Tektonika serii wierchowej na wschodnim zboczu Bobrowca

(1)

WOJCIECH JAROSZEWSKI

Tektonika serii rnierchornej na rnschodnim zboczu Bobrornca

STRESZCZENIE: Na wschodnim zboczu Bobrowca w Tatrach w obrf:bie serif Ko min6w Tylkowych rozpoznano szereg struldl\1r faldowych, kt6re dowodzll, ze r6wniez poza stre:fll korzeniowll fald6w wierchowych, para;utoahtoniczna cz~~~ serii osado-

wej Tatr mogla podlega~ znacznym zaburzeniom tektonicznym.

WSTE;P

Zachodnie zbocze Dol. Chocholowskiej na omawianym obszarze,

p~ypadaj"lCym.

na przelOmowe zwE:Zenie doliny zwane WyZni"l BrallUl Chocholowskll, jest wyjlltkowo strome i oofituje w liczne grupy skal-

~.

SIl

to

przede wszystkim: Olejarnia

0

ltsztalcie charakterystycznego luku wygiE:tego ku p6lnocy, na poludnie

od

niej polozone dlugie

pasmO

skal Zawiesistej i g6rujllca nad calym obszarem wybitna grupa Wielkich Tur-

ni -

Organ6w (fig. 2 oraz pI. XXXII

i

XXXIII, fig. 1 i 2). Rejon ten, wraz z czE:Scill stok6w Bobrowca mnoszllc4 siE: dalej na poludnie, tj.

nad

Polan4 Chocholowskll, jest jednym z najmniej poZJJ.8nyCh geologicZI,lie obszar6w serii wiercho'wej w Tatrach. Zajrnowal

si~

Dim dotychczas wla- kiwie tylko F. Rabowski (1933, 1955), kt6ry jednak poSwiE:cil mu niewiele uwagi i

dlatego

mapa jego (1955) wymaga na tym odcinku szeregu uzu- pelnien. Ostatnio seriE: wierchow4' na pohldniowych stokach Bobrowca opracowywal Z. W6jcik (1956). W latach 1955-57 poczynUem tu szereg obserwacji, dotyCZllCYch gl6wnie tektoniki serii wierchowej w grupie Olejarni -.- Zawiesistej. Jest to bowiem obszaT, ktory ze

wzgl~u

na swoje poloZenie (fig. 1) pozwala na powi/ilzanie serii wierchowej ze zbOczy Bobrowca z lepiej poznanymi terenami w masywie Komin6w Tylkowych.

OGOLNA SYTUACJA TEKTONICZNA

Na opisywanym obszarze wystE:pujll utwory zar6wno serii wiercho- jWej, jak i reglowej. Seria wierchowa uformowana jest w szereg fald6w zbudowanych z utwor6w liaso-doggeru i malmo-neokomu (fig. 2), nalezll-

Acta Geo1oglca PolOnica, -V:ol. vm - 20

(2)

306 WOJCIECH JAROSZEWSKI

cychdo seril Komin6w Tylkowych. Zw:r6cil na me uwagE: F.

Rabowsld

(1933), pisrJlc, ze secia wiercmwa jest "mygltowan:a w dDl. Olmcholow- skiej w niewielkie faldy obalone, widoczne na jej zboczach

^u^•

Faldy wier-

FIg. 1

Sytuacja geologiczna oplsywanego obszaJ.'U (wg Rabowskiego, nieco upr06zczone)

1 trzon krystaliczny; seria wierchowa: 2 werfen, 3 trias m-odkowy, 4 lias, .5 malmo-rieokom (z po~iome.m wapieni ·bulastyc!h w SPllgu), 6 aIb; seria

reglowa: 7 trias; 8 czwartorz~

Geological sketch map

ot

the described region (after Rabow.sk4 8OO1ewhat generalised)

1 crystalline core; lhigh-Tatric series: 2 Wertenian, 3 Middle Triassic, 4 Lias, 5 Malm-Neocomian with a horizon

ot

limestone lenses at bottom; sub-Tatrlc

series: 7 Triassic; 8 Quaternary beds

dhowe

zajmuj~

caly stok w grupie Olejarni - Zawiesistej,

podchod~c

ai

pod

wyz.sze Sciany Wielkich Tumi. Utwory starsze,

kontaktuj~ce

bez·

poSrednio z

podIoieln

krystalicznym, odsIoniE:te

iSl\

dopiero w grzbiecie KulawCa, gdzie reprezentowane

~

one tylko przez werfen

i

retyk, brak.

zaS jest triasu srodkowego (fig.

1).

