Widok Nowe zagrożenia, stare lęki? Hollywoodzkie "kino konspiracyjne" i jego konteksty

(1)

$UWXU3LVNRU]

6W_MbIOZW˧MVQI[\IZMTʛSQ'

0WTTa_WWLbSQMÊSQVWSWV[XQZIKaRVMº

QRMOWSWV\MS[\a

1LQLHMV]\V]NLFSRĞZLĊFRQ\MHVWRJyOQHMFKDUDNWHU\VW\FHKROO\ZRRG]NLH- JRF\NOX¿OPyZIDEXODUQ\FKRNUHĞODQ\FKMDNRÄNRQVSLUDF\MQH´±LFKZUDĪ- OLZRĞFLQDZ\GDU]HQLDVSRáHF]QRSROLW\F]QHNLONXRVWDWQLFKGHNDGRUD]SR-PLMDMąFSV\FKRORJLF]QR¿OR]R¿F]QHXZDUXQNRZDQLDNZHVWLLF]\LZMDNLP VWRSQLX Z\GDU]HQLD WH ]QDMGRZDá\ VZą UHSUH]HQWDFMĊ Z UDPDFK ¿OPRZHJR G\VNXUVX 7\WXá 1RZH ]DJURĪHQLD VWDUH OĊNL" RG]ZLHUFLHGOD ZVWĊSQH ]DáR-ĪHQLH VNáDQLDMąFH VLĊ EDUG]LHM NX LQWXLF\MQHPX SRGHMĞFLX GR WHPDWX DQLĪHOL Z\NDONXORZDQHPXVSRMU]HQLX]RVWURVIRUPXáRZDQąWH]ąGRXGRZRGQLHQLD 2G VWURQ\ PHWRGRORJLF]QHM QDMOHSV]\P VSRVREHP Z\GDMH VLĊ EH]SRĞUHGQLD NRQIURQWDFMD ¿OPRZ\FK UHSUH]HQWDFML GZyFK RNUHVyZ ELHĪąFHM DPHU\NDĔ-VNLHMU]HF]\ZLVWRĞFLVSRáHF]QRSROLW\F]QHM

7HRULHVSLVNRZHUR]NZLWDMąZFKZLODFK]QDF]ąF\FKVSRáHF]QRSROLW\F]-Q\FK SU]HPLDQ SU]HVLOHĔ F]\ QLHSRNRMyZ L URG]ą VLĊ SR WR DE\ RGVáDQLDü ukryte mechanizmy. W istocie, mimo dobrych intencji, teorie spiskowe naj-F]ĊĞFLHMMHV]F]HEDUG]LHM]DFLHPQLDMąREUD]ZSURZDG]DMąFVSU]HF]QHRSLQLH EąGĨZ]DMHPQLHZ\NOXF]DMąFHVLĊSXQNW\ZLG]HQLD2LOH]MHGQHMVWURQ\RIH-UXMąNODURZQ\LE\WDNU]HFNODV\F]Q\SRG]LDáQDmyoni, o tyle z drugiej VWURQ\WHJRURG]DMXG\FKRWRPLHSRGOHJDMą]DNZHVWLRQRZDQLXSR]RVWDZLDMąF MHGQRVWNĊ]QLHMDVQ\PSRF]XFLHPĪHMHMĪ\FLHMHVW]PDQLSXORZDQHĪHVWD- QRZLSU]HGPLRWRELHNWMDNLHMĞUR]JU\ZNLWRF]ąFHMVLĊEH]MHMZLHG]\LSU]\-zwolenia. 6NXSLDMąFVLĊQDGZyFKRNUHVDFKZKLVWRULL+ROO\ZRRGSRQLĪV]HUR]ZD- ĪDQLDGRW\F]ąXWZRUyZZNWyU\FKVSLVHNVWDQRZLQDF]HOQąGRPLQDQWĊQDUUD-F\MQąDQLHMHGHQ]SRERF]Q\FKZąWNyZ3LHUZV]\]HZVSRPQLDQ\FKRNUHVyZ SU]\MĊáRVLĊRNUHĞODüPLDQHPÄ+ROO\ZRRG]NLHJR5HQHVDQVX´7UZDáRQPQLHM ZLĊFHMGHNDGĊSRF]\QDMąFRGURNXDĪGRNRĔFDODWVLHGHPG]LHVLąW\FK PLQLRQHJRVWXOHFLD'UXJL]QLFKÄ(SRND0LOHQLMQD´REHMPXMHQLHFRSRQDG GHNDGĊSRF]\QDMąFRGSRF]ąWNXODWG]LHZLĊüG]LHVLąW\FKDQDGQLXG]LVLHM-V]\PNRĔF]ąF 5RNQLHMHVWE\QDMPQLHMGDWąSU]\SDGNRZą0LFKDHO5\DQL'RXJODV .HOOQHUSU]\MPXMąFOHZLFRZąSHUVSHNW\ZĊZQDVWĊSXMąF\VSRVyEFKDUDNWH-U\]XMąWDPWąHSRNĊ

(2)

+LVWRU\F\ ¿OPX RNUHĞODMą URN PLDQHP ÄUHZROXF\MQHJR´ ± WR PRPHQW ZNWyU\P]DV]á\LVWRWQHSU]HPLDQ\Z¿OPLHKROO\ZRRG]NLPWHJRURNX1LHXJLĊ

W\/XNH]DNZHVWLRQRZDáDXWRU\WHWKHURL]RZDáEXQWRUD]REQDĪ\áNRQVHUZDW\]P

SRáXGQLD6WDQyZ=JDGQLMNWRSU]\FKRG]LQDRELDG]GLDJQR]RZDáVXEWHOQ\UDVL]P SDQXMąF\ ZĞUyG ELDá\FK OLEHUDáyZ %RQQLH L &O\GH QDGDá Z\VWĊSNRZL SU]HFLZ-NR VSRáHF]HĔVWZX URPDQW\F]QHJR V]Q\WX $EVROZHQW X]HZQĊWU]QLá Z\PLHU]RQ\ Z EXUĪXD]MĊ EXQW ZUD] ] QDUDVWDMąFą DOLHQDFMą ]QDF]QHM F]ĊĞFL PáRG\FK OXG]L

:XSDOQąQRFSRND]DáUDVL]PDPHU\NDĔVNLHJR3RáXGQLD+XUU\6XQGRZQsportre-WRZDáVNRUXPSRZDQąDU\VWRNUDFMĊ3RáXGQLD7KH*URXS]DSUH]HQWRZDáOLEHUDOQH VSRMU]HQLHQDREHFQRĞüNRELHWZDPHU\NDĔVNLHMNXOWXU]H>@=]LPQDNUZLąVWDá VLĊG]LHQQLNDUVNLPUDSRUWHPQDWHPDWSV\FKRORJLLPRUGHUVWZDL]EURGQL7KH7ULS ]OLEHUDOL]RZDáREHFQRĞüQDUNRW\NyZQDHNUDQLH=ELHJ]$OFDWUD] w eksperymen-WDOQHMIRUPLHSU]\QLyVáNU\W\F]QHVSRMU]HQLHQDZDUWRĞFLU]ąG]RQ\PLEL]QHVHP [...]1_. :VSRPQLDQLDXWRU]\SRGNUHĞODMąĪHIDODÄ¿OPyZNRQVSLUDF\MQ\FK´]SR- áRZ\ODWVLHGHPG]LHVLąW\FKFKDUDNWHU\]RZDáDVLĊW\PLĪRGZUyFLáDÄVSROD- U\]RZDQ\FKDUDNWHUZF]HĞQLHMV]\FKWKULOOHUyZSROLW\F]Q\FKNWyUH]DVDGQL-F]RD¿UPRZDá\DPHU\NDĔVNLHLQVW\WXFMHVXJHUXMąFĪHĨUyGáHPZV]HONLHJR ]áDE\á\WHZáDĞQLHLQVW\WXFMH´2:ODWDFKVLHGHPG]LHVLąW\FKWHRULHVSLVNRZH JáDGNRZSLV\ZDá\VLĊZSDQXMąFHQDVWURMH]DĞVSRáHF]HĔVWZRZ\UDĪDáRVZą QHJDW\ZQąRFHQĊZREHF]DVDGMDNLPLU]ąG]Lá\VLĊĞZLDW\SROLW\NLLEL]QHVX 7ZyUF\¿OPRZLZVáXFKLZDOLVLĊZWHQJáRVVWDUDMąFVLĊGRVWDUF]\üÄNXOWXUR-Z\FKUHSUH]HQWDFML´RG]ZLHUFLHGODMąF\FKSDQXMąFHQDVWURMHLQLHSRNRMH

