V Y D À W A N Y
n á i/
x á d e m 532391020001484823532353234823485353235300024823532353230023532353235323532390532353535301000202000100020001000102010201000102010800010001
010201020248020001020807020208000100010002000100000001000100010001020102010701020100010001000100010201000100010701480153234823530106025323
T r e ś ć :
1. Dr. S tanisław U nger : „Planowa gospodarka w przem yśle naftow ym “ . . S fr. 1 2. Ja n B ielski: „K alkulacja cen kosztów w łasnych produktów naftow ych“ . „ 2 3. Dr. S tanisław S chatzel : „P odatek sam orządow y od produkcji ropy“ . . „ 9 4. Inż. Mieczysław Krygow ski: „W iercenie bez ru r przy system ie linow ym “ . „ 9 5. Inż. Leon Kazubski : „O rganizacja pracy w przem yśle naftow ym “ . . . . „ 1 1 6. Inż. S tefan S ulim irski : „P ro jek t organizacji Polskiego Insty tu tu N aftow ego“ „ 16 7. Kronika b i e ż ą c a ... ... „ 19 W iadomości z z a g ł ę b i a ... . ...„ 20
8. Przegląd zagraniczny : •
Inż. Jó z ef Żaba : „W ystawa naftow a w Tulsa O klahom a“ . . . .. . . . „ 2 1 9. Życie gospodarcze ... ... ... „ 23
Zw yczaje handlow e Ceny ropy
C ena gazu P łac e robotnicze
U stawodawstw o i rozporządzenia.
10. P rzegląd p r a s y ... ... ...
11. P i ś m i e n n i c t w o ... ...
12», S tatystyka naftow a . ... ...
T a b le d e s m a tiè re s :
1. Dr. S. U nger: „D éveloppem ent ratio n n el de l’industrie pétrolifère“. . . 2. J. B ielski: „C alcul des prix de revient des produits du p é tro le “ . . . 3. Dr. S. S chatzel : „Im pôts locaux su r la p roduction“ ...
4. Ing. M. Krygowski : „Forage sa n s tu b es au systèm e au cable" . . . . 5. Ing. L. Kazubski : „O rganisation du travail dans l'in d u strie p étrolifère . 6. Ing. S. S u lim irsk i: „O rganisation d ’In stitu te du P étro le en P ologne“
7. C hronique c o u ra n te ... ... ...
8. C hronique étra n g è re :
Ing. J. Żaba : „E xposition du p étro le à T ulsa O klahom a“ . . . . 9. Revue des lois ... ...
P rix de l’huile b ru te e t du gaz.
10. Revue de la P re sse ... ... ...
11. B i b l i o g r a p h i e ...
12. S ta tistiq u e P é t r o l i f è r e ... ...
Inhalt:
1. Dr. S. U nger: „R ationelle Entw icklung der N ap h ta-In d u strie“. . . . S eite i 2. J . B ielski: „Die S elb stk o sten d er Erzeugung der N aphtaprodukten* . 7* 2 3. Dr. S. Sch etzel : „K om unalsteuer von der R ohölproduktion“ . . . . n 9 4. Ing. M. Krygowski : .U e b e r das B ohren ohne V errorung im pensilvani-
sc h en B ohrsystem “ ... ... » 9 5. Ing. L. Kazubski : „A rbeitsorganisation in der N ap h tain d strie“ . . . . » 11 6. Ing. S efan Sulim irski O rganisation des P olnischen N a p h ta -ln stitu te s“ n 16 7. Kleine N achrichten : ... ; ... ... » 19 8. A usländische Kronik :
Ing. Józef Ż ab a : „N aphtaausstellung in Tulsa O klahom a“ , . . . . V 21 9. Neue G esetze und Verordnungen ...
E rdöl und E rdgas-preise.
» 23
10. Ü bersich t der P re sse ... » 25
11. B ibliographie » 26
12. S tatistik ... » 27
P age i
» 2
» 9
» 9
» 11
» 16
» 19
» 21
V 23
n 25
r> 26
» 27
25 26 27
W y d .: Krajowe Towarzystwo Naftowe. Odp. R edaktor: Dr. S t a n i s ł a w S c h Wykonano w „Drukarni Lwowskiej* we Lwowie, ul. Kopernika 11. — T elefon'8*31.
■ i
R O C Z N I K III.
LWÓW 1928.
2 8
A K Ł A D E M
Y S T W A N A F T O W E G O
WE LWOWIE
W y c h o d z i
10
-go i 25-go każdego miesiąca.K O M IT E T R E D A K C Y J N Y :
Dr. S t e f a n B A R T O S Z E W I C Z , Prot. Inż. Z y g m u n t BIELSKI, Dr. S t a n i s ła w S C H A E T Z E L , Dr. S t a n is ł a w U N G E R , o r a z S t o w a r z y s z e n i e P o l s k i c h I n ż y n i e r ó w Przem . Naft.
REDAKTOR ODPOWIEDZIALNY:
Inż. S t e fa n SU LIM IR SKI.
06050604060406100809070907030709080907050710070307100604071007100710060406050811060006110223010001020107090705070307050703070107110709070107090701070153234823482353895301020123482348230100002348020100
^
1 £A/u -p» T) 4 6 } / 6 ' ö
SPIS RZECZY
d r u k o w a n y c h w r o k u 1 9 2 8 .
Str.
I. W iertnictw o i technologia m aterjalów wiertniczych.
Inź. M ie c z y s ła w K r y g o w s k i : „Wiercenie bez
rur przy systemie linowym“ ... 9 H a r r y L. E d w a r d s : „Znaczenie ulepszonych
urządzeń i metod pracy w wiertnictwie
naftowem“ ... 68 Inź. W a c ła w G eritz : „Liny druciane w prze
myśle naftowym“ . . . - . 71, 122,
| 187, 209
L e o p o ld S z e r a u c : „Wyniki wprowadzenia systemu, linowego i linowo- żerdziowego
w Borysławiu“ ... 241 Inź. T a d e u s z S z w a b o w i c z : „Automatyczne
popuszczadło do systemu Rotary“ . . . 244 Inź. W ła d y s ł a w K lim kiew icz: „Urządzenia
stosowane przy dowiercaniu i ujęciu pro
dukcji w Stanach Zjednoczonych A. P .“ . 302 Inź. F. M. W a li g ó r a : „Zabijanie silnych ga
zów ciężką p ł u c z k ą ... 321,355 I. M . : „Spawanie w przemyśle naftowym“ . 357 Inź. J a n S t a ń k o : „Kontrola wyrobu i odbiór
rur wiertniczych“ ! ... 359,461, 542 F e lic ja n Ł o d z i ń s k i : „Jak dawniej kopano
i wiercono za r o p ą ... 460,499, 560, 598, 660 Inź. H e n r y k K o c z a r s k i : „Rozbieralny i prze
woźny ryg do wierceń żerdziowych i lino
wych“ . . . 494
„Opis w ie r c e n ia u d a r o w e g o z ż e rd z i i z liny p rz y u ż y c iu ż u r a w i a p r z e w o ź n e g o i z po*
p ę d e m m o to r o w y m r o p o w y m w z g l ę d n ie g a z o w y m " (wykonanie firmy Perkins, M a c
intosh, Z d a n o w ic z ) ... 497 Prof. J u l j a n F a b i a ń s k i : „Aparat do odwier-
cania rdzeni sposobem udarowym“ . . . 545 R o z s z e r z a c z syst. K. S t e in a w B o r y s ła w iu 564 Inź. T a d e u s z R e g u ł a : „Zamknięcie gazów
na szybie „Łaszcz 1“ w Buchtowcu obok
Pasiecznej“ . . . . ... 667 M e c h a n ic z n a S t a c j a Doświadczalna P. L. 130, 193, 252, 311, 363, 468, 610
K ro n ik a b i e ż ą c a 39, 78,
365,469 P r z e g l ą d z a g r a n i c z n y ... 416 I I. E ksploatacja i energetyka.
