Maria Chojnacka
Pomniki przyrody w Lednickim
Parku Krajobrazowym
Studia Lednickie 5, 371-374
1998
STUDIA LEDNICKIE V Poznań — Lednica 1998
P O M N IK I P R Z Y R O D Y W L E D N IC K IM P A R K U K R A JO B R A Z O W Y M
L ednicki P ark K rajobrazow y pow ołany do istn ien ia w m aju 1988 roku, m a niską lesistość w porów naniu do innych parków krajobrazow ych: zaledw ie 10% je g o p o w ierzchni to lasy. O sadnictw o zap oczątkow ane na terenach w o k ó ł Jeziora L ednickiego je sz c z e w n eo licie i trw ające tu przez stu lecia doprow adziło do odlesienia terenu. N a p rzew ażającej części obszaru Parku dom in u ją p ola upraw ne i łąki; to w arzy szą im n ieliczne zadrzew ienia, które m ożna napotkać w zdłuż b rzegów je z io r i cieków w o d nych, przy drogach, na granicach pól. W dalszym ciągu u trzym uje się ten d en cja do usuw ania drzew i krzew ów dla p oszerzenia areału upraw .
D rzew a i krzew y w otw artym krajobrazie chroni się ograniczając ich w ycinkę zgodnie z przepisam i w ynikającym i z ustaw y o o chronie i kształtow aniu środow iska. N ajcenniejsze, najdorodniejsze z nich o tacza się o p iek ą i uhonorow yw uje przez nadanie im statusu „pom nika p rzyrody” .(U staw a o ochronie przyrody).
W m om encie pow ołania L ednickiego P arku K rajobrazow ego, zgodnie z rejestrem W ojew ódzkiego K onserw atora P rzyrody, na je g o obszarze znajdow ały się dw a pom niki przyrody — drzew a rosnące w parku podw orskim w e w si G łębokie (gm. K iszkow o). Były to:
• lip a dro b n o listn a o obw odzie p n ia 410 cm ,
• dąb szypułkow y o obw odzie pnia 520 cm (D ecyzja U rzędu W ojew ódzkiego z dnia 29.12.83 r., D z. U rz. n r 2 z dnia 15.08.89 r.).
D rzew a te zostały w ytypow ane na pom niki przez U rząd G m iny w K iszkow ie. W 1991 roku, z inicjatyw y In sp ek to ra ds. O chrony Ś rodow iska U rzędu G m iny w K łecku w w ojew ódzkim rejestrze pom ników przyrody (R ozporządzenie W ojew ody Poznańskiego n r 3/91, D z. U rz. N r 2 z d n ia 25. K w ietnia 1991 r.) znalazły się drzew a ro sn ące na o bszarze L ednickiego Parku K rajobrazow ego w e w siach W aliszew o i D zieć- m iarki (gm . K łecko). S ą to:
• lipa drob n o listn a o obw odzie 329 cm , ro sn ąca przy drew nianym kościele p.w . św. K atarzyny w W aliszew ie (ryc. 1.),
oraz drzew a z zabytkow ego parku pod w o rsk ieg o w D ziećm iarkach: • lipa szerokolistna, obw ód pnia 415 cm ,
• lip a szerokolistna, obw ód pnia 318 cm (pom nik „podw ójny” ), • je sio n w yniosły, obw ód pnia 314 cm ,
• je sio n w yniosły, obw ód pnia 315 cm ,
• je sio n w yniosły, o bw ód p n ia 314 cm (pom nik „po tró jn y ”), • w iąz szypułkow y, obw ód p nia 351 cm (ryc. 2.),
372 KRONIKA
To sam o rozporządzenie W ojew ody Poznańskiego u zn ało za pom niki kolejne d rze w a rosnące w parku zabytkow ym w G łębokiem (gm . K iszkow o). Są to:
• lipa szerokolistna w zachodniej części parku; o bw ód 310 cm , • je sio n w yniosły w zachodniej części parku; obw ód 355 cm ,
• dąb szypułkow y w południow o — zachodniej części parku; obw ód 320 cm , • jesio n y w yniosłe w zachodniej części parku; obw ody 310, 315 i 320 cm.
W grudniu 1993 roku G m in a K iszkow o u ch w alą R ady G m iny p o w o łała kolejne pom niki przyrody — drzew a, z k tórych 8 ro śn ie we w si S ław no na o bszarze L ed n ickiego Parku K rajobrazow ego. W roku 1997 d zięki sta ran io m P arku zo stały one w pisane d o w o jew ó d zk ieg o rejestru p o m n ik ó w p rzyrody (R o zp o rząd zen ie W o jew o dy P o znańskiego N r 1/97 z d n ia 6. lutego 1997r, D z.U rz. n r 3 z d n ia 17. L utego 1997 r.).