5\DQ L .HOOQHU RNUHĞODMą IHQRPHQ ]ZLą]NX PLĊG]\ ¿OPHP D KLVWRULą VSRáHF]QąPLDQHPÄSURFHVXG\VNXUV\ZQHJRWUDQVNRGRZDQLD´$XWRU]\SRG-NUHĞODMąÄZLĊ]\LVWQLHMąFHPLĊG]\UHSUH]HQWDFMDPLIXQNFMRQXMąF\PLZ¿OPLH RUD]UHSUH]HQWDFMDPLVWUXNWXU\]XMąF\PLLQDGDMąF\PLZ\PLDUĪ\FLXVSRáHF]- QHPXĩ\FLHVSRáHF]QHMHVW]ELRUHPG\VNXUVyZGHWHUPLQXMąF\FKWUHĞüL]QD-F]HQLHĞZLDWD3U]\NáDGRZRWHFKQRNUDW\F]Q\G\VNXUV]MHJRLGHDáDPLSRVWĊSX LPRGHUQL]DFMLXFLHOHĞQLDSHZQHPDWHULDOLVW\F]QHLQWHUHV\DOHWDNĪHVNáDGD VLĊ]UHSUH]HQWDFMLNV]WDáWXMąF\FKL]PLHQLDMąF\FKVSRáHF]Q\ĞZLDW´3_.

: UH]XOWDFLH ¿OP\ WUDQVNRGXMą G\VNXUV\ VSRáHF]QHJR Ī\FLD Z ¿OPRZH QDUUDFMHRG]ZLHUFLHGODMąFU]HF]\ZLVWRĞü]HZQĊWU]QąGOD¿OPRZHJRPHGLXP LSR]RVWDMąFąG]LĊNLSURFHVRZLLQWHUQDOL]DFMLUHSUH]HQWDFMLF]ĊĞFLąNXOWXUR-ZHJR V\VWHPX UHSUH]HQWDFML WZRU]ąFHJR VSRáHF]Qą U]HF]\ZLVWRĞü4_. Repre-]HQWDFMHWHSRGOHJDMąQDVWĊSQLHLQWHUQDOL]DFMLVWDMąFVLĊF]ĊĞFLąĞZLDGRPRĞFL NV]WDáWXMąFMąZWDNLVSRVyEĪHSU]\]Z\F]DMDVLĊRQDGRZDUWRĞFL]DZDUW\FK ZRZ\FKNXOWXURZ\FKUHSUH]HQWDFMDFK2QH]NROHLZSá\ZDMąQDVWUXNWXUĊ Ī\FLDVSRáHF]QHJRRUD]MHJRLQVW\WXFML±LFKSHUFHSFMĊRUD]DNFHSWDFMĊEąGĨ odrzucenie5

(3)

-HĞOLLFKG]LDáDQLH]DZLHG]LHRF]HNLZDQLDEąGĨSU]\MĊWHVWDQGDU-

G\ZyZF]DVLFKNXOWXURZDUHSUH]HQWDFMDSU]\MPLHIRUPĊNU\W\F]QHMPDQLIH- VWDFMLSU]HNV]WDáFDMąFVLĊZURG]DMZDONLSROLW\F]QHM:HGáXJ5\DQDL.HOO-QHUDÄ¿OPSR]RVWDMHV]F]HJyOQLHLVWRWQ\PREV]DUHPNXOWXURZHMUHSUH]HQWDFML GRSU]HSURZDG]DQLDWHJRURG]DMXSROLW\F]Q\FKVWDUüRGNLHG\]DV]á\]PLDQ\ ZDPHU\NDĔVNLPSRGHMĞFLXGRLQVW\WXFMLURG]LQ\LU]ąGXZRVWDWQLFKGZyFK GHNDGDFKWR]QDF]\ZODWDFKV]HĞüG]LHVLąW\FKLVLHGHPG]LHVLąW\FK±$3´6_. 3UREOHP\ODWV]HĞüG]LHVLąW\FKZREHFNWyU\FKVWDQĊá\6WDQ\=MHGQRF]R-QH E\á\ RJURPQH Z\VWąSLHQLD Z REURQLH SUDZ RE\ZDWHOVNLFK KLSSLVRZ-VND NRQWUNXOWXUD UXFK\ IHPLQLVW\F]QH DNFMH SURJHMRZVNLH WUZDMąFD ZRMQD Z:LHWQDPLHF]\VHULDSROLW\F]Q\FK]DEyMVWZ6SRáHF]QHQLHSRNRMHSRáąF]R- QH]SROLW\F]Q\PLVNDQGDODPLRGFLVQĊá\VZHSLĊWQRWDNĪHQDQDVWĊSQHMGHND- G]LHDLFKHFKDSREU]PLHZDá\MHV]F]HZODWDFKRVLHPG]LHVLąW\FK7DNNRQ-VWUXRZDQDLSRVWU]HJDQDVSRáHF]QDU]HF]\ZLVWRĞü]GDZDáDVLĊE\üRSDUWDQD ]DáRĪHQLXĪHSRZRMHQQ\3D[$PHULFDQDFK\OLVLĊNXXSDGNRZLSRGF]DVJG\ QRZ\SRZVWDZDáSRĞUyG]JLHáNXEUXWDOQ\FKVWDUüPLĊG]\SROLFMąVWXGHQWD-PLUG]HQQ\PLRUD]F]DUQRVNyU\PLPLHV]NDĔFDPL86$ZDOF]ąF\PLRVZRMH SUDZDRUD]SUDZLFRZ\PLELDá\PLSROLW\NDPLLZLHONLPLNRUSRUDFMDPLXZL-NáDQ\PLZOLF]QHVNDQGDOHNRUXSF\MQH

7DEHOD ]DZLHUD ]HVWDZ MHG\QLH NLONX QDMJáRĞQLHMV]\FK EąGĨ QDMZDĪ-QLHMV]\FKZ\GDU]HĔNUHĞOąF\FKVSRáHF]QRSROLW\F]Q\NRQWHNVWSU]HáRPXODW V]HĞüG]LHVLąW\FKLVLHGHPG]LHVLąW\FK;;ZLHNX=QDOD]á\RQHVZąUHSUH]HQ- WDFMĊZSRVWDFL¿OPRZ\FKWHNVWyZRG]ZLHUFLHGODMąF\FKQLHW\ONRWHQĪHNRQ-WHNVWDOHUyZQLHĪVWRVXQHNGRQLHJRZ\UDĪDQ\SU]H]W\FKNWyU]\WUDNWRZDOL WDPWHQF]DVMDNREXG]ąF\QLHSRNyM1LQLHMV]\V]NLFGRW\F]\V]F]HJyOQHMND-WHJRULL¿OPyZWDPWHMHSRNL)LOPyZNWyUHE\WDNU]HFFKDUDNWHU\]RZDá\VLĊ SDUDQRLF]Q\PLEąGĨVFKL]RIUHQLF]Q\PLÄRGFK\OHQLDPL´,FKQDUUDFMDRSLHUDáD VLĊ QD ]DáRĪHQLX ĪH VSRáHF]QRSROLW\F]QD U]HF]\ZLVWRĞü NRQVWUXRZDQD MHVW ZRSDUFLXRG]LDáDQLDDUDF]HMPDFKLQDFMHWDMHPQLF]\FKLSRGHMU]DQ\FKVLá F]DMąF\FKVLĊZFLHPQ\FKNRU\WDU]DFKU]ąGRZ\FKEXG\QNyZF]\]DNDPDU- NDFKZLHONLFKNRUSRUDFML2EQDĪRQH±QDW\FKPLDVWSU]HFKRG]Lá\GRDWDNXSR-]EDZLRQHJRZV]HONLFKVNUXSXáyZ%\áWRĞZLDWZNWyU\PNDĪG\PRĪHEUDü XG]LDáZVSLVNXĞZLDWZNWyU\PZUyJPRĪHVLĊF]DLüZV]ĊG]LH7DNLVSRVyE P\ĞOHQLDVWDQRZLáRGELFLH]ELRURZHMĞZLDGRPRĞFL]DUyZQRWZyUFyZMDNLRG- ELRUFyZNLHG\OLF]QHDIHU\RFKDUDNWHU]HSROLW\F]Q\PL¿QDQVRZ\PSU]HWD-F]Dá\VLĊSU]H]ĞZLDWSROLW\NLLEL]QHVX 5HSUH]HQWDW\ZQDSUyEND¿OPRZ\FKSURGXNFML]WDPWHJRRNUHVX]RVWDáD XV\VWHPDW\]RZDQDZWDEHOLQXPHU-HMFHOHPMHVWSU]HĞOHG]HQLHSRWHQFMDO-Q\FKVFKHPDWyZSRMDZLDMąF\FKVLĊQDNLONXSáDV]F]\]QDFK.ROXPQD BOHA-7(52:,( VWDUD VLĊ RGSRZLHG]LHü QD S\WDQLH F]\ JáyZQH SRVWDFLH ¿OPyZ NRQVSLUDF\MQ\FKPDMą]VREąFRĞZVSyOQHJR)$%8à$]DU\VRZXMHWHPDW\NĊ

(4)

¿OPXMHGQRF]HĞQLHRGV\áDMąFGRNROHMQ\FKNROXPQ63,6(.PyZLRW\PF]\ SU]HGPLRWHPIDEXá\MHVWVSLVHNRFKDUDNWHU]HSROLW\F]Q\PNRUSRUDF\MQ\P F]\WHĪRE\GZDRGJU\ZDMąLVWRWQąUROĊ2VWDWQLDNROXPQDRGV\áDGRURG]DMX ]ZLą]NXPLĊG]\IDEXáąDU]HF]\ZLVWRĞFLąVWDUDMąFVLĊRNUHĞOLüF]\KLVWRULD SU]HGVWDZLRQD Z ¿OPLH PD VZRMH SU]HáRĪHQLH QD U]HF]\ZLVWH Z\GDU]HQLD ,WDNF]\WHOQHRGQLHVLHQLDGRNRQNUHWQHJRZ\GDU]HQLDQS]DPDFKQDSUH-]\GHQWD.HQQHG\¶HJRR]QDF]RQHVąHW\NLHWą)$.7+LVWRULHNWyUHQLHPDMą VZHJREH]SRĞUHGQLHJRĨUyGáDZZ\GDU]HQLDFKKLVWRU\F]Q\FKSRZV]HFKQLH ]QDQ\FK±Z\SDGDGRGDüNODV\¿NRZDQHVąMDNR),.&-$.

Ä3U]HNUyM ]DZRGRZ\´ JáyZQ\FK ERKDWHUyZ ¿OPRZ\FK ] RNUHVX Ä+RO-O\ZRRG]NLHJR 5HQHVDQVX´ SRND]XMH ĪH ORNXMą VLĊ RQL Z JUXSLH RVyE GDMą-F\FK VLĊ VFKDUDNWHU\]RZDü MDNR SRVLDGDMąFH LQNOLQDFMH ĞOHGF]H VNáRQQRĞFL GR]DGDZDQLDS\WDĔLNZHVWLRQRZDQLDRGSRZLHG]LDZLĊFSU]HGHZV]\VWNLP G]LHQQLNDU]HF]\UHSRUWHU]\6\QG\NDW]EURGQL, :V]\VF\OXG]LHSUH]\GHQWD, 6LHü, &KLĔVNL6\QGURPRVRE\]UDFMLZ\NRQ\ZDQHJR]DZRGXVNáRQQHGR SRGHMPRZDQLD G]LDáDQLD ĪRáQLHU] =DVDGD GRPLQD HNVSHUW RG SRGVáXFKX 5R]PRZDF]\OHNDU]&RPD:V]\VF\RQL]GDMąVLĊE\üREGDU]HQLZáDG]ą LDXWRU\WHWHPZ\QLNDMąF\P]VDPHJRFKDUDNWHUXLFK]DZRGX']LHQQLNDU]H Vą QDMF]ĊĞFLHM LGHDOLVWDPL R Z\VRNLFK VWDQGDUGDFK HW\F]Q\FK ]GROQ\PL GR GRNRQ\ZDQLDMDVQHJRLNODURZQHJRUR]UyĪQLHQLDSRPLĊG]\FKZLORZ\PLLQWH- UHVDPLDNWXDOQHJRU]ąGXDWUZDá\PLLQWHUHVDPLDPHU\NDĔVNLHJRVSRáHF]HĔ-VWZD3RVWDFLH]ZRMVNRZąSU]HV]áRĞFLąVą]D]Z\F]DMQLH]Z\NOHSUDNW\F]QH REGDU]RQH]GURZąGDZNąF\QL]PXLPRFQRVWąSDMąSR]LHPLZSU]HFLZLHĔ-VWZLH GR F]ĊĞFL G]LHQQLNDU]\ NWyU]\ ]GDMą VLĊ SU]\QDMPQLHM SRF]ąWNRZR ZUĊF]QLHZLHU]\üIDNWRPMDNLHVDPLRGNU\ZDMą -HGQRF]HĞQLHEH]Z]JOĊGXQDLFKSURIHVMĊLSURIHVMRQDOL]PQLHPDOZV]\- VF\SURWDJRQLĞFLXND]DQLVąMDNRPQLHMOXEEDUG]LHM]Z\NOLOXG]LHL]QLH-OLF]Q\PLZ\MąWNDPL±&RPD, &KLĔVNLV\QGURPVąWR]D]Z\F]DMPĊĪF]\ĨQL .RELHW\SHáQLąWUDG\F\MQąUROĊÄR]GREQLND´SRVWDFLGUXJRSODQRZHM 3RGHMPXMąFĞPLHUWHOQąZDONĊRXMDZQLHQLHVSLVNXWRF]ąMąZEUHZZV]HO-NLPSU]HFLZQRĞFLRP]D]Z\F]DMQLHZ]EXG]DMąF]DXIDQLDLQQ\FK]WUXGHP ]QDMGXMąFRVRE\JRGQH]DXIDQLD2WRF]HQLH]D]Z\F]DMWUDNWXMHLFKMDNSDUD- QRLNyZEH]XVWDQQLHSRGZDĪDMąFLFKZLDU\JRGQRĞüEąGĨ]DU]XFDMąFLPNLHUR-ZDQLHVLĊQLVNLPLSREXGNDPL=DUyZQRXU]ĊGQLF\SDĔVWZRZLMDNLLQVW\WXFMH XND]\ZDQHVą]D]Z\F]DMMDNRNLHUXMąFHVLĊZáDVQ\PLSDUW\NXODUQ\PLLQWH- UHVDPLQLHPDO]]DáRĪHQLDUR]PLMDMąF\PLVLĊ±MHĞOLQLHVSU]HF]Q\PL±]LQWH-UHVHPQDURGXVWąGG]LDáDQLDGRFLHNOLZ\FKSRV]XNLZDF]\SUDZG\QDMF]ĊĞFLHM PRW\ZRZDQHVąSDWULRW\]PHP 7DNLPSU]\NáDGHPGREUHMZROLLSDWULRW\]PXMHVW¿OP7U]\GQL.RQGRUD,

(5)

NWyUHJRERKDWHUZWHMUROL5REHUW5HGIRUGRGNU\ZDVSLVHNZUDPDFKRUJD-

QL]DFMLNWyUHMVDPMHVWSUDFRZQLNLHP&,$'RFKRG]HQLHSUDZG\SU]H]ER-KDWHUDZ\QRVLQDUUDFMĊQDZ\ĪV]\SR]LRPWZRU]ąFV]F]HJyOQLHLQWHUHVXMąF\ URG]DM G\VNXUVX ZLG]RZL GDQD MHVW PRĪOLZRĞü REVHUZRZDQLD NRQIURQWDFML PLĊG]\Vá\QąFą]SRVáXJLZDQLDVLĊQLHRUWRGRNV\MQ\PLPHWRGDPLLQVW\WXFMą DMHGQ\P]SUDFRZQLNyZNWyU\XVLáXMHSRNRQDüMą]DSRPRFąMHMZáDVQ\FK PHWRG.RQGRUELHU]HXG]LDáQLHW\ONRZUR]JU\ZFH]&,$DOHWDNĪH]DWDMDMąF F]ĊĞFLLQIRUPDFMLZVZRLVWHMJU]H]VDPąSXEOLF]QRĞFLąFRJHQHUXMHVFKL]R-IUHQLF]Q\WU\ERGELRUX¿OPXZLG]PXVL]PLHU]\üVLĊ]NRQVSLUDFMąZUDPDFK innej konspiracji. &KDUDNWHU\VW\F]QąFHFKąÄ¿OPyZNRQVSLUDF\MQ\FK´]ODWVLHGHPG]LHVLą- W\FKMHVWLFK¿QDáRZDVHNZHQFMD=D]Z\F]DMSRWZLHUG]DRQDLVWQLHQLHMDNLH-JRĞ VSLVNX OHF] MHJR XMDZQLHQLH SR]RVWDMH F]ąVWNRZH L ZSURZDG]D NOLPDW QLHGRSRZLHG]HQLD : ĞZLHFLH SU]HELHUDQHN L SRGZyMQ\FK DJHQWyZ LVWQLHMH MHG\QLHSRWHQFMDOQRĞüQLJG\SHZQRĞüÏZEUDN]DPNQLĊFLDXZ\SXNODMąUR]- ZLą]DQLDGUDPDWXUJLF]QH3U]\NáDGRZR7U]\GQL.RQGRUDNRĔF]ąVLĊ]EOLĪH-QLHPWZDU]\ERKDWHUDQDNWyUHMU\VXMHVLĊZ\UD]QLHGRZLHU]DQLD.RQGRUQLH PDSHZQRĞFLFRGRNRQVHNZHQFMLVZRLFKG]LDáDĔSRQLHZDĪURG]LVLĊSRGHM- U]HQLHĪHRGNU\W\SU]H]QLHJRVSLVHNVLĊJD]QDF]QLHGDOHMQLĪPXVLĊSRF]ąW-NRZRZ\GDZDáR%UDNQDUUDF\MQHJRGRPNQLĊFLDU]XFDVLĊV]F]HJyOQLHZRF]\ w =DVDG]LHGRPLQD2GMD]GNDPHU\ZRVWDWQLPXMĊFLXRGVáDQLDOXIĊNDUDELQX Z\FHORZDQąZLGąFHJRVDPRWQLHSODĪąERKDWHUDJUDQHJRSU]H]*HQH¶D+DFN-PDQD 6FHQHULD SRGNUHĞOD MHJR HJ]\VWHQFMDOQą V\WXDFMĊ SXVWND SODĪ\ EH]-PLDU KRU\]RQWX NUXFKRĞü V\OZHWNL ZLGRF]QHM Z GDOHNLP SODQLH ]GHU]RQHM ]QLHQDWXUDOQHMZLHONRĞFLOXIąNDUDELQXZ\áDQLDMąFąVLĊ]]DNDGUXQDSLHUZ-szym planie. Podobnie w 5R]PRZLH +DUU\ &DXO QRWDEHQH JUDQ\ UyZQLHĪ SU]H]+DFNPDQDVSHFMDOLVWDRG]DNáDGDQLDSRGVáXFKXQLHPDOGRV]F]ĊWQLH GHPROXMHPLHV]NDQLHZSRV]XNLZDQLXXU]ąG]HĔSRGVáXFKRZ\FK2VWDWHF]QLH EH]UDGQ\RSXV]F]RQ\LVDPRWQ\]RVWDMHZFHQWUXP¿]\F]QHJRLPHQWDOQHJR chaosu.

=DZ\MąWNLHP:V]\VWNLFKOXG]LSUH]\GHQWDZLĊNV]RĞü¿OPyZWHJRQXUWX RGZRáXMH VLĊ GR U]HF]\ZLVWRĞFL MHG\QLH Z VSRVyE DOX]\MQ\ -HĞOL 6\QG\NDW

]EURGQL i

([HFXWLYH$FWLRQZGRĞüMHGQR]QDF]Q\VSRVyERGQRV]ąVLĊGR]DEyM-VWZDSUH]\GHQWD.HQQHG\¶HJRWRSR]RVWDáHSURGXNFMHSRVáXJXMąVLĊZąWNLHP SROLW\F]QHMEąGĨNRUSRUDF\MQHMNRQVSLUDFMLMDNRĞURGNLHPVáXĪąF\PGRPLH-U]HQLDVLĊ]RJyOQ\PLOĊNDPLL]DJURĪHQLDPL:W\PSU]\SDGNXQDMEDUG]LHM RF]\ZLVW\PVFHQDULXV]HPMHVWLVWQLHQLHZUDPDFKU]ąGRZ\FKEL]QHVRZ\FK VWUXNWXU MDNLHMĞ WDMQHM 2UJDQL]DFML UHDOL]XMąFHM VZRMH ZáDVQH SDUW\NXODUQH LQWHUHV\ %H] Z]JOĊGX QD URG]DM NRQVSLUDFML MHM F]áRQNRZLH Vą QDMF]ĊĞFLHM SRUWUHWRZDQL QD Z]yU EL]QHVPHQyZ NWyU]\ QLH W\OH ]DMPXMą VLĊ VSU]HGDĪą ORGyZHNF]\VDPRFKRGyZOHF]HOLPLQRZDQLHPVWDMąF\FKLPQDGURG]HOXG]L

(6)

6\QG\NDW]EURGQL i

5R]PRZDNUHĞOąSRUWUHW]GHSHUVRQDOL]RZDQHMLSR]EDZLR-QHM REOLF]D 2UJDQL]DFML NWyUHM NZDWHUD JáyZQD SU]\SRPLQD MHV]F]H MHGHQ V]HUHJRZ\ ELXURZLHF ]DĞ SUDFRZQLF\ UHNUXWXMą SáDWQ\FK ]DEyMFyZ QLF]\P SU]\V]á\FK PHQHGĪHUyZ : RE\GZX ¿OPDFK EXG\QNL SU]\WáDF]DMą VZRMą ZLHONRĞFLąEH]GXV]QRĞFLąLFKDUFKLWHNWXUDWZRU]\ZUDĪHQLH]áRZURJLHMRER- MĊWQRĞFLLQLHSU]\VWĊSQRĞFLÄ3RU]XüFLHZV]HONąQDG]LHMĊFLNWyU]\WXZFKR-G]LFLH´,FLNWyU]\PLPRZV]\VWNRZHV]OL]GHU]DMąVLĊ]HVNRPSOLNRZDQą GąĪąFąNXVZRLPQLHMDVQ\PFHORPVWUXNWXUą]GDMąFąVLĊMHGQRF]HĞQLHNRQWUR-ORZDüZV]\VWNRLZV]\VWNLFK]DĞ¿QDáRZDNRQIURQWDFMDRGVáDQLDSUDZG]LZą Z\VRNRĞüVWDZNL2VWDWHF]QLHMHGQDNVDPD2UJDQL]DFMDSR]RVWDMHQLHWNQLĊWD ]DĞERKDWHUPLPRVZHJRVXNFHVXRND]XMHVLĊOHGZLHSLRQNLHPQDV]DFKRZ-QLF\VSRáHF]QRSROLW\F]QHJRĪ\FLD

