Szlaki, 2015, nr 5 (87)

(1)

szl

Otwarcie nowej siedziby Muzeum

a ^ki

Śląskiego przy ulicy Dobrowolskiego 1 w Katowicach będzie wielkim wydarzeniem nie tylko w skali naszego regionu.

muzeum jest dla ludzi

3

Targi SilesiaKOMUNIKACJA

za nami. Okazuje się,

że w aglomeracji katowickiej stale ma przybywać nowych odcinków i linii tramwajowych.

najważniejsze

okazały się tramwaje

4

W pogodne majowe dni warto wybrać

się z wycieczką na łono przyrody.

Tym razem polecamy szczególnie rezerwat na terenie gminy Koszęcin, na miejscu dawnej puszczy świerklaniecko-lublinieckiej.

Pałac „Śląska”

8 Miesięcznik Komunikacyjnego Związku Komunalnego Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego

nr 5 (87)/2015

P

asażerowie, którzy na co dzień korzystają z usług Komunikacyjnego Związku Komunalnego GOP, mają do- stęp do rozbudowanego systemu informacji. Podstawowymi i rzetelnymi źródłami tych informacji są strona internetowa Związku oraz punkty obsługi pasażera. Od 11 maja nowy punkt działa w centrum Cho- rzowa, przy ulicy Rynek 8/1.

KZK GOP dysponuje obecnie sześcioma punktami obsługi pasażera: w Katowicach, So-

snowcu, Gliwicach, Bytomiu i Chorzowie. Wszystkie POP-y w dni robocze otwarte są w godzinach od 8.00 do 18.00, a w soboty od 9.00 do 14.00, z wyjątkiem punktu na dworcu w Katowicach, który czynny jest do 15.00. Podróżni mogą tam kupić wszystkie rodzaje bi- letów, zarówno jednorazowych, jak i miesięcznych, kwartalnych, kilkudniowych oraz uzupełnia- jących. Miesięcznie obsługiwa- nych jest tam blisko 20 tysięcy pasażerów.

Nie tylko informacja

Punkty obsługi pasażera umoż- liwiają załatwienie w jednym miejscu wszystkich spraw doty- czących komunikacji miejskiej, bez konieczności wizyty w biu- rze KZK GOP, na ulicy Barba- ry 21a w Katowicach. Pracow- nicy udzielają kompleksowej informacji na temat funkcjo- nowania komunikacji miejskiej, oferują pełną gamę bi- letów obowiązujących w KZK GOP, przyjmują skargi, wnioski oraz zażalenia pasażerów.

Nie brakuje również pochwał, które zadowoleni pasażerowie zgłaszają pod adresem kierow- ców autobusów, motorniczych czy kontrolerów.

W POP-ach można zapłacić również nałożoną opłatę do- datkową, popularnie nazywaną mandatem, odwołać się od niej lub ją anulować. Wszystkie funkcje punktu obsługi pasażera są realizowane także w siedzi- bie KZK GOP, w dni robocze od 7.00 do 15.00.

Katarzyna Migdoł-Rogóż

Nowy POP w Chorzowie

Punkt obsługi pasażera to miejsce przyjazne dla wszystkich podróżują- cych autobusami i tram- wajami KZK GOP. Tu moż- na uzyskać wszelkie niezbędne informacje o funkcjonowaniu komu- nikacji miejskiej. 11 maja 2015 roku szósty już taki punkt został otwarty w Chorzowie przy ulicy Rynek 8/1.

kątem ok a

11 maja br. w Chorzowie

KZK GOP otworzył szósty już punkt obsługi pasażera.

Podróżni mogą zasięgnąć w tym miejscu wszystkich potrzebnych informacji, dotyczących komunikacji miejskiej. A co można jeszcze załatwić w POP-ach?

O tym piszemy w bieżącym nu- merze „Szlaków”.

W maju tramwajowe zmiany czekają mieszkańców Sosnow- ca. W związku z rozpoczęciem budowy ronda przy ulicy Wojska Polskiego, od 16 maja w ciągu tej ulicy wstrzymany zostanie ruch tramwajowy. Prowadzone na ulicy prace uniemożliwią przejazd nią linii tramwajowej numer 26. Tram- waj jeździć będzie trasą skróconą, na odcinku Sosnowiec Ostrogórska – Dańdówka Skrzyżowanie. Na po- zostałym odcinku, to jest od Dań- dówki do dworca PKP w Mysło- wicach, kursował będzie autobus komunikacji zastępczej T-26.

Natomiast już od 18 maja na swo- ją docelową trasę wraca tramwaj numer 15. Kursował będzie w re- lacji Sosnowiec Zagórze Pętla – Katowice Plac Wolności, przez Katowice Szopienice. Dodatkowo na trasie Będzin Osiedle Zamkowe Pętla – Sosnowiec Milowice Pętla uruchomiona zostanie tymcza- sowa linia tramwajowa numer 31. W związku z wprowadzonymi zmianami korekty godzin odjaz- dów będą dotyczyć również linii tramwajowej numer 37. Od tego dnia zawieszone zostanie także funkcjonowanie linii tramwajowej numer 45 oraz linii autobusowej komunikacji zastępczej T-15.

Od 26 maja br. Muzeum Śląskie zaprasza wszystkich na Festiwal Otwarcia nowej siedziby muzeum.

O tym wyjątkowym wydarzeniu opowiada na naszych łamach dyrektor placówki Alicja Knast.

Redakcja

Zdjęcia Dominik Gajda

UWAGA! CZYTELNICY SZLAKÓW!

Zapraszamy do nowo otwartego punktu obsługi pasażera KZK GOP w Chorzowie, na ulicę Rynek 8/1

Godziny otwarcia: 8.00-18.00 (dni powszednie), 9.00-14.00 (soboty).

Adresy punktów obsługi pasażera KZK GOP:

• Katowice, pl. W. Szewczyka 2 (dworzec kolejowy)

• Katowice, ul. Pocztowa 10

• Sosnowiec, ul. Warszawska 3/17 (podziemny pasaż przy dworcu)

• Gliwice, pl. Piastów 2

• Bytom, pl. M. Wolskiego (dworzec autobusowy)

• Chorzów, Rynek 8/1 Punkt obsługi pasażera mieści się przy ulicy Rynek 8/1 w Chorzowie

(2)

W czasie DŁUGIEGO WEEKENDU CZERWCOWEGO

komunikacja miejska KZK GOP kursować będzie według zmienionych zasad:

Uwaga pasażerowie !

Szczegóły na www.kzkgop.pl lub pod numerem bezpłatnej infolinii 800 16 30 30

• 4 czerwca i 7 czerwca – jak w niedzielę i święta

• 5 czerwca i 6 czerwca – jak w soboty

Pn Wt Śr Czw Pt So Nd Pn Wt

1 2 3 4 5 6 7 8 9

Pn Wt Śr Czw Pt So Nd Pn Wt Śr Czw Pt So Nd Pn Wt Śr Czw Pt So Nd

1 2 3 4 5 6 7 8 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

VI 2015

P

ierwsza taka inicjatywa zo- stała zorganizowana w 1997 roku w Berlinie. To właśnie suk- ces niemieckiej imprezy sprawił, że kolejne europejskie miasta za- częły udostępniać swoje zbiory podczas nocnego zwiedzania.