S ą to dw ie topole białe rosnące w Sław nie po dw óch stronach drogi K iszkow o- G niezno:
• „W iktoria” o obw odzie pnia 465 cm , • „T eresa” o obw odzie pnia 495 cm
oraz drzew a ro sn ące na cm entarzu parafii rzym sko-katolickiej w Sław nie: • buk pospolity „ J ó z e f ’ (przy bram ie cm entarza), obw ód pnia 465 cm , (ryc. 3.) • buk pospolity „M ieczysław ” (przy głów nej alejce), obw ód pnia 304 cm, • topola b iała „Irena” , obw ód pnia 472 cm ,
• dąb szypułkow y „S tanisław ” , obw ód pnia 4 3 0 cm , • to p o la b iała (przy k aplicy cm entarnej), obw ód pnia 330 cm ,
• topola b iała (na p raw o od w ejścia, u podnóża w zgórza cm entarnego), obw ód pnia 418 cm.
N adane drzew om im iona pochodzą od członków rodziny C hełm ickich, p o chow a nych w podziem iach k aplicy cm entarnej , daw nych w łaścicieli okolicznych dóbr.
O d początku lat dziew ięćdziesiątych trw ała p enetracja terenu L ednickiego Parku K rajobrazow ego prow adzona przez je g o pracow ników w spom aganych p rz e z in sp e k to rów ds. ochrony środow iska gm in: K iszkow o i K iecko, m ająca na celu m in. w stępne rozpoznanie zasobów przyrodniczych Parku. W jej w yniku u d aio się znaleźć w iele cennych drzew zasługujących na m iano p om nika przyrody. W ytypow ane okazy zostały pom ierzone i w latach 1995 i 1996 poddane zabiegom konserw acyjnym , przep ro w a dzonym przez zespół chirurgów drzew . Z godnie z dokum entacją d o starczoną przez nas W ojew ódzkiem u K onserw atorow i P rzyrody rozporządzeniem W ojew ody P oznań skiego n r 1/97 z dnia 6. L utego 1997 r. za now e pom niki przyrody na o bszarze L ed n ickiego Parku K rajobrazow ego uznano następujące drzew a:
• dąb szypułkow y „O tton III” , o bw ód 350 cm ; rośnie w lesie przy d u k cie p o p rze cznym do brukow anej drogi Im iołki-K am ionek (gm . K iszkow o); nosi im ię cesarza n iem ieckiego — pierw szego w ładcy europejskiego, który uznał B olesław a C h ro b rego za króla P olski; w 1000 roku pielgrzym ow ał do grobu św. W ojciecha w G nieźnie,
• dąb szypułkow y „Św. W ojciech” , obw ód 350 cm (gm . K iszkow o); rośnie w lesie przy dukcie leśnym w pobliżu granicy gm in K iszkow o i K łecko; im ię nadano dla
Ryc. 1. Lipa drobnolistna przy kościele
w Waliszewie Abb. 1. Kleinblättrige Linde bei der Kirche in Waliszewo
Ryc. 2. Wiąz szypulkowy w parku w Dziećmiarkach Abb. 2. Flatter-Ulme im Park w Dziećmiarki
Ryc. 3. Buk pospolity „Jó z e f’ przy bramie cmentarza w Stawnie Abb. 3. Rotbuche "Józef" beim Friedhofstor in Sławno
Ryc. 4. Pień dębu szypulkowego „Chrobry” przy drodze Imiołki - Kamionek Abb. 4. Stamm der Stieleiche "Chrobry" bei der Straße Imiołki - Kamionek
Ryc. 6. Dąb szypułkowy „Kazimierz Odnowiciel” droga Imiołki - Kamionek Abb. 6. Stieleiche "Kazimierz Odnowicie]". Straße Imiołki - Kamionek
Ryc. 7. Topola biała w Imiołkach Abb. 7. Silberpappel in Imiołki
KRONIKA 373
uczczenia św . W ojciecha (956 - 997), pierw szego p olskiego św iętego, m ęczen n i ka, (którego szczątki spoczyw ają w pobliskim Gnieźnie) w 1000-lecie Jego śmierci, • dąb szypułkow y „E dw ard” , obw ód 310 cm ; ro śn ie w lesie w pobliżu p o łu d n io w ego brzegu Jeziora L inie (gm . K iecko); im ię nadano dla uhonorow ania hr. E dw arda R aczy ń sk ieg o ( 1 7 8 6 - 1845), k o lekcjonera, m ecen asa sztuki i działacza społecznego, niezw ykle zasłużonego dla W ielkopolski i P oznania, odkryw cy ruin w czesnopiastow skiej budow li na O strow ie L ednickim ,