Ä)LOP\ NRQVSLUDF\MQH´ ] ODW VLHGHPG]LHVLąW\FK PLHU]ą VLĊ ]DVDGQLF]R ]GZRPDDVSHNWDPLĪ\FLDVSRáHF]QHJRLSROLW\F]QHJRSROLW\NąZHZQĊWU]Qą RUD]NRUSRUDF\MQ\PLPDFKLQDFMDPLZ\PLHU]RQ\PLSU]HFLZNRÄ]Z\NáHPX´ RE\ZDWHORZL:WDNLPUR]áRĪHQLXDNFHQWyZGRSDWU\ZDüVLĊPRĪQD]DUyZQR WUDG\F\MQHMPDQLIHVWDFMLL]RODFMRQLVW\F]QHMSROLW\NL86$LEUDNX]DLQWHUHVR-ZDQLDMHMNRQVHNZHQFMDPLMDNLUHDNFMLQDELHĪąFHGUDPDW\F]QHZ\GDU]HQLD UR]JU\ZDMąFHVLĊZVDP\FK6WDQDFK=MHGQRF]RQ\FK =HVWDZLHQLHMHGQR]QDF]QLHSRND]XMHĪHNRUSRUDF\MQHLPLHV]DQHW\S\NRQ- VSLUDFMLSU]HZDĪDMąQDGVSLVNDPLRFKDUDNWHU]HSROLW\F]Q\PFRQLHXPQLHM-V]DZDJLW\FKRVWDWQLFK%\üPRĪHLFKĞFLĞOHMV]HSRZLą]DQLH]SRZV]HFKQLH ]QDQ\PLIDNWDPLSRZRGRZDáRĪHPLDá\FKDUDNWHUPQLHMVSHNXODW\ZQ\1D-WRPLDVWSHUFHSFMDZLHONLHJREL]QHVXZ\GDMHVLĊE\üV]F]HJyOQLHQHJDW\ZQD =RVWDMHRQREDUF]RQ\RGSRZLHG]LDOQRĞFLą]DWDMQHQDZSyáOHJDOQHRSHUDFMH SR]EDZLRQHQDGU]ĊGQHMNRQWUROLSRGF]DVJG\URODLQVW\WXFMLU]ąGRZ\FKVSUR- ZDG]DVLĊGRF]HJRĞZURG]DMXSURYLGHUDXVáXJGODMHJRQLHOHJDOQ\FKPDFKL-QDFML-HG\Q\PZ\MąWNLHPVą7U]\GQL.RQGRUDRGVáDQLDMąFHVSLVHNQDVNDOĊ PLĊG]\QDURGRZąNRQWURODQDG]áRĪDPLURS\QD%OLVNLP:VFKRG]LH 3U]HáRPODWVLHGHPG]LHVLąW\FKLRVLHPG]LHVLąW\FKWRGRMĞFLHGRJáRVXWDN ]ZDQHMÄ1RZHM3UDZLF\´=DSRWU]HERZDQLHQDRGVáDQLDQLHXNU\W\FKPHFKD-QL]PyZ ZáDG]\ ]HV]áR QD GDOV]\ SODQ 'R DNFML ZNURF]\OL WZyUF\ ]DDQJD-ĪRZDQLZSURGXNRZDQLHHVNDSLVW\F]Q\FKRSRZLHĞFLÄGODGXĪ\FKLPDá\FK´ 6SLHOEHUJ /XFDV SUH]\GHQW 5RQDOG 5HDJDQ RELHF\ZDá SRZVWU]\PDQLH Z]URVWXSRGDWNyZRUD]RVWDWHF]QHUR]SUDZLHQLHVLĊ]VRZLHFNLPÄ,PSHULXP =áD´1DGV]HGáF]DV,QGLDQ\-RQHVDL/XNH¶D6N\ZDONHUD/HGZLHMHGQDNPL-QĊáD GHNDGD ] RNáDGHP D SROLW\F]QRJRVSRGDUF]D PDSD ĞZLDWD XOHJáD GUD-PDW\F]Q\P]PLDQRPÄ(SRND0LOHQLMQD´R]QDF]DáDVSRáHF]QHL SROLW\F]QH QLHSRNRMHQDMHV]F]HZLĊNV]ąVNDOĊ:SLHUZV]HMSRáRZLHODWG]LHZLĊüG]LH-

(7)

VLąW\FKĞZLDWZGDOV]\PFLąJX]WUXGQRĞFLąUDG]LáVRELH]SROLW\F]Q\PLLHNR-!

QRPLF]Q\PL QDVWĊSVWZDPL XSDGNX ĪHOD]QHM NXUW\Q\ RUD] ] NRQÀLNWHP QD %DáNDQDFK:HZQĊWU]QHSUREOHP\SROLW\F]QHLHNRQRPLF]QH86$QDUDVWDá\ RVWDWHF]QLH ]QDMGXMąF VZą NXOPLQDFMĊ Z GZyFK ĞFLĞOH ] VREą SRáąF]RQ\FK LQF\GHQWDFKNWyUHSU]\F]\QLá\VLĊGRUHQHVDQVXWHRULLVSLVNRZ\FKDWDNyZ ]ZU]HĞQLDRUD]LQZD]ML86$QD,UDN

7DEHOD XND]XMH ]PLDQĊ MDND ]DV]áD SRG Z]JOĊGHP ]DZRGX Z\NRQ\-ZDQHJR SU]H] JáyZQ\FK ERKDWHUyZ ¿OPX =D Z\MąWNLHP )DNWyZ L DNWyZ oraz ,QIRUPDWRUD QLHPDOFDáNRZLFLH ]QLNQĊOLWHOHZL]\MQLLJD]HWRZL UHSRU-WHU]\ ]DVWąSLHQL SU]H] SUDZQLNyZ RUD] IXQNFMRQDULXV]\ SROLFML EąGĨ &,$ =PLDQDWDPRĪHDOHLQLHPXVLE\üSU]\SDGNRZD-HĞOLMHGQDNWHJRURG]DMX ]PLDQ\ PDMą RG]ZLHUFLHGODü VSRáHF]QRSROLW\F]QH QDVWURMH ZyZF]DV PRĪ-QD SRNXVLü VLĊ R Z\OLF]HQLH LFK PRĪOLZ\FK SU]\F]\Q 3RGVWDZRZą PRĪH E\ü XWUDWD ZLDU\JRGQRĞFL SU]H] PDVV PHGLD 3R SLHUZV]H ± ]H Z]JOĊGX QD SRVWU]HJDQLH LFK SU]H] RGELRUFyZ MDNR MHV]F]H MHGQHM NRUSRUDFML ]DLQWHUH-VRZDQHM DXWRSURPRFMą RUD] NUHDFMą ZáDVQHJR MDN QDMEDUG]LHM NRU]\VWQHJR ZL]HUXQNXSRGUXJLH±]DLQWHUHVRZDQ\FKUDF]HMIDEU\NRZDQLHPZLDGRPR-ĞFL D QLH LFK UHODFMRQRZDQLHP SR WU]HFLH ± PDQLSXORZDQLHP RGELRUFDPL GODZáDVQ\FKSDUW\NXODUQ\FKFHOyZLSRF]ZDUWH±SU]HJU\ZDMąF\FKZDONĊ ],QWHUQHWHPMDNRDOWHUQDW\ZQ\PV]\ENLPLEDUG]LHMRELHNW\ZQ\PĨUyGáHP informacji7_.

5R]F]DURZDQLH WUDG\F\MQ\PL PHGLDPL VSUDZLD ĪH MHG\Q\P VSRVREHP ]GHPDVNRZDQLDNRQVSLUDFMLNRQVSLUDWRUyZEąGĨLFKPDFKLQDFML]GDMHVLĊE\ü Z\PLHU]HQLHFLRVXSRVáXJXMąFVLĊMHG\QąVNXWHF]QąEURQLąMDNąMHVWV\VWHP SUDZQ\6WąGSUDZQLF\]LFKZLHG]ąQDWHPDWSURFHGXUPRJąRND]DüVLĊMH-G\Q\PL]GROQ\PLGRVWDZLHQLDRSRUX3DUDGRNVDOQLH±WRZáDĞQLHRQLVąWą F]ĊĞFLąNRUSRUDF\MQHJRV\VWHPX$PHU\NLNWyUDPRĪHSR]ZROLüVRELHQDJU\-]LHQLHUĊNLNWyUDMąNDUPL6WąGZVSyáF]HVQHÄ¿OP\NRQVSLUDF\MQH´RGZRáXMą VLĊGRPLHV]DQHJRW\SXNRQVSLUDFML]QDFLVNLHPQDMHMNRUSRUDF\MQ\ZDULDQW VXJHUXMąFĪHWRZLVWRFLHDPHU\NDĔVNLH¿UP\SRVLDGDMąZáDG]Ċ]DĞVWUXNWX-U\U]ąGRZHZ\NRU]\VW\ZDQHVąMDNRJZDUDQWLFKNRUSRUDF\MQ\FKLQWHUHVyZ 'ODWHJRSUDZQLF\REUDVWDMąZSLyUNDWRF]ąVZRMHERMHGRVNRQDOąFPHWRG\ LV]WXF]NLZSRV]XNLZDQLXSUDZQ\FKOXN=QDMąFV\VWHPQDZ\ORWJRWRZLVą SRGMąüVLĊUROLRVWDWQLFK]EDZFyZ$PHU\NL 5yZQLHĪVNDODNRQVSLUDFMLXOHJáD]QDF]ąFHM]PLDQLH3LHUZV]DIDODÄ¿O-PyZ NRQVSLUDF\MQ\FK´ HNVSORURZDáD JáyZQLH ZHZQĊWU]QH SUREOHP\ $PH-U\NL]DĞMHMJOREDOQHLQWHUHV\UR]JU\ZDQHE\á\QDGUXJLPSODQLH)LOPRZH