Trias mxIkowy wystE:puje natomiast

(3)

SERIA WIERCHOWA NA WSciiODNIMZBOCZU BOBROWCA

30'1

-.

w

turniaCh Organ6w i w wyZszych partiach Wielkich Turni nad

liaBowo-

-mab.nQwyni. obszarem. Olejarni - Zawiesistej

_(Rabowski

1955).

Naleiy

on tam jednak

juZ do

wyZszej . jedn06t.ki tektonicznej i snuje

si~

bezpo:..

'~rednio

w

~gu

triasu plaszczowiny reglowej doInej, !dOry

wyst~uje

wyiej na stoku, wypebliajllc centrum depresji Bobrowca. Widal:

wi~c,

ze intensywtnemu przefaldowariiu na wschodnim zboczu Bobrowca ulegly przed.e wszystkiln

utwory serii

Komin6w

Tylkowycll., co jak na ob8zar

nie

zw~zany

bezpoSreclnto ze strefll korzenioWll g16wnych wierchowych

jed.nostek

faldowych, jest vii Tatrach zjawiskiem stosunkowo rzadkirn.

ELEMENTY TEKTONICZNE BERn PARAUTOCHTONICZNEJ

l.uska

OZe;arni

ChaJrakter przefaldowan serii . Komin6w Tylkowych na wschodnim zboczu Bobrowca InQZna odczytal: juz

~~ciowo

z mapy F. Rabowskiego - (1955) oraz z uzupemionej mapy geologicmej (fig. 2). Slecizflc

budow~

zbocza

doliny z p6hlocy na pofudnie, do.strzegamy najpierw skalny luk Olejarili, zbudowany z wapieni maImo-neokomu. Lewe

rami~

tego luku

obci~te jest

wielkim uskokiem, doprowadzajllcym malm

do

kontaktu ze srodkowym triasem. Prawe natomiast na mapie Rabowskiego (1955) kon- - czy:

si~ w

rejonie wyZirlej Bramy Chocholowskiej; w wyniku skartowania

tego terenu (fig. 2) okazalo

si~ jednak.,

ze malmo-neokom Olejarni ma

swoje przed):uzenie ku WSW, docb.od.zllce aZ pod" kiany liasowych Wiel-

kiCh.

Turni. W ten sp0s6b lias, kt6ry widoczny

jest

ne mapie powyzej

skal

Olejarni, "plywa"

na

malmo-neolromie,

_·kt6ry

intersekcyjnie;gpod niego wychodii

_w

postaci charakterystycznego luku na

p6Inocy i

jego przedluZenia na poludniu

(pt

XXXII

i

XXXIII,

fig.

1). Daleko

si~gaj~ce

pokrycie liasem malmo-neokomu Olejarni potwierdzajll

_._wyniki

badail ja- skini Chocholowskiej Szczeliny, kt6ra - jak

si~

okazalo -

aZ

po partie konoowe

rozwini~ta

jest w wapieniach mahno-neokomu. Otw6r dolny

j.askin.i

mieki

~

w poblizu pry:wa1miego

.schron:iska (fig. 2);

jeSli Zl'Zutowac

na ma~ geologic.zIlll

dlugoSc

_j

ej gl6wnego

ci~u,

kt6ra

WledJug plainu

K. Kowalskiego (1953) wynasi .

w

linii prostej'

ok.

320 m, otrzymuje

_si~

PWlkt projekcyjny

zachodniego

_kran'Ca

jaSkini

na 'wysokoSci

g6rnej

_gra- nicy pasma

wierchowego

_tri:asu

(na jego kont.aJre1e z triasem reglowym - x

119

fig. 2). Co Illa:jroniej talk da[eko

_{si~ga wi~}

maim Olejami w

podloZu

spoczywaj~cego

na

nim

liasu, a takZe -

jak

widal: -

ttriasu

SrodJkowego.

Sarn malm

(malmo-neokOOl)

wraz re swoirn nadldadem

jest jednak rOwniet

obalany

na

maTgliste lupki albu, kt6rych wychodnie widoczne SIl jut

z

dna

doliny na stoku

pod

wapiennym urwiskiem Olejarni

_(pI.

XXXIII,

fig. 1); na mapie Rabowskiego (1955)

~

w

tyro

miejscu zamaczone alu-

wia NJeCme.

(4)

. ~'---~----~~~'

Fig.

.