W Polsce pierwszą Noc Muzeów zorganizowano 12 lat temu w po- znańskim Muzeum Narodowym.

Od tej pory do akcji włączyło się ponad 100 polskich miast.

W Katowicach, stolicy naszego województwa, w tym roku po zmroku będziemy mogli bez- płatnie zwiedzać wszystkie muzea i wiele innych instytucji kul- turalnych, które dodatkowo przygotowały atrakcyjny program dla gości.

Komunikacyjny Związek Ko- munalny GOP w ramach Nocy Muzeów uruchamia specjalne

W nocy z 16 na 17 maja 2015 roku ponownie zostaną otwarte drzwi muzeów w całej Polsce. Nie inaczej będzie również w miastach naszej aglomeracji. Taka noc zdarza się tylko raz w roku, dlatego na pewno nie warto iść spać. Podczas Nocy Muzeów na wszystkich chętnych czekają nie lada atrakcje.

Autobusy

na Noc Muzeów

CzYm ŻYjĄ gmInY

2

^{kzk goP}

Redaktor naczelna Katarzyna Migdoł-Rogóż Redakcja

Anna Koteras, Paweł Wieczorek Korekta

Renata Chrzanowska Opracowanie grafi czne M-art poligrafi a Marcin Korus Druk:

Comsoft Krzysztof Ewicz Nakład:

20 000 egzemplarzy Wydawca:

Komunikacyjny Związek Komunalny GOP Adres redakcji:

Komunikacyjny Związek Komunalny GOP 40-053 Katowice, ul. Barbary 21a tel. 32 742 84 14

szlaki@kzkgop.com.pl www.kzkgop.com.pl

szl

Wpisane do rejestru dzienników

a ^ki

i czasopism pod poz. Pr 1979

KATOWICE

Narodowa Orkiestra Symfo- niczna Polskiego Radia w Ka- towicach zaprasza 16 maja br. na Noc Muzeów. Począ- tek zwiedzania imponującego gmachu w Strefi e Kultury oraz imprezy towarzyszące plano- wane są na 17.00. W progra- mie między innymi wystawa najciekawszych instrumen- tów muzycznych, warsztaty muzyczne dla dzieci i chóral- ne dla dorosłych oraz otwarty koncert „Nocna Chopiniada”

w sali koncertowej. W planach jest także projekcja ple- nerowa fi lmu „Jack Strong”, do którego muzykę nagrali muzycy NOSPR.

DĄBROWA GÓRNICZA Miasto poszukuje muzyków z Zagłębia Dąbrowskiego. Wy- konawcy rocka, popu, reggae, rapu zaproszeni są do wzięcia udziału w przeglądzie Music Oak Competition. Najlepsi w nagrodę będą mogli bezpłat- nie skorzystać z profesjonalne- go studia nagrań. Żeby wziąć udział w konkursie, wystar- czy wysłać do 31 maja własny utwór na adres: mocdabro- wa@gmail.com. Jakość nagra- nia nie jest istotna – może być zarejestrowane w domowym studiu, może być nagrane te- lefonem.

w skrócie...

KZK GOP w ramach Nocy Muzeów uruchamia specjalne kursy autobusowe

PIEKARY ŚLĄSKIE 10 maja 2015 roku ruszyła w Piekarach Śląskich VII edycja akcji krwiodawstwa pod hasłem „Wakacyjna Piekar- ska Kropla Krwi”. Przez cały okres wakacyjny – od czerwca do września – w mieście będzie można oddać krew w specjalnym ambulansie.

Podczas pierwszej zbiórki ze- brano 10 litrów 800 milili- trów krwi.

SOSNOWIEC

Caritas Diecezji Sosnowiec- kiej oraz Urząd Miejski w So- snowcu zapraszają 25 maja na czwarty koncert charyta- tywny „Gramy dla Mamy”.

Całkowity dochód z kon- certu zostanie przeznaczo- ny na Dom Matki i Dziecka w Sosnowcu. Koncert rozpocznie się o 18.00 w Sali Koncer- towej przy Zespole Szkół Mu- zycznych w Sosnowcu, a jego gwiazdą będzie Golec uOrkie- stra.

ZABRZE

Inauguracja ósmej edycji Me- tropolitalnego Święta Rodziny odbędzie się 23 maja, o 17.00 w Domu Muzyki i Tańca w Zabrzu. Wystąpi chór dzie- cięcy Mini Coro di Rovereto z Włoch oraz chór młodzieżo- wy Trzecia Godzina Dnia.

kursy linii autobusowej. Pojaz- dy posiadać będą odpowiednie oznakowanie – na wyświetla- czach znajdować się będzie napis

„MUZEUM”. Linia kursować będzie pomiędzy Porcelaną Ślą- ską w Katowicach, Muzeum Ślą- skim w Katowicach, Górnoślą- skim Parkiem Etnografi cznym w Chorzowie oraz Muzeum Górnośląskim w Bytomiu. Au- tobusy będą przystosowane do przewozu osób niepełnospraw- nych. Szczegółowy rozkład jazdy znajduje się na stronie www.

kzkgop.pl.

Ponadto podczas Nocy Muzeów w ramach linii numer 190 zosta- ną zapewnione dodatkowe kursy w godzinach 17.44-1.51.

Dodatkowe kursy, obsługiwa- ne wyłącznie autobusami ni- skopodłogowymi, pojadą trasą:

Katowice Porcelana Śląska Park – Katowice Muzeum Śląskie (stanowiska tymczasowe przy ulicy Dobrowolskiego) – Cho- rzów Skansen (stanowiska tymczasowe przy ulicy Parkowej) – Bytom Plac Sobieskiego.

Na tablicach kierunkowych po- jazdów będą umieszczone na- pisy: „Bytom Plac Sobieskiego przez Muzeum Śląskie i Skan- sen” oraz „Katowice Porcelana Śląska Park przez Skansen i Mu- zeum Śląskie”, stosownie do kierunku jazdy (szczegółowy roz- kład jazdy znajduje się na stronie www.kzkgop.pl).

W czasie podróży pasażero- wie zobowiązani są do wnie- sienia opłaty za przejazd, zgod- nie z obowiązującym cennikiem KZK GOP.

kmr KATOWICE, BYTOM, CHORZÓW

Fot. Arkadiusz Ławrywianiec

(3)

Muzeum

jest dla ludzi

Otwarcie nowej siedziby Muzeum Ślą- skiego przy ulicy Dobrowolskie- go 1 w Katowicach będzie wielkim wydarzeniem nie tylko w skali naszego regionu. Muzealnicy przygotowali dla wszystkich zwiedzających trzydniowy Fe- stiwal Otwarcia oraz moc atrak- cji. – Festiwal to nasz sposób zako mu nikowania całej Polsce, że się otwieramy – przekonuje Alicja Knast, dyrektor Mu- zeum Śląskiego.

rozmowa „szlaków” 3

kzk goP

mieszkańców regionu już od godziny 12.00 do 20.00. Placów- ka jest duża, ale mamy też sztyw- ne wymogi, jeśli chodzi o kwestie bezpieczeństwa, i w jednym mo- mencie możemy przyjąć tysiąc osób. W związku z tym szacuje- my, że pierwszego dnia odwiedzi nas około pięć tysięcy osób.

