dry m a t t e r » ? . p r ó c h n i cy as p e r c e n t a g e of humus D a r n i o w o - b i e l i c o - wa - l e s D e rn o -p o d z o li c , f o r e s t 0 - 6 9 , 4 4 3, 9 5 4 1 , 8 1, 03 10 ,9 3 , 8 : 1 1,60 10-20 2,23 0 , 8 1 36 ,3 1,3 2 5 9 , 2 0 , 6 : 1 7,1 2 20-30 0 ,6 5 0 , 1 7 2 6 , 1 0 , 3 0 4 6 , 1 0 , 6 : 1 3,0 4 P o b i e l i c o w a / j a ś n i e j s z a / P o s t - p o d z o l i c / l i g h t / 0-10 4 , 5 4 1 , 5 0 3 3 , 0 0 , 5 8 1 2 ,8 2 , 5 : 1 2 ,3 2 10-20 4 , 3 4 1 ,4 5 33 ,4 1 ,2 8 29 , 5 1 , 1 : 1 1,92 20-30 1 ,1 9 0 , 2 9 2 4 ,4 0 , 6 9 5 8 , 0 0 , 4 : 1 2, 3 2 P o b ie li c o w a / c i e m n i e j s z a / P o s t - p o d z o l i c / d a r k / 0-10 6 ,3 9 2 ,4 8 3 8 ,8 1,1 8 18, 5 2 , 1 : 1 2, 0 3 10-20 6, 65 2 ,4 4 36 ,7 1, 35 20 , 3 1 , 8 : 1 1, 92 20-30 4 , 9 9 1, 83 36 ,7 1 ,0 2 2 0, 4 1 , 8 : 1 2 ,1 6
J a k w idać z w yników za w a rty c h w tab. 1, najw ięk szą ilość p ró ch nicy zaw iera poziom a k u m u la c y jn y pod lasem . Z aw artość zw iązków p róchnicznych pod d a rn ią gw ałtow n ie obniża się. Na głębokości 20— 30 cm stw ierdzono zaledw ie 0,65% próchnicy.
Po w y k arczo w aniu lasu w a rstw a d arn io w a u legła rozkładow i i pod w pływ em u p raw y zaczął się na nowo pow olny proces ak u m u la cji su b sta n c ji organicznej w glebie. W p iąty m ro k u u p raw y zaw artość p ró c h nicy na głębokości 20— 30 cm w zro sła do 1,19%, a po 50 lata ch do 4,99%.
W m ia rę w zbogacania gleb w su b sta n c je hum usow e stosun ek k w a sów h u m in o w y ch do kw asów fulw ow ych w zrasta. W glebie darniow o-bie- licowej stw ierdzono, że poziom a k u m u la cy jn y zaw iera 4 -krotn ie w ięcej kw asów hum in ow ych niż fulw ow ych, n ato m iast w poziom ie ilu w ial- nym przew agę m ają kw asy fulw ow e.
Pod w p ływ em u p ra w y b ad a n y ch gleb o bserw u je się znaczne zw ięk szenie zaw artości kw asów hum inow ych. Po 50 la ta c h w całej w a rstw ie ornej zaw artość kw asów h u m in o w ych d w u k ro tn ie przew yższa zaw artość k w asów fulw ow ych.
Próchnica w glebach bielicowych Syberii Wschodniej 601 T a b e l a 2
I lo ś ć wodoodpornych agregatów w p ro c e n c ie , rok 1953 p e rcen tag e of w a t e r - r e s i s t a n t a g g re g a te s in 1953 Gleba oraz użytkowanie S o il and i t s u t i l i z a t i o n Termin pobra n ia prób Data of samples ta k in g Poziom H o ri zon cm ś re d n ic a wodoodpornych agregatów Diam eter of w a t e r - r e s i s t a n t a g g reg ates
mm > 5 5-3 3-2 2-1 0,51- 0,25 Suma - T o ta l 3-1 0,251- > 1 0,25> D arniow o-bielicow a, l a s D ern o -p o d z o lic ,f o r e s t 26.VI. 1953 0-6 29,9 14,6 10,8 12,8 6,0 4,2 23,6 10,2 68,1 78,3 7-16 4,0 6,6 4,1 11,0 12,9 11,3 15,1 24,2 25,7 49,9 25-35 - 0,7 0,7 3,8 5,9 9,8 4,5 15,7 5,2 20,9 P obielicow a ( j a ś n i e j sza).O w ies z wsiewką koniczyny z tymotką Oats a a d i t t i o n a l l y p la n te d w ith c lo v e r and T im othy-grass M 0-10 - 0,4 0,3 1,0 2,2 5,4 1,3 7,6 1,7 9,3 10-20 - 0,3 0,4 1,1 3,6 6,7 1,5 10,3 1,8 12,1 20-30 - - 0,4 0,6 2,2 5,9 1,0 8,1 1,0 9,1
P obielicow a (ciem n iej sza).O w ies z wsiewką koniczyny z tymotką Oast a d d itio n a lly p la n te d w ith c lo v e r and Thim othy-grass
0-10 - 0,2 0,4 0,4 4,8 16,5 0,8 21,3 1,0 22,3
10-20 - 1 0,7 0,3 1,6 9,5 18,0 1,9 27,5 2,6 30,1
20-30 - 0,2 0,2 0,9 3,7 16,2 1,1 19,9 1,3 21,2
Z d w u le tn ic h b ad ań w y n ik a (tab. 2 i 3), że tw orzenie się w odood pornej s tr u k tu ry glebow ej p rzebiega n ajk o rz y stn iej w poziom ie a k u m u la c y jn y m gleby darniow o-bielicow ej pod lasem . N ależy podkreślić, że poziom ten odznacza się n ajw iększą zaw artością zw iązków pró ch nicz nych, a n ajm n ie jszą zaw artością p ó łto ratlen k ó w .
Z obniżeniem zaw artości zw iązków p róchnicznych pod poziom em a k u m u la cy jn y m ob serw u je się rów nież zm niejszenie ilości w odoodpor n ych agregatów , choć w z ra sta w ty m poziom ie zaw artość p ó łto ra tle n ków.
S tw ierdzono rów nież na p rzy kładzie gleby będącej pod u p raw ą, że w ięcej w odoodpornych ag reg ató w m a gleba odznaczająca się w iększą zaw artością zw iązków próchnicznych.
N a tle b ad ań nad a k u m u la cją zw iązków p róchn icznych sta ra n o się ustalić, jak i zw iązek istn ie je pom iędzy zaw artością zw iązków p ró ch nicznych a ilością azotu m in eraln eg o w b ad an y ch glebach. W ty m celu w o kresie w eg etacy jn y m 1954 r. badano d y n am ik ę azotanów . W yniki zestaw iono w tab. 4.
Stw ierdzono, że przebieg procesu n itry fik a c ji jest n a jin te n sy w n ie j szy w glebie o w ysokiej zaw artości zw iązków próchnicznych, p rzy czym zw ykle w ięcej azotanów z aw ierały dolne poziom y w a rstw y ornej (20— 30 cm) niż gó rn e (0— 10 cm), co w skazu je na w ym yw anie azotanów
I l o ś ć wodoodpornych agre gat ów w p r o c e n c i e , ro k 1954 - P e r c e n t a g e o f w a t e r - r e s i s t a n t a g g r e g a t e s in 1954
T a b e l a 3
Gleba o raz Poziom
