Z. Bieniecki
"La protection des monuments
historiques en Pologne", S. Lorentz,
"Informations UNESCO", nr 447, Paris
1964 : [recenzja]
Ochrona Zabytków 18/1 (68), 68
F izy k o ch em iczn e (Laboratorium 'badawcze utworzono w 1958 r. Program em badań objęto zagadnienia tech nika m uzealnej {ogrzewanie, w entylację, oświetlenie, utrzym anie czystości itd.), m ateriałoznaw stw o i obrób kę {rzem iosło, rzem iosło artystyczne, technologię, w łaściw ości fizyczne i chem iczne m ateriałów i surow ców), konserw ację, restau rację, badania analityczne, technologiczne, badania nieniszczące i analizę śladów. Stosow anie do zakresu program u, w yposażono bogato laboratorium w najnow ocześniejszy sprzęt i ap ara tu rę. Dla poszczególnych m etod badawczych zakupiono zespoły przyrządów i aparatów , m. in. sp ektrograf z pełnym w yposażeniem pomocniczym, spektrofotom etr o szerokim zakresie z wyposażeniem , rentgen stru k turalny z zespołem urządzeń pomocniczych, w yposa żone w fotograficzne kam ery, m ikroskopy oraz a p a raty do m ikrorentgenografii, pH -m etrii i elektrofo rezy, rep rezen tujące najw yższy św iatow y poziom p re cyzji. Skom pletow ano również najnow szą literaturę w postaci podręczników, m onografii, odbitek, tłum a
czeń artykułów , streszczeń i w yciągów (ponad 3600 .pozycji). W zebraniu i opracow aniu literatury korzy stano z pom ocy Institut f. K un stw issenschaft w Zu rychu, Doerner Institut w Monachium i IIC w L on dynie. L aboratorium pomieszczono w 9 pokojach o
łącznej powierzchni 230 m-. Poszczególne p okoje zn a lazły następujące przeznaczenie: 1. .pokój — b adan ia fizyczne: sztuczne starzenie, obserw acje i pom iary wpływu św iatła, wilgoci, ciepła, przygotow yw anie próbek, zatap ian ie, szlifow anie, polerowanie, tra w ie nie; 2. pokój — laboratorium chemiczne: p race nad m etodam i kon serw acji, badania chemiczne, p re p a r a tyka, badania chemiczne drewna, urządzenia do prób konserw acji żyw icam i sztucznym i i poliglikolem e ty lenowym ; 3. pokój — biuro kierownika, kartoteka w y ników badań, korespondencja ; 4. .pokój — biblioteka podręczna, zbiór literatury, m iejsce konferencji rob o czych; 5. .pokój — laboratorium m ikroskopii, m ik ro fotografii, m ikrospektrofotom etrii; 6. .pokój — sp e k trofotom etria, chrom atografia bibułowa, elektroforeza, pH -m etria; 7. pokój — analiza sp ek traln a; 8. p o kój — rentgenograficzne badania stru k tu raln e; 9. po kój — ciem nia.
Taki sposób sform ułow ania zadań laboratorium badawczego, w arunki lokalow e, jak i w yposażenie w sprzęt i pomoce w skazuje na to, że twórcy nowo p o w stałej placów ki m ieli na uwadze zapew nienie je j d o brego startu i pom yślnego rozwoju.
J. Lehm ann
S. LO REN TZ, L a protection des m onuments hi storiques en Pologne. „Inform ations U N ESCO ” , B u lle
tin bim ensuel destiné à la p resse et à la radio, nr 447, P aris, le 30 octobre 1964, s. 11—13.