Oficjalna inauguracja z udzia- łem władz województwa, miasta i ministerstwa odbędzie się drugiego dnia festiwalu. W planach mamy wykład inauguracyjny oraz zwiedzanie. Po zakończeniu części oficjalnej ponownie zapraszamy mieszkańców naszego regionu, którzy chcą zwiedzić muzeum.

A co z tymi, którym nie uda się otrzymać bezpłatnych wej- ściówek na Festiwal Otwarcia?

Zakładając nawet, że przez te dwa dni uda nam się przy- jąć około siedem tysięcy osób, to jednak nie wszystkim uda się dostać do muzeum, dlatego chcemy się spotkać z miesz- kańcami także poza jego mura- mi i wieczorową porą zaprosić publiczność na plenerowe wi- dowisko w Strefie Kultury wieczorem 27 czerwca. Imprez mię- dzy pokopalnianymi obiektami będzie naprawdę bardzo wiele przez cały festiwal, w tym deba- ty, warsztaty dla dzieci, pokazy filmów. Trzeci dzień Festiwalu Otwarcia będzie dla nas szcze- gólny. Przez pierwsze dwie godziny muzeum będą mogli zwiedzać wyłącznie mieszkań- cy Bogucic. To ukłon w stronę naszych sąsiadów, którzy od samego początku, już od dziesię- ciu lat współuczestniczyli w tym procesie, znosząc różne niedo- godności, z jakimi wiąże się plac budowy. Jesteśmy więc ze sobą na dobre i na złe. W kolejnych godzinach tego dnia znowu za- Długo czekaliśmy na otwarcie

nowej siedziby Muzeum Ślą- skiego, ale wreszcie zbliża się ten wielki dzień. Mam nadzie- ję, że będzie to nie tylko wy- jątkowe wydarzenie dla całe- go regionu, ale również święto wszystkich jego mieszkańców.

Również mam nadzieję, że wszy- scy wspólnie będziemy święto- wać. To bardzo ważny moment w historii całego Górnego Śląska.

Właśnie ten dzień, 26 czerwca 2015 roku − otwarcie Muzeum Śląskiego. A dlaczego? Ponie- waż jest to moment, w którym po kilkudziesięciu latach marzeń, oczekiwań, burzliwych wydarzeń historycznych Muzeum Śląskie otworzy swoje podwoje dla tych, którzy chcą poznać swoją prze- szłość, ale również dla gości spo- za regionu. To przede wszystkim muzeum dla ludzi.

Co to oznacza?

Ma służyć społeczności, chro- nić dziedzictwo regionu, ale rów- nież pokazywać, jak każdy jego mieszkaniec może to dziedzictwo w swoim zakresie pielęgnować.

Chcemy tworzyć przestrzeń dialogu – przeszłości z teraźniejszo- ścią, dialogu międzypokolenio- wego, dialogu pomiędzy różnymi rodzajami twórczości artystycz- nej, a wszystko po to, aby lepiej poznawać i zrozumieć Śląsk, Pol- skę i Europę. Jestem przekonana, że podczas otwarcia nowej siedziby, 26 czerwca, zapełni się wyrwa po wyburzonym w czasie woj- ny budynku zaprojektowanym przez Karola Schayera.

Nowa siedziba mieści się na te- renach dawnej kopalni „Kato- wice”, czy to również ma ja- kieś znaczenie?

Oczywiście! W naturalny i nowo- czesny sposób nawiązuje do in- dustrialnego charakteru naszego regionu i kolorytu tego miejsca.

Mam nadzieję, że muzeum wraz z mieszkańcami Górnego Śląska,

całej Polski oraz zagranicy wy- kreuje symboliczną przestrzeń dla różnych tradycji, postaw in- telektualnych i stojących za nimi pasji i motywacji. Nasze muzeum wchodzi w zakres Strefy Kultury − nowego centrum życia kulturalnego Katowic. To rów- nież zobowiązuje, dlatego będzie- my prezentować program, który nie tylko umożliwia zwiedzanie naszych ekspozycji, ale sta- wia na intermedialność i burze- nie barier pomiędzy sztukami plastycznymi a muzyką, a także umożliwia udział w warsztatach, debatach, lekcjach muzealnych.

Czy możemy w takim razie o Muzeum Śląskim mówić „na- sze”? Każdy będzie mógł zna- leźć jakąś cząstkę siebie, swoje- go dziedzictwa w tym miejscu?

Marzę o tym, żeby tak było. Kie- dy ktoś mówi, że to jest nasze muzeum, wtedy jestem bardzo szczę- śliwa. Oby takich ludzi było jak najwięcej. Od samego począt- ku muzeum wywodzi się z ruchu społecznego i niech ten ruch ma wpływ na program muzeum.

Nie chcemy być instytucją do- gmatyczną, ale instytucją, która bacznie przygląda się swoim dzia- łaniom po to, żeby być inkubato- rem społecznej zmiany.

Otwarcie nastąpi 26 czerwca, ale świętować będziecie dłużej.

Proponujecie trzydniowy Fe- stiwal Otwarcia.

Festiwal to nasz sposób zako- munikowania całej Polsce, że się otwieramy. Ta informacja ma do- trzeć także na pogranicze cze- skie i niemieckie. Rozpocznie się w piątek, 26 czerwca, a za- kończy – w niedzielę 28 czerwca. Muzeum może w tym czasie odwiedzić nawet dziesięć tysięcy osób. Pierwszego dnia zapraszamy

praszamy szeroką publiczność.

Będzie można po raz pierwszy zobaczyć muzeum urządzone, z gotowymi wystawami stałymi, na których łącznie odnajdziemy 1400 eksponatów (w sumie jest ich ponad 118 tysięcy).

Czy może Pani zdradzić na- szym czytelnikom, jakie wy- stawy będziemy mogli oglądać w nowym Muzeum Śląskim?

Dziedzictwo Górnego Śląska zostanie zaprezentowane w Galerii Śląskiej Sztuki Sakralnej, Plastyki Nieprofesjonalnej oraz wystawy narracyjnej pod pięknym tytu- łem „Światło historii”, dotyczącej historii Górnego Śląska. Będzie Galeria Sztuki Polskiej od 1800 do 1945 roku oraz po roku 1945, a także Laboratorium Przestrzeni Teatralnych. Największą z wystaw będzie ta dotycząca historii Górnego Śląska. Znajdziemy na niej 2200 grafik i fotografii, 400 obiektów. Będą jeszcze wystawy czasowe, jak ta pod tytu- łem „Muzeum w organizacji.

Muzeum w wyobraźni”. Rzecz dotyczy historii naszego muzeum, opowiedzianej w konwencji scien- ce-fiction. Natomiast w holu cen- tralnym stanie instalacja Leona Tarasewicza, której kuratorem jest Anda Rottenberg. Nie chcę jednak zdradzać więcej szczegółów, musicie Państwo po prostu do nas przyjść lub przyjechać, i to najle- piej komunikacją miejską. Cze- kamy naprawdę na wszystkich.

Tym bardziej, że wejście do mu- zeum w lipcu będzie bezpłatne.