P rof. J u l j a n F a b i a ń s k i : „Odbudowa górnicza
złóż ropy" . . . . 89
Str.
Inź. J a n N a t u r s k i : „Torpedowanie otworów
wiertniczych w Zagłębiu krośnieńskiem . 267, 297 Inź. S t a n i s ł a w P r u s S z c z e p a n o w s k i : „O tło
kach i tłokowaniu“ ... 269 R e z o lu cje Z ja z d u N a f t o w e g o ... 557 W ł a d y s ł a w K o ł o d z ie j : „Bilans Energetyczny
Zagłębia Krośnieńsko-jasielskiego . . . . 493 Inź. W ła d y s ł a w Klimkiewicz: „Wydobywanie
ropy za pomocą sprężonego gazu lub po
wietrza w Stanach Zjednoczonych A. P. . 603, 624, 684 K ro n ik a b ie ż ą c a ... 376, 670 I II. Technika przeróbki i transportu ropy i gazu
ziemnego.
Inź. D a m ia n W a n d y c z : „O aparatach desty
lacyjnych systemu M. W. Kellogg“ . . . 149 R . K aczorow ski: „Urządzenie do pomiaru szyb
kości przypływu gazów“ ... 409 I V . Geologja naftow a i eksploracja terenów n a f
tow ych.
Dr. K o n s t a n ty T o ł w i ń s k i : „O niektórych zjawiskach tektonicznych na przedgórzu
Karpat polsko-rumuńskich“ ... 121 D r. K o n s ta n ty T o ł w i ń s k i : „Przegląd kopal
nictwa naftowego w r. 1927“ . . . 139 Inż. H lo jz y Ż m ig r o d z k i: Profil otworu dla
potrzeb wiertnika i charakterystyka wiertni
cza formacyj geolo g ic zn y c h ... 181 Dr. R y s z a r d H m b r o n n : „Zasadnicza gra
nica stosowalności elektrycznych metod
poszukiwawczych prądu zmiennego“ . . 307 P to f. D r. H e n ryk H r c t o w s k i : „O tempera
turach wgłębnych B o r y s ł a w i a ... 462 R e z o lu cje Z j a z d u n a f t o w e g o ... 557
K ro n ik a b i e ż ą c a 20, 39,
96, 152, 153, 213, 251, 271, 310, 325, 362, 377, 413, 429, 501, 502, 546, 547, 562, 563, 564, 627, 686 P r z e g l ą d z a g r a n i c z n y ... 79, 132, 154, 213, 312, 365, 377, 415, 416,
429, 430, 502, 548, 564, 612, 628, 672 V. Polityka gospodarcza i ustaw odawstwo naftow e.
D r. S t a n i s ł a w U n g e r : „Planowa gospodarka
w przemyśle naftowym“ . . . 1
J a n B ie ls k i: „Kalkulacja cen kosztów włas
nych produktów naftowych“ ... 2 D r. S t a n i s ł a w S c b a tz e l: „Podatek samorzą
dowy od produkcji ropy“ ... 9 Inź. S t e f a n S u l i m i r s k i : „Projekt organizacji
Polskiego Instytutu Naftowego“ . . . . 16 Inź. M ie c z y sła w K ry gow sk i: „Cięgłość pracy
w przemyśle naftowym“ ... 74 S z y m o n W e itz : „Przyczynek do kalkulacji
ceny kosztów własnych produktów nafto
wych“ ... 75 Mgr. D a w id S c b e e r : „Kalkulacja ceny kosz
tów własnych w r a f i n e r j a c h , , ... 90 Dr. S t a n i s ł a w S c b a t z e l : „PrzemysKNaftowy
w roku 1927“ ... 205 Inź. W a c ła w B ó b r : „Kalkulacja kosztów
własnych produktów rafineryjnych“ . . . 300 J a n B i e l s k i : „Kalkulacja kosztów własnych
produktów rafineryjnych“ ... 323 Dr. S t a n i s ł a w S c b a t z e l : „Koncentracja
w przemyśle naftowym“ ... 353 Inź. S t e f a n S u l im ir s k i: „Przegląd sytuacji“ 406 Dr. Ig n a c y W y g a r d : „Organizacja centralnej
sprzedaży hurtowej przetworów ropnych“ 425 R y s z a r d D ittricb : „Projekt ustawy o umo
wach zbiorowych pracy oraz ustawy o za
łatwieniu zatargów zbiorowych pracy“ . . 473 Inź. S t e f a n S u l i m i r s k i : „W doniosłą rocz
nicę“ ... 489 D r. Z e n o n M a j e w s k i : „Czy kiedy i jaka
zmiana ustawy naftowej jest konieczną"
(stresz c z en ie ) . 491
Dr. A lfre d K i e ls k i : „Najbliższe zagadnienia polityki naftowej“ ... 491 Dr. S t e f a n B a r t o s z e w i c z : „Rozwój prze
mysłu naftowego w Polsce i jego przysz
łość“ ... 529 R e z o lu cje Z j a z d u N a f t o w e g o ... 557 Dr. Z e n o n M a je w s k i: „Czy kiedy i jakiej
potrzeba zmiany ustawy naftowej“ . . . 558, 596 K r o n ik a b i e ż ą c a 39, 77, 212, 310, 324, 412, 428, 546, 608, 626, 669 P r z e g l ą d z a g r a n i c z n y 22, 40, 79, 155, 195, 364, 365, 429, 612 V I. O rganizacja pracy.
Inź L eon K a z u b s k i : „Organizacja pracy
w przemyśle naftowym“ 11, 33
Inź. S te fa n S u l im ir s k i: „Projekt organizacji
Polskiego Instytutu Naftowego“ . . . . 16 D r. Inź. S t a n i s ł a w J a m r ó z : „Organizacja
pracy badawczej w przemyśle naftowym“ . 65 II Polsk i Z ja z d N a u k o w e j O r g a n iz a c ji . . 126 M ie c z y s ła w B o c z a r : „Nowoczesna kontrola
pracy” ... 373 Inź. L eon K a z u b s k i : „Uwagi o naukowej
organizacji“ 427, 458
R e z o lu cje Z j a z d u N a f t o w e g o ... 557 Str.
S t a n i s ł a w M a z a n e k : „Metody Naukowej
Str.
organizacji w przemyśle naftowym“ . . . 601, 621 Inź. J ó z e f W o j n a r : „Badanie czasu czyn
ności wiertniczych“ . . . 660, 682 K r o n ik a b i e ż ą c a ...19, 20
77, 129, 250, 414, 608, 627, 670, 685 V II. O rganizacje i zja zd.