• dąb szypułkow y „Jo rd an ” , obw ód 340 cm ; rośnie w lesie przy starej, brukow anej drodze łączącej daw ne folw arki Im iołki i K am ionek (gm . K iszkow o); im ię nadano d la u czcz en ia p ierw szeg o bisk u p a P olski Jo rd an a (? — 982 lub 984), • dąb szypułkow y „M ieszko I” , obw ód 310 cm ; rośnie w lesie przy brukow anej
drodze Im iołki — K am ionek (gm . K iszkow o); im ię n adano dla uhonorow ania księcia M ieszka I-go (? — 992), p ierw szeg o h istorycznego przedstaw iciela d y nastii Piastów , tw órcy P aństw a P olskiego, który w 966 roku przyj ąi chrzest, • dąb szypułkow y „C zcibór” , o bw ód 310 cm ; rośnie w lesie przy drodze Im ioiki
— K am ionek (gm . K iszkow o); im ię n ad an o dla u honorow ania k się cia polskiego C zcibora, b rata M ieszka I-go, który w b itw ie pod C edynią (972 r.) na czele odw odów w o jsk p olskich zw yciężył m argrabiego H odona,
• dąb szypułkow y „B olesław C hro b ry ” , obw ód 435 cm , n ajokazalszy z dębów rosnących przy drodze Im iołki — K am ionek (gm . K iszkow o); im ię n adano dla u ho n o ro w an ia pierw szego k ró la p olskiego B olesław a C hrobrego (967 - 1025), syna M ie szk a I-go i D obraw y, tw órcy potęgi w czsnofeudalnego P ań stw a Pol skiego, (ryc. 4 i 5)
• dąb szypułkow y .M ie sz k o II” , obw ód 335 cm ; rośnie w lesie przy drodze Im ioł- ki-K am io n ek (gm . K iszkow o); im ię nadano d la u honorow ania M ie szk a II L am b erta ( 9 9 0 - 1034), k ró la p olskiego (1025 - 1033), d rugiego syna B o lesław a C h ro brego, o żen io n eg o z R ychezą, siostrzenicą O ttona III-go,
• dąb szypułkow y „K azim ierz O d n o w iciel” , obw ód 425 cm ; rośnie przy drodze Im io łki-K am ionek (gm . K iszkow o); im ię n adano dla u honorow ania k sięcia po l skiego K azim ierza I-go O dnow iciela ( 1 0 1 6 - 1058), syna M ieszka Ii-g o i Ry- chezy, który odbudow ał po śm ierci M ieszka Ii-g o i n ajeźd zie B rzetysław a cze skiego państw o po lsk ie, (ryc. 6.)
• św ierk pospolity „A lbin” , obw ód 345 cm ; rośnie w lesie w pobliżu p ołudniow ego brzegu Jeziora L inie (gm . K łecko); im ię nadano d la uhonorow ania h rabiego A l bina W ęsierskiego (1812 - 1875) w łaściciela pobliskiej posiadłości ziem skiej Z a krzew o, o dznaczonego złotym krzyżem V irtuti M ilitari uczestnika p o w sta n ia li stopadow ego, który w 1856 roku z p o budek patriotycznych w ykupił O strów L ednicki dla zabezpieczenia reliktów budow li piastow skich przed zniszczeniem i był pierw szym badaczem w yspy,
• topolę biaią, obw ód 4 5 0 cm ; rośnie przy drodze w e wsi Im ioiki (gm . K iszkow o), (ryc.7.)
• gruszę pospolitą, obw ód 253 cm ; rośnie na zboczu na w schodnim b rzeg u Jeziora L inie (gm . K łecko),
• sosnę czam ą, o bw ód 220 cm ; rośnie w pobliżu cieku w odnego p rzechodzącego pod drogą asfalto w ą W aliszew o-D ziećm iarki (gm. K łecko), (ryc. 8.)
374 KRONIKA
• trzm ielinę pospolitą, obw ód 82 cm ; rośnie na zboczu, na w schodnim brzegu Jeziora Linie.
Ł ącznie do roku 1997 na obszarze L ednickiego Parku K rajobrazow ego zarejestro w ano 33 pom niki przyrody (w tym trzy zbiorow e). Je st to 38 drzew i je d e n krzew .
M aria Chojnacka
Ryc. 5. Pień d ęb u szy p u lk o w eg o „ C h ro b ry ” p rzy R yc. 8. S o sn a czarna dro d ze Im iołki — K am ionek Abb. 8. S ch w arzkiefer A bb. 5. S tam m d er S tieleich e „C h ro bry ” bei der