Chcemy być naprawdę bli- żej ludzi, odczarować trochę in- stytucjonalność takich miejsc, jak muzea właśnie. Podkreślam to jeszcze raz, muzeum jest dla wszystkich, stąd w lipcu chcemy

Alicja Knast – dyrektor Muzeum Śląskiego w Katowicach Muzeum zamyka katowicką Strefę Kultury

Nowa siedziba Muzeum Śląskiego przy ulicy Dobrowolskiego

dać również szansę na zobacze- nie naszych wystaw. Potem ceny wejściówek będą się kształtowały od 6 do 24 złotych. Jednak w każ- dy wtorek muzeum będzie moż- na zwiedzać za darmo. Muzeum czynne będzie we wszystkie dni tygodnia oprócz poniedziałków, w godzinach od 10.00 do 20.00.

A co z dawną łaźnią i stolarnią, również będą rewitalizowane?

Pod koniec kwietnia podpisali- śmy umowę na rewitalizację tych dwóch zabytkowych pokopal- nianych obiektów. W budynku dawnej stolarni planowana jest między innymi na piętrze wystawa stała, nawiązująca do posta- ci wyjętych z polskiej literatury przygodowej, w tym Tomka Wil- mowskiego. Z kolei parter budynku to miejsce przyszłych dzia- łań edukacyjnych, przedstawień teatralnych, zajęć plastycznych, koncertów, pokazów filmowych prowadzonych przez Centrum Scenografii Polskiej oraz pozo- stałe działy Muzeum Śląskiego.

W łaźni głównej będzie się mie- ścić pracownia działów Historii, Archeologii i Etnografii. W budynku znajdzie się miejsce dla Pracowni Powstań Śląskich Dzia- łu Historii. Zasadniczą jego część zajmie uniwersalna przestrzeń ekspozycyjna, z przeznaczeniem na wystawy czasowe oraz kon- certy, wykłady, spotkania. Rewi- talizacja obu budynków ma się zakończyć w 2016 roku. Do tej pory odnowiono dawny maga- zyn odzieżowy, w którym znajduje się siedziba Centrum Sceno- grafii Polskiej – oddział Muzeum Śląskiego, wieżę wyciągową, za- mienioną w punkt widokowy, oraz maszynownię, w której bę-

dzie restauracja. 

Rozmawiała Katarzyna Migdoł-Rogóż

Fot. Witalis Szołtys

(4)

Najważniejsze okazały się

tramwaje

raPorT „szlaków”

4

^{kzk goP}

Targi SilesiaKOMUNIKACJA za nami. Podczas imprezy plany nowych inwestycji zdradził prezes Tramwajów Śląskich Tadeusz Freisler. Okazuje się, że w aglomera- cji katowickiej stale ma przybywać nowych odcinków i linii tramwajowych.

Z

a nami kolejna edycja Tar- gów Transportu Publicz- nego SilesiaKOMUNIKACJA, które odbyły się w Expo Sile- sia w Sosnowcu. Podczas wy- darzenia odbyła się konferen- cja „Niskoemisyjny transport publiczny”, którą zorganizował Komunikacyjny Związek Ko- munalny GOP. Wzięli w niej udział naukowcy, przedstawiciele przewoźników oraz urzędnicy, którzy zajmują się unijnymi do- tacjami.

Finansowanie niskoemisyjnego

transportu publicznego

Jarosław Mokry z Urzędu Mar- szałkowskiego Województwa Śląskiego mówił o fi nansowa- niu niskoemisyjnego transportu publicznego z Regionalnego Programu Operacyjnego Wo- jewództwa Śląskiego na lata 2014-2020. Powiedział, że łącz- nie na transport przeznaczono w nim 473 milionów euro. Wy- jaśniał, że pieniądze można wy- dać między innymi na budo- wę linii tramwajowych i zakup nowych tramwajów oraz ekolo- gicznego taboru autobusowego, budowę centrów przesiadkowych, dróg rowerowych, buspa- sów oraz systemów inteligent- nego zarządzania ruchem. − Nie będziemy wspierać dróg rowerowych, podtrzymujących tylko funkcję turystyczną. Dlatego

pomoc otrzymają te projekty, które zakładają budowę drogi rowerowej w promieniu siedmiu kilometrów od centrum przesiadkowego − mówił Jarosław Mokry. Dodał jednak, że tam, gdzie dojazd do centrum przesiadkowego może okazać się nie- bezpieczny, promień może być większy.

Zapowiedział również, że do 2023 roku w regionie ma być kupione 200 nowych autobu- sów i tramwajów, powstaną też 62 centra przesiadkowe i 10 róż- nych elektronicznych systemów kierowania ruchem w miastach.

Jeśli chodzi o drogi, to do 2023 roku nowych dróg wojewódz- kich ma być niemal 60 kilome- trów.

Co udało się już zrobić

O tym, co już udało się zrobić, mówił z kolei prezes Tramwajów Śląskich Tadeusz Freisler. Przy- pomniał, że dziś Spółka kontro- lowana przez miasta aglomeracji katowickiej obsługuje 29 linii tramwajowych, dysponuje 324 wagonami, a długość torowisk przekracza 323 kilometry.

Prezes Tadeusz Freisler mó- wił też o realizowanym do koń- ca tego roku razem z Tychami unijnym projekcie moderni- zacji infrastruktury tramwajowej w aglomeracji. Część tramwajowa obejmuje przebudowę i rozbudowę torowisk o łącznej

długości około 63 kilometrów, zakup 30 sztuk nowoczesnych, niskopodłogowych wagonów, zakup 12 sztuk dwukierunko- wych, częściowo niskopodłogo- wych (nie mniej niż 20 procent podłogi) wagonów tramwajowych, modernizację 75 sztuk wagonów typu 105N, budowę myjni tramwajowej oraz moder- nizację układów sterowania ruchem. Wartość tych inwestycji to ponad 470 milionów złotych (netto).

Na lata 2014-2020 przygotowano nowy unijny projekt.

Jego wartość to około 885 mi- lionów złotych, przy czym po- ziom dofi nansowania środka- mi UE ma wynieść 63 procent.

− Projekt zakłada modernizację około 80 kilometrów torowisk, budowę około 29 kilometrów nowych odcinków linii tramwajowych, przebudowę sieci trak- cyjnej, przebudowę przejazdów tramwajowo-drogowych oraz zakup co najmniej 30 nowoczesnych wagonów tramwajowych

− wyliczał Tadeusz Freisler.

Nowe inwestycje

Inwestycji należy się spodziewać na terenie Będzina, Bytomia, Chorzowa, Dąbrowy Górniczej, Katowic, Mysłowic, Rudy Ślą- skiej, Sosnowca, Świętochłowic i Zabrza.

Nowe odcinki torowisk po- wstaną w Bytomiu (od pętli

Uroczyste otwarcie kwietniowych Targów Transportu Publicznego SilesiaKOMUNIKACJA w Sosnowcu Tadeusz Freisler podczas wystąpienia na konferencji w czasie targów

Stoisko targowe Komunikacyjnego Związku Komunalnego GOP

Przedstawiciele branży transportowej podczas otwarcia targów

Uczestnicy konferencji o niskoemisyjnym transporcie publicznym

(5)

raPorT „szlaków” 5

kzk goP

Wrocławskiej w kierunku osie- dla Miechowice, długość oko- ło 4,5 kilometra), zaplanowano także budowę linii tramwajowej wzdłuż ulicy Grund manna w Katowicach. Pozwoli to na po- łączenie dwóch magistralnych linii tramwajowych, funkcjo- nujących w układzie wschód

‒ zachód, biegnących ulicami Chorzowską i Gliwicką. Dłu- gość nowego odcinka to około pół kilometra. Ma też powstać tramwaj z katowickiego Bry- nowa do Kostuchny. Ten nowy odcinek ma mieć około 5 kilo- metrów długości.