VWDWXVTXRX]QDZDáRIDNWĪH$PHU\NDE\áDW\ONRMHGQ\P]GZyFKVXSHUPR- FDUVWZ)LOP\Ä(SRNL0LOHQLMQHM´]GHF\GRZDQLHSRGNUHĞODMąPLĊG]\QDURGR-ZH ]DDQJDĪRZDQLH 86$ Z SUREOHP\ ĞZLDWRFDUVWZ)LOP\Ä(SRNL0LOHQLMQHM´]GHF\GRZDQLHSRGNUHĞODMąPLĊG]\QDURGR-ZH RUD] LFK G]LDáDQLD QD VNDOĊ

(8)

VWDOL]DVWąSLHQLEURGDW\PLWHUURU\VWDPLZWXUEDQDFKUHOLJLMQ\PLIXQGDPHQ-WDOLVWDPLF]\ZVSRPQLDQ\PLJOREDOQ\PLNRUSRUDFMDPLSURZDG]ąF\PLVZRMą ZáDVQąĞZLDWRZąSROLW\NĊ *ZDáWRZQ\UR]ZyMNRPSXWHURZHMLF\IURZHMWHFKQRORJLLZSá\ZDSRĞUHG- QLRLEH]SRĞUHGQLRQLHW\ONRQDUR]ZyMSURGXNFML¿OPRZHM5R]SU]HVWU]HQLD-QLHVLĊQRZHMWHFKQRORJLLPLQLDWXU\]DFMDV]HURNLGRVWĊSGRHOHNWURQLF]Q\FK JDGĪHWyZ Z SRáąF]HQLX ]H VNáRQQRĞFLą NROHMQ\FK U]ąGyZ GR VSUDZRZDQLD HOHNWURQLF]QHMNRQWUROLQDGRE\ZDWHODPLSRVWU]HJDQHVąMDNR]DJURĪHQLHGOD RVRELVWHMZROQRĞFLLSU\ZDWQRĞFL]DĞVSUDZRZDQLHSU]H]UR]OLF]QHLQVW\WXFMH NRQWUROLQDGĪ\FLHPVSRáHF]Q\PURG]LRVNDUĪHQLDRVNáRQQRĞüGRPDQLSXODFML Ī\FLHPRVRELVW\PRE\ZDWHOL:UyJSXEOLF]Q\, 5DSRUWPQLHMV]RĞFL +ROO\ZRRGEá\VNDZLF]QLHZáąF]\áRRZHOĊNLL]DJURĪHQLDZUDP\VZRLFK ¿OPRZ\FKQDUUDFMLZ\NRU]\VWXMąFMHMDNRIRUP\RVWU]HĪHQLDSU]HFLZNRSR-WHQFMDOQ\P ]DJURĪHQLRP 2ND]DáR VLĊ MHGQDN ĪH WHFKQRORJLD NRPSXWHURZD PD]DUyZQRVZHZDG\MDNL]DOHW\MXĪVDPRMHMSRND]DQLHRUD]Z\NRU]\VWDQLH WZRU]\ LVWRWQ\ DVSHNW ¿OPRZHM LQWU\JL =DDZDQVRZDQD WHFKQRORJLD ]RVWDáD ERZLHPSU]HNV]WDáFRQDZRELHNWNXOWXLNU\W\NLMHVWÄ]áD´LZ\ZRáXMH]DJUR-ĪHQLHNLHG\SRVáXJXMąVLĊQLąÄĨOL´ERKDWHURZLHMHGQRF]HĞQLHZPJQLHQLX RNDVWDMHVLĊÄGREUD´LSU]HNV]WDáFDZSU]HGPLRWSRĪąGDQLDNLHG\W\ONR]QDM-G]LHVLĊZSRVLDGDQLXÄGREU\FK´ÏZWHFKQRORJLF]Q\IHW\V]\]PZUyĪQ\P VWRSQLXSU]HQLNDZV]\VWNLHZVSyáF]HVQHÄ¿OP\NRQVSLUDF\MQH´NWyUHMDNGR WHMSRU\]GDá\VLĊE\üQLH]GROQHGRVHQVRZQHJRUR]ZLą]DQLDWHMG\FKRWRPLL SUDJQąFÄ]MHĞüFLDVWNRLMHPLHü´

Ä)LOP\ NRQVSLUDF\MQH´ ] RNUHVX Ä+ROO\ZRRG]NLHJR 5HQHVDQVX´ SU]HMD-ZLDá\ SRG SáDV]F]\NLHP ¿NFML V]F]HUą MHĞOL QDZHW F]DVDPL QDLZQą WURVNĊ RLVWQLHMąF\VWDQU]HF]\,FKREHFQHRGSRZLHGQLNLGODNRQWUDVWXZ\ROEU]\- PLDMąLXZVSyáF]HĞQLDMąMXĪUR]SR]QDQHOĊNLL]DJURĪHQLD1DSR]LRPLHWHFK-QLF]Q\P F]\QLą WR SU]H] ZáąF]HQLH Z WNDQNĊ QDUUDFML IUDJPHQWyZ DXWHQ-W\F]Q\FKUDSRUWyZ]NUDMRZ\FKLĞZLDWRZ\FKVHUZLVyZWHOHZL]\MQ\FK:UyJ

SXEOLF]Q\, 6\ULDQD, -). -HVW WR Z\UD]HP GąĪHQLD GR QDW\FKPLDVWRZRĞFL

DXWHQW\F]QRĞFL RUD] ZLDU\JRGQRĞFL SUyEą ]DSUH]HQWRZDQLD VLĊ MDNR ¿OP SDUDGRNXPHQWDOQ\VNURMRQ\ZHGOHQLHPDOWHMVDPHMIRUPXá\7DPHWRGD ÄGRGDüZRG\L]DPLHV]Dü´MHVWZ]QDF]Q\PVWRSQLXQXĪąFRSU]HZLG\ZDOQD MDNR ĪH ZV]\VWNLH Z\VRNREXGĪHWRZH Ä¿OP\ NRQVSLUDF\MQH´ Z\PDJDMą QLH W\ONRX]QDQHMJZLD]G\DOHWDNĪH¿QDQVyZ]GROQ\FKXGĨZLJQąüRERZLą]NR-ZHHNVSOR]MHLFDáąF\IURZąHNVWUDZDJDQFMĊ

%\üPRĪH]DZ\MąWNLHP2OLYHUD6WRQH¶DZLĊNV]RĞüUHĪ\VHUyZKROO\ZR-RG]NLHJRJáyZQHJRQXUWXWZRU]\VZHQDUUDFMHZRNyáWHRULLNRQVSLUDFMLMDNR Z\JRGQHJR L NRQZHQFMRQDOQHJR VSRVREX Z\UDĪDQLD SRZV]HFKQ\FK L SRG ĞZLDGRP\FK OĊNyZ SXEOLF]QRĞFL ÄFR SUDZGD PRMH Ī\FLH QLH MHVW WDNLH

(9)

NLHE\üSRZLQQRDOHWHUD]SU]\QDMPQLHMZLHPNRJRPRJĊRWRREZLQLDü´ :SU]HFLZLHĔVWZLHGRODWVLHGHPG]LHVLąW\FKQLHPDOZV]\VWNLHZVSyáF]HVQH Ä¿OP\NRQVSLUDF\MQH´SR]RVWDZLDMąZLG]D]MDVQRVSUHF\]RZDQąLGHąGHQR XHPHQW-HĞOLQDZHWPDP\GRF]\QLHQLD]EUDNLHPRGSRZLHG]LQD]DGDQHS\- WDQLHWRWZyUFD]D]Z\F]DMVXJHUXMHRF]\ZLVWąNRQNOX]MĊRFLHUDMąFąVLĊRLQ-WHOHNWXDOQą NOLV]Ċ L EDQDá &KRFLDĪ DPELWQLHMV]H SURGXNFMH 6\ULDQD, )DNW\

LDNW\,

-).XVLáXMąZ\UZDüZLG]yZ]H]RERMĊWQLHQLDWRLFKGRELWQHLNODURZ-QH SU]HVáDQLH QDU]XFD SRF]XFLH SU]\JQLDWDMąFHM EH]QDG]LHL SURZDG]ąFHM GR SDV\ZQRĞFL]DĞURODRGELRUF\VSURZDG]DVLĊGRZ\ERUXPLĊG]\F\QL]PHP DVWRLF\]PHP±Z]DOHĪQRĞFLRGMHJR¿OR]R¿LĪ\FLD

<IJMTI

SKANDALE

,QF\GHQWZ=DWRFH7RQNLQ7KH*XOIRI7RQNLQ,QFLGHQWPLOLWDUQ\LQF\GHQWZ\NRU]\VWDQ\ SU]H] SUH]\GHQWD /\QGRQD % -RKQVRQD MDNR SUHWHNVW GR ]ZLĊNV]HQLD ZRMVNRZHJR ]DDQJDĪRZDQLD 86$ZZRMQĊZ:LHWQDPLHU]HNRP\DWDNSyáQRFQRZLHWQDPVNLHMÀRW\QDDPHU\NDĔVNLHQLV]F]\FLHOH 6NDQGDOZ3HQWDJRQLH7KH3HQWDJRQ3DSHUVZ\FLHNWDMQHJRUDSRUWXGRW\F]ąFHJRVWRVXQ- NyZPLĊG]\U]ąGDPL86$L:LHWQDPX]HV]F]HJyOQ\PSRGNUHĞOHQLHPDPHU\NDĔVNLHJR]DDQJDĪR-ZDQLDSROLW\F]QHJRLPLOLWDUQHJRZZRMQĊZLHWQDPVNą 6NDQGDO,777KH,77VFDQGDOVWDMQH¿QDQVRZDQLHUHSXEOLNDĔVNLHMNRQZHQFMLZ6DQ'LHJR Z]DPLDQ]DSR]DVąGRZąXJRGĊZVSUDZLHOLF]Q\FKSR]ZyZDQW\WUXVWRZ\FK $IHUD:DWHUJDWH7KH:DWHUJDWHVFDQGDOSUyED]DWXV]RZDQLDZáDPDQLDGRNZDWHU\JáyZQHM 1DURGRZHJR.RPLWHWX:\ERUF]HJR3DUWLL'HPRNUDW\F]QHMZ:DV]\QJWRQLH <IJMTI HOL L Y W O O D R E NA IS S A NC E

7Y78à BOHATER(OWIE) )AB8àA SPISEK FAKT /

FIKCJA

([HFXWLYH$FWLRQ

potentat naftowy zamach na prezydenta Ken-QHG\¶HJR polityczny fakt 5R]PRZD

ekspert w dziedzinie SRGVáXFKX WDMQHQDJU\ZDQLHUR]PyZPLĊG]\OXGĨPL korporacyjny ¿NFMD 6\QG\NDW=EURGQL

reporter prasowy ]DEyMVWZRVHQDWRUDXMDZQLD-MąFHLVWQLHMąF\VSLVHN mieszany IDNW¿NFMD 7U]\GQL.RQGRUD

SUDFRZQLN&,$ VSLVHNZHZQąWU]&,$ polityczny ¿NFMD :V]\VF\OXG]LH

SUH]\GHQWD reporterzy prasowi

DIHUD:DWHUJDWHZLRGąFD do rezygnacji

SUH]\GHQWD1L[RQD polityczny fakt 6LHü

telewizyjnareporterka

medialny przeciek na temat potencjalnej awarii elektrowni atomowej korporacyjny ¿NFMD 7ZLOLJKW¶V/DVW *OHDPLQJ ]EXQWRZDQ\JHQHUDá VLáSRZLHWU]Q\FK 86$) JURĨEDVSURZRNRZDQLD Z\EXFKX,,,ZRMQ\ĞZLDWRZHM polityczny ¿NFMD

(10)

<IJMTI HOL L Y W O O D R E NA IS S A NC E

TYT8à BOHATER(OWIE) FAB8àA SPISEK _FIKCJAFAKT /

=DVDGDGRPLQD weteran wojny wietnamskiej, E\á\SU]HVWĊSFD ZROQRĞü]D]DPRUGRZDQLH

wskazanej osoby korporacyjny ¿NFMD &RPD

lekarka handel ludzkimi organami korporacyjny ¿NFMD .R]LRURĪHF astronauci V¿QJRZDQHOąGRZDQLH na Marsie mieszany ¿NFMD :LQWHU.LOOV brat prezydenta prawda o zamachu na prezydenta mieszany ¿NFMD &KLĔVNLV\QGURP dziennikarka telewizyjna JURĨEDNDWDVWURI\

elektrowni atomowej korporacyjny ¿NFMD

<IJMTI

SKANDALE

$IHUD]0RQLNą/HZLQVN\7KH0RQLFD/HZLQVN\VFDQGDO]ZLą]HNSUH]\GHQWD%LOOD&OLQWRQD RFKDUDNWHU]HHURW\F]Q\P]SUDNW\NDQWNą]%LDáHJR'RPX/HZLQVN\XSXEOLF]QLáDKLVWRULĊZHIHNFLH NWyUHM&OLQWRQ]PXV]RQ\E\áSRGGDüVLĊVHULLSU]HVáXFKDĔSU]HGVSHFMDOQąNRPLVMą

6NDQGDO :KLWHZDWHU V]HUHJ NRQWURZHUV\MQ\FK WUDQVDNFML ]ZLą]DQ\FK ] ]DNXSHP QLHUXFKRPRĞFL przez Billa i Hilary Clinton w latach 1970. i 80.

3UREOHPURNX<.SUREOHPQLHSRNyMSU]HáRPXVWXOHFL:Z\QLNXSRP\áNLSURJUDPLVWyZ SLHUZV]\FKNRPSXWHUyZĞZLDWPLDáRJDUQąüFKDRVEĊGąF\UH]XOWDWHP]DSDĞFLLQVW\WXFML¿QDQVRZ\FK NWyUHPLDá\SU]HVWDüSUDFRZDüRSyáQRF\JUXGQLD

=DPDFK Z 2NODKRPD &LW\ 7KH 2NODKRPD &LW\ ERPELQJ ]DSODQRZDQ\ L SU]HSURZDG]RQ\ SU]H]7LPRWK\¶HJR0F9HLJKDRUD]GZyFKLQQ\FK]DPDFKRZFyZSRFLąJQąá]DVREąR¿DUĞPLHU-WHOQ\FKRUD]SRQDGRVyEUDQQ\FK0F9HLJK]RVWDáVFKZ\WDQ\VND]DQ\QDĞPLHUüLVWUDFRQ\'R ZU]HĞQLDURNXE\áWRQDMZLĊNV]\DNWWHUURU\]PXQD]LHPLDPHU\NDĔVNLHM 7KH8QDERPEHU7KHRGRUH-RKQ.DF]\QVNLVSUDZFDSU]HSURZDG]LáV]HUHJ]DPDFKyZERPERZ\FK Z\V\áDMąFPDWHULDá\Z\EXFKRZHGRELXUOLQLLORWQLF]\FKRUD]XQLZHUV\WHWyZRGNRĔFDODWGRSR-F]ąWNX =DPDFKERPERZ\QD:7&7KH:7&ERPELQJERPED]GHWRQRZDQDSU]H]LVODPVNLFKWHUUR-U\VWyZZSRG]LHPQ\PJDUDĪXSRGZLHĪąQUVSRZRGRZDáDĞPLHUüSRQDGRVyE -DFN.HYRUNLDQSDWRORJRWZDUFLHSU]\]QDMąF\ĞPLHUWHOQLHFKRUHPXSDFMHQWRZLSUDZRGRĞPLHUFL .HYRUNLDQRVRELĞFLHDV\VWRZDáSU]\GREURZROQHMHXWDQD]MLWZLHUG]ąFĪHÄXPLHUDQLHQLHMHVWSU]HVWĊS-stwem”. $IHUD(QURQX7KH(QURQVFDQGDOVSHNWDNXODUQHEDQNUXFWZRMHGQHM]SRWĊĪQ\FKNRUSRUDFML 3yĨQLHMV]HĞOHG]WZRZ\ND]DáRĪHMHMVXNFHVE\áZJáyZQHMPLHU]HRSDUW\QDÄNUHDW\ZQHMNVLĊJRZR- ĞFL´F]\OLV]F]HJyáRZR]DSODQRZDQHMLSU]HSURZDG]RQHMGHIUDXGDFML$IHUD(QURQXRERN7\FR,QWHU-QDWLRQDO/WG:RUOG&RP*OREDO&URVVLQJLLQQ\FKSU]\ZRá\ZDQDMHVWMDNRSU]\NáDGVSHNWDNXODUQHJR VNDQGDOXNRUXSF\MQHJRQDZLHONąVNDOĊ 3URFHV2-6LPSVRQD2-6LPSVRQWULDOVá\QQ\VSRUWRZLHFLDNWRURVNDUĪRQ\RPRUGHUVWZR E\áHMĪRQ\LMHMNRFKDQNDMHJRSURFHVE\áV]HURNRUHODFMRQRZDQ\ZĞZLDWRZ\FKPHGLDFK 6SUDZD5RGQH\D.LQJD7KH5RGQH\.LQJLQFLGHQWF]DUQRVNyU\$PHU\NDQLQNWyU\SRGF]DV ]DWU]\PDQLD]DSU]HNURF]HQLHSUĊGNRĞFL]DDWDNRZDáSROLFMDQWyZ]PXV]RQ\FKGRRGSRZLHG]L]XĪ\FLHP VLá\,QF\GHQW]RVWDáQDNUĊFRQ\SU]H]SU]\SDGNRZHJRSU]HFKRGQLD]DĞRNáDGDQLH.LQJDSROLF\MQ\PL SDáNDPLZ\HPLWRZDQHSU]H]WHOHZL]MĊ5H]XOWDWHPE\áZ\EXFK]DPLHV]HNZ/RV$QJHOHVZZ\QLNX NWyU\FK]JLQĊá\RVRE\SRQDGRGQLRVáRREUDĪHQLD]QLV]F]RQRVHWNLGRPyZLVNOHSyZ

(11)

<IJMTI MIL L E N NIAL E R A

TYT8à BOHATER(OWIE) FAB8àA SPISEK _FIKCJAFAKT /

-). prokuratorRNUĊJRZ\ GRFKRG]HQLH]ZLą]DQH z zamachem na prezydenta .HQQHG\¶HJR polityczny fakt 5DSRUW3HOLNDQD

studentka prawa VĊG]LyZVąGXQDMZ\ĪV]HJRWDMHPQLF]DĞPLHUüGZyFK mieszany ¿NFMD 4XL]6KRZ

prawnik ÄXVWDZLDQLH´WHOHWXUQLHMyZ korporacyjny fakt 6LHü

komputerowyekspert szpiegostwo komputerowe korporacyjny ¿NFMD )DNW\LDNW\ Hollywoodzki pro-GXFHQW spin-doktor ¿QJRZDQLHZ\GDU]HĔZFHOX ratowania prezydenckiej reputacji korporacyjny ¿NFMD 7HRULDVSLVNX WDNVyZNDU]E\á\ ĪRáQLHU]LSUDZ-niczka WHFKQLNLSUDQLDPy]JX ]PLHQLDMąFHOXG]LZPDV]\Q\ do zabijania mieszany ¿NFMD :UyJSXEOLF]Q\

prawnik elektroniczny systemkontroli obywateli polityczny ¿NFMD ,QIRUPDWRU pracownik NRUSRUDFML reporter telewizji ujawnienie nieetycznych SUDNW\NSU]HP\VáX tytoniowego korporacyjny fakt =DZyGV]SLHJ

R¿FHURZLH&,$ JRZVNLHSR]DJUDQLFDPL86$RSHUDF\MQHG]LDáDQLDV]SLH- mieszany ¿NFMD .RQVSLUDFMDFRP

programista kompu-terowy

machinacje koncernu informatycznego korporacyjny ¿NFMD 5DSRUWPQLHMV]RĞFL policjant RVNDUĪRQ\RPRUGHUVWZR PĊĪF]\]QDPXVLXGRZRGQLü VZRMąQLHZLQQRĞü korporacyjny ¿NFMD .DQG\GDW ĪRáQLHU] WHFKQLNLSUDQLDPy]JX ]PLHQLDMąFHOXG]LZPDV]\Q\ do zabijania polityczny ¿NFMD 6\ULDQD DJHQW&,$SURNXUD- WRUDQDOLW\N]DVR-EyZHQHUJLLURERWQLN emigracyjny NRUXSFMDLZDONDRZSá\Z\ ZSU]HP\ĞOHQDIWRZ\P mieszany ¿NFMD 6WU]HOHF

ĪRáQLHU] ]DPDFKQDSUH]\GHQWD86$ mieszany ¿NFMD

.1457/:).1)"

([HFXWLYH$FWLRQ=DEyMVWZRSROLW\F]QH'DYLG0LOOHU 5R]PRZD7KH&RQYHUVDWLRQ)UDQFLV)RUG&RSSROD 6\QG\NDW=EURGQL7KH3DUDOOD[9LHZ$OODQ-3DNXOD 7U]\GQL.RQGRUD7KUHH'D\VRIWKH&RQGRU6\GQH\3ROODFN :V]\VF\OXG]LHSUH]\GHQWD$OOWKH3UHVLGHQW¶V0HQ$OODQ-3DNXOD 6LHü7KH1HWZRUN6\GQH\/XPHW

(12)

7ZLOLJKW¶V/DVW*OHDPLQJ2VWDWQLSURP\NEU]DVNX5REHUW$OGULFK =DVDGDGRPLQD7KH'RPLQR3ULQFLSOH6WDQOH\.UDPHU &RPD&RPD0LFKDHO&ULFKWRQ .R]LRURĪHF&DSULFRUQ2QH3HWHU+\DPV :LQWHU.LOOV=DEyMF]D]LPD:LOOLDP5LFKHUW &KLĔVNLV\QGURP7KH&KLQD6\QGURPH-DPHV%ULGJHV -).-).2OLYHU6WRQH 5DSRUW3HOLNDQD7KH3HOLFDQ%ULHI$OODQ-3DNXOD 4XL]6KRZ4XL]6KRZ5REHUW5HGIRUG 6LHü7KH1HW,UYLQ:LQNOHU )DNW\LDNW\:DJWKH'RJ%DUU\/HYLQVRQ 7HRULDVSLVNX7KH&RQVSLUDF\7KHRU\5LFKDUG'RQQHU :UyJSXEOLF]Q\7KH(QHP\RIWKH6WDWH7RQ\6FRWW ,QIRUPDWRU7KH,QVLGHU0LFKDHO0DQQ =DZyGV]SLHJ6S\*DPHV7RQ\6FRWW .RQVSLUDFMDFRP$QWL7UXVW3HWHU+RZLWW 5DSRUWPQLHMV]RĞFL7KH0LQRULW\5HSRUW6WHYHQ6SLHOEHUJ .DQG\GDW7KH0DQFKXULDQ&DQGLGDWH-RQDWKDQ'HPPH 6\ULDQD6\ULDQD6WHSKHQ*DJKDQ 6WU]HOHF6KRRWHU$QWRLQH)XTXD

8ZbaXQ[a"

1_{0LFKDHO 5\DQ DQG 'RXJODV .HOOQHU &DPHUD 3ROLWLFD 7KH 3ROLWLFV DQG ,GHRORJ\ RI}

&RQWHPSRUDU\+ROO\ZRRG)LOP,QGLDQD8QLYHUVLW\3UHVVV

2_{Ryan and Kellner, &DPHUD3ROLWLFD, s. 95.}

6_{Ryan and Kellner, &DPHUD3ROLWLFD.}

7

=ELHJLHPF]DVXRND]DáRVLĊĪH,QWHUQHWVDPZVRELHPRĪHVWDüVLĊGRVNRQDá\PLQLH- ]Z\NOHGHPRNUDW\F]Q\PPHGLXPVáXĪąF\PGRSUH]HQWDFMLLQG\ZLGXDOQ\FKRSLQLLGHNRQVSL- UXMąF\FKÄGHNRQVSLUXMąF\FK´"OLF]QHVSLVNLQDJOREDOQąVNDOĊ6WDáRVLĊWRV]F]HJyOQLHRF]\-ZLVWHSR]DPDFKDFK]ZU]HĞQLDLSRZVWDQLXFDáHMVHULL¿OPyZGRSDWUXMąF\FKVLĊZDWDNX XG]LDáXZáDG]DPHU\NDĔVNLFK$QDOL]DWHJRQLH]Z\NOHLQWHUHVXMąFHJRIHQRPHQXZ\NUDF]D jednak poza ramy niniejszego szkicu.