2

Odkryta mapa geologiczna rejonu Olejarni - Zawiesistej

Seria wierchowa: 1 trias 6rodkowy(granice wg F. Rabowskiego), 2 liaso-dogger • .3 malmo-neokom, 4 alb; seria reglowa: 5 trias ~rodkowy (w SPlil~ miejscami strzEUlY werfenu); 6 wi~ze uskoki; 7 wainiejszejaskinie; 8 zachodni kraniec jasktni Cho- cholowskiej Szczeliny (w gl~bi); 9 prywatne schronisko turysi;yczne. Z jaskinia Zb6j-

nicka Dziura, CH jaskinia Chocholowska Szczelina

(5)

SERIA WIERCHOWA NA WSCHODNIM ZBOCZU BOBROWCA 309

Obszar Olejarni stanowi zatem brzuszne skrzydlo

lez~cego

faMu, kt6rego

skr~t

czolowy zachowal

si~ c~Sciowo

w szczytowych skalkach tej grupy (p. 1163 m). Fald ten ulegl jednak daleko

id~cym

deformacjom.

W okolicy wylotu jaskini Zb6jnickiej Dziury (fig. 3)

odsloni~ty

jest kontakt

NE

M

Fig. 3

Schematyczny szkic szczytowych skalek Olejarni (od E) M maIm (!:>ez oznaczeil - maIm nieodsloni~ty), L liaso- dogger (linie mniej wi~j odpowiadajll polozeniu warstw), Pt liasowy porwak tektoniczny, Z. D. jaskinia Zb6jnicka

Dziura

Diagrammatic sketch of Olejarnia summit (eastern view)

M MaIm (subS'Urface MaIm beds without m~k3), L Lias- -Dogger (approximate position of beds indicated by lines), Pt tectonic Lias fragment torn away, Z. D. Zb6jniclroa

Dziura Cave

lia6o-doggeru

'Z

malmem, gdzie zamiast zwil:lzk6w stratygraficznych .istnie- je. wyrama

nieci~losc

tektonic:zna. ·Na: dlui:szej przestrzeni (g16wny ko-

·rytarz jaskini

rozwini~ty

jest dokladnie wzdluz plaszczyzny kontaktu)

moZna

tarn sledzi6 liczne plaszczyzny zlustrowane, bloki wapieni pla- stycznie zdeformowane

mi~

powierzchniami poSlizgu, brekcje, a na-

Geological map of the Olejarnia -'- Zawiesista region

High-Tatric series: 1 Middle Triassic (boundaries after F. Rabowski); 2 Lias-Dogger, 3 MaIm-Neocomian, 4 Albian;' sub-Tatric series: 5 Middle Triassic (with scarce Werfenian relicts at bottom); 6 major faults; 7 chief caves; 8 westerly end of the Chodb.olowska Szczelina Cave (subSW'face); 9 hostel. Z. Zb6jnicka Dziura Cave.

CH Chocholowska Szczelina Cave

(6)

WQJCIECH JAROSZEWSKI

wet

wi~kszy

pcl:rw{lk tektoniczny (fig. 3). Co najwainiejsze jednak,. uwar- stwiepj.e w

obr~bie

skal.liaso-doggeru, aczkolwiek smbo widoczne, zdaje

si~

bye prawie prostorpad1:e do powierzchni kontaktu. DoSe znaczne dys- kordancje, brek.cje tektoniczne, a nawet objawy pewnej dynamometa- morfozy moZna obserwowae takZe na kontakcie wapieni malmo-neoko- mu z marglistymi lupkami albu . (pI. XXXIII, fig. 2). Fakty te dovyodUl, ze w

obr~bie

pierwotnie faldowej struktury Olejarni

Ila6t~pUy

·znaczne zluz- nienia i wzajenme przesuniE:Cia

r6Zni~cych si~

litologicznie pakiet6w skal- nych. ·p.rzy

tym

amplituda

przesum~l:

musiam bye doSe znaczna, skoro miejscami :lrontakty tych zespol6w przybraly

postal: nasuni~l:

ze §cina- nia (fig. 3).

Odtworzenie

^skr~tu

korzeniowego faldu Olejarni nie jest motliwe.

Pasmo malmo-neokomu, zamykajlloo od poludnia obszar

nasuni~tego

lia- su, §lad6w

tego skr~tu

nie wykazuje. Musial on zatem lezee wYzej, i - jak mozna slldzie ze stosunk6w na zboczu doliny - ulegl rozerwaniu (§ciE:Ciu) zapewne rOwnoczeSnie z rucllami

Scinaj~cymi

w

obr~bie

samego faldu. Przy

tym

skr;ydlo brzusme tego ostatni"ego w

s~si.edztwie skr~tu

uleglo zupememu wyprasowaniu; dlatego caly ten element tektoniczny okre§lam jako

lusk~

Olejami.

Pasmo malmo-neokomu nad schro1liskiem

l:..uska Olejarni podeslana jest przez pasmo mahno-neokomu, tw"O- rZllce strome Sciany nad prywatnym schroniskiem turystycznym (fig. 2).

Wedlug mapy Rabowskiego (fig. 1) konczy

si~

ono tuz nad schroniskiem.

udaro

si~

jednak

pr~ledzie

je

aZ pod

liasowe Sciany Wielkich Turn:

(fig. 2 oraz pI. XXXII i XXXIII, fig. 1). W· odmnieniu oQ. pasma Olejarni, w serii wapiennej nad schroniskiem motna . ustalil:

Pewn~ stratygrafi~.

U

dolu (przy kontakcie z liaso-doggerem)

leZ~

tam rorowe wapienie bu- taste, uw.ai:ane za

s~owy

poziom malmu (Rabowski 1954, 1955) lub za kelowej.

Zazruic:lJaj~ si~

one na zboczu jako C".Zerwonawe pasmo u podnoZa.

litej .§dany wapiennej, widoczn.e z drogi

id~oej

dnem doliny. Powytej nich·

spoczywa jednolitaseria wapienna, w ktOrej kolejnoal: odcieni skal nie r6zni

si~

od nmmalnego ich

nast~~wa

w malmo-neokomie serii Komin6w Tyllrowych. Widal: wiE:Ct ze pasmo malmo--neokomu nad schroniskiem staoowi nonnalny nadklad

^leZ~cej

dalej na poludnie serii liasowej

i

nie wykazuje

wi~kszych

zaburzen.

Powierzchnia kontaktu. hlski Olejarni z tym pasmem najprawdapo-

dobniej predysponowala przebieg Chocholowskiej Szczaliny;

s~d

prosto-

linijnooc jej glownego

ci~gu

i wybitnie szoze1inqwy charakter jaskini.

(7)

SERIA WIERCHOWA NA WSCHODNIM ZBOCZU BOBROWCA 311

Synklinalne

pasmo

mq.lmu Zawiesiste;

Kilkusetmetrowej szerokoSci

pas

Skal liasowych oddziela "normal- ne" paamo wapieni malmo-neokomu od

lli88t~pIiej

ich · smugi,

c~gn~cej si~

r6wnolegle do poprzedniej w rejonie skal Zawiesistej (fig. 2 oraz pI.

XXXIII, fig. 1). Smuga

t.a

otoczona jest ze wszystkioh stron utworami liasu. Ku g6rze urywa

si~

doSe gwaHownie opodal scian tumi zwanych Piece, a· ku doWw:i

slx>pnioWlO si~ 2'JW~, wyklinowuj~c si~

intersekcyjnie . przed dojsciem do dna doliny. OkolicznoSci te w

poI~czeniu Z

opisanymi powyZej stostmkami w rejonie Olejami i

sytuacj~

na przeciWlleglym zbo- czu doliny (Dudziniec)

przemawiaj~

za interpretowaniem tego pasma jako wstecznie m:faldowanej synkliny, kt6rej

zwi~ek:

z wlasciwym pasmem malmo-neokomu Komin6w Tylkowych, widocmym nad sChroniskiem, jest juz tylko powief2rzny, gdyz ulegl przerwamu

przez erozj~.

Stratygmfia opisywanego

pasma

nie mme dostarezyc potwierdzenia tego wmosku, gdyz w przypadku falszywej antykliny nastfWlStwo wa:rstw byloby takie . Samo . . Trudno jest tet

nawi~c struktur~

Zawiesistej do zafaldowan ZIlanyc'h na stokach Bobrowca .n.ad poI. Chocholowsq (Ra-

bowski

1955, W6jcik 1956),pooiewai:

wi~ks~

ich wystcwuje dum

da-

lej na zac'h6d, a poza tym

~

to przewaZnie komplikacje

przywi~ne

do samego

sp~gu nasuni~ia

reglowego. W Swi.ef;le danydl, zebranych na opi- sywanym obszarze, najsluSzniejsze wydaje

si~

jednak interpretowanie pasma Za.wiesistej tak, jak to przedst:awia · przekr6j na fig. 4.

J

est

rzec~ cieka~,

ze synklina Zawiarlstej

posiada

wt6rne na- chylenie ku p61nocy, kt6re nawet

~.

jak wynika z

.i,n~sekcjj.

-:-

zwi~k

sza

si~

ku dolowi. Okolicznosc ta dowodzi stosunkowo znacznej inten- sywnoSci deformacji faldowych.