− Po konsultacjach z miesz- kańcami, które momentami były burzliwe, widać, że ludzie są zainteresowani tą inwesty- cją. Oczywiście są kontrower- sje co do poszczególnych możli- wych wariantów czy sposobu ich realizacji, ale myślę, że w trakcie wykonywania studium przed- projektowego, które określi wa- runki techniczne, te wszystkie uwagi zostaną uwzględnione − mówił prezes Tramwajów Ślą- skich.

Plan zakłada też skomuniko- wanie wschodnich dzielnic So- snowca z centrum miasta i aglomeracji, poprzez stworzenie centrów przesiadkowych na terenie dzielnic Dańdówka i Za- górze w Sosnowcu. Długość tej trasy to około 5,5 kilometra.

Studium

rozwoju komunikacji

To wszystko oznacza, że do 2020 roku Tramwaje Śląskie mają mieć zmodernizowanych około 190 kilometrów torowisk, wy- budowane będzie około 36 ki- lometrów nowych odcinków torowisk, 102 wagony zosta- ną zmodernizowane, a w trasy wyjadą łącznie 72 nowe pocią- gi. − To nie jest koniec. Każde przedsięwzięcia wymagają dłuż- szej perspektywy. Powstało studium rozwojowe komunikacji po 2020 roku − mówił Tadeusz Freisler. Wyjaśnił, że Tramwaje Śląskie chcą budować po 2020 roku nowe odcinki tam, gdzie brakuje dziś dobrego transportu szynowego. Chodzi między

innymi o połączenia Dąbrowa Górnicza − Sosnowiec Zagó- rze, Katowice − Bogucice − Mi- lowice − Sosnowiec, Katowice

− osiedle Witosa − osiedle Cho- rzów Batory − Bykowina − Wi- rek, Chorzów − osiedle Mło- dych − Siemianowice Śląskie

− Czeladź − Będzin.

− Poddajemy pod dyskusję odbudowę tramwaju w Gli- wicach. Dla tego miasta oraz całej aglomeracji nawet czę- ściowa odbudowa linii tramwajowych miałaby sens − pod- kreślił prezes. Przypomniał, że tramwaj jest przyjaznym środkiem transportu w miastach. − Jest tym środkiem komunikacji, który oferuje dużą zdolność przewozową przy stosunkowo umiarkowanych kosztach, jest też ważnym ele- mentem miasta, a nawet jego architektury. Tramwaj uatrak- cyjnia miasto i aktywizuje te- reny wokół linii.

Nie tylko tramwaje

Ale podczas konferencji nie rozmawiano wyłącznie o tramwajach. Roman Bolczyk, prezes Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego w Często- chowie, przypomniał, że kiero- wana przez niego fi rma za około 65 milionów złotych postano- wiła kupić 40 autobusów hy- brydowych. Zakup fi nansuje Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska, w ramach programu „Gazela”.

− Te autobusy nie smrodzą i są ciche. Roczna emisja dwu- tlenku węgla zostanie obniżona o 822 tony − zachwalał.

Z kolei prezes PKM Sosnowiec Marek Pikuła przypomniał, że zagłębiowski przewoźnik już w 2009 roku kupił pierwsze hybrydowe autobusy. – Sprawdza- liśmy, jak się zachowują w nor- malnej eksploatacji. Wnioski?

To pojazdy cichsze niż trady- cyjne autobusy i oszczędniejsze.

Zużywają o około 30 procent mniej paliwa − wyjaśniał.

Dodał, że w ramach nowego unijnego budżetu na lata 2014- 2020 spółka chce za 105 mi- lionów złotych kupić autobusy hybrydowe z silnikami elektrycz- nymi oraz autobusy z silnikami diesla, które będą spełniały nor- mę emisji spalin Euro 6.

− Hybryd ma być 54. Stworzy- my linie, które będą obsługiwa- ne wyłącznie przez te autobusy.

Będą wyposażone między innymi w system informacji pasażer- skiej, klimatyzację, monitoring, wi-fi i ładowarki urządzeń prze- nośnych − dodał.

Przemysław Jedlecki

„Gazeta Wyborcza”

Roman Urbańczyk – przewodniczący Zarządu KZK GOP

Dużym zainteresowaniem na targach cieszyło się stoisko Tramwajów Śląskich

Rozmowy branżowe to bardzo ważny element każdych targów Podczas konferencji organizowanej przez KZK GOP rozmawiano także

o napędach alternatywnych

Dyskutowano też o sposobach ograniczenia emisji paliw

(6)

Matura z historii:

– Omów państwo Ostrogotów.

– Nie wiem...

– Dobrze, to omów państwo Wizygotów.

– Też nie wiem.

– Pytanie ratunkowe?

– Jeśli można...

– Porównaj państwo Ostrogo- tów z państwem Wizygotów.

Zięć zwraca się do teściowej:

– Mamusiu, wychodzę. Kupić coś?– Mieszkanie sobie kup!

– Co byś powiedziała na ko- lację u mnie, dziś wieczorem?

Może o 19.00?

– Z przyjemnością. Będę punktualnie o 19.00.

– Bądź o 17.00, przecież kolacja sama się nie zrobi!

– Rabbi, ile to jest dwa razy cztery?

– Mosze, a ty kupujesz, czy sprzedajesz?

– Dlaczego Bóg najbardziej lubi ateistów?

– Bo mu głowy nie zawracają.

Nauczyciel języka polskiego pyta uczniów:

– Jak brzmi liczba mnoga do rze- czownika „niedziela”?

– Wakacje, proszę pani!

Dziesięć przykazań ma 279 słów.

Deklaracja Niepodległości Sta- nów Zjednoczonych ma 300 słów.

Dyrektywa Unii Europejskiej w sprawie przewozu cukierków karmelkowych ma 25 911 słów.

Właściciel gospodarstwa agrotu- rystycznego zwraca się do turysty:

– Tutaj co rano będzie Pana bu- dziło pianie koguta.

– To niech go Pan nastawi na dziesiątą!

Rok 2018, Niemcy. Policja za- trzymuje faceta, sprawdzają do- kumenty, gliniarz jeden do drugiego:

– Popatrz, Ahmed, jakie dziwne nazwisko: Müller.

Ojciec pyta syna:

– Co robiliście dziś na matema- tyce?

– Szukaliśmy wspólnego mianownika.

– Coś podobnego! Kiedy ja by- łem w szkole, też szukaliśmy wspólnego mianownika! Że też nikt go do tej pory nie zna- lazł...

Do szkoły zaproszono foto- grafa i nauczyciel namawia dzieci, by każde kupiło odbit- kę zdjęcia grupowego.

– Pomyślcie tylko, gdy już będziecie dorośli, popatrzy- cie na fotografię i powiecie:

„To Ania, teraz jest prawni- kiem”, albo: „To jest Krzyś.

Teraz jest lekarzem”.

Na to cienki głosik z tyłu sali:

– A to jest nauczyciel. Teraz już nie żyje.

Moskwa, u szewca:

– Przyszedłem odebrać buty z naprawy.

– Płaci pan 20 rubli.

– Tak mało? Na kwicie jest napisane, że mam do zapłaty 40 rubli.

– Jeden but zgubiliśmy.