Ś r e d n i c a wodoodpornych agregatów D iam eter o f w a t e r - r e s i s t a n t a g g r e g a t e s mm użytkowanie S o i l and i t s u t i l i z a t i o n H orizon cm > 5 5 -3 3 -2 2-1 1 - 0 , 5 0 . 5 - 0 . 2 5 Suma <- T o t a l 3-1 1 -0 , 2 5 ^ 1 > 0 .2 5 D a rn io w o -b ie li c o w a , l a s D e r n o - p o d z o l i c , f o r e s t 1 1 . 0 6 .5 4 0- 6 10-20 9 , 2 7,9 1.7 10. 1 1. 7 17 .0 2 . 9 9 . 9 5 . 8 11, 9 1 0 ,2 27 .1 4 . 6 2 1, 8 16, 0 4 4 , 2 6 , 3 66 , 0 22,3 20-30 - 0 , 4 0 . 5 3 . 5 7. 0 12 ,1 4 . 0 19. 1 4 , 4 2 3 .5 3 0 . 0 7 . 5 4 0-6 10 ,6 7,1 6.7 1 8 ,8 1 1 .2 5 . 9 25 .5 17 ,1 4 3 . 2 6 0 .З 10-20 - 6 .1 2. 3 5 . 1 4 . 3 1,6 7,4 5 . 9 1 3 .5 19,4 20-30 - - 1.7 2 . 5 2 . 6 2 . 0 4 . 2 A 6 4 . 2 8 . 8 P o b i e l i c o w a ( j a ś n i e j s z a ) Koniczyna z tymotką P o s t - p o d z o l i c ( l i g h t ) C lo ve r and T i m o th y -g ra s s 1 1 . 0 6 .5 4 0-10 10-20 20-30 -0 , 8 1 . 4 0 , 4 1 .0 1 . 0 0 .4 2 ,7 4 . 0 1 .0 5 . 5 7 .2 2 . 6 8 . 5 1 1 ,0 9 . 0 3 . 7 5 . 0 1.4 14 ,0 1 8 ,2 1 1 , 6 4 . 5 6 . 4 1 . 8 18.5 2 4 . 6 13 .4 3 0 . 0 7 .5 4 0-10 - - 1. 4 1.9 4 . 1 5 . 7 3 .3 9 .8 3 . 3 13.1 10-20 - 0 . 8 1 . 2 3 . 0 6 . 8 12.4 4 . 2 1 9 .2 5 . 0 2 4 , 2 20-30 - - 0 . 6 0 . 8 3 . 0 7.3 1. 4 Ю .З 1,4 11.7 P o b i e l i c o w a ( c i e m n i e j s z a ) Ko niczyna z tymotką P o s t - p o d z o l i c (d a r k ) C lo v e r and Tim o th y -g ra e e 1 1 . 0 6 .5 4 0-10 10-20 20-30 - 0 . 6 0 . 8 0 . 8 0 . 4 0 . 4 2 . 6 2. 3 1.3 8 . 7 6 , 6 5 . 6 1 6, 2 18,1 1 5 ,9 3 . 4 2 .7 1.7 2 4 ,9 2 4 , 7 2 1 .5 4 . 0 3 . 5 1 .7 2 8 , 9 2 8 , 2 2 3 .2 3 0 . 0 7 . 5 4 0-10 - 1 . 2 0 . 7 2 . 4 5 . 5 9 . 6 3. 1 15.1 4 . 3 19.4 10-20 - 1 . 0 0 , 6 2 . 5 7 , 8 12 .3 3 . 1 2 0 . 1 4 . 1 2 4 , 2 20-30 - - 0 .4 1.4 4 . 1 10 .6 1,8 14.7 1 . 8 1 6 ,5
P róch n ica w gleb a ch b ie lic o w y c h S y b erii W schodniej 603 T a b e l a 4 Dynamika azotanów w g l e b a c h ty p u b i e l i c o w e g o , ro k 1954 Dynamics o f n i t r a t e s in p o d z o l i c s o i l s , 1954 Gleba Głębokość Depth cm P r ó c h n i c a Humus % NO3 m g / l kg s.m. - d.m. S o i l 2 . V I I . 54 1 0 . V I I . 64 2 1 . V I I . 54 3 0 . V I I . 54 1 1 . V I I I . 54 D a r n io w o - b ie - li c o w a ( l a s ) D e rn o- p od z o - l i c , f o r e s t 0- b 10-20 20-30 9 , 4 4 2 ,2 3 0 , 6 5 1 3, 0 7 . 0 7 . 0 2 , 9 1 1 ,2 2 ,8 2 5 . 0 1 3 . 0 2 2 .0 4 5 . 0 3 7 . 0 5 4 . 0 3 9 . 0 3 8 . 0 1 9. 0 P o b i e i i c o w a ( j a ś n i e i sz a ) P o s t - p o d z o l i c ( l i g h ï ) 0 -1 0 10-20 20-3 0 4 , 5 4 4 , 3 4 1 Д 9 5 . 0 6 .0 6 ,0 10 ,3 1 6 .7 1 4 .8 1 7 . 0 3 0 . 0 2 5 , 0 1 4 . 0 2 5 . 0 13 . 0 1 3 .0 2 7 . 0 1 8 .0 P o b i e i i c o w a ( c i e m n i e j s z a ; P o s t - p o d z o l i c ( d a r k ; 0 -1 0 10-20 20 -30 6, 3 9 6 ,6 3 4 , 9 9 1 2 ,0 7 . 0 9 . 0 1 3 ,8 1 3 , 9 2 3 , 1 2 3 . 0 2 7 . 0 1 3 1 ,0 6 6 ,0 4 0 . 0 7 7. 0 2 5 . 0 1 8 . 0 1 2 ,0
w głąb p ro filu glebow ego. W yniki w sk azu ją rów nież, że proces n itry - fik acji przeb iega n a jin te n sy w n ie j w okresie od 21 do 30 lipca, a więc w okresie najw y ższych te m p e ra tu r. W pierw szej połowie la ta oraz w je sieni azotanów nie stw ierdzono lub stw ierdzono tylko ślady.
W N IO SK I
1. W czasie w ielo letn iej ak u m u la cji zw iązków próchnicznych w gle bach ty p u bielicow ego w z ra sta sto su n ek kw asów hu m inow ych do k w a sów fulw ow ych.
2. Z aw artość zw iązków próchn iczny ch w glebach sp rz y ja tw orzeniu się w odoodpornej s tr u k tu ry glebow ej, czego nie m ożna pow iedzieć o pół to ra tle n k a ch (R2O3).
3. Istn ieje w spółzależność m iędzy zaw artością zw iązków próchnicz nych w glebach a przebiegiem procesu n itry fik a cji.
L IT E R A T U R A
[1] A n t i p o w - K a r a t a j e w I. N., K e l l e r m a n W. W. , C h a n W. D.: o p o czw o w ien n o m a g rieg a tie i m ieto d a ch jego issled o w a n ija . Izd. A N SSSR , 1948.
[2] A r i n u s z k i n a E. W.: W ałow oj ch im iczesk ij an aliz p oczw i gru n tów . Izd. M osk ow sk ogo U n iw ie r sitie ta , 1949.
[3] M i r o t w o r c e w K. N.: K lim a t W ostoczn osib irsk ogo kraja, 1934. [4] N i k o ł a j e w I. W.: P o czw y Irkucko j ob łasti. 1949.
604 H. Z im ont И. ЗИМОНТ ВЛИЯНИЕ ГУМУСОВЫХ ВЕЩЕСТВ НА ОБРАЗОВАНИЕ ВОДОПРОЧНОЙ ПОЧВЕННОЙ СТРУКТУРЫ И ПРОЦЕСС НИТРИФИКАЦИИ В ДЕРНОВО- ПОДЗОЛИСТЫХ ЦЕЛИННЫХ И ОКУЛЬТУРЕННЫХ ПОЧВАХ ВОСТОЧНОЙ СИБИРИ Р е з юм е Определено содержание гумусовых веществ в дерново-подзолистой почве под лесом и в почвах которые после выкарчевки леса были превращены в сельскохозяй ственные угодия и находились на разных ступенях окультуривания. Исследовалось влияние гумусовых веществ на образование водопрочной структуры и на процесс нитрификации в этих почвах. Оказалось, что во время аккумуляции гумусовых веществ в почве значительно увеличивается содержание гуминовых кислот в пахотном горизонте. Установлено, что гумусовые вещества способствуют образованию водопрочной почвенной структуры. Существует прямо пропорциональная зависимость между содержанием гумусо вых веществ и интенсификацией процесса нитрификации в исследуемых почвах. Про цесс нитрификации найиитенсивнее протекает в найболее теплом периоде лета. H. ZIM ONT IN FLU E N C E OF H UM IC C O M PO U N D S ON THE F O R M A T IO N OF W A T E R - R E S IS T A N T SO IL ST R U C T U R E A N D ON THE N IT R IF Y IN G PR O C ESS IN POD ZO LIC SO IL S OF E A ST E R N S IB E R IA S u m m a r y
T he co n ten t of h u m ic com pounds h as b een d eterm in ed in d ern o -p o d zo lic soil of a fo rest; and in th e arable la y e r after ro o tin g -o u t of th e fo r e st som e tim e ago. A n a ly ses covered the in flu e n c e of h u m ic com pounds o f th e fo rm a tio n of w a te r -sta b le so il stru ctu re and on th e p ro cesses of n itr ific a tio n in th e te ste d soils.
On a ccu m u la tio n of hu m ic com pounds in so il th e le v e l of h u m ic acids has been fo u n d to rise co n sid era b ly in th e en tire arab le la y er. T he p resen ce of h u m us in so il fa v o u rs th e b u ild in g up of a w a te r -r e sista n t stru ctu re. T h ere occurs a correlation b e tw e e n the con ten t of h u m ic com pounds and th e n itrifica tio n p ro cesses in th e e x a m in e d soils. T he r a te o f n itrifica tio n is m o st in te n se at th e tim e of h ig h est tem p eratu res.