W w ydaw anym co dwa m iesiące biuletynie p ra sowym U N ESCO z października 1964 r. ukazała się w zw iązku z ogłoszeniem przez tę organizację m iędzy narodow ej kam panii na rzecz ochrony zabytków sy n tetyczna n otatka prof, dra S. Lorentza, poświęcona ochronie i kon serw acji zabytków w Polsce. Zasłużony dla ochrony polskiego m ienia kulturalnego wieloletni dyrektor Muzeum Narodowego w W arszawie i w pierwszych latach powojennych kierownik Naczelnej D yrekcji Muzeów i Ochrony Zabytków, przypom niaw szy ogrom str a t kulturalnych, poniesionych na sk u tek zniszczeń wojennych w Polsce, scharakteryzow ał minione dw udziestolecie jako okres w ysiłków p odej mowanych dla zachowania w szystkiego, co było m oż liwe do uratow ania, oraz d la utrw alenia pam ięci o
tym, co uległo zagładzie. Główne kierunki działania w rozpatryw anym okresie autor określa jako ochronę zabytków istniejących i rekonstrukcję obiektów 0 w artości historycznej, ich zespołów, a naw et całych dzielnic m iejskich, ważnych dla kultury narodow ej. Przechodząc do założeń program ow ych kon serw ator stw a polskiego w powojennym dwudziestoleciu, przy tacza liczne argum enty, uzasad n iające znaczenie r e konstrukcji dla zapew nienia ciągłości ew olucji k ultu raln ej w szczególnych w arunkach stan u posiadan ia 1 zakresu zniszczeń w Polsce, ja k również kładzie n a cisk na potrzebę ochrony zespołów zabytkow ych oraz ich otoczenia. Po stw ierdzeniu stosow ania należytego w yboru obiektów rekonstruow anych i w prow adzania nowej zabudowy na m iejsce nie p osiad ającej w artości zabytkowych, kończy w yrażeniem przekonania ô słuszności rekon strukcji zabytków , których brak stw orzyłby istotną lukę w historii kultury polskiej.
Z. Bieniecki
*
SY N T H E T IC M A T E R IA L S U SE D IN C O N SER V A TIO N O F C U L T U R A L PR O PER TY (M ateriały syntetyczne stosow ane w konserw acji m ienia kultu ralnego). W orks and publications, V (wyd. Internatio
nal Centre for the Stu dy of the P reservation and the Restoration of C ultural Property), Rzym 1963, str. 67.
P u b lik acja je st zwięzłym zbiorem inform acji o m ateriałach syntetycznych, głównie z grupy tworzyw sztucznych, dostępnych na rynkach zachodnich, a m o gących znaleźć zastosow anie w pracach konserw ator skich. K rótki w stęp zazn ajam ia czytelnika z szeregiem podstaw ow ych pojęć i term inologią z dziedziny zw iąz ków w ielkocząsteczkowych. W .podrozdziałach om ó wiono stru k tu rę chemiczną żywic syntetycznych, p la styfikatory, form y w jakich w ystępują produkty han dlowe, odw racałność polim erów oraz .podano biblio grafię złożoną z 13 podstawowych pozycji literatury fachow ej. W rozdziale I — W erniksy term oplastyczne omówiono kilka żywic takich, ja k polioctan winylu, polialkohol winylu, poliacetale winylowe, polim eta krylany oraz żywice policykloheksanonowe. Inform a cje .podane są w edług stałego schem atu zaw ierające
go: w zór strukturaln y oraz takie w łaściw ości, jak trw ałość, rozpuszczalność, w łaściw ości mechaniczne, tem peraturę m ięknienia i lepkość. Dla polialkoholi i polioctanów winylowych zam ieszczone są tabele różnych produktów handlowych, uszeregowanych w e dług w zrastających lepkości ich roztworów. Roz dział II — A rkusze przezroczyste om aw ia przydatność m ateriałów tego typu w p racach konserw atorskich. Z dużej liczby wyrobów w ystępujących w postaci płyt i folii, podano .charakterystykę polim etakrylanów m etylu, pochodnych celulozowych 1 tereftaian u po lietylenowego. W rozdziale III — K leje i substancje
w zm acniające dokonano k la sy fik a c ji spoiw w zależ
ności od sposobu ich w iązania. N astępnie wymieniono kilka rodzajów klejów term oplastycznych takich, ja k polialkohole, polioctany i poliacetale winylowe, żyw i ce akrylow e, gumy syntetyczne, pochodne celulozy i rozpuszczalny nylon. Spośród spoiw term o- i chemo- utw ardzalnych podano żyw ice: mocznikowo form alde hydowe, m elam inow o-form aldehydow e i epoksydowe. W grupie środków stosow anych do wzmocnienia (utwardzenia) wymienione są m . in. w oski m ikrokry staliczne i w oski otrzym yw ane przez polim eryzację