TakIe BYŁY PoCzĄTkI

6

^{kzk goP}

Tramwaje konne na Górnym Śląsku

W

prowadzenie w miastach tramwaju parowego miało swoich zwolenników, ale też licz- nych przeciwników. W Gliwi- cach od samego początku zaczęły napływać skargi od mieszkańców miasta, narzekających na głośne dzwonienie tramwajów i dym z parowozów. Właściciele domów czynszowych i hoteli twierdzi- li, że lokatorzy i goście nie chcą mieszkać przy ulicach, którymi kursują tramwaje. Hałas lokomo- tyw płoszył konie, zwłaszcza woj- skowe, zdążające na poligon pod Lasem Łabędzkim. Wpłynęła też skarga właściciela hotelu, który domagał się wprowadzenia trakcji konnej.

Podobnie jak w Gliwicach, tak- że i w Bytomiu mieszkańcy słali skargi do magistratu, narzekając na czyniony hałas i dzwonienie w czasie przejazdu tramwaju oraz dym wydobywający się z komina parowozu kolejki, do tego stopnia, że, jak po- dał „Katolik” z 24 listopada 1894 roku: ...zamierza zarząd kolei zaprowadzić kolej konną, czyli tramwaj z dworca Bytom- skiego aż na Rozbark, a w Gli- wicach z Placu Wilhelmowskiego aż na tamtejszy dworzec.

W innych miejscowościach sytuacja była odmienna, z wyjąt- kiem jednego znanego protestu mieszkańca Królewskiej Huty.

Oto fragment zachowanego do- kumentu ze zbiorów archiwum spółki Tramwaje: Mimo że już gazety kilkakrotnie o niepewnym ruchu parowej kolejki tramwa- jowej pisały i dotąd jeszcze żad- nej zmiany na lepsze nie prze- prowadzono, pozwoliłem sobie w imieniu mieszkańców Kron- prinzenstrasse i Beuthenerstrasse wydział policji uprzejmie prosić o odpowiednie wpłynięcie na pa- rową kolej tramwajową, by na- reszcie skończyć z tym niemiłym ruchem. (...) W większości prze-

i to jedynie w dwóch miastach:

w Bytomiu, na trasie od dworca kolejowego do Placu Pogody na Rozbarku oraz w Gliwicach, na linii prowadzącej od dworca kolejowego do centrum miasta. W Gliwicach już w marcu 1895 roku przygotowano projekt rozkładu jazdy dla trakcji konnej. Od 21 marca dwa wozy tramwajowe, zaprzężone każ- dy w jednego konia, kursowały przez miasto do Wilhelmsplatz;

ich trasę w końcu marca skróco- no do Schützenstrasse.

Po krótkim czasie sytuacja dia- metralnie się odmieniła. Ponow- nie nadsyłano petycje o przy- wrócenie tramwajów parowych, co uwidoczniało się na ła- mach lokalnej prasy, a to z uwagi na długi czas przejazdu oraz kłopoty na podjazdach. Zdarza- ło się, że pasażerowie zmusze- ni byli do wysiadania z tramwaju, aby konie mogły pokonać trudności. Ważnym czynnikiem była również niewielka frekwen- cja w tramwajach konnych.

W prasie pojawiła się informacja („Dziennik Śląski” z 15 lipca 1897 roku), że w Bytomiu:

dyrekcja kolejki ulicznej zamie- rza w miejsce konnego tramwaju od lokalu Pogody przy ulicy Kra- kowskiej do dworca urządzić łącz- ność za pomocą pary. Policya tu- tejsza zakazała jednak ze względu na publiczność parowego ruchu kolejkowego w pośród miasta, a wyższa władza zatwierdziła roz- porządzenie policyi. W Gliwicach zaś poinformowano („Dziennik Śląski” z 2 września 1898 roku):

Kolej uliczna parowa i konna zo- staną zniesione, na ich miejsce przyjdzie kolej elektryczna.

Kolej elektryczna na torze z gór- nośląskiego dworca do Pogody została otwarta dopiero 24 maja następnego roku. Kursowała co pół godziny.

Bernard Szczech

W roku ubiegłym minęło 120 lat od chwili, gdy na ulice górnośląskich miast i osiedli wyjechały pierwsze tramwaje. Odmiennie niż to ma miejsce dzisiaj, ich siłą napędową nie była energia elektryczna, lecz para.

ładowane pociągi jadą pod górę na Kronprinzenstrasse z takim sa- paniem, że aż domy drżą, a wy- padki są nie do uniknięcia. Tory nie mają mocnej podbudowy i leżą wprost na bruku. (...) W Bytomiu i Gliwicach zaprowadzono w ob- rębie miasta ruch konny, dlaczego nie w Królewskiej Hucie?

W sobotnim wydaniu „Kato- lika” z 17 września 1898 roku opublikowano skargę mieszkań- ców Rozbarku na unoszący się

zatruwają się płuca ludzkie i za- nieczyszczają się mieszkania, o otwieraniu okien ani mowy być nie może.

W Gliwicach z powodu takich to niedogodności ruch miejski (od dworca wzdłuż Wilhelm- strasse do Wilhelmplatz) wstrzy- mano 23 grudnia 1894 roku.

Zezwoleniem prezydenta rejencji opolskiej z 5 czerwca 1895 roku wprowadzono ruch tramwa- jów konnych na Górnym Śląsku kurz i niepolewanie wodą głów-

nej ulicy, którą jeździł tramwaj do Piekar: Musimy się publicznie użalić na to, że ani zarząd gminy, ani zarząd kolejki ulicznej żad- nego nas obywateli względu nie bierze. Wskutek trwałej posuchy kurz na ulicy leży prawie pół łok- cia wysoko, a gdy przejedzie wóz konny, lub wóz kolejki, albo gdy wiatr trochę zadmie, to grube kłę- by kurzawy wznoszą się w górę, wskutek czego niszczy się odzież,

Tramwaj konny przed dworcem kolejowym w Bytomiu

Fot. Archiwum prywatne Bernarda Szczecha

uŚmIeChnIj sIę!

(7)

Utrudnienia

w komunikacji tramwajowej

InFormaTor kzk goP 7

kzk goP

Od 11 maja 2015 roku rozpoczął się kolejny etap przebudowy infrastruktury tram- wajowej w ciągu ulicy Katowickiej w Bytomiu oraz przebudowa torowiska tramwa- jowego na ulicy Wolności – od granicy ze Świętochłowicami do skrzyżowania z ulica- mi Strzelców Bytomskich i Hajducką w Chorzowie.

W

związku z prowadzony- mi pracami wprowadzo- ne zostały zmiany rozkładów jazdy dla linii tramwajowych numer: 5, 6, 9, 16 i 19. Uru- chomiono także tymczasową li- nię tramwajową numer 49 (któ- ra kursować będzie wyłącznie w soboty i w niedziele) oraz au- tobusową komunikację zastęp- czą – T-9. Wprowadzono rów- nież korekty godzin odjazdów na liniach tramwajowych numer 0 i 11.

Linia tramwajowa numer 6 kur- sować będzie na trasie skróconej – od przystanku Katowice Bry- nów Pętla do przystanku Bytom Łagiewniki Zajezdnia. Tramwaj numer 19 nadal będzie jeździł od placu Miarki w Katowicach do placu Sikorskiego w Byto- miu, natomiast zmodyfi kowa- ne zostaną godziny odjazdów z poszczególnych przystanków.

Na trasie Bytom Plac Sikorskie- go – Bytom Łagiewniki Zajezd- nia uruchomiona zostanie nowa linia tramwajowa numer 49, która jeździć będzie z częstotli- wością co 30 minut, wyłącznie w weekendy.

Dodatkowo od tego dnia wstrzy- mane zostały przejazdy komunikacji tramwajowej na ulicy Wol- ności w Chorzowie, to jest linii numer 5 i 9. Tramwaje te po ob- słudze przystanku Świętochło- wice Gazownia skierowane zo- staną do zajezdni tramwajowej

w Chorzowie-Batorym. Na odcinku Świętochłowice Mijan- ka − Świętochłowice Gazownia uruchomiono autobusową ko- munikację zastępczą, oznaczoną numerem T-9.

Trasa linii T-9

W kierunku Chorzowa autobusy pojadą ulicami: Katowicką, Armii Krajowej, Dąbrowskiego, Hajducką, Wolności, Chrobre- go i Powstańców do Rynku.

W kierunku Świętochłowic autobusy pojadą ulicami: Wolno- ści, Katowicką, Cmentarną, Fin- dera i Katowicką.

W związku z prowadzony- mi pracami w przypadku prze- siadki:

• z linii tramwajowej numer 5, skierowanej do zajezdni tramwajowej w Chorzowie-Ba- torym, na linie tramwajowe (w tym linie zastępcze), kur-

W Chorzowie trwają prace przy budowie centrum przesiadkowego

Od 11 maja rozpoczęła sie przebudowa torowiska na ulicy Wolności w Chorzowie

S

zybko innych dużych ośrodków w Polsce nie dogonimy – usłyszałem niedawno od jednej z ważnych osób, związanych z komunikacją miejską w regionie. Chodziło o infrastrukturę ko- munikacyjną, przede wszystkim tramwajową.

Trudno się z tym nie zgodzić, ale jednocześnie warto się zastano- wić, jak się do tej pogoni – nie tylko infrastrukturalnej − przygo- towujemy i czy w ogóle to robimy. Czy staramy się uwzględniać specyfi kę regionu i korzystać ze wspólnych użytecznych rozwią- zań, czy też utrwalamy różnice i przeszkody.

Pod względem środków na komunikację nasz region nie może się mierzyć z wielkimi ośrodkami, chociażby ze stolicą. Niepo- równywalna skala dochodów, większa gęstość zaludnienia, lepsze wypełnienia – większa użyteczność z automatu. Tam dziś mowa o nowych odcinkach metra i dużych inwestycjach tramwajowych, u nas część miast z trudem wybiera najpilniejsze odcinki torowisk do remontu.

Kilka innych polskich aglomeracji również wyprzedza nas w kwe- stii użyteczności: część z nich na przykład przygotowuje włączanie do transportu miejskiego nowych inwestycji kolejowych. W kon- tekście znacznych środków unijnych tam to się udaje. U nas naj- wyraźniej na przeszkodzie stają względy strukturalno-organiza- cyjne. To też chyba jeden z głównych problemów z wdrażaniem użytecznych projektów systemowych.

W projekt Śląskiej Karty Usług Publicznych zaangażowało się ponad dwadzieścia samorządów, jednak na wykorzystanie jej funkcji płatności za parkowanie zdecydowały się dotąd tylko dwa. Gdyby karta działała w ten sposób w całej aglomeracji, chętnie pewnie zaopatrzyłyby się w nią osoby na co dzień poru- szające się samochodami. A już mając kartę, chętniej skorzysta- łyby też z komunikacji miejskiej. Na przykład, aby sprawdzić, jak działa. Być może wiele osób skorzystałoby po kilkunastu latach przerwy z nowego i wygodnego tramwaju, przekonało się, że komunikacja publiczna jest w porządku i bywa przydatna. A chyba o to chodzi. Zwłaszcza, jeżeli karta będzie też użyteczna w innych sytuacjach.

To logiczne, że mając takie narzędzie, należy je upowszechniać.

Sprawdzają się tylko spójne i możliwie szeroko stosowane roz- wiązania tego typu. Skoro miasta zgodziły się na inwestycję w projekt ŚKUP, w ślad za tym powinny iść decyzje związane z jej funkcjonalnością. To ważniejsze, niż kolejne kioski infor- matyczne, z których chyba najczęściej korzystają gimnazjaliści.

Włączając bardzo głośno jakiś wideoklip i z radością uciekając.

Na razie trochę podobnie, jak ze ŚKUP, jest z nowym projek- tem systemu zarządzania ruchem na głównych drogach aglomeracji. Jak wynika z różnych sygnałów, część miast uznała, że albo go nie potrzebuje, albo już go zrobiła, ewentualnie może robić samodzielnie. Jeśli nic się nie zmieni, sprawa może nie wypalić.

Projekt ten jest jednym z kilkunastu dużych projektów trans- portowych, zgłaszanych z naszego regionu do nowych funduszy UE rozdzielanych na szczeblu krajowym. Spójrzmy na pozosta- łe. Oprócz potrzebnego i nawet większego niż poprzedni projektu tramwajowego i drugiego etapu budowy systemu informacji pasażerskiej KZK GOP, kolejne wiążą się z najsilniejszymi w regionie miastami. To zakupy taboru dla ich przewoźników, roz- budowa systemu zarządzania ruchem w jednym z miast i budowa centrum przesiadkowego w innym.

Nowy tabor jest potrzebny, podobnie jak centra przesiadkowe.

Ale na tej liście brakuje trochę szerszej wi- zji i wciągania do współpracy mniejszych, często słabszych fi nansowo samorządów.

Brakuje drugiego etapu projektu ŚKUP, rozszerzającego funkcjonalność karty, może też umożliwiającego jej kodowanie w specjalnym chipie w telefonie komór- kowym. Jeśli pomyślimy o tym za kilka lat, może być już za późno, aby karta stała się modna i powszechna.

Trochę dziwnie się poczułem, gdy od jednej ważnej osoby związanej z komunikacją publiczną niedawno usłyszałem, że może to i dobrze, że Koleje Śląskie na razie nie dołą- czą do ŚKUP – bo mają swoje pro- blemy i lepiej, żeby się na nich sku- piły. Czy to znów nie jedna szansa na zwiększanie użyteczności komunikacji publicznej mniej? 

Jak gonić, to z wizją

FelIeTon

Mateusz Babak, Polska Agencja Prasowa

wa centrum przesiadkowego w innym.

Nowy tabor jest potrzebny, podobnie jak centra przesiadkowe.

Ale na tej liście brakuje trochę szerszej wi- zji i wciągania do współpracy mniejszych, często słabszych fi nansowo samorządów.

Brakuje drugiego etapu projektu ŚKUP, rozszerzającego funkcjonalność karty, może też umożliwiającego jej kodowanie w specjalnym chipie w telefonie komór- kowym. Jeśli pomyślimy o tym za kilka lat, może być już za późno, aby karta stała się modna i powszechna.