D z i a ła ln o ś ć K r a jo w e g o T o w a r z y s t w a N a f
t o w e g o w r o k u 1927 246 O k rę g o w y Z ja z d Naftowy w J a ś l e i K ro ś
nie ... 490 U r o c z y s ty o b c b ó d k u czci Ig nacego Łuka-
s ie w ic z a w K r o ś n i e ... 535 II Z ja z d N a fto w y w J a ś l e i K rośnie . . 539 R e z o lu cje Z j a z d u N a f t o w e g o ... 557 W y d a w n i c t w o „ P o d r ę c z n ik a N a f to w e g o “ . 561,605 P r z e m y s ł N a fto w y n a P o w s z e c h n e j W y s
t a w ie K ra jo w e j w P o z n a n i u . . . . 595 K ro n ik a b ie ż ą c a . ... 20, 39, 77, 95, 128, 152, 192, 193, 195, 212, 251, 271, 310, 362, 376, 412, 413, 428, 4 6 6 / 467, 479, 500, 546, 562, 608, 627, 669, 685 P r z e g l ą d z a g r a n i c z n y ... 612
V I II . P rzegląd ustaw i rozporządzeń.
P o d a tk i i o p ł a t y :
Opłaty s te m p lo w e ...24, 41
Podatek przemysłowy . . 196,255,
273, 503, 549, 673
Podatek d o c h o d o w y 24, 97,
133, 327, 503 Podatek od zużycia olejów mineralnych . . 155,674, 687 Podatek m a j ą t k o w y ...2 1 5,674
Opłaty komunalne . . - . . 215,674
R ó ż n e 133, 196
Kalendarzyk p o d a t k o w y ... 551,630,
675 K o m u n i k a c j a ... 25, 41, 98, 155, 196, 215, 313, 327, 367, 379, 431, 475, 566, (i 13. 675, 687 P o c z ta i t e l e g r a f ...41, 80, 133, 196, 379, 418, 503, 566, 613, 687 C ł a ... 25, 97, 155, 196, 255, 327, 378, 630, 687
F i n a n s e 97, 133
Ś w i a d c z e n i a s p o ł e c z n e ... 25, 42, 80, 98, 133, 155, 197, 314, 327, 367, 379, 418, 549, 613, 687 U m o w a z b i o r o w a ... 366
K o n w e n c j e ... 419
J u d y k a t u r a ...- .3 1 4 ,3 6 8 , 418, 473, 549, 630 Z w y c z a je h a n d l o w e 23, 132,
155, 214, 314, 326, 430, 565
R ó ż n e 25, 42, 99, 135, 155, 197, 216, 255, 315,
380, 419, 550 S p r a w y r o b o t n i c z e ... 430,476, 503 P ł a c e r o b o t n i c z e 24, 79, 133, 196, 272, 313, 367, 417. 476, 549, 613, 673
C eny r o p y 24, 80,
133, 196, 255, 313, 367, 417, 476, 549, 613, 673 C eny g a z u z i e m n e g o 24, 80, 133, 2 1 5 /2 5 5 , 313, 367, 417, 476,
549, 613, 673 Z r y n k u u d z i a ł ó w b r u t t o ... 417 Ceny p r o d u k t ó w n a fto w y c h n a r y n k a c h
z a g r a n i c z n y c h ... 630 K ro n ik a G o s p o d a rc z a : ... 254, 550, 565, 614, 629 Str.
I V . S tatystyka,
S t a ty s t y k a k o p a l n i a n a p r z e m y s łu n a fto w e g o w Pol-- sce (Stacja Geologiczna w Borysławiu)
R o k 1 9 2 7 : listopad 44, grudzień 100
R o k 1928: styczeń 156, luty 218, marzec 274, kwie
cień 339, maj 381, czerwiec 432, lipiec 504, sierpień 568, wrzesień 632, październik 688
W y do b y c ie i o b r ó t r o p ą
R o k 1 9 2 7 : październik 27, listopad 85, grudzień 137 R o k 1 9 28 : styczeń 257, luty 257, marzec 316, kwie
cień 369, maj 422, czerwiec 482, lipiec 552, sier
pień 615
P r o d u k c ja g a z u z ie m n e g o
R o k 1 9 27 : październik 27, listopad 85, grudzień 137 R o k 1928: styczeń 257, luty 257, marzec 316, kwie
cień 422, maj 422, czerwiec 482, lipiec 615, sier
pień 615
P r o d u k c ja i o b r ó t w o s k ie m z ie m n y m
R o k 1927 : październik 28, listopad 86, grudzień 138 R o k 1 928: styczeń 257, luty 257, marzec 318, kwie
cień 422, maj 422, czerwiec 482, lipiec 416, sier
pień 616
S t a n o t w o r ó w w ie rtn ic z y c h
R o k 1927 : październik 28, listopad 86, grudzień 138 R o k 1928: styczeń 257, luty 257, marzec 318, kwie
cień 422, maj 422, czerwiec 482, lipiec 616, sier
pień 616
P r z e r ó b k a r o p y i r o z c h ó d p r o d u k t ó w n a fto w y c h R o k 1921: październik 27, 28, listopad 85, 86, gru
dzień 138
R o k 1928: styczeń 201, luty 257, marzec 316, kwie
cień 369, maj 422, czerwiec 483, lipiec 552, sier
pień 616, wrzesień 676
E k s p o r t p r o d u k tó w n a fto w y c h z p o d z ia łe m n a k r a je
R o k 1 9 2 7 : październik 27, 28, listopad 85, 86, gru
dzień 137, 138
R o k 1928: styczeń 201, luty 258, marzec 316, kwie
cień 370, maj 423, czerwiec 483, lipiec 553, sier
pień 616, wrzesień 677
Z e s ta w ie n ie p o r ó w n a w c z e r u c h u 'r a f i n e r y } nafto»
w y c h w roku 1928, 1926 i 1925, od 1. I. 1927 do 30.. IX. str. 28, październik 1927 str. 86, listopad 1927 r. 138, grudzień 1927 str. 258, styczeń 1928 str. 317.
„ W y k a z o t w o r ó w n o w o d o w ie r c o n y c b i p o
g łę b io n y c h w r. 1927“ ... 199 P r z e m y s ł n a f t o w y w r. 1927 ... 259 W y w ó z p r o d u k tó w naftow y ch , kwiecień 1928 str.
317, maj 1928 str. 369
W y k a z o tw o ró w n o w o d o w ie r c o n y c b w okręgu gór
niczym drohobyckim w roku 1925-26 str. 481 O k re s 10-ciolecia p r z e m y s łu n a fto w e g o w e
w s ; ó łrz ę d n y c b o rto g o n a ln y c h . . . . 594 X . P rzem yśl n a fto w y zagranicą.
Str.
Inź. J ó z e f Ż a b a : „Wystawa Naftowa w Tulsa
Oklahoma“ ... 21 Inż. W ła d y s ła w K lim k iew ic z : „Zjazd Naf
towy amerykańskiego Instytutu inżynierów
górniczych i Metalurgów w Nowym Yorku 253 Inź. W ł a d y s ł a w K lim k iew ic z : „Urządzenia
stosowane przy dowiercaniu i ujęciu pro
dukcji w Stanach Zjed. A. P ... 302 Wit S u l im ir s k i: „Z wycieczki do kopalń
naftowych w Niemczech“ ... 470 Z a m e r y k a ń s k i e g o p r z e m y s ł u n a f t o w e g o 547,611 Inż. W ła d y s ł a w K l i m k i e w ic z : „Wydoby
wanie ropy zapomocą sprężonego gazu
lub powietrza w Stanach Zjednocz. A. P . “ 603, 624, 684 Inż. W ła d y s ł a w K lim k iew ic z : „Zjazd naf
towy w Tulsa'1 ... 657
„ M ię d z y n a r o d o w a W y s ta w a n a f t o w a
w T u l s a “ ... 671 K ro nik a z a g r a n ic z n a
Anglja . ... 312 A u s t r a l j a ... 132 A r g e n t y n a ... 79, 154 A u s t j a ...41, 377
Belgja . 429
B u ł g a r j a ... 429 B r a z y l j a ... 564 C zechosłow acja... 97, 195, 686 F r a n c j a ... 22, 40, 195, 312, 416 F i n l a n d j a ... 195 G r e c j a ... 430 Japonja ... 196, 502 Meksyk ... . . . . 1 3 2 , 5 4 8 N i e m c y ... ... 23, 312,
378, 415, 564, 686 N o r w e g j a ... 627 P e r s j a ... 416
R o s j a ... 79. 155, 312, 365, 378, 430, 548, 564 Runumja . ...97, 312,
366, 430, 672, 687 Stany Zjednoczone A. P ... . . 79, 97, 132, 213, 214, 312, 364, 365, 416, 430, 502, 547, 548, 564, 611. 612, 628, 687
Szwecja . . '... 628
W ę g r y ...214, 612 W e n e z u e l a ... 132
W ł o c h y ... 97
X I R óżne. ś. p. Inż. W ł a d y s ł a w S z a y n o k ... 42
C z te rd z ie s to le tn i ju b il e u s z p r a c y w pol= s k im p r z e m y ś le n a f t o w y m P r e z e s a W ła d y s ł a w a D ł u g o s z a ... 250
ś. p. K aro l P e r u t z ... 271
W 75-letnią ro c z n ic ę e p o k o w e g o w y n a l a z k u I g n a c e g o Ł u k a s ie w ic z a . . . 308
Str. ś. p. Inż. W a le ry D y d e j c z y k ... 411
VIII T a rg i W s c h o d n ie . . ... 457
s". p. T a d e u s z N i e m c z y n o w s k i ... 500
P o l s k a p r a s a o Ł u k a s i e w i c z u ... 532
U ro c z y sty o b c h ó d k u czci Ig nacego Łuka-- s ie w ic z a w K r o ś n i e ... 535
R e z o lu cje Z ja z d u N a fto w e g o . . . 557
D z i e s i ę c i o l e c i e ... 593 R o z m a i t o ś c i ... .4 1 4 ,4 7 0 , 609, 671 K ro n ik a bieżąca . . . . ... 310,362,
413, 428, 499, 546, 609, 627, 670 X I I . Przegląd p ra sy... 25, 42, 83, 136, 380, 419, 477
X I II . B ib ljog rafja ... 26, 43, 84, 99, 136, 155, 256, 315, 327, 368, 420, 431, 480, 503, 551, 566, 615, 631, 675 (Str.
W s p ó łpra c o w nic y „Przemysłu Naftowego”, których prace były umieszczone w roku 1928.
P rof. Dr. H e n ry k A rctow ski, Dr, R y szajd A m b ro n n , Dr. Stefan B arto szew icz, Prof. Inż. Z y g m u n t Bielski, ]an Bielski, Inż. W a cła w B óbr, M ieczysław B o czar, R y s z a rd Dittrich, H a rry L. E d w a rd s, Prof. juljan F ab iań sk i, Inż. W a cła w Geritz, Dr, Inż, S tan isław Jam róz, Inż, L eon K azubski, A, K aczo ro w sk i, Dr. A lfred Kielski,. Inż, W ła d y sław K lim kiew icz, Inż, H e n ry k K oczarski, W ła d y sław Kołodziej, Inż, M ieczysław K rygcw ski, F elicjan Ł odziński, Dr. Z e n o n M ajew ski, S ta n isław M azanek, Inż. Jan N alurski, Inż, T. R egu ła, Dr, S ta n isław S chatzel, Mgr. D a w 'd S c h e rr, Wit Sulim irski, Inż, Stefan Sulim irski, K azim ierz Stein, In /. S ta n isław S zczepan ow s.ci, L eo p old S z e ra u c , Inż. Jan S tańko, Inż, T a d e u s z S zw ab o w icz, Dr, K o n stan ty T ołw iński, Dr, S tan isław U ng er, Inż. F. N. W aligóra, Inż. D ia m a n W a n d y cz , S z y m o n Weitz, Inż. Józef W ojnar, Dr, Ig n ac y W y g a rd , Inż. Józef Ż ab a,
Inż. A lojzy Ż m igro dzk i.
Rok III. — Zeszyt 1. 10. stycznia 1928 r.
P R E N U M E R A T A : W KRAJU:
r o c z n i e . . Zł. 42 p ó ł r o c z n i e „ 25 k w a r t a l n i e „ 15
ZAGRANICĄ ; r o c z n i e Fr. szw. 36 półr. . . „ „ 20 kw art. . „ „ 1 2
Pojedynczy zeszyt Zł. 2*50. C2 Fr. szw.3
D W U T Y G O D N IK
w y d a w a n y n a k ł a d e m K r a j o w e g o T o w a r z y s t w a N a f t o w e g o w e Lw ow ie.
W y c h o d z i 10-go i 25-go k a ż d e g o m i e s i ą c a . KOMITET REDAKCYJNY:
Dr. Stefan BARTOSZEWICZ, Prof. In*. Zygmunt BIELSKI, Dr. Stanisław SCHAETZEL, Dr. Stanisław UNGER.
Redaktor odpowiedzialny : Dr. S t a n i s ł a w S C H A E T Z E L .
o g ł o s z e n i a;:
*/i s t r o n y . Zł. 120
'A „ . „ 70
7« „ • „ 40
*/» . . 2 5
S t r o n a z e w n ę t r z n a o k ł a d k i 50% dr oż e j.
P i e r w s z a s t r o n a o g ł o s z e ń 25%
dro ż ej.
Redakcja I Adm inistracja Lwów, ul. Akademicka 17, Gmach Izby Handlowej i Przemysłowej. — Telefon Nr. 5-45 Konto czekowe P. K. O. Nr. 153.208. Rachunek bieżący w Akcyjnym Banku Hipotecznym we Lwowie.
C zytelnikom i Przyjaciołom naszego pisma składam y z N o w y m R okiem serdeczne życzenia.
Dr. STANISŁAW UNGER.
Planowa gospodarka w przemyśle naftowym.
r-^ rze m y sł naftowy wstępuje w rok 1928 pełen otu- ,Ł- chy. Zaszły bowiem z końcem ubiegłego roku zdarzenia o nadzwyczajnej doniosłości dla przyszłych losów naszego przemysłu, które rozwiały niepewność o najbliższe jutro, hamującą od długiego już czasu ołowianym ciężarem inicjatywę i energję, z których w czasach przedwojennych przemysł nasz słynął. Po latach nieudałych prób poddźwignięcia się przemysłu z zastoju wysiłkiem własnym, po latach zażartych sp o ró w o to, kto ponosi winę niepomyślnego stanu rzeczy, po latach walki jednych grup przeciw drugim o korzyści, których przejściowa natura z góry stro
nom walczącym była znana, po latach zapełnionych wirem projektów i pomysłów, którym było wspólne, iż korzyści, które przynosiły jednym narażały na straty drugich i wreszcie po latach zabiegów poszczególnych grup o przychylenie się Rządu na ich właśnie stronę, rok 1928 zastaje front wszystkich interesowanych w przemyśle naftowym (w istotnych punktach; jedno
lity i zwarty, cel usiłowań jasno określony, uznany przez Rząd za leżący w interesie całego gosp od arstw a narodowego, a środki zmierzające do jego osiągnięcia opracow ane w porozumieniu z czynnikami rządowemi.
Ze wszystkich bowiem doświadczeń praktyczych lat poprzednich, z wszelkich studjów przeprow adzo
nych nad opinjami i projektami, z poznania istotnych sił poszczególnych grup, z poczucia potrzeby uszano
wania uzasadnionych, choć sprzecznych interesów każdej z nich, ustaliły się ostatecznie poglądy na to,
co w obecnej sytuacji rzeczywiście da się wspólnymi siłami przemysłu przedsięwziąć, w jakich kierunkach jest konieczną pomoc Rządu, jakie wadliwości struktury naszego przemysłu winny być usunięte, a co na kon
serwację rzeczywiście zasługuje. Z ustaleń tych wy
krystalizowały się zasady planowej gospodarki w prze
myśle naftowym.
Myślą p o d staw o w ą i przewodnią tego planu jest podniesienie produkcji r o p y ; zagadnienie ważne nie tylko z punktu widzenia wartości własnej produkcji ropy dla całego gosp od arstw a narodowego, tudzież dla poszczególnych dziedzin życia przemysłowego i handlowego, ale nadewszystko także ważne z punktu widzenia obrony naszego Państwa. Wszystkie rozga
łęzienia planu gospodarczego, przenikające spraw y terenowe, kopalniane, finansowe, rafineryjne, tra nspo r
towe, handlowe w hurcie i detalu, w kraju i zagra
nicą ożywione są myślą o tern, by przy ich odpo- wiedniem uregulowaniu produkcja ropy mogła odno
sić jak największe korzyści i ten właśnie postulat wzmożenia produkcji ropy decydował przy rozstrzy
ganiu licznych problemów, które pow stają w ciągu dalekiej drogi, jaką ro p a przebyć musi, aż w e formie przerobionej na różne produktyj dojdzie do konsu
menta,
Zaznaczyć należy, że plan gospodarczy, co w p ły w a już ze sposob u jego powstania, nie znajduje się jako całość w żadnym dokumencie prywatnym lub zarządzeniu Władzy, że tylko poszczególne jego części zrealizowanne zostały lub mają zostać zrealizowane
Sir. 2 „ P R Z E M Y S Ł N A P T O W Yw Zeszyt 1 we formie aktów prawodawczych, a przeważna ich
część zawarta jest w umowach syndykackich lub w deklaracjach.
Na czoło całego planu wysuw ają się oczywiście te środki, które bezpośrednio odnoszą się do kopal
nictwa. Historycznie pierwszym krokiem było rozpo
rządzenie Prezydenta R. P. o popieraniu wiertnictwa, które przyznaje kopalniom założonym na nowych terenach zwolnienie od wszelkich bezpośrednich p o datków państwowych, płatnych od kapitałów inwe
stowanych, od podatku dochodowego i samorządo
wych dodatków do tego podatku - i to od wszel
kich otworów wiertniczych w obrębie koła o promieniu 500 m, —■ zwolnienie ropy z nich uzyskanej od 1%
podatku komunalnego od kopalń, oraz zwolnienie połowy wyprodukowanej ropy od zakazu wywozu.
Ponadto przyznaną została tern rozporządzeniem wol
ność stem plowa wszelkim umowom o zawarcie s p ó łek kopalnianych, akcyjnych czy innych.
W praw dzie jest niemożliwe obliczyć z góry, jak wielkie korzyści w konkretnych wypadkach przedsię
biorstwo odniesie z przyznanych ulg (wobec skali progresywnej tych podatków), jednakże ulgi te w każ
dym razie przy obecnej stopie podatkowej podniosą znacznie dochodow ość przedsiębiorstwa. W tak sze
rokich ramach zakreślone zwolnienia podatkow e za
chęcą z pewnością do inwestycyj nie tylko kapitały zagraniczne, ale i krajowe, w szczególności na rozle
głych terenach rządowych, na których będzie można uzyskiwać praw a naftowe, wolne od jakiegokolwiek obciążenia brutiowego. — Z wielkiem p raw d o p o d o bieństwem postanowienia zwalniające połowę p r o dukcji ropy na nowoodkrytych terenach od zakazu eksportu sprow adzą do nas kapitały, w szczególności z p ań stw sukcesyjnych, które dawniej w zupełności pokrywały zapotrzebowanie ropy ich rafineryj z ko
palń małopolskich — a obecnie sprow adzać ją mu
szą ze znacznie odleglejszych krajów.
Zawarty w planie gospodarczym cały szereg p o
średnich środków dla wzmożenia ruchu wiertniczego ma jednak, w Szczególności w obecnej chwili, o wiele donioślejsze znaczenie.
Do tych środków zaliczyć można przedewszyst- kiem zabezpieczenie producentom odpowiedniej ceny za ropę, znajdujące się w umowie o zakupie i rozdział ropy, zawartej między zsyndykalizowanymi rafinerjami, w której zafiksowana jest cena minimalna ropy bo- rysławskiej na 2 dolary za 100 kg.
Postanowienie powyższe jest dowodem, jak da
lekimi jesteśmy od czasów, w których istniało prze
konanie, że walka między rafinerjami a kopalniami o cenę ropy jest koniecznością, uzasadnioną w natu
ralnym a więc nieusuwalnym antagonizmie producen
tów ropy i rafinerów.
O ile ustalane na odpowiednio wysokim pozio
mie ceny ropy zabezpieczają przemysł przed spadkiem produkcji, gdyż umożliwiają konieczną w obecnej sy
tuacji eksploatację nawet mniej produktywnych szy
bów, to dalszy punkt planu gospodarczego kierowany jest myślą o przyszłości.
Utworzone zostanie i to już w najbliższym czasie towarzystwo akcyjne pod egidą Rządu, którego zada
niem będzie prowadzenie i popieranie badań geolo
gicznych i geofizycznych, oraz wierceń poszuki
wawczych.
Konieczność najrychlejszego rozpoczęcia takich prac i prowadzenie ich systematyczne według zasad nauki, bez potrzeby oglądania się na bezpośrednie praktyczne cele, wzgląd z tego się wysnuwający, że takie badania nie mogą być prowadzone na szeroką skalę przez istniejące przedsiębiorstwa prywatne, oraz przekonanie praktyków i geologów, że za pom ocą systematycznych odwierceń odkryte zostaną niewątpli
wie egzystujące w naszym kraju bogate złoża naftowe,
— są to tak często omawiane i przedyskutowane materje, że zbędnem jest szczegółowe omówienie do
niosłości tego planu gospodarczego. (C. d. n.)
JAN BIELSKI.
Kalkulacja ceny kosztów własnych produktów naftowych.
l A J zeszycie 7. „Przemysłu N a fto w e g o “■ Nr. 6 „Cza- sopisma K sięgo w ych w P olsce“ oraz Nr. 11— 12
„ D w utygodnika N a fto w e g o “ za rok 1927 ogłoszony został mój artykuł na ten sam temat, w celu wy
wołania publicznej dyskusji w poruszonej sprawie.
Niestety, poza kilku prywatnemi rozmowami o cha
rakterze bardzo ogólnikowym, innego odgłosu moje wezwanie nie miało. Nie zrażony tą obojętnością dzielę się ze sferami zainteresowanemi dalszemi do
świadczeniami w tej dziedzinie.
Nim jednak przejdę do właściwej treści mych rozważań, pragnę wyjaśnić moje zasadnicze stanowi
sko w sprawie kalkulacji ceny kosztów własnych każ
dego produktu lub półproduktu z przeróbki ropy naf
towej.
Przedewszystkiem należy sobie zdać sprawę, jaki cel ma ta kalkulacja. W artykule moim „O zasadach kalkulacji ceny kosztów“ wyłuszczyłem, że zadaniem tej pracy jest przedewszystkiem kontrola technicznej strony wyrobu danego przedmiotu lub towaru. W tym celu kalkulację wytworu należy prowadzić tak i l o ściowo jak i wartościowo. Tylko technicznie dobrze postawiona kalkulacja może spełnić całe swoje zada
nie, bo ona jest podstawą, do której następnie dodaje się koszty administracji fabryki i przedsiębiorstwa, oraz koszty handlowe.
Z samego porządku tej kalkulacji t. j. rozpoczę
cie jej od warsztatu wytwórczego, a zakończenia na kosztach doprowadzenia wytworu do konsumenta, wy
nika, że pierwszem zadaniem jest kontrola prze
róbki, a ostatniem dopiero, aparatu handlowego. Je-
T A B E L A I.
Przykładowe obliczenie cen w łasn yc h produktów otrzymanych z 100 jednostek ropy o c. g. 0.847.
przeróbki
z y s k S t r a t a °/10
W % do
W % ! do
zyski 1 straty wart. suma wart. 1 suma do wartości
pr. pr. całaj prod.
llazw a produktu
OCN 'O
c. g. Wskaźnik ropny
Wartość ropy
w jed
nostce w pro
dukcji
>> ;
a. :
o i
Koszt przeróbki
3 w jed- w pro
gi ! nostce dukcji
Cena kosztu własnego
w je d nostce
w pro
dukcji
Sprzedana franco rafinerja
cena war-
Benzyna raf. 700/10
„ 710/20
„ 720/30
„ 730/40
„ 740/50
„ 750/60
„ 770/80 Nafta surowa . . Nafta rafinowana . Olej parafinowany I.
HI.
Pozostałości z ropy Olej gazow y . . Olej masz. dest 16 O lej w rzec. lekki r.
„ „ raf. 13 . masz. raf. 14
„ 15 .
„ 16 . . 17 - O lej cylindrow y . . P arafina parafinowana K o k s ...
Mydło naftenowe . . R a z e m . . . . S t r a t a . . . . Przerobiona ropa . .
160 0.705 1,192908 30.4498 48.12 6.08 1.8506 2.97 32.3006 51.09 70.20 112.32 119.85 61.23 2.10
2 0.716 1,174581 29.9820 - . 6 0 6.27 1.8796 0.04 31.8616 - . 6 4 62.10 1 24 93.75 - .6 0 0.02
730 0.727 1,156809 29.5284 214.71 6.51 1.9214 14 09 31.4498 228.80 53.10 387.63 69.42 158.83 5.46
75 0.736 1,142663 29.1673 21.79 6.62 1.9321 1.46 31.0994 23.25 44.10 33.08 42.28 9.83 0.34
27 0.745 1,128859 28.8149 7.75 6.79 1.9558 0.53 30.7707 8.28 39.60 10.69 29.11 2.41 0.08
92 0.757 1,110964 28.3581 25.98 7.01 1.9873 1.84 30.3454 27.82 36.90 33.95 22.04 6.13 0.21
66 0.778 1,080977 27.5927 18.14 7.40 2.0424 1.36 29.6551 19.50 33.30 21.98 12.72 2.48 0.09
2429 0.820 1,025610 26.1794 633.39 6.66 1.7438 42.56 27.9232 675.95 23.96 581.99 13.90 93.96 3.23
1678 0.8185 1,027489 26.2274 438.35 7.96 2.0874 35.19 28.3148 473.54 24.30 407.75 13.89 65.79 2.26
707 0.870 0,966667 24.6748 173.77 38.67 9.5412 67.77 34.2160 241.54 50.15 354.56 46.79 113.02 3.88 687 0.882 0,953515 24.3391 166.55 32.25 7.8504 54.18 32.1895 220.73 47.35 325.29 47.37 104.56 3.59
244 0.960 0,977907 24.9618 60.66 12.16 3.0360 7.44 27.9978 68.10 41.00 100.04 40.90 31.94 1.10
1343 0.886 0,949210 24.2292 324.11 31.92 7.7340 104.35 31,9632 428.46 16.20 217.57 49.22 210.89 7.24
16 0.937 0,897545 22.9105 3.66 35.70 8.1791 1.32 31.0896 4.98 22.05 3.53 29.12 1.45 0.05
198 0.880 0,955682 24.3945 48.12 53.92 13.1540 26.16 37.5485 74.28 18.45 36.53 50.84 37.75 1.30
24 0.902 0,932372 23.7994 5.69 56.64 13.4800 3.25 37.2794 8.94 19.35 4.64 48.10 4.30 0.15
107 0.910 0,924176 23.5902 25.14 59.25 13.9783 15.03 37.5685 40.17 19.80 21.19 47.25 18.98 0.65
28 0.915 0,919126 23.4613 6.55 63.21 14.8297 4.17 38.2910 10.72 23.40 6.55 38.90 4.17 0.14
43 0.916 0,918122 23.4357 10.04 64.49 15.1128 6.53 38.5485 16.57 26.10 11.22 32.29 5.35 0.18
39 0.918 0.916122 23.3847 9.08 65.88 15.4048 6.04 38.7895 15.12 31.50 12.28 18.79 2.84 0.10
70 0.923 0,911160 23.2580 16.22 68.79 16.0000 11.20 39.2580 27.42 36.10 25.27 7.84 2.15 0.07
60 0.950 0,885264 23.5980 13.51 36.70 8.2926 5.00 30.8906 18.51 32.50 18.90 2.11 - .3 9 0.01
295 0.812 1,035714 26.4373 77.68 64.81 17.1348 50.78 43.5721 128.46 63.90 188.50 46.74 60.04 2.06
339 1.200 0,700833 17.8893 60.40 59.09 10.5710 36.00 28.4603 96.40 10.70 36.27 62.38 60.13 2.07
5 0.925 0,910030 23.2292 1.15 64.22 13.9183 0.74 38.1475 1.89 46.50 2.33 23.30 - . 4 4 0.02
9464 0.841 — 25.5257 2411.16 20.70 5.2832 500.00 30.8089 2911.16 31.2268 2955.30 18.96 551.90 17.44 507.76 18.96 17.44
536 0.961 — _ — — — —
00.00 0.847 — 24.11 2411.16 20.74 I
5.0000: 500.00 29.11 2511.16
Str. 4 „ P R Z E M Y S Ł N A F T O W Y” . Zeszyt 1 żeli w i ę c /p r z y jm ie m y 'tę /z a s a d ę i logiczny porządek
kalkulacji za podstawę naszych dalszych rozważań, to ułatwimy sobie"porozumienie w tej sprawie.
W pierwszym moim', artykule podkreśliłem już najtrudniejszy moment przy kalkulacji ceny kosztów własnych produktów, wydobytych z ropy naftowej, a mianowicie trudność przydzielenia na każdy pro
dukt odpowiedniej części wartości surowca. Trudność ta^była tak wielką, że przechodzono nad nią do po
rządku, lub też szukano takich kompromisowych spo
sobów, o jakich we wspomnianym artykule mówiłem.
Poza trudnością racjonalnego podziału wartości ropy na poszczególne produkty i półprodukty, są je
szcze znaczne trudności umiejscowienia różnych ko- sztówAechnicznych samego ruchu rafinerji.
Przy studjowaniu tej sprawy wpadł p. D. Scheer mój współpracownik w tym dziale, na pomysł podziału wartości ropy proporcjonalnie do ciężarów gatunko
wych jej derywatów.
Rzuconąnnyśl^wzięliśmy pod rozwagę i kalkula
cję, i okazuje się, że jest ona poprostu „jajkiem Ko
lumba“.
Proces rozkładania ropy naftowej na jej dery
waty jest w większości wypadków procesem mecha
nicznym, polega bowiem na odparowaniu lub wypra
sowaniu poszczególnych jej składników, a rafinacja jest tylko wydzieleniem zanieczyszeń i żywic, wpraw
dzie przy pomocy działań chemicznych przez wyzys
kanie właściwości tych zanieczyszczeń i używanych odczynników, ale bez zasadniczych zmian chemicz
nych w otrzymywanych produktach. Kalkulacyjnie tedy uważać możemy ropę za mechaniczną mieszaninę jej części składowych, a ciężar gatunkowy ropy za ciężar wynikowy tej^mieszaniny.
Przyjmując to twierdzenie za podstawę naszych rozumowań, możemy drogą kalkulacji arytmetycznej dojść do przeciętnego ciężaru gatunkowego mieszaniny różnych gatunków ropy, zużytej w badanym okresie przeróbki.
Jeżeli n. p. przerobiono 136*96 q ropy o c. g.
0' 860, 2-66 q ropy o c. g. 0'870 i 13'65 q ropy o c. g.
0-812, to przeciętny c.j*. przerobionej w danym okre
sie ropy jest 0-847.
Znając c. g. przerobionej ropy i c. g. otrzyma
nych z tej przeróbki produktów i półproduktów, otrzy
mujemy przy pomocy dzielenia ciężaru g. ropy przez ciężary gatunkowe derywatów „wskaźniki ropne“ dla każdego z nich.
W przytoczonym powyżej przykładzie ( Tabela 1.)
„wskaźniki“ te powstały przez dzielenie c. g. ropy, po uwzględnieniu c. g. strat, tj. przy pomocy dziele
nia ciężaru gat. jnieszaniny otrzymanych składowych jej części, przez cięż. gat. poszczególnych składników.
Wskaźniki ropne da ją m am wskazówkę, wiele je
dnostek ropy składa się kalkulacyjnie na jednostkę danego produktu i wystarczy pomnożyć ten wskaźnik przez ilość danego produktu, aby otrzymać ilość za
wartej w nim ropy, po cenie fco rafinerja, lub też, aby przez pomnożenie te g o r wskaźnika przez cenę ropy, otrzymać' wartość ropy w jednostce produktu, co jest dla naszych celów potrzebne i co w przykła
dzie zostało przeprowadzone. Mając w ten sposób o kreślon ą wartość ropy w produkcie, dodajemy do niego koszt przeróbki ustalony wg. przyjętych zasad
umiejscowienia tych kosztów i otrzymujemy koszt własny w rafinerji każdego otrzymanego produktu.
Dla celów orjeritacyjnych, gdy idzie o określe
nie wartości ropy w jakimkolwiek produkcie nafto
wym, trzeba znać jego c. g. oraz c. g. ropy, o którą w danej chwili chodzi i podzieliwszy c. g. ropy przez c. g. produktu, pomnożyć otrzymany iloraz przez cenę ropy.
Biorąc przykład z przytoczonej tu tablicy i pra
gnąc wiedzieć, jaka będzie wartość ropy w benzynie rafinowanej 0.700/0-710. pochodzącej z trzech gatun
ków ropy o c. g. 0-870, 0-860 i 0-812, otrzymamy przez dzielenie tych trzech liczb przez c. g. benzyny 0-705 wskaźniki ropne: 1-2340428, 1-2198584 i 1-1517733. Przyjmując teraz, że pierwszą ropa kosz
tuje 3-13 zł., druga 2'85 zł. a trzecia 2- 82 zł. otrzy
mujemy, że wartość ropy w jednostce benzyny 0-700/710 pochodzącej z ropy pierwszej wynosi 3-86 zł., z ropy drugiej 3-48 zł., z ropy trzeciej 3-25 zł. za q. Dodawszy do tej wartości ropy koszt prze
róbki ropy na benzynę rektyfikowaną, przykładowo około 2-— zł. za q otrzymamy orjentacyjną cenę da
nej benzyny.
Ścisła kalkulacja księgowa wykaże w tym wy
padku dość poważne różnice, bo kalkulacja ścisła uwzględni straty przeróbki i wyprowadzi dokładnie koszt przeróbki, odwrotnie proporcjonalny do ciężaru gatunkowego produktów każdej fazy przeróbczej.
W ten sposób otrzymana cena kosztów przeróbki ropy na wszystkie jej składowe części, bądź to jako końcowe bądź to pośrednie czyli półprodukty, jest technicznie niezależną od rynku zbytu i daje racjo
nalny podział wartości surowca oraz kosztów prze
róbki wedle przyjętego ich podziału w danej rafinerji.
Widzimy z tej tablicy, że koszty przeróbki w po
równaniu z wartością ropy stanowią od 6% dla najlżej
szych gatunków benzyny, do 70% dla ciężkich ole
jów maszynowych, a przez obliczanie tych stosunków przez dłuższy okres czasu dla każdej rafinerji możemy dojść do wzorowego stosunku w danej rafinerji, przez porównanie zaś tych stosunków w różnych rafinerjach, pobudzić dążenie do poprawy i wreszcie do ustano
wienia przeciętnego wzorowego stosunku w danym kraju i przy danym stanie techniki rafineryjnej.
Przez porównanie zaś ceny kosztów własnych z ceną rynkową, zredukowaną do ceny loco rafinerja, widzimy, że jest wprawdzie produkt, na którym otrzy
mujemy aż 120% zysku, ale tego produktu otrzymu
jemy zaledwie 1"6%, mając za to inny produkt, który daje wprawdzie tylko 62-38% straty, ale za to mamy go przeszło 2 razy więcej, bo aż 3-39% tak. że w po równaniu z całą wartością naszej produkcji otrzymu
jemy z tych dwóch krańcowych produktów (2’10 mi
nus 2-07) 0-03% zysku. W całokształcie zaś widzimy, że mamy zaledwie (18-96— 17-44) 1-52% zysku, czyli, że legendy o zyskach rafinerów są bujną fantazją, opartą na błędnej kalkulacji.
Kalkulacja tego rodzaju prowadzona system aty
cznie przez dłuższy czas, da przez ciągłą świadomość strat ponoszonych na pewnych produktach impuls do poszukiwania innej techniki przeróbki ropy, lub odpo wiednio korzystnego zużytkowania tych produktów, które nie mają w swej dotychczasowej formie dosta
tecznego zbytu.
Zeszyt 1 „ P R Z E M Y S Ł N A F T O W Y " Str. 5 Dotychczas panuje powszechne przekonanie, że
kalkulacja cen kosztów każdego produktu oddzielnie, nie ma praktycznego znaczenia wobec ograniczonej możności zmian w produkcji tych lub innych wy
tworów.
Oczywiście póki nie było praktycznego sposobu wykonania tej kalkulacji na zasadach czysto techni
cznych, to z konieczności trzeba się było bez niej obchodzić. Dziś jednak gdy sposób praktyczny i łatwy jest znaleziony zachodzi pytanie, wiele pracy wyma
ga przeprowadzenie tej kalkulacji i jakie jest jej zna
czenie dla techniki handlu i księgowości.
Co do pracy potrzebnej dla przeprowadzenia kalkulacji, to jest to zależne od dotychczasowego
ustawy zapisać w inwentarzu każdy "produkt i półpro
dukt po cenie kosztu, a o ile cena rynkowa jest odeń niższą, to po tej ostatniej, co jest dla rachunkowości pod względem bilansowym bardzo korzystne.
Na zakończenie wypada mi jeszcze powiedzieć kilka słów o dotychczas przyjętych sposobach obli
czania ceny kosztów własnych w przemyśle rafine
ryjnym.
Ponieważ na moje wezwanie z marca 1927 o wy
powiedzenie się w tej sprawie ‘ nikt nie zareagował, bo panuje u nas wciąż j e s z c z e pogląd, że zdobycze praktyki przemysłowej nie dające się opatentować sta
nowią tajemnicę i przywilej indywidualny osoby lub
T A B E L A I I .
W ytwory ze 100 jednostek ropy ocenione sposobem amerykańskim wg. załączonej kalkulacji i porównane z wartością sprzedażną jak w przykładzie I.
U rn a produit»
z których Nr. faz pochodziWy
two
rzona ilość
W a r t 0 ś ć Sprzedaże f-co
rafinerja z y s k S t r n t a 0 0
-----
q pro
dukcja cena wartość w %do wart.
prod.
suma w «/o
do wart.
prod.
!suma
zysku 1 straty do wartości całej prod.
II. 1.60 86.9690 139.15 70.20 112.32 19.28 26.83 0.92
» - . 0 2 77.5000 1.55 62.10 1.24 20.— - .3 1 0.01
7.30 88.7800 648.09 53.10 387.63 40.19 260.46 . 8.95
- .7 5 66.2140 49.66 44.10 33.08 33.39 16.58 0.57
—.27 54.4100 14.69 39.60 10.69 27.23 4 . - 0.14
- . 9 2 43.7000 40.20 36.90 33.95 15.55 6.25 0.21
- . 6 6 31.1070 20.53 33.30 21.98 7.06 1.45 0.05
I, 11, ”lV-III 24.29 19.6814 478.06 23.96 581.99 21.74 103.93 3.57
III 16.78 19.0072 318.94 24.30 407.75 27.85 88.81 3.05
VIII, 1X-VII 7.07 18.3466 129.71 50,15 354.56 173.35 224.85 7.72
V, VIII-VI 6.87 14.9811 102.92 47.35 325.29 216.06 222.37 7.64
VI 2.44 39.9060 97.37 41.00 100.04 2 74 2.67 0.09
XI 13.43 22.9248 307.88 16.20 217.57 29.33 90.31 3.10
XI-XII —.16 56.3940 9.02 22.05 3.53 60.87 5.49 0.19
XII. 1-98 30.2324 59.86 18.45 36.53 38.98 23.33 0.80
- . 2 4 40.6250 9.75 19.35 4.64 52.42 5.11 0.18
1.07 43.5800 46.63 19.80 21.19 54.55 25.44 0.87
- . 2 8 58.8580 16 48 23.40 6.55 60.26 9.93 0.34
—.43 65.7680 28.28 26.10 11.22 60.33 17.06 0.59
—.39 74.8470 29.19 31.50 12.28 57.94 16.91 0.58
- .7 0 81.9000 57.33 36.10 25.27: 55.93 32.06 i. 10
XI - . 6 0 51.9340 31.16 32.50 18.90, 39.35 12.26 0.42
X 2.95 68.9085 203.28 63.90 188.50 7.27 14.78 ' 0.51
V 3.39 20.6844 70.12 10.70 36.27 48.28 33.85; 1.16
XII - . 0 5 26.2000 1.31 46.50 2.33 77.90 1.02 0.04
94.64 30 8089 2911.16 31.2268 2,955.30 22.16 645.10 20 64 600.96 22.16 20.64
5.36 — — — — , — —
100.00 29.1116 2911.16 29.5530 2,955.30 Benzyna raf. 700/10
„ „ 710/20
„ 720/30
„ 730/40
„ 740/50
„ 750/60
„ 770/80 Nafta surowa . . . Nafta rafinowana . . Olej parafinowy I IV VI
III • Pozostałości z ropy . Olej gazowy . . . .
Olej maszyn, dest. 16
„ wrzec. lekki raf. 9
. .
12u » » „ 13
„ maszyn, raf. 14 . . 15 . . 16 . . 17 •
„ cylindrowy . . Parafina rafinowana . Koks . . . . Mydło naftenowe . . R a z e m . . . .
Strata . . . . Przerobiona ropa . .
stanu rachunkowości i przygotowanego materjału, twierdzę jednakowoż, że przy odpowiednio celowej organizacji raportowania i przygotowania formularzy, robota może być wykonana w czasie od 30— 40 godzin pracy odpowiednio przygotowanego pracownika.
Co do korzyści dla techniki i handlu, tó trudno mi dziś wobec braku faktów, stawiać horoskopy, ale nie wątpię, że świadomość wysokości strat na jed
nych produktach i zysków na innych, nie pozostanie bez wpływu tak n a } politykę handlową, jak i na wy
siłki techniki, na które już wyżej wskazywałem.
Ze względu zaś na księgowość, to mamy wszel
kie wyrachowania prowadzić tę kalkulację, aby w myśl
firmy, a posiadane przezemnie wiadomości nie są do
syć pewne, dlatego nie będę wcale mówił o tern co się u nas w tej dziedzinie robi lub nie robi, a oprę dalsze moje wywody na pracy pp. Dawid F. Morland i Raymond W. Mc. Kee, Accouting for the Petroleum Industry, w której autorzy omawiają na str. 176— 195 w rozdziale XVII. używane w Ameryce sposoby okre
ślania ceny kosztów produktów naftowych.
: -, Autorzy stoją na stanowisku konieczności obli
czania ceny kosztu własnego produktu i dlatego tylko ten jeden sposób omawiają bardzo szczegółowo, wspominając o trzech innych sposobach bardzo po
bieżnie.