NASTF;PSTWO RUCHOW

Prawie dokladIiie r6wnolegly przebieg

^pasma

Zawiesistej

i

smugi malmo-neokomu nad schroniskiem wska:zuje. ze sfaldowanie

~ego

tego obszaru odbylo

si~

pod wplywem wsp6lnej przyczyny .. Zupehrle odmieIllnY kierunek ma natomiast 'pasmo wierchowego triasu Srodkowego,

ci~gn~ce

siE: w szozytowych partiach Wielldch Tu·rni (fig. 2

i

-pI. XXXIII, fig. 1

i

2).

Znaczna dyskordancja tego ,pasma w stosunku

do

fald6w liaeowo-malmo- wych

i

jego Wyrazne

przywi~nie

do SMgu strely

reg~owej

sklaniajll do tr.aktowania go jako

^sweglO

rodzaju porwakareglowego, przy czyIn .

mi~

dzy

sfaldowa, ruem. · wierchowego podloZa a

llJSSUlli~em

jednostek regIa-

wych musiala tu byc

pewna

przerwa

CZ8SOIW8.

Trudno jest romtrzygnllc,

jakiej

j~oe

wierChowej

moZ~

.odpowiadaC· trias m-odlwwy

IlIa

zboczu

(8)

Bobrowca. Najprawdopodobnd.ej jednak S/:l

to

lSilnie zredukowane szcz/:ltki faldu

Czerwan~h

Wierch6w albo elementu poSredniego

mi~

tym fal- dem a stref!=\ Komioow Tyi}lrowych - jednostki Swierkul (Jaroszewski

1957), eo wydaje

si~

jednak mniej prawdopodobne ze wzglE:du na zupel- ny brak srodkowego triasu w tej jednostce.

Pewna drwufazowoSc ruch6w na tym obszarze odbila

si~

takZe na strukturze luski Olejarni. Faza tworzenia

si~

fald6w wierchowych przy- niesla uformowa,nie lez/:lcego faldu, a takre, przynajmniej w grubszych zarysach, wstooznego zafaldowania Zawiesistej. To

~tatnie

jest zreszt/:l szczeg61nie ciekawe, gdyz Swiadczy

0

duZym

nat~zeniu

ruch6w faldowych.

ssw

Olejarnla ' •• -9

... ~.

'.

r ...

I

1

mm 2 0 31t;.01

⁴b;;;J) 5

[Z]

B

lSl

Fig. 4

NNE

Przekroj tektoniczny rejonu Olejarni - Zawiesistej

1200

"DU

Seria wierehowa: 1 liaso-dogger, 2 malmo-neokom, 3 aIb; serta

. reilowa: 4 trias srodkowy; 5 IIlskoki; 6 powierzchnie nasuni~(:,

scit:(: i zlutnien. R plaszczowina reglowa dolna, loO rusks Ole- jarni, PS pasmo malmo-neokomu nad sehroniskiem, SZ syn-

kIlna Zawiesistej

Tectonic section of the Olejarnia - Zawiesista region High-Tatrie series: 1 Lias-Dogger. 2 Malm-Neoc01ll1an. 3 Albian;

sub-Tatrlc series: 4 Middle Triassie; 5 faults; 6 overthrust-, shearing and detachment planes. R lower SlUb-Tatric nappe, l.O Olejarnia stretch thrust, PS Malm-Neocomian range above

the hostel,· SZ Zawiesista syneline

Faza ruch6w reglowych, najprawdopodobn.iej zreszt/:l poprzez bezpoaredni wplyw nasuwaj/:lcych

si~

plas2X!zowin, spowodowala powstanie szeregu seiE:c. wzajemnych

przesuni~c

kompleks6w skalnych. a wreszcie calego szeregu uskok6w. MoZliwe ll'!lwet, ze zn:iszczenie grzbietowego skrzydla struktury 01.ejarni bylo czE:Sciowo dzielem tektonicznej gradacji przez

plaszczowin~

reglow/:l (fig. 4).

'

(9)

SERIA WIERCHOWA NA WSCHODNIM ZBOCZU BOBROWCA 313-

Z·AGADNIENIE WTORNYCH ZAFAl.DOWAA SERII KOMINOW TYLKOWYCH

Opisane tu zafaldowania w strefie parautochtonicznej, jakkolwiek na

tym

obszarze wyjlltkowo intensywne, majCl pewne odpowiedniki w ma-·

sywie Komin6w Tylkowych. I ta'k, na p6mocnych stokach tego masywu mo.zna zna1e.zc slady calego ciClgu obalenskierowanyCh ku

p6ln~y,

od.

widocznego w profilu Rabowskiego (1931) "wybrzuszenia liasowego" Ku- fy, poprzez gwaltowne rozszerzenie wychodni liasu na Wod Scian, mal-·

mowy

"j~zyk"

zafaldowany wraz z albem na S

od

pol. Wirsek,

aZ

po stok Dudzinca naprzeciwko Olejarni, gdzie widoczne na mapie' Rabowskiego·

(fig. 1) charakterystyczne zdwojenie poziomu w.apieni bulastych r6wniei sygnalizuje istnienie silnych obalen. W sumie jest to

wi~

ciClgnClCY

si~

na.

znacznej przestrzeni element antyklinalny, kt.6ry ku zachodOlwi po<l1egat ooraz silniejszym obaleniom, az do wt6rnego przechylenia ku p6blocy. Za przedluzenie tego elementu moona uwazac wt6rnie zdeformowanCl

lusk~

Olejarni.

Byc llliOZe, ze wSr6d niezobyt dobrze

jes~cze

pozn.anych 'zafaldowan serii wierchowej na zachodnich stokach Komin6w Tylkowych, znalazlyby

si~

jeszcze takze jakie§ odpowiedniki synkliny Zawiesistej.

Jak widac na opisywanym obs.zaTze zachodzi pewna regularnoSc ..

polegajllca w zasadzie na

Wz.roSc~e

intensywnoSci zafaldoW'an strefy pa- rautochtonicznej ku zachodowi. Towarzyszy mu widtsze

"spi~trzenie"

fald6w w tym kierunku, wyrazajClce

si~

we wZroScie nachylen poprzecz- nych osi fald6w. Zjawiska te mogil bye objawem wplywu, jaki wywiera na styl t'ektoniczny lQlkalna deprmja Bobrowca.

Wyniki przytoczonych. tu obserwacji wskazujCl, ze seria Komin6w Tylkowych nawet na obszarach nie zwiClzanych bezposrednio ze strefll korzeniowCl faldOw wierchowych, moze podlegac znacznym' deIormacjom faldowym. W wyniku tych deformacji mogll powstawae struktury,

przy-

pominajClce

zgola

styl budowy wierchowych

jedn~ek

faldowych;

szczeg6lnie ciekawe jest, ze maZe dojsc nawet do wstecznych zafaldowan.

o wt6rnie p6mocnej wergencji oei poprzeczn,ej (synklina Zawiesistej).

W tym swietle wnioski A. Michalika (1955), oparte na

wyst~powaniu

w

obr~bie

trzonu krystalicznego utwor6w werfenskich

0

p6lnocnych upa- dach, wydajCl mi

Bi~

zbyt daleko idClce. Jak wiadomo, autor 6w zakwestio-

no~al

na tej podstawie ,,autoohtonicznoSc" serii Komin6w Tylkowych i uznal wystllpienia werfenu wsrOd utw0r6w· krystalicznych (np. na Orna- ku), interpretowane dotychczas jako synklinalne zafaldowania serii osa- dowej w krystalinik (RabowsIcl. 1931), za zredulrowaDCl pokryw~ 'osadowll wlaSciwego trzonu, oddzielajl\CIl go od krystalicznego jCldra jednostki Ko-

min6w Tylkowych.

(10)

Nie wdajllc

si~

w

dyskusj~ 00

do interpretacji poszczeg6lnych od-

sloni~e,

z kt6rych me wszystkie znane

mi ~

z autopsji, pragIlE: jedynie stwi·erdzic, ze zafaldowania strefy parautochtonicznej na wschodnim zbo- czu BobrOwca wskazujll na moZliwoSC duio wiE:kszych defoo:macji tej strefy, aniZeli to siE: przyjlIlOlWalo dotychczas. 0 tyro, ze nie jest to tylko zjawisko lokalne, swiadczll :anaiogiczne struktury spotykane na polud- niowych stokach Bobrowca, na Kopiencu (Kotailski 1958) i w masywie Komin.6w Tylkowych. Wobec moiliwoSci tak intensywnych zafaldowan wydaje siE:, ze owe wYstllpienia utwor·6w werIenu

0

p6blocnych upadach, do ktOry'ch tak dUZIl wagE: przywi1!:zuje Michalik (1955), nie Sll wystar- czajllcym dowodem na to, ze utwory te tworZll

odr~bnll

jednostkE: faldowll;

gdyt mogll bye interpretowane jako wstecznie zafaldowane synkliny.

W zakonczeniu pragIlE:

podzi~kowac prof.

K. Guzikowi za dyskusjE:

nad zagadni'eniami tektoniki obszaru Bobrowca. Wszczeg61noSci zas

dzi~

kuj~

kand. nauk Z. Kotaiis'kiemu za wielokrotne Zyczliwe uwagi doty- C74ce treSci i fonny

mego

opracowama.

Zaklad GeologU DlInamicmej Uniwer'lItetu Warszawskiego Warszawa, w Zistopadzie 1957 r.

LITERATURA CYTOW ANA

JAROSZEWSKI W. 1957. Geologia puma S~erkul (On the geology of the Swierkule range in the Tatra ,mountains). - Acta Geol. Pot; vol VIU4. Warszawa.

KOTAlQ'SKI Z. 1958. Profile stratygraficzne serU wierchowej Tatr Po.Jsldch. - Biu!. I. G. (Bull. Inst. Geol Pol.). W druku. Warszawa~

KOW ALSKI K. 1953. Jaskinie Polski. Cz~c II (Lea cavernes de la Pologne. II-eme partle). panstw. Muz.Archeologlczne. Warszawa.

MICHALIK . A. 1955. Tektonika serii wierdhowej na obszarze Lillowego i Malej Ko- szystej (Tectoniqrue de la serie baut-tatrique dans la region de Liliowe et da la, Mala Koszysta). - Biul. I. B. (Bull. Inst. Geo!. Pol), 96. Warszawa.

Ml.ODZIEJOWSKI ,J. 1934. Rola "kwarcyt6w" permo-trlasowych w krajobrazle tatrzaflskim. - Kosmos, t. 57. Lw6w.

RABOWSKI F. 1931. Cztery przekroje geologlczne mi~zy do~ Ko~ciellsk~ a do- lln/i Kondratow~ (Quatre coupes g6ologlques entre lea va16es de Kotciellska·

et de Kondratowa dans la Tatra). - spraw. P. I. G. (BulL Serv. Geol Pol.),

t.

VI. Warszawa.

1933. Spostrzeienia geologiczne w grupie Osobitej (Observations geologiques dans le massif Osobita). - Ibidem, t. VII. Warszawa.

1954. Badania w grupie Komin6w TylkowyCh, wykonane w r. 1938 (Recherches geologiques de la r6glon de Kominy Tylkowe daDs la Tatra ex6cutees en 1938). - Biul. I. G. (Bull. Iost. Geol Pot) 86. Warszawa.

1955. Mapa geologlczna serii wierchowej Tatr Polskioh (Carte geologique de la s6rie haut-tatrique de Tatras Polonais). Wyd. Geologlczne. Warszawa.

WOJCIK ZB. Serie wierc:howe na lewym zboczu DoUny Chooholowsklej od Prze- l~y Bobrowieckiej do Zawiesistej (praca magisterska nie publ., wykonana w Zakladzie Geologii Dyn. Un. Warsz.).

(11)

SERIA WIERCHOWA NA WSCHODNIM ZBOCZU BOBROWCA 315.

E. HPOIIIEBOKH

'TEKTOHHKA BEPXOBOR (BEPXHETATPAHCKOR) CEPHH HA BOCTO'IHOM CKJIOHE BOBPOB~ B T,ATPAX

(pE!'3IOMe)

IIapasTOXTOBHa.R cepK.R TLtm.z:om.rx

KOMHHOB B

Ta'Ipax:

He

06Hapy-

JKHBaeT Q6hmHOBe!HHO 3H8.1IH.'l'eJIl.IH& 'l"e'KTOiIDf'IecIOIX ~etPo~ BHe .npe~eJroB KOIpeHHOH 3OH&I BepXOB:&IX CKJI~OK. Tev 60JIee HHTepecH&IM 4>8X'1'OM . 6&IJIO KOHCI'aTMpOBaHHe Ha BOCTO"'mOM CKJIO!He B06po~a (3an~-. .Hl>Ie

Ta'lpLI, qmr. 1, 2)

AUBO'JIl>HD

p83HOO6pa3BOK

CICJI~aTOH C'xpyrryphI (q,m'.

3; 4),

TOJIhKO ~o aelWI'OPO:ii: CTeII€!BlH

H3MeHeIfHOK

60JIee n03~ ^.

.

~e4>o~RMlH. :3TOT q,aKT ~0'K83blBaeT, 'ITO OCJIOlKlHeHJm B

c'IpyKTYPe

.napaBTOX'I'OlmI()K cepHK B HeIroTOphIX MecTU !MOryT 6hITD op.JIa:KOlKe 11.0- :BOJIDHO 3Ha"IiKTeJWHL1 H 'l'l'O AJUI HX 06'DSi'CHeHH.fI !He

8!BJUleTC.R

He06x~

]!4bW DpH3'Ha!HHe STOK cepHH 060c06JIe:BHOH

C'KJIa,trmTOif

~ej;!.

W. JAROSZEWSKI

TECTONICS OF THE mGB-TATBIC SERms ON THE EASTERN SLOPE OF MOUNT BOBROWIEC

. (Summary)

.ABSTRACT: On the eastern slope of Mount Bobrowiec in the Tatra Range, withlD -the Kominy Tylkowe series, a number of fold structures has been noted. These indicate that, outside the root zone of high-Tatrlc folds, the parautoc.htonic part .of the sedimentary series of the Tatra Range may also have experienced major

tectonic disturbances.

Basally the eastern slope of Mount Bobrowiec within the Western 'Tak'a (the ChOC'holowska Valley)

is

made up of the parautochtonie Ko- miny Tylkowe series over.thru.st by Triassic deposits

of

the lower sub- -Tatrie nappe. At the base of the overtlhrust bands extend of high-Tatrlc

·Middle Triassic deposits, probably

represen.ting

remnants of the Czer-

-wone

Wierchy fold. .

Lias-Dogger, Malm-Neocomian

and

Al' bian

rocks are represented

·within the Kominy Tyl:kowe series. The Albia:n

^OCC'U1'8

in the norlhern-

:most

part; from the south it is discordantly overlapped by the lower

limb of the recumbent fold, by the present

writer

named. the Olejarnia stretc'h thrust. This limb is built up of Malm-N eooomian limestones

~verlaid

by Lias-Dogger deposits which constitute the core

of

the fold.

(12)

316 WOOCIECH JAROSZEWSKI

The contact of these series

is now in the form.of a surface trWlCated by

overthrust which, tQ.gether with

t~e

partial compression of t!h.e lower iimb of the whole structure, is probably due to secondary deformations

asso--

ciated With sub-Tatric overthrusting. Originally however,

it constituted

a regular recumbent fold which was the westerly

·extension

of a series:

of overturned folds traceable in the northern

slop~

of Kominy Tylkowe.

To the south, the Olejarnia stretch thrust is bounded by a belt of Malm-Neocomian rocks concordantly overlying the Liassic series extend- ing farther south: Within this

·series the occurrence is still noted of one

band of Malm-Neooomian deposits, tapering out intersectionally in the direction of the valley bottom. This band may be regarded as a syncline folded to the rear whose

.connection with the normal belt of Malm-Neo-

comian rocks has been detached by erosion.

The relatively great diversity of tectonics observed within so small an area as that of the &browiec slope reasonably suggests that in the parautochtonic series - (outside of the root zone of the Czerwon.e Wier- chy and Giewont folds) - tectonic disturbances may have occurred.

r

markedly more intense than has hereto been supposed. This eventuality may interpret many a fact which led.

A.

Micl1al:iik (1955) to introduce one more unit, lying still lower than the Kominy Tylkowe series.

Laboratory of Dynamic Geology at the Warsaw University Warszawa, November 1951

(13)

SERIA WIERCHOWA NA WSCHODNIM ZBOCZU BOBROWCA 31'1

OBJASNIENIA DO PLANSZ XXXII-XXXm

DBSCRIPTION 011' PLATES XXXII-XXXIII

PLo XiXXII

Wschodnie zbocze Bobrowca i lewa strona Wyzniej Bramy Chocholowskiej widziane . od NE, ze szczytu Kalwarii

Eastern slope of Mount Bobrowiec and left portion of Wyznia Brama Chocholowska, north-eastern view from Kalwaria Peak

PL.

xxxm

Fig. 1

Panorama geologiczna wschodniego zbocza Bobrowca i lewej strony WyZniejBramy

Chocholowskiej .

(] trzon krystaliczny; seria wierchowa: T IV werfen, T sr trias erodkowy, J, liaso-dog- ger, _{J m}malmo-neokom, K. alb; seria reglowa: TR trias

Geologic panoramic view of the eastern slope of Mount Bobrowiec and left portion of Wymia Brama Cho~olowska

G crystalline core; high-Tatrlc series: T w Werfenian, T

ir

Middle Triassic, J, Lias- -Dogger, ~m Malm-neocomian, K" Albian; wb-Tatric series: TR Triassic

Fig. 2

Sciana Olejarni widziana od E, z przeclwleglego zbocza doliny

Seria wierchowa: T trias s-rodkowy, J, liaso-dogger, J_m malmo-neokom, K. alb;

seria regIowa: T R trias

Olejarnia flank, eastern view from opposite valley slope

High-Tatrle series: T Middle Trlassic, I, Lias-Dogger, J_mMalm-Neocomian, K" Albian; sub-Tatric series: TR Triassic

(14)

ACTA OEOLOGICA POLONICA, VOL. VIn, PLo XXXII W. JAROSZEWSKI:

(15)

.... eTA OEOLOGICA POLONICA. VOL. vm. PLo XXXXll W. JAROSZEWSKl

Fag. 1

Fig. 2