Trochę dziwnie się poczułem, gdy od jednej ważnej osoby związanej z komunikacją publiczną niedawno usłyszałem, że może to i dobrze, że Koleje Śląskie na razie nie dołą- czą do ŚKUP – bo mają swoje pro- blemy i lepiej, żeby się na nich sku- piły. Czy to znów nie jedna szansa na zwiększanie użyteczności komu-

 sujące w kierunku przystanku

Chorzów Ratusz;

• linii tramwajowej numer 9, skierowanej do zajezdni tramwajowej w Chorzowie-Ba- torym, na linie tramwajowe (w tym linie zastępcze), kur- sujące w kierunku przystanku Chorzów Ratusz;

• z linii tramwajowej numer 6, skróconej do przystanku Bytom Łagiewniki Zajezdnia, na linie tramwajowe (w tym linie zastęp- cze), kursujące w kierunku przystanku Bytom Plac Sikorskiego i dalej w kierunku przystanku Bytom Politechnika Śląska do kontynuowania podróży uprawniać będzie bilet (na wła- ściwą liczbę miast/gmin) ska- sowany w pojeździe, w którym podróż została rozpoczęta. Zasa- da ta obowiązywać będzie rów- nież w relacjach odwrotnych.

Anna Koteras

Zdjęcia Arkadiusz Ławrywianiec

(8)

Fot. Paweł Wieczorek

na szlakaCh z kzk goP

8

^{kzk goP}

W pogodne majowe dni warto wybrać się z wycieczką na łono przyrody. Tym razem po- lecamy szczególnie rezerwat na terenie gminy Koszęcin, na miejscu dawnej puszczy świerkla- niecko-lublinieckiej. Dodatkowym, a może głównym powodem tego wyboru, są znajdują- ce się w Koszęcinie park i pałac, jeden z najpięk- niejszych w województwie, stanowiący od 1953 roku siedzibę Zespołu Pieśni i Tańca

„Śląsk” im. Stanisława Hadyny.

Pałac „Śląska”

B

ieżący rok jest dla pałacu szczególny. Właśnie dobie- gają końca ostatnie prace przy generalnym remoncie, który przywrócił mu dawną świetność i uczynił z niego architektonicz- ną perełkę i godną siedzibę za- służonego Zespołu.

Śląsk Biały

Ziemia Lubliniecka, w skład któ- rej wchodzi gmina Koszęcin, na- zywana jest „Śląskiem Białym”, choć można ją też nazwać „ślą- skiem zielonym”. Wśród prasta- rych lasów osadnictwo istniało już w epoce neolitu, ale pierw- sza pisana wzmianka o Koszę- cinie pochodzi dopiero z 1275 roku, i dotyczy dziesięciny, pła- conej przez wieś na rzecz kościo- ła w Kamieniu Śląskim. Legen- dy, jak ta o Białej Damie, księciu Gosławie Koszeńskim i jego cór- ce Przesławie, wywodzą się z cza- sów przedchrześcijańskich, choć nazwa miejscowości pochodzi prawdopodobnie nie od legen- darnego księcia, lecz od koszy, które wyplatano z wikliny ota- czającej tutejsze stawy i rzeki, bo- wiem wikliniarstwo stanowiło główne zajęcie mieszkańców tych terenów. Ich wyroby cieszyły się popularnością w całej ówczesnej Europie.

Pierwszą znaną siedzibą właści- cieli Koszęcina był drewniany

zamek, spalony w końcu XVI wieku. Później majętność czę- sto przechodziła z rąk do rąk.

W 1609 roku Andrzej Koch- cicki herbu Czapla, marsza- łek krajowy i namiestnik opol- sko-raciborski na ówczesnym habsburskim Śląsku, rozpoczął tu budowę murowanego pała- cu z kaplicą (był katolikiem).

Zmarł przed ukończeniem ze- społu pałacowego, a Koszęcin przeszedł na własność kolejnych rodów, przeważnie niemieckich, najpierw von Rauthenów, potem von Dyhern, a wreszcie od 1805 roku do stycznia 1945 pałacem władał książęcy ród von Hohen- lohe-Ingelfingen. Przez pewien czas Koszęcin należał do osobi- stych włości cesarza Rzeszy Nie- mieckiej, za to w dobie kró- la Jana Sobieskiego na krótko przejęła pałac rodzina Sobków.

Zabytek I kategorii

Wraz ze zmianą właścicieli i ro- snącym znaczeniem tej magnac- kiej siedziby, następowały kolejne przebudowy i rozbudowy pała- cu. Dziś niewiele wiemy o jego

wczesnym wyglądzie. W wyniku przeprowadzonych w 1999 roku badań radarowych ustalono, że najstarszą częścią zabudowań pałacowych jest jego północne skrzydło – odkryto tu kamienie pochodzące z XVI wieku. Pod- czas ostatniego remontu w dzi- siejszym gabinecie dyrektora odkryto pod tynkiem sufitu póź- norenesansowe belki stropowe, zdobione roślinnymi ornamenta- mi, wśród których odnaleźć moż- na też czaplę – element herbu Kościckich. Te relikty skrzętnie odnowiono i wyeksponowano.

Jednak swoją obecną bryłę pałac zawdzięcza wielkiej przebudowie, jaką poddał go książę Ludwik Fi- lip von Hohenlohe-Ingelfingen, poczynając od 1829 roku, w stylu późno klasycystycznym, choć do- budowana wówczas kaplica zamkowa z czworoboczną wieżą jest neogotycka. Dziś pałac to ceglany i otynkowany obiekt w stylu klasycystycznym, po rozbudowach zachowany w kształcie podkowy.

Składa się z trzech niesymetrycz- nych skrzydeł. Najpiękniejsze – zachodnie – mieści Salę Balo-

wą i wychodzący na park taras, a także tak zwaną Salę Zieloną, ma dwie lub miejscami trzy kon- dygnacje, dachy czterospadowe i siodłowe. Główna, 23-osiowa fasada, znajduje się od strony za- chodniej i ozdobiona jest cen- tralnym ryzalitem z trójkątnym przyczółkiem. Przy zbiegu skrzy- dła północnego i południowego znajduje się wspomniana neogotycka kaplica. Elewacje są skrom- nie dekorowane pilastrami i bo- niowaniem. Wewnątrz zachowały się częściowo pierwotne sklepie- nia, kominki czy fragmenty sztu- katerii, oraz imponujący, empiro- wy, okrągły piec kaflowy w Sali Zielonej. Podczas ostatniego remontu przywrócono zewnętrz- nym ścianom budowli oryginal- ny kolor z połowy XIX wieku.

Dawna Kaplica Zamkowa pod wezwaniem Matki Boskiej Wnie- bowziętej i Świętych Męczenni- ków Dionizego i Witalisa, nie- czynna od 1945 roku, została przekształcona w kameralną salę koncertową. Jednak w jej pod- ziemiach nadal spoczywają człon- kowie rodu Hohenlohe-Ingel-

fingen. Tylko ostatni potomek rodu, książę Karl Gotfried musiał uciekać przed wojskami sowiec- kimi, opuścił Koszęcin, przeno- sząc się do Kraubath an der Mur w Austrii i zmarł bezpotomnie w 11 lipca 1960 roku w szpitalu w Graz.

Przeszłość przezwyciężona

Najgorszym okresem w dzie- jach pałacu były lata 1945-1953.

Radzieccy zdobywcy zrabowali go i doprowadzili do stanu kom- pletnej ruiny. Prowizorycznie na- prawiony, pełnił potem funkcję szpitala psychiatrycznego. Dopie- ro po przekazaniu pałacