Halina Pańczyk
10 lat filologii rosyjskiej w
Uniwersytecie im. Adama
Mickiewicza w Poznaniu (1965-1975)
Studia Rossica Posnaniensia 9, 197-214
H A L I N A P A Ń C Z Y K
Poznań
10 L A T F IL O L O G II R O S Y J S K IE J
W U N IW E R S Y T E C IE IM. A D A M A M IC K IE W IC Z A W P O Z N A N IU (1 9 6 5 - 1975)
Pierw sze dziesięciolecie działalności ru sy cy sty k i w n aszym U niw ersytecie up raw n ia do analizy i ocen y jej osiągnięć i — w konsekw encji — pozw ala ok reślić p ierw szy etap jej dziejów jako tw órczy, dyn am iczn y, d ecyd u jący d la dalszego jej rozw oju.
P ro jek t uruchom ienia u n iw ersyteckich stu d iów filologii rosyjskiej w P o zn a n iu — bardzo w ażn y ze w zględu n a rosnące zapotrzebow anie na w ysok o w yk w alifik ow an ych n au czycieli-ru sycystów dla szkolnictw a całej półnoeno- -zachodniej P o lsk i i na filologów dla różnych dziedzin gospodarki i k u ltu ry narodow ej — nie m ógł b y ć od razu zrealizow any z pow odu braku ob sad y personalnej. T rzy istniejące w P olsce w pierw szych latach p ow ojennych ośrodki ru sy су styczne: w U n iw ersytecie W rocław skim , U n iw ersytecie Jagiellońskim i U n iw ersy tecie W arszaw skim p rzygotow yw ały dopiero kadrę naukow o- -d y d a k ty czn ą .
K on cep cja pow ołania do ż y cia studium filologii rosyjskiej w UAM dojrzała organizacyjnie za rektoratu profesora Gerarda L ab u d y w roku 1962.
T w órcam i poznańskiej ru sy c y sty k i byli: rektor prof. dr hab. Gerard L ab u d a, prof, dr hab. B en on M iśkiew icz — ów czesn y I Sekretarz P O P P Z P R w U A M — oraz prof, dr hab. W ład ysław K uraszkiew icz, zn an y językoznaw ca — p o lon ista i slaw ista.
R u sy c y sty k ę utw orzono na gruncie slaw istyk i, której trad ycja naukow a sięgała p oczą tk ó w U n iw ersy tetu P oznańskiego, k ied y z in icja ty w y prolćsora M ikołaja R u dnickiego, jednego z w spółtw órców U n iw ersytetu , p ow stał w 1920 r. I n s ty tu t Z achodnio-Słow iański, z w łasn ym czasopism em ,,S lavia O ccid en talis” , do dziś w ych od zącym . B ad an ia literackie prow adziła utw orzona w 1949 r. i przeorganizow ana w 1952 r. K ated ra L iteratur Słow iańskich, k tórą kierow ał prof, dr hab. S tefan V rtel-W ierczyńsk i — p olon ista i bohem ista. W ty m k on tek ście ru sy cy sty k a nie b yła w yodrębniona. D latego zabiegi organizacyjne nad uruchom ieniem sam odzielnego kierunku rusy су sty czn eg o w y m a g a ły działania od początków , od podstaw .
P o d sta w ą organ izacyjn ą p lan ow an ego stu d iu m sta ła się K a ted ra L iteratur S ło w ia ń sk ich , której kuratorem po śm ierci prof. dr. hab. S. W ierczyńskiego ( lu ty 1962 r ) został prof, dr hab. W . K uraszkiew icz. J a k o kierow nik K a ted ry J ę z y k a P o lsk ieg o prow adził prof. W . K u raszk iew icz już w latach 1950 - 1960 w y k ła d y m onograficzne z języ k o zn a w stw a rosyjsk iego dla m agistran tów p o lo n istó w .
J e sie n ią 1962 r. rektor L ab u d a zlecił prof. K uraszkiew iczow i podjęcie w s tę p n y c h kroków o rgan izacyjn ych dla otw arcia now ego kierunku studiów . P ro feso r p rzy stą p ił do organizow ania r u sy cy sty k i. F a k t y te stan ow ią pre h isto rię ru sy c y sty k i p ozn ań sk iej, do której w arto sięgn ąć, b y ocalić od za p o m n ie n ia szczegóły, k tó re czas zaciera w pam ięci. P rócz ośw iadczenia z dnia
16 X I 1975 r. p t. „Mój u dział w organizow aniu K a te d r y F ilologii R osyjskiej w U A M ” , złożonego przez prof. K u raszk iew icza w IF R iS i w spom nień w sp ół u c z e stn ik ó w nie m a in n y ch źródeł szczegółow ych , stą d konieczność ich od tw o rze n ia . P rzy g o to w y w a n ej K a ted rze zapew nił prof. K uraszkiew icz kiero w n ik a w osobie zn an ego jęz y k o zn a w cy -ru syc y sty prof. dr. hab. L eszka O ssow sk iego, prof. n. U n iw e r sy te tu im . B . B ieru ta w e W rocław iu, od którego uzysk ał zgod ę n a p rzeniesienie się do U A M , a od prof. dr. hab. Z bigniew a B arańskiego (ów czesn ego d ocen ta U n iw e r sy te tu W ro cła w sk ieg o )'— ob ietn icę prow adzenia do jazd o w o w y k ła d ó w z h istorii litera tu ry rosyjskiej i radzieckiej. B y ło to z a sa d n icze osiągnięcie: p o zy sk a n ie 2 zn a k o m ity ch sam od zieln ych pracow ni k ó w w okresie tak tru d n ym , oprócz nich otrzym an o ta k ż e 4 e ta ty a sy sten ck ie dla p rojek tow an ej K a te d r y .
D la celów o rgan izacyjn ych przekazał prof. K u raszk iew icz kierow nictw o K a te d r y L iteratu r Słow iań sk ich (od 1 V I I I 1964 r.), jako „ b a z ę” organizow anego stu d iu m r u sy c y sty k i, doc. dr hab. H alin ie P a ń czy k , k tó ra już w la ta ch pięć d z ie sią ty c h , jako a d iu n k t K a te d r y L iteratu ry P o lsk iej, prow adziła dla W y d ziału F ilologiczn ego n a zlecenie W ładz U czeln i w y k ła d ku rsow y z litera tu r y rad zieck iej, a po h ab ilitacji — w la ta ch 1963 - 1965 — w y k ła d m on o g ra ficzn y k o m p a ra ty sty czn y z poezji m odernizm u polsk iego i rosyjskiego d la s tu d e n tó w w y ż sz y c h la t filologii polskiej.
D o K a te d r y L iteratu r Słow iań sk ich d ok oop tow ał prof. K uraszkiew icz na a s y s te n ta m gra T ad eu sza K uro czy ckiego, którem u otw orzył przew ód d ok torsk i .
D la p rzy g o to w a n ia sp ecja listy czn eg o u zy sk a ł profesor poparcie rektora na w y ja z d n a roczne sta że naukow e: doc. dr hab. H a lin y P a ń czy k do Leningradu w ro k u 1965/66 w zakresie liter a tu ry rosyjskiej i dr. T ad eu sza Zdancew icza, a d iu n k ta p rzy K a ted rze J ę z y k a P olsk iego, w r. 1964/65 do M oskw y dla p o g łę b ie n ia specjalizacji z języ k o zn a w stw a k o n fro n ta ty w n eg o polsko-rosyjskiego i b ałtologii.
P ierw sze e ta ty r u sy c y sty c z n e objęli więc: prof. L. O ssow ski 1 X 1964 r., T adeusz K u roczyck i już 1 X I I 1963 г., a po utw orzen iu nowej K a ted r
Jerzy L itw in ow i Edw ard Siekierzycki od 1 I X 1965 r. oraz dr Z ygm u n t Zbyrow ski (od 1 X 1965 г.), a od 1 I X 1966 r. — T om asz W ójcik , tj. 2 ję z y k o znaw ców , 2 h istoryk ów literatu ry i T . W ójcik — język ozn aw ca i m eto d y k nauczania. Prof. dr hab. Zbigniew B arański przeszedł na e ta t od 1 X 1967 r., a doc. dr T adeusz Z dancew icz — rów nież 1 X 1967 r.
O rganizując n ow y kierunek studiów , prof. K uraszkiew icz stw orzył ta k że zaczątek księgozbioru ru sycystyczn ego. O trzym ał 3 ciężarów ki książek w darze od D o w ó d ztw a W ojsk R adzieckich w L egnicy dla organizow anej K a ted ry . Z apew nił też przyszłej K ated rze ad ap tację pom ieszczeń w C ollegium P h ilo sophicum przy ul. M atejki 48/49, tj. 3 pokoje na parterze, sąsiadujące z K a tedrą L iteratur Słow iańskich, której pracow nicy, doc. dr hab. H alina P a ń cz y k i a d iu n k t dr J a n D u tk ow sk i, a k ty w n ie u czestniczyli w pracach p rz y g o to w a w czy ch dla zapew nienia bratniej K ated rze niezbędnego zaplecza lok alo w ego, b ib lioteczn ego, urządzeń i aparatury.
P rzyg o to w y w a n o się również in ten syw n ie do n ow ych zadań d yd a k ty czn y ch . T. K u roczyck i prow adził dla pracow ników n a u k ow o-d yd ak tyczn ych p olo n istó w i slaw istów i oddzielnie dla stu d en tów p olon istyk i lek to ra ty języ k a rosyjsk iego. P o za ty m do w yk ład u porów naw czego H . P a ń czy k z m oder n izm u polsk iego i rosyjskiego w r. 1964/65 nagryw ał na ta śm ę m agnetofonow ą w łasn e recy ta cje rosyjskich tek stó w p oetyck ich , dzięki czem u w yk ład (pro w ad zon y z m agnetofonem ) sp otk ał się ze znaczną frekw encją słuchaczy.
P o gru n tow n ym przygotow an iu organizacyjnym starania w ładz u czeln i osią g n ęły p o z y ty w n y rezu ltat. Z dniem 1 w rześnia 1965 r., tj. za rektoratu prof. dr. Czesława Ł uczaka, utw orzono K atedrę F ilologii R osyjskiej z dw om a Z akładam i: J ęz y k a R osyjsk iego oraz L iteratury R osyjskiej i R adzieckiej (D z. U rz. Min. Szk. W yż. 10.07.65 r., nr 8, poz. 60). K ierow nictw o K a ted ry p ow ierzono prof. dr. hab. L. O ssowskiem u.'
W roku akadem ickim 1965/66 uruchom iono studium w ieczorow e najbar dziej odpow iadające p otrzebom chwili, tj. konieczności uzupełnienia kw alifikacji zaw od ow ych osób p racu jących już w zakresie ru sycystyk i, zw łaszcza n a u czy cieli. P rzy jęto 30 k an d yd atów .
Od 1 I X 1966 r. otw arto również studia stacjonarne. W w yn ik u rekrutacji rozpoczęło stu d ia 31 osób. Prócz tego oddzielna grupa stu d en tów filologii k lasyczn ej podjęła stu d ia ru sy cy sty czn e jako drugi, d od atk ow y p rzed m iot stu d ió w .
W ten sposób w drugim roku istnienia, tj. w r. ak. 1966/67, K ated ra F ilo lo g ii R osyjskiej U AM prow adziła zajęcia już w trzech pionach: stu d ia sta cjo n a rn e — I rok, w ieczorow e I i II rok oraz grupę filologów k lasyczn ych — I i I I rok. D ysp on ow ała w te d y dw om a sam odzielnym i pracow nikam i naukow o- d y d a k ty c z n y m i, bo prócz prof. O ssowskiego od 1 I X 65 r. p rzyb ył z, U n i- > w e r sy te tu K ijow sk iego sp ecjalista radziecki, doc. Aleksiej Iw anow icz K ar
U czeln i. O bsada p o m ocn iczych pracow ników — jak w skazano w yżej — 2 h isto ry k ó w literatu ry i 2 język ozn aw ców w pierw szym roku b yła przem yślana p recy zy jn ie, rozm ieszczona proporcjonalnie w edług k om p eten cji i programu zajęć, z ty m że dla gru p y filologów k la sy czn y ch ćw iczenia p rak tyczn e w form ie god zin zlecon ych prow adziła m gr Irena Sikorska, lektor.
K sięgozb iór K a ted ry , sta n o w ią cy jej w a rszta t n au k ow y i d y d a k ty czn y , lic z y ł już w p ierw szym roku istn ien ia K a ted ry k ilka ty się c y w olum inów , zd o b y w a n y ch , u zu p ełn ian ych i k o m p leto w a n y ch dzięki sy ste m a ty czn y m i w y trw a ły m staraniom m gra Jerzego L itw in ow a, k tó r y korespondencyjnie i drogą w yjazd ów do liczn y ch ośrodków p ow iększał zasob y biblioteczne K a ted ry , w ym agające w ielk iego w y siłk u w ich uporządkow aniu, opracow aniu i odpow iednim rozm ieszczeniu.
Taki b y ł start organ izacyjn y ru sy c y sty k i w U A M i p oczątek jej historii. W chronologii m in ion ego 10-lecia w yod ręb n iają się 2 okresy: I — 4-letniej d zia ła ln o ści K a te d r y F ilologii R osyjsk iej (1965 - 1969) oraz I I — 6-letniej — I n s t y t u t u F ilologii R osyjsk iej i Słow iańskiej (1 9 6 9 - 1975).
I okres — to la ta krzepnięcia organizacyjnego i w zrostu K a ted ry , pierw sz y ch prac n au k ow ych , p rzygotow an ia eru d ycyjn ego i m etodologicznego m łodej k ad ry, a m b itn y ch dążeń d o w ysok iego p oziom u zajęć i do stw orzenia a tm o sfer y zgodnej w sp ółp racy w zespole, którego poszczególne jednostki p r z y b y ły z zew nątrz, z różnych ośrodków z przew agą ab solw en tów U n iw ersy te tu W rocław skiego — zanim zdołano w y k szta łcić w łasn ych uczniów . Silnym b od źcem działania b y ła św iadom ość pionierskiej pracy, a przy ty m opieki W ład z U czeln i z rektorem , prof. dr. Czesławem Ł uczakiem na czele, zaintereso w a n ie i pom oc K o n su la tu Z S R R i w spółpraca z Zarządem W ojew ódzkim T P P R , przejaw iająca się zw łaszcza w pow iększaniu księgozbioru, k tóry już p o roku istn ien ia K a te d r y liczy ł w sp óln ie z b ib liotek ą K a ted ry Literatur S ło w ia ń sk ich — 23 ty s. w olum inów .
Od tej stron y sy tu a cja K a te d r y p rzedstaw iała się od razu k orzystn ie w p rzeciw ień stw ie do trudności lok alow ych . W C ollegium P h ilosophicum m ieściły się w szy stk ie K a te d ry W yd ziału F ilologiczn ego. B rak sal w y k ła d o w y c h rekom pensow ała ru sy c y sty k a prow adzeniem zajęć p opołudn iow ych w szkole podstaw ow ej p rzy ul. Jaroch ow sk iego, gdzie stu d iu m w ieczorow e realizow ało swój program d y d a k ty c z n y przez 4 d ni w ty g o d n iu od godz. 15 do 20.
Za jed n o z n aczeln y ch zadań K a ted ry jako jed n ostk i rozw ojow ej uznał prof. O ssow ski — kierow nik K a ted ry — przygotow an ie m łodej k ad ry naukow ej do p racy w szk oln ictw ie w y ższy m . P row adzono w y k ła d y i sem inaria d o k to ranckie. O tw ierano p rzew od y d oktorskie (w r. ak. 1965/66 — 1 przew ód,
1966/67 — 2, 1967/68 — 3, 1968/69 — 4 przew ody).
W trak cie roku ak ad em ick iego 1966/67 — w obec pogarszającego się stanu zdrow ia prof. O ssow skiego — fu n k cje za stęp cze kierow nika K a ted ry pełniła p rzejściow o H alin a P a ń czy k , rów nocześnie kierow nik K ated ry L iteratur
Słow iańskich i prodziekan W yd ziału F ilologicznego. Z dniem 30 I X 1967 r. prof. O ssow ski ze w zględów zd row otn ych złożył rezygnację z kierow nictw a K ated ry.
Od dnia 1 X 1967 r. kierow nikiem K a ted ry F ilologii R osyjskiej został Zbigniew B arański. D ocent, a od 1 У 71 r. profesor, Z. Barański nadał K ated rze silną d ynam ikę działania. E rudycją, ta le n te m organizacyjnym i osob istym zaangażow aniem zainicjow ał w szech stron n y rozwój K atedry.
Profil n au k ow y K a ted ry p rzed staw iał się następująco: prof. O ssowski zajm ow ał się p rob lem atyk ą b adaw czą języ k o zn a w stw a w schodniosłow iańsk iego i m iędzysłow iańskich zw iązków języ k o w y ch , rozszerzając te zagadnienia w tem a ty c e prac sw ych d ok toran tów na język ozn aw stw o k on fron tatyw n e i k on trastyw n e rosyjsko-francuskie i rosyjsko-niem ieckie. Prof. B arański prow adził badania nad w ielką literatu rą rosyjską I I połow y X I X w. i p o czą t ków w . X X (D ostojew sk i, B u n in , A ndrejew , B łok) oraz nad literaturą ra d zieck ą (Szołochow , P au stow sk i, P asternak). D oc. T . Zdancew icz badał gw ary polskich ziem północno-w schodnich i ich pow iązania z język iem biało ruskim i litew sk im , u czestn iczył tak że w pracach P A N nad pom nikow ym w yd an iem dzieł O. K olberga. R o zp o częto rów nież penetrację naukow ą m eto d y k i nauczania języ k a rosyjskiego. Szereg publikacji, opartych na ścisły#h p od staw ach teo rety cz n y c h z tej d zied zin y , ogłosił drukiem T om asz W ójcik. Zespół pod kierunkiem doc. k. n. A . I. K arpienki opracow ał sk ry p ty z zakresu folkloru i literatu ry staroruskiej.
P racow n icy K a ted ry a k ty w n ie uczestn iczyli w konferencjach i sesjach n au k ow ych w U czelni, organ izow an ych przez h istoryków czy filozofów , urządzali ta k że sesje w K ated rze. W roku 1967 na sesji z okazji 50-rocznicy R ew olu cji P aździernikow ej, zainicjow anej przez W yd ział F ilozoficzn o-H isto- ryczn y UA M , w ygłosili 7 referatów h istoryczn oliterack ich i język ozn aw czych , które uk azały się drukiem w „ Z eszytach N au k ow ych UAM . H istoria” z. I X — pod red. A . C zubińskiego — P ozn ań 1968. B rali tak że udział w sesji leninow skiej oraz w sp otk an iach refera to w o -d y sk u sy jn y ch z przyjeżdżającym i do U A M u czon ym i rad zieck im i, jugosłow iańskim i itp.
Prof. B arań sk i zap oczątk ow ał w r. ak ad . 1967/68 akcję otw artych zebrań K a ted ry z udziałem pracow ników pokrew nych dyscyp lin UAM , pracow ników S tu d iów N au czy cielsk ich P ozn an ia, K oszalin a, Szczecina, K alisza i Zielonej G óry — oraz stu d e n tó w . O dbyło się kilka zebrań z referatam i prof. B arań skiego, doc. K arpienki, dr. Z. Z b yrow sk iego, m gr H . B rzozy, mgr. T. W ójcika. D oc. K arpienko w y g ło sił szereg in teresu jących od czytów ze w spółczesnej litera tu ry radzieckiej oraz z zagadnień sty listy k i rosyjskiej X I X w. K ated ra organizow ała też w ła sn e sesje naukow e, m. in. w październiku 1968 r. sesję T urgieniew ow ską, ta k ż e sesje pośw ięcone tw órczości D ostojew skiego, A ndre jew a, B łok a.
i m iędzynarodowych kongresach, a doc. Karpienko i dr Zbyrowski w czasie sesji w Güstrow w N R D wygłosili 2 referaty na tem at twórczości Fiedina.
Ośrodek rusycystyczny UAM zaczął nabierać znaczenia w rusycystyce polskiej, a nawet dał się poznać za granicą, w krajach Demokracji Ludowej — zanim w szerszym zakresie przez uczestnictwo w światowych Kongresach ■Slawistów w r. 1968 i 1973 dzięki własnym referatom i publikacjom wystąpił
n a forum międzynarodowym .
W p ierw szych 3 la ta ch istn ien ia K a te d r y p racow n icy jej opublikow ali 40 artyk u łów i m onografii, 2 sk ry p ty k siążk ow e i 47 haseł (Z. B arański) do Słow nika P isarzy N arod ów E u rop ejsk ich Z S R R — W arszaw a 1966. W roku n astęp n ym w yd ali 30 prac ty p u m onograficznego, stu d iów i rozpraw . R azem -w ciągu 4 la t — 70 prac n au k ow ych , 2 sk ry p ty i 47 h aseł osob ow ych do słow
nika. J e s t to liczba pok aźn a, z w a ż y w szy że K ated ra — zaczyn ając od 2 sam o d zieln ych i 4 p om ocn iczych pracow ników n a u k o w o -d y d a k ty czn y ch —, zw ięk szała każdego roku liczb ę a sy ste n tó w o 3 - 4 osoby, a w czw artym roku is t n ienia liczy ła ty lk o 4 sam od zieln ych pracow ników (Z. B arański, L. O ssow ski, A . I. K arpienko, T. Z dancew icz) i 14 m łodszych; od roku 1965/66 T. K uro- czyck i, J . L itw in ow , E . Siekierzycki, Z. Z byrow ski, 1966/67: T. W ójcik, 1 X 1966: H . W iatr, M. K alin iew icz, 1 X 1966: H . B rzoza, 1967/68: H . Chała- cińska-W iertelak, Z. K u roczyck a, 1968/69: J . Sw idziński, M. M artysiuk, A . M arkūnas, A. B a rtoszew icz, z k tórych d o k to ra ty u zysk ało do 1975 r. 12 osób, a 1 osoba h ab ilitację (dr A. B artoszew icz).
P raw d ziw ym sukcesem K a te d r y b y ło stw orzenie w łasnego organu n au k o w ego „S tu d ia R ossica P o sn a n ien sia ” , którego pierw szy num er złożono do druku w W y d a w n ictw ie U A M w r. ak. 1968/69. R ed ak toram i czasopism a zostali L. O ssow ski i Z. B arański, sekretarzem redakcji — J. L itw inow .
Zadaniem ważnym było kształcenie młodej kadry naukow o-dydaktycznej. D la niej organizowano seminaria z zakresu metodologii badań naukowych oraz z tem atyki podjętych przez nią rozpraw doktorskich. Równocześnie przygotowywano ją do zadań dydaktycznych przez wizytow anie zajęć i wza jemne koleżeńskie hospitacje ćwiczeń młodych pracowników, połączone z dyskusją nad wynikam i.
K ated ra prow adziła pracę d y d a k ty c z n ą w 3 pionach oraz w jed n o stk o w y ch przyp ad k ach stu d ia drugiego sto p n ia dla ek stern istów . N a stu d ia stacjonarne przyjęto w r. 1966/67 — 31 osób, 1967/68 — 50, 1968/69 — 50. Zgłoszeń każd ego roku b yło ok oło 200, tj. 4 - 5 osób n a 1 m iejsce. D opiero w latach n a stęp n y c h M inisterstw o podniosło lim it przyjęć do 80, n a w et 100 osób. Spraw ność stu d iów w y n o siła 82 - 90% na stu d iach stacjonarnych, około 80% na w ieczorow ych . K ated ra rozpoczęła pracę w r. 1965 z 30 stu d en ta m i stu d iów w ieczorow ych , a k o ń czy ła 4-lecie pracy z p on ad 200 stu d en ta m i stu d iów stacjon arn ych i w ieczorow ych . Skład sp ołeczn y m łodzieży b y ł różny, lecz spośród kierunków W yd ziału F ilologiczn ego K ated ra m iała na
pröcent stu d en tó w pochodzenia robotniczego i chłopskiego. M łodzież b y ła ria ogół zrów now ażona, pilna, pracow ało się z nią z zadow oleniem i satysfak cją.
Prow adzono tak że zajęcia w filii U A M w Szczecinie oraz w W SN , (prof. B arański) rów nież na studium ru sy cy sty k i dla filologów klasyczn ych w U n i w ersy tecie im . M. K opernika w Toruniu, dokąd dojeżdżali regularnie na w y k ła d y i ćw iczenia dr J . L itw in ow i dr Z. Zbyrowski.
K a ted ra L iteratur Słow iańskich p ozostaw ała w stałej i bliskiej w sp ó ł pracy z K ated rą Filologii R osyjskiej. Jej pracow nicy doc. dr hab. H . P a ń czy k 1 dr J a n R u tk ow sk i prowadzili dla ru sycystów w y k ła d y z literatu ry p ow szech nej, w y k ła d y z historii literatur słow iańskich oraz w yk ład m onograficzny.
W roku akadem ickim 1966/67 utw orzono K oło N aukow e R u sy c y stó w . J eg o członkow ie w zięli udział w ogólnopolskim sym pozjum ru sy cy sty cznym w O polu, a od r. 1969 u czestn iczyli a k tyw n ie w ogólnopolskich sesjach k ó ł n a u k o w y ch , gdzie przez kilka lat otrzym yw ali stale I, II i I I I nagrody za o p racow yw an e referaty.
D ziałaln ość K a ted ry cechow ała duża a k tyw n ość organizacyjna. Profesorow ie O ssow ski i B arański w sp ółu czestn iczyli w kom isjach opracow ujących program n au czan ia język a rosyjskiego w Polsce, działali w K om itecie S łow ianoznaw stw a, w różn y ch kom isjach organizacji nauki, w redakcji ogólnopolskiego czaso pism a ru sy cy sty cz n eg o „S lavia O rientalis” , pracow nicy brali u d zia ł w pracach K o m isji Jubileuszow ej na 50-lecie UAM oraz w łączyli się do akcji tłu m aczeń n a ję z y k rosyjski w yd aw n ictw jubileuszow ych i in. naszej U czelni.
P ró cz w yjazd ów za granicę z referatam i, corocznie 1 osob a w yjeżd żała n a sta ż e naukow e długoterm inow e (6 - 10 m iesięcy) do M oskw y lub L en in gradu oraz na krótkoterm inow e kursy język a rosyjskiego w U n iw ersy tecie im . Ł om on osow a w M oskwie i na letn ie sem inaria slaw istyczn e w P radze, O ch ryd zie, Sofii. N aw iązan o k o n ta k ty z ośrodkam i naukow ym i w Z SR R oraz w in n y c h krajach słow iańskich. J. L itw inow um ieszczał regularnie w radzieckim Czasopiśmie ' „W oprosy litiera tu ry ” arty k u ły inform acyjne o działalności p o lsk ich ośrodków rusy c y sty cznych.
W om ó w io n y m 4-leciu głów na linia rozwoju K a ted ry prow adziła w k ie runku in ten sy fik a cji prac naukow ych, przygotow ania m łodej kadry do w a ż n y ch i od pow iedzialnych zadań pracow nika nau k ow o-d yd ak tyczn ego w szk ol n ic tw ie w y ższy m , prow adzenia d y d a k ty k i w różnych pionach — zależnie ód p o trzeb kraju, popierania studenckiego ruchu naukow ego, w spółpracy in terd yscyp lin arn ej (z h istorykam i, filozofam i), łączności z p rak tyk ą (T P P R , K u r a to riu m OS).
P rzez całe 4 la ta pierw szego okresu trw ał m ocn y, stale rosnący rytm pracy. W луупіки zrealizow ania sw ych założeń i tow arzyszącego mu klim atu zgodnego w sp ółd ziałan ia pracow ników I okres poznańskiej ru sy cy sty k i uniw ersyteckiej za m y k a się w ym iernym i osiągnięciam i n aukow ym i (70 monografii i artykułów , 2 sk ry p ty , 47 haseł biograficznych), d y d ak tyczn ym i (w ysoki stop ień spraw ności
studiów ) i organ izacyjn ym i (otw arcie 10 przew odów doktorskich pracow ników K a ted ry , udział w sesjach n au k o w y ch w łasn ych , krajow ych i zagranicznych, p oczątek sukcesów k oła n au k ow ego stu d en to w -ru sycystów ).
Rozwój swój zawdzięcza K atedra trosce i opiece władz Uczelni, działal ności organizacyjnej K ierownictwa (wkład inicjujący prof. Ossowskiego i w y promowanie doktorów, impuls twórczy i aktywizacja K atedry dzięki prof. Z. Barańskiemu) oraz ambitnej i ofiarnej pracy wszystkich pracowników.
R ok akadem icki 1969/70 p rzyn iósł przełom organizacyjny, uw arunkow any zm ianam i w strukturze szk oln ictw a w y ższeg o P R L , k ied y p od w pływ em ten d en cji in tegracyjn ych k ated r o podobnej te m a ty c e badaw czej i d yd a k tyczn ej tw orzono in s ty tu ty . W październiku 1969 r. p ow stał I n s ty tu t F ilologii R osyjsk iej i Słow iańskiej — przez p ołączen ie K a te d r y F ilologii R osyjsk iej i K a ted ry L iteratur S łow iańskich, która sw ą fa k ty czn ą w spółpracę z rusy- c y sty k ą p otw ierd ziła teraz form alnie.
W sk ład IF R iS w esz ły 4 zakłady: 1. L iteratu ry R osyjsk iej i R adzieckiej, 2. J ę z y k a R o sy jsk ieg o , 3. J ę z y k ó w i L iteratur Słow iańskich, 4. M etodyki N au czan ia J ę z y k a R osyjsk iego.
Dyrektorem In sty tu tu został prof, dr hab. Z. Barański, zast. dyr. d/s dydaktycznych — doc. dr hab. H alina Pańczyk, zast. dyr. d/s organizacyj nych — doc. dr Tadeusz Zdancewicz, również kierownik Studium Filologii Rosyjskiej dla pracujących.
K ierow nikam i zakładów — 1. Prof. dr hab. Z. B arań sk i, a od 1 X 1974 doc. dr hab. B oh d an G alster, 2. prof. dr hab. L. O ssow ski, 3. doc. dr hab. H . P a ń c z y k , 4. doc. dr T . Zdancew icz.
In sty tu t otrzym ał pomieszczenie w nowym gmachu przy ul. Marchlew- ikiego 124/126 na parterze w bloku B .
P op raw iły się w ięc znacznie w arunki lokalow e. M ożna b yło d ysp on ow ąć w łasn ą salą w yk ład ow ą na 50 osób, 3 salam i ćw iczeniow ym i (25-osob ow ym i), dw om a laboratoriam i języ k o w y m i, kilku pokojam i d la pracow ników , lok alem b ib lioteczn ym z m ałą czyteln ią. Zrazu w ystarczające, sta ły się p o 2 la ta c h z b y t ciasne.
K sięgozbiór w ła sn y w y d a tn ie w zrastał, d ochodząc pod koniec 10-lecia do ok. 50 ty s. w olum inów . J e st w ty m ogrom na zasługa kuratora b ib liotek i IF R iS dr J . L itw in ow a oraz b ib lio tek a rzy in sty tu to w y ch .
In sty tu t miał także własną aparaturę dydaktyczną, taśm oteki i filmoteki z nagraniami w oryginalnej wersji językowej, lecz wobec ogromnego rozwoju działalności In stytu tu z trudem nadążało powiększanie ich ilości.
N o w y , tj. I I okres historii t y c h pierw szych la t 10 ru sy cy sty k i poznańskiej rozpoczął się d ostrzegaln ym i efek tam i pracy la t poprzednich, a rów nocześnie wraz z n ow ym p lan em badań n au k ow ych I n s ty tu tu rozszerza się zasięg jego działania, pogłębia i bogaci te m a ty k a badaw cza, zw iększa się rów nież liczba stu d en tó w przez w prow adzenie stu d iów zaocznych.
D ostrzegalne su k cesy to:
L w r . ak. 1969/70 k oń czy studia i uzysk u je d y p lo m y m agisterskie pierw sz y rocznik n aszych absolw entów ,
2. jest to rok zakończenia p ierw szych przew odów doktorskich pracow ników (dr E . Siekierzycki, dr T. W ójcik), po k tórych stopniow o n astęp u je d alszych osiem ,
3. w ty m że roku ukazuje się drukiem pierw szy zeszyt w yd aw n ictw a „S tu d ia R ossica P osn an ien sia” .
D o osiągnięć tego okresu n ależy tak że w zm ocnienie zespołu sam od ziel n ych pracow ników nauki przez zaangażow anie na e ta t od 1 I X 1971 r. doc. dr. hab. B . G alstera, w yb ijającego się h istoryk a literatu ry rosyjskiej, sp ecja listy z zakresu literatury rom an tyzm u rosyjsk iego i zagadnień porów naw czych literatu ry rosyjskiej i polskiej, w spółpracującego z IB L P A N . P ozysk an o też prof. dr. hab. A ntoniego Sem czuka z U n iw ersytetu W arszaw skiego na w y k ła d y zlecone i sem inaria m agisterskie z literatu ry rosyjskiej I I p ołow y X I X w. i doc. dr hab. Gabrielę P orębinę n a dojazdy na w y k ła d y i sem inaria z literatu ry radzieckiej. W ten sposób literatu ry rosyjska i radziecka, zw a ży w szy że zajęcia prow adził tak że prof, dr hab. Z. Barański, zn alazły zn ak o m ity zespół nauczycieli akadem ickich. G w arantow ało to In sty tu to w i zw ięk szenie osiągnięć nau k ow ych i d y d a k ty czn y ch i podniosło w ysoko rangę rusy- cy sty k i poznańskiej.
Języ k o zn a w stw o p ozostało silne dzięki prof. L. O ssow skiem u, um ocnione p ow ażn ym w kładem doc. dr. T. Zdancew icza, a ta k że pow iększone o e ta t d ocen ta dr. A lberta B artoszew icza, k tó ry habilitow ał się w In sty tu c ie w r. ak. 1971/72.
W zm ocniła się rów nocześnie kadra adiunktów : 8 pracow ników w łasn ych zakończyło przew ody doktorskie ze stop n iem doktora: E . Siekierzycki w lu ty m 1970 r., J . L itw in ow — grudzień 1971 r., T. K u roczyck i — w rzesień 1972, M. K alin iew icz — kw iecień 1973, M. M artysiuk — maj 1973, a w r. 1974/75 — A . M arkūnas, M. W ojtow icz, H . W iatr, B . K rupski.
N ow o zaangażow ani m łodzi pracow nicy n au k ow o-d yd ak tyczn i rekrutują się już z ab solw en tów UA M , dobrze przygotow an ych , k tórym i m ożna b yło zasilić ta k że inne uczelnie, np. U n iw ersy tet G dański, Śląski.
W roku ak. 1969/70 I n s ty tu t liczył 24 pracow ników n a u k o w o -d y d a k ty cz nych, a w końcu 1974/75 — 47-1-2 na x/ 2 e ta tu oraz 3 b ibliotekarzy, 1 praco w nika sekretariatu I n sty tu tu i 2 pracow ników technicznych.
P o m y śln ie k szta łtu ją ce się spraw y etatow e rzutow ały n a osiągnięcia naukow e I n s ty tu tu oraz na treść i spraw ny przebieg procesu d yd ak tyczn ego.
W roku ak. 1973/74 pojaw ił się sp lot trudności organizacyjnych, które trzeba b y ło przezw yciężyć w ielkim w ysiłkiem :
1. w łączono do In sty tu tu po likw idacji W SN grupę stu d en tów W SN na I I i I I I rok stu d iów , tj. 120 stu d en tów po I, I I i I I I r. W SN, w ty m 105 osób
n a stu d ia stacjonarne, a 15 osób na zaoczne. G rupa ta w ym agała realizow an ia d od atk ow ego program u u zupełniającego, w yn ik ającego z różnic p rogram ow ych ob u ty p ó w stu d iów . S tan ow iło to pow ażne obciążenie dla I n sty tu tu .
2. zakłócenie n orm alnego przebiegu stu d iów w prow adził n o w y m in isterialn y regulam in stu d iów — liberalny, d o stosow an y do sy stem a ty czn o ści d obrych stu d en tó w , ale fa ta ln y dla niesam od zieln ych , (obow iązujący — na szczęście — ty lk o przez jeden rok, p o roku częściow o zm odyfikow any).
3. zaskoczeniem b y ło w prow adzenie stu d iów 4-letn ich o zw ięk szon ej liczb ie godzin tygod n iow o, z n ow ym program em — przy program ach sta r y c h d la p o zo sta ły ch lat, co w ym agało szczególnie uw ażnej orientacji w różnorodności program ów stu d iów w In sty tu c ie .
4. w y ło n iły się tru d n ości kadrow e, spow odow ane przejściem k ilk u pracpn w n ik ów n a u k o w o -d y d a k ty czn y ch (mgr B . Sternpczyńskiej, dr. J . D u tk ow - skiego) do U n iw ersy tetu Śląskiego.
5. u stąp ien ie prof. Z. B arań sk iego ze stan ow isk a dyrektora In s ty tu tu z racji 2-etatow ości — sta n o w iło m om en t k ry ty cz n y , tru d n y do przezwy* ciężenia. M obilizacja sił pracow ników In s ty tu tu doproAvadzila w k oń cu d o stab ilizacji i realizow ania z p o d w ójn ym w ysiłk iem p lanów rozw oju I n s ty tu tu .
W zakresie prac n au k ow ych nie odczuw ano fluktuacji. I n s ty tu t prow adził nieprzerw anie prace badaw cze. Prof. Z. B arański p ozostał bow iem nadal w In sty tu c ie — choć ty lk o na połow ie eta tu .
W szy stk ie 4 za k ła d y d zia ła ły pod opieką kierownikÓAV, z ty m że kierow n ictw o Zakładu L itera tu ry R osyjsk iej i R adzieckiej po Z. B arań sk im przejął z dniem 4 X 74 B . G alster, k tó ry w roku ak. 1973/74 i 1974/75 b y ł ta k że zastęp cą dyrektora In s ty tu tu do spraw nauki. W czasie urlopu przed em ery ta ln eg o prof. L. O ssow skiego kuratorem Z akładu J ę z y k a R o sy jsk ieg o został T. Z dancew icz, rów nocześnie p .o. dyrektora In s ty tu tu w la ta ch 1972/73, 1973/74, 1974/75 (w m iejsce prof. Z. B arańskiego), a od r. 1975/76 — dyrek tor In sty tu tu .
L iczebność p racow ników w p oszczególn ych Z akładach p rzed staw iała się proporcjonalnie do p otrzeb d y d a k ty c z n y c h danego Zakładu. Z ak ład JęzykÓAV i L iteratu r Słow iań sk ich prow adził w y k ła d y i konw ersatoria z litera tu r sło w iań sk ich i literatu ry pow szechnej dla r u sy cy stó w oraz le k to r a ty język ów zachodnio- i p ołu d n iow osłow iań sk ich , Avykłady m onograficzne, w ła sn ą pracę n au k ow ą i zajęcia z litera tu ry polskiej dla p ra k ty k a n tó w z Z S R R .
In sty tu t miał w łasny profil badawczy. Specyfiką tem atyczną ośrodka poznańskiego b yły kluczowe problemy literatury rom antyzm u rosyjskiego oraz jej kontaktów z literaturą polską i innym i literaturami słowiańskim i, literatura rosyjska i inne literatury słowiańskie przełomu X I X i X X w. oraz Avieku X X ; zagadnienia porównaAveze, zwłaszcza z literaturą polską oraz międzysłowiańskie zAviązki literackie.
denėji do badań kom p lek sow ych interd yscyp lin arn ych naw iązano w spółpracę z IB L ;P A N , z P ań stw ow ym In sty tu te m Sztuki i K om isją S law istyczn ą P A N w p ostaci w sp óln ych referatów i publikacji.
W zakresie badań język ozn aw czych położono nacisk na stu d ia nad w sp ó ł czesnym językiem rosyjskim , w prow adzając ścisłe m eto d y sta ty sty c z n e . W iele t uw agi pośw ięcono rosyjskiem u język ozn aw stw u k on fron tatyw n em u i k on trastyw n em u , m ającem u fu n d am en taln e znaczenie dla nauczania języ k a rosyjskiego w P olsce. K o n ty n u o w a n o badania nad zapożyczeniam i ob cym i w języ k u rosyjskim , a tak że nad rosyjską term inologią zaw odow ą, slangiem studentów *rosyjskich oraz nad stosu n k am i bałto-słow iańskim i.
Z zakresu m eto d y k i nauczania języ k a rosyjskiego prow adzono prace teoretyczn o-ek sp erym en taln e n ad p rzyd atn ością stosow ania n ow oczesn ych m etod audiow izualnych i w izu aln ych w d y d a k ty ce język a rosyjskiego. D o b adań w łączono p racujących w In sty tu c ie lektorów , k tórzy podjęli te m a ty rozpraw doktorskich z tego zakresu.
Oprócz prac n au k ow ych sensu stricto pow stało w In sty tu cie szereg p o d ręczników i sk ryp tów u n iw ersyteckich historycznoliterackich (Z. B arań sk i, J . L itw inow ), i języ k ozn aw czych (Z. i T. K uroczyccy).
Z akład J ęz y k a i L iteratur Słow iańskich prow adził w ażną dla regionu p oznańskiego pracę zespołow ą nad Slavicam i w czasopism ach w ielk op olsk ich X I X w ieku.
Średnia roczna p u b lik acji nau k ow ych pracow ników I n sty tu tu w yn osiła ponad 40 artykułów , szkiców i recenzji oraz kilka publikacji książk ow ych . D o najbardziej zn aczących osiągnięć należały:
1. L itera tu ra rosyjska pod red. M. Jak ób ca (W arszawa 1971, t. 1 i 2), dzieło, którego w spółautoram i b y li Z. B arański i B . Galster.
2. Z a ry s literatu ry ro syjsk iej — pod red. Z. B arańskiego i A . Sem czuka p rzy w sp ółp racy B . G alstera i T. K ołakow skiego (Warszawka 1975).
3. T. 41 i 42 D zie l w szystkich O. K olberga, opracow ane język ow o przez T . Z dancew icza, p on ad to m onografie Z. G alstera, Z. B arańskiego, L. O ssow skiego.
W y d a w n ictw a „S tu d ia R ossica P osn an ien sia” ukazało się 6 num erów (7 i 8 w druku). P oszczególn e num ery sp o tk a ły się z w ysoką oceną u czon ych św ia to w y ch , m. in. w M oskw ie, Leningradzie, K ijow ie, Charkowie, F rancji, K alifornii.
P rodukcja naukow a I n s ty tu tu pod koniec 10-lecia w yn osiła przeszło 180 publikacji] historycznoliterackich i 102 językoznaw czych oraz 35 pozycji (w ty m szereg now atorskich) z zakresu m etod yk i nauczania język a rosyjskiego.
W zakresie d y d a k ty k i I n s ty tu t zastosow ał m odernizację m eto d i form n auczania. W szy stk ie przed m ioty prow adzono w edług program u m in isterial nego. N iem al k a żd y rok stu d iów m iał od d zieln y program , a grupy po W S N — zajęcia uzupełniające.
Od roku 1969/70 u ruchom iono ta k ż e stu d ia zaoczn e. L iczb ę stu d e n tó w i ab solw en tów w p o szczeg ó ln y ch la ta ch a k ad em ick ich zilu stru je n a stęp u ją ce
zestaw ienie: S T U D IA ST A C JO N A R N E 1966/67 I - 30 1967/68 1 - 6 0 I I - 26 1971/72 1 - 7 0 I I - 49 I I I - 38 IV - 37 V - 31 ab solw en tów 25 1974/75 1 - 7 9 I I - 69 I I I - 97 IV - 74 V - 29 ab solw en tów 24 R azem w 1. 1970/71 1968/69 1 - 5 0 I I - 43 I I I - 23 1972/73 1 - 7 9 I I - 69 I I I - 39 IV - 28 V - 32 ab solw en tów 28 1975/76 1 - 6 4 I I - 66 I I I - 48 I V - 68 V - 55 1969/70 1 - 5 7 I I - 48 I I I - 38 IV - 20 1970/71 1 — 55 I I - 33 I I I - 44 IV - 35 V - 20 absolw entów 20 1973/74 1 - 7 0 I I - 5 0 + 6 6 (W SN) H I _ 44 + 57 (W SN) IV - 29 V - 22 ab solw en tów 20 — 1974/75 — 117 absolw entów . S T U D IA ZAOCZNE 1969/70 1 - 5 7 1970/71 I — 58 I I - 47 1974/75 1975/76 1 - 6 6 1 — 70 I I - 67 I I - 50 I I I - 49 I I I - 66 IV - 69 I V - 45 V - 56 V - 69 ab solw en tów 43 R azem — 83 ab solw en tów . 1971/72 1972/73 1973/74 1 - 6 5 1 - 5 0 1 - 6 8 I I - 59 I I - 65 I I - 46 I I I - 39 I I I - 59 I I I - 74 I V - 50 I V - 57 V - 42 * absolw entów 40
S T U D IA W IEC ZO RO W E 1965/66 1966/67 1967/68 1968/69 1969/70 1 - 3 4 1 - 2 5 1 - 2 2 1 - 2 9 1 - 1 8 II - 27 I I - 19 I I - 17 I I - 18 I I I - 25 I I I - 20 I I I - 18 I V - 27 I V - 16 V - 23 absolw entów 18 1970/71 1971/72 1972/73 1973/74 1974/75 1 - 1 5 II - 10 I I I - 9 IV - 10 V - 10 I I - 21 II I - 16 IV - 10 V - 9 absolw entów 7 I I I - 9 IV - 12 V - 10 absolw entów 8 IV - 16 V - 13 absolw entów 10 V - 13 ab solw en tów 12 ab solw en tów 8
R azem — 63 absolw entów .
O gółem w szy stk ie trzy ty p y studiów ukończyło do roku 1974/75 — 263 absolw entów .
Stu d ia w ieczorow e — zb y t obciążające stu d en tów godzinow o — u legły stopniow ej lik w id acji n a rzecz rozbudow y stu d iów zaocznych. O statni absol w enci ukończyli stu d ia w ieczorow e w 1975 r.
W ciągu dziesięciu la t swej działalności K ated ra i I n sty tu t w y k szta łciły 263 m agistrów filologii rosyjskiej (117 na stu d iach stacjonarnych, 63 — na w ieczorow ych i 83 — na zaocznych).
A bsolutorium p ierw szych absolw entów stu d iów stacjonarnych 29 m aja 1971 roku od b yło się w szczególnie podniosłym nastroju. Po u roczystości absolutoryjnej w A uli U A M konsul Z S R R W iktor O dinokow urządził w gm a chu k onsulatu przyjęcie, w którym uczestniczyli: rektor prof, dr Czesław Ł uczak, przedstaw iciel K W P Z P R , prodziekan W ydziału F ilologiczn ego doc. dr hab. H alin a P a ń czy k , dyrektor IF R iS doc. dr hab. Z. B arański, prof, dr hab. L. O ssow ski, opiekun roku m gr H alina W iatr i 30-osobow a grupa now o k reow anych m agistrów filologii rosyjskiej UAM .
W y d a tn ą pom oc w d y d a k ty ce zyskała K ated ra i In sty tu t w osobach zn a k o m ity ch specjalistów radzieckich, naukow ców i d yd ak tyk ów , k tórzy przyjeżdżali okresow o do Polski. B y li to docenci к. n.: Aleksiej I. K arpienko z K ijow a, R o stisła w W . Pazuchin z Leningradu, Łarisa G. R ozw adow ska z Charkowa, Irina I. K irjanow a z M oskw y, E lw ira I. Stoi arowa z Saratow a, W alen tin F . G utieniew z Omska, J u lia S. Jazik ow a z Gorkiego, R ita N . P od- dubna z Charkowa, W asilij A. F iedosiejew z M oskw y (tj. 3 literaturoznaw ców i 6 język ozn aw ców , po 1 - 2 osoby na 2 - 3 lata).
Z asadnicze znaczenie dla popraw nego praktycznego opanow ania język a rosyjsk iego, dla poszerzenia i pogłębiania w iedzy o K raju R ad, którego języ k
1 literatura jest przedm iotem stu d iów k ierunkow ych, m ia ły ogólnopolskie w a k acyjn e k ursy język ow e, organizow ane centralnie dla w szy stk ich stu d en tów I I roku studiów — 1 m iesiąc w okresie letn im . Brali w nich ud ział w sz y sc y stu d en ci objęci program em studiów .
P rócz tego p ow ażn a rola przypadła w udziale w ym ien n ym m iesięcznym studenckim p rak tyk om zagranicznym , prow adzonym od roku 1969 z U n iw er sy tetem w K azan iu (do roku 1974 w łączn ie), а осі roku 1975 — i z U n iw er sy tetem w Charkowie. 18-osobow a grupa stu d en tó w I I I roku pod kierunkiem 2 pracow ników n a u k o w o -d y d a k ty czn y ch I n sty tu tu w yjeżd żała do w y m ien io n ych ośrodków , w zam ian In s ty tu t prow adził zajęcia z język a, literatu ry 1 sztu k i polskiej dla 18-osobow ej grupy stu d en tów radzieckich, k ierow an ych przez 2 radzieckich nau czycieli akadem ickich.
W iele uw agi pośw ięcił I n s ty tu t p rak tyk om p edagogicznym stu d en tó w , w ażn ym dla p rzygotow an ia zaw odow ego, tj. n ab ycia praktycznej u m iejęt ności i zastosow an ia w ied zy teoretyczn ej z m eto d y k i nauczania język a i lite ratury rosyjskiej. O bejm ow ały one stu d en tó w na IV і V roku studiów .
D la zw iększenia efek tyw n ości kontroli p rak tyk i stałego w sp ółd ziałan ia ze szkolnictw em I n s ty tu t w y stą p ił z in icja ty w ą zorganizow ania szk oły z roz szerzonym program em nauczania język a rosyjskiego i objęcia p atron atu nad tą szkołą. W ty m celu porozum iano się z LO nr X na R atajach .
Sem inaria m agisterskie prow adzono w In sty tu c ie z zakresu literatu ry rosyjskiej i radzieckiej, język ozn aw stw a rosyjskiego i porów naw czego, m e to d y k i nauczania jęz y k a rosyjskiego oraz w o sta tn im roku tak że z zagadnień d o ty czą c y ch rossiców w czasopism ach w ielkopolskich X I X w iek u i z proble m a ty k i rosyjskiej w literaturze polskiej X I X і X X w iek u — zgodnie z planam i n au k ow ym i In sty tu tu .
D o p lanów n au k ow ych In s ty tu tu dostosow an o ta k że pracę K o ła N a u k o w ego R u sy c y stó w , w 2 sekcjach: 1) literatu ry rosyjskiej i radzieckiej oraz 2)
w sekcji językoznaw czej.
K oło naukow e pracow ało p oczątk ow o w 5 sekcjach: dw u w yżej w sp om n ian ych , 3) teorii przekładu, 4) m eto d y k i n auczania język a i literatu ry ro syjsk iej, 5) tw órczości literackiej. N ajw ięk szą a k tyw n ością od zn aczały się 2 sekcje: literatu ry rosyjskiej i radzieckiej i język ozn aw cza. O dnosiły on e su k cesy na ogólnopolskich sesjach kół nau k ow ych ru sy cy stó w . N a leży tu podkreślać wkład pracy zrazu m gr II. B rzozy, a w latach p óźn iejszych mgr. J . Św idzińskiego i dr. M. M artysiuka.
W roku akadem ickim 1972/73 p ow stała najbardziej ożyw ion a sekcja lite- rack o-artystyczn a росі kierunkiem m gr Zofii K u roczyck iej, pełnej in ic ja ty w y , pom ysłów tw órczych i zm ysłu organizacyjnego. Sekcja ta została stw orzona dzięki J. M. R ektorow i prof. M iśkiew iczow i, k tó ry przyznał K ołu N au k ow em u nagrodę sp ożytk ow an ą przez zespól 30-osobow y na urządzenie w ycieczk i do
M oskw y, Suzdalu, W ładym ira. P o powrocie — pod ogrom nym w rażeniem zw ied zon ych m ia st i k on tak tów z m łodzieżą radziecką, rozśpiew any zespół u tw orzył now ą sekcję, k tó ra od tąd organizuje wieczornice w In sty tu cie, daje b o g a ty i w ysok o o cen ian y przez R ektora i U czelnię program a rty sty czn y w czasie u czeln ian ych akadem ii rocznicow ych W ielkiej R ew olucji P aździerni kow ej, w y stęp u je na spotkaniach z m łodzieżą uniw ersytecką.
P oszczególn e lata, zw łaszcza I I , I I I i IV roku studiów , urządzają dla In s ty tu tu im prezy z p oezją, pieśnią, spraw ozdania z p rak tyk krajow ych i zagranicznych. B ardzo udaną im prezą b y ł w ieczór puszkinow sko-m ickiew i- czow ski, zorganizow any przy św iecach z m uzyką Chopina — w czasie sesji puszkinow skiej I n sty tu tu 5 i 6 grudnia 1974 roku.
N a zebraniach R a d y N aukow ej I n sty tu tu poruszano w ażne spraw y orga n izacyjn e. P rócz tego od b yw ały się posiedzenia In sty tu tu oraz zebrania Z akładów z program em referatów naukow ych oraz om aw ianiem d y d a k ty k i prow adzonej przez pracow ników poszczególnych Zakładów. O piekun każdego roku porozum iew a się z członkam i R ad P ed agogiczn ych i na w sp óln ych spotk an iach opiekunów^ z v-d yr. In sty tu tu d /s d yd ak tyczn o-w ych ow aw czych poddaje się analizie ocen y n ajlep szych i najsłabszych studentów .
B lisk a i sta ła w spółpraca z T P P R polegała na korzystaniu z film oteki Zarządu W ojew ódzkiego, w yp ożyczan iu z Zarządu G łów nego film ów w wersji oryginalnej, a tak że z książek i sali na im prezy K oła N aukow ego. Z kolei pracow nicy In s ty tu tu należeli do K om isji N au k i i T echniki, do K o ła P rele g en tów , do jury m łodzieżow ych olim piad język a rosyjskiego oraz konkursów p o ety ck ich i piosenkarskich.
R easu m u jąc fa k ty i zestaw iając osiągnięcia i niedociągnięcia w 10-letniej d ziałalności stu d iu m ru sy cy sty k i w U A M — m ożna owo retrospektyw ne ujęcie dziejów tej d y scy p lin y w U A M zam knąć sy n tety cz n y m stw ierdzeniem p o zy ty w n eg o bilansu. R u sy су sty k a — po p olon istyce — n ajw iększy pod w zględem liczb y stu d en tów In s ty tu t na W yd ziale F ilologicznym — m im o że n a leży do m łod szych w P R L (utw orzona przed ru sy cy sty k ą łódzką, gdańską i śląską) — usiłuje d otrzym ać kroku najw ybitniejszym w kraju. R eprezen tu jąc U n iw er sy tet im. A dam a M ickiewicza, m iała am bicje dorów nania u czel niom najbardziej szacow nym i zasłużonym : U n iw ersytetow i W arszaw skiem u, Jagielloń sk iem u i W rocław skiem u — i w opinii pow szechnej w kołach filologii rosyjskiej zalicza się isto tn ie do czołów ki ru sycystyk i w P olsce.
I n s ty tu t w zm ocnił sw ą pozycję nie ty lk o w poznańskim środow isku n a u k ow ym , lecz i wśród in n ych kręgów społecznych, zw łaszcza m łodzieżow ych, spełniając rów nocześnie z założeniam i naukow ym i i d y d a k ty czn y m i funkcję czyn n ik a pogłębiającego w społeczeństw ie znajom ość K raju R ad i in n ych krajów słow iańskich, pozw alającego na otw arte spojrzenie na sens w za jem nego zbliżenia i w spółpracy w dziedzinie nauki i kultury. P ołączenie ru
sty k i ze sla w isty k ą pozw oli zagadnienia te ująć na bardziej rozległej p łasz czyźn ie w sp ó ln o ty narodów słow iańskich.
W p ersp ek tyw iczn ych p lan ach I n sty tu tu głów ne zam ierzenia naukow e są następujące:
A . K o n ty n u o w a n ie badań nad n astęp u jącym i problem am i:
— w zakresie badań historycznoliterackich: 1. Zw iązki literackie polsko- -rosyjskie w okresie rom an tyzm u , m odernizm u, 20-lecia m ięd zyw ojen n ego oraz po roku 1945, 2. R o m a n ty zm rosyjski, 3. P roza rosyjska I I p o ło w y w ieku X I X i w ieku X X , 4. L iteratu ry słow iańskie oraz ich zw iązek z literatu rą p olsk ą na przełom ie w . Х І Х / Х Х oraz w X X w ieku, 5. S lavica w ielk op olsk ie X I X stulecia. R azem przew iduje się-1 sk ryp t i 13 artyk u łów na rok 1976;
— w zakresie badań język ozn aw czych : 1. Z agadnienia fo n ety k i w sp ó ł czesn ego język a rosyjskiego, 2. Słow n ictw o rosyjskie, 3. M orfologia w sp ół czesn ego język a rosyjskiego, 4. T erm inologia rosyjska, 5. Ż argonizm y ro sy jsk ie , 6. Z apożyczenia obce w język ach słow iańskich, 7. T eoria i p rak tyk a przekładu, 8. S tosu n k i język ow e b ałto-słow iańskie ze szczególnym uw zględ n ieniem o n om astyk i, 9. W yb ran e zagadnienia z język ozn aw stw a ogólnego. P rzew id u je się 11 artyk u łów , 1 recenzję na rok 1976;
— w zakresie m eto d y k i nauczania języ k a rosyjskiego: 1. Z astosow anie środków au d iow izu aln ych w nauczaniu języ k a rosyjskiego, 2. B adania nad in terferen cją i transferem języ k o w y m przy nauczaniu język a rosyjskiego
w środow isku polsk im , 3. B ad an ia nad o p tym aln ą i najbardziej efek ty w n ą
tech n ik ą prow adzenia zajęć z język a rosyjskiego w polskim szk oln ictw ie p od staw ow ym i średnim . Całość produkcji naukow ej przew idziana na rok 1976 obejm uje 5 opracow ań k siążk ow ych , 2 sk ry p ty , 34 a rtyk u ły, 1 recenzja.
Przew iduje się rozw inięcie badań .w n o w y ch kierunkach:
1. J ęzy k o zn a w stw o k o n fron tatyw n e p olsko-rosyjskie i rosyjsk o-p olsk ie. 2. B ad an ia nad p redyspozacją słuchow ą stu d en tó w do opanow ania sy stem u fon etyczn o-fon ologiczn ego języ k a polskiego.
3. B a d a n ia nad p rzystosow an iem podręczników do nauki język a ro sy j
skiego w e w szy stk ich ty p a ch polskich szkół średnich do w ym agań program ów i n ajn ow szych osiągn ięć d y d a k ty k i języ k ó w obcych.
B ęd zie to w ięc ścisły zw iązek z p rak tyk ą i zastosow an ie badań do m etod i sy stem ó w nauczania.
B . R ozw in ięcie w sp ółp racy I n sty tu tu z zagranicą:
1. N a p łaszczyźn ie naukow ej — k o n ty n u o w a n ie naw iązanej w spółpracy z U n iw ersy tetem C harkow skim w p o sta ci w sp ó ln y ch opracowań: Słow nika frazeologiczn ego polsko-ukraińsk iego i ukraińsko-polskiego (z pracow nikam i IF P ) oraz w yb ran ych zagadnień z teorii i historii literatury.
2. W zakresie k o n ta k tó w p erson aln ych planuje In sty tu t:
do U n iw ersy tetó w w M oskwie, Leningradzie, Charkowie, M ińsku, W ilnie, P radze, B ratysław ie, Sofii, P low diw , Belgradzie,
— k on tyn u ow an ie p o b y tu radzieckich w ykładow ców ,
— przyjazd y z od czytam i lub cyklam i w yk ład ów w y b itn y ch uczonych z w yżej w ym ien ion ych i in n ych un iw ersytetów zagranicznych,
— zw iększenie liczb y ośrodków un iw erstyteck ich dla w yjazdów bardziej liczn ych grup studenckich na bezdew izow e w ym ien n e prak tyk i zagraniczne (na n ajb liższy rok akadem icki — do 2 ośrodków: Charkowa i K azania).
C. K on tyn u ow an ie i zacieśnianie w spółpracy z innym i in sty tu cja m i kra jow ym i, np. z IB L P A N , z K om isją S law istyczn ą P A N , In sty tu te m K sz ta łc e nia N a u czy cieli i B adań O św iatow ych K uratorium P oznańskiego.
D . P rzygotow u je się sesję naukową:
P roza rosyjska okresu rom antyzm u (w roku 1976/77) oraz udział pracow n ik ów w n astęp u jących sesjach m iędzynarodow ych:
— w I I I M iędzynarodow ym K ongresie W ykładow ców J ęzy k a i L itera tu ry R osyjsk iej w sierpniu 1976 roku w W arszawie,
— w V III M iędzynarodow ym K ongresie Slaw istów w B elgradzie w sierp niu - w rześniu 1978 roku.
E . W zakresie pracy dyd ak tyczn o-w ych ow aw czej planuje się: — m ożliw ie szerszy niż d otych czas rozwój stu d iów in d yw id u aln ych , — ściślejsze zw iązki pracy K oła N aukow ego R u sy cy stó w z p roblem atyką bad aw czą In sty tu tu ,
— utw orzenie sekcji slaw istycznej K oła N aukow ego R u sy c y stó w i Sla w istów ,
— zorganizow anie K o ła absolw entów In sty tu tu .
F . W d ziedzinie w spółpracy ze środow iskiem przew iduje In sty tu t: — k o n tyn u ację i d a lszy rozwój w spółpracy z In sty tu te m K szta łcen ia N au czycieli i B ad ań O św iatow ych przez w łączenie się do akcji i kursów p rzy g o tow aw czych na stu d ia w yższe i in n ych kursów dokształcania nauczycieli- -ru sycystów ,
— dalsze rozw ijanie opieki nad LO nr X z rozszerzonym program em n au czan ia języ k a rosyjskiego, nad k tórym I n s ty tu t objął patronat w 1974 r.,
— u czestn ictw o In s ty tu tu w akcji popularyzacji w ied zy z zakresu język a, literatu ry i k u ltu ry rosyjskiej przez organizacje działające na terenie U czeln i, przede w szy stk im przez T P P R , przez sesje naukow e, im prezy, akadem ie,
— u czestn ictw o w T P P R -ow sk ich olim piadach język a rosyjskiego dla m ło d zieży szkół średnich n a stopniu w ojew ódzkim i m iędzyw ojew ódzkim ,
— w łączenie się do ak cji w spółpracy z sąsiednim i w ojew ództw am i w za kresie kursów i od czytów na terenie m akroregionu w ojew ództw sąsiadują cy ch .
ob ecn y oraz p ersp ek tyw iczn y p lan rozw oju In s ty tu tu — było przed staw ien ie głów n ych kierunków d ziałalności ru sy cy sty k i w U A M , realizacji osiągnięć i czyn n ik ów d yn am izu jących w zględ n ie ham u jących jej rozwój dla uzasad n ie n ia jej zw ielok rotn ion ych zad ań — próba skrótow ego zarysu m onograficz nego jednej z w ielu d y sc y p lin n au k ow ych U A M . U tw orzen ie ru sy c y sty k i w U A M m iało w ięc pow ażne znaczenie dla n auki i d y d a k ty k i w U czeln i, d la środow iska P ozn an ia i K raju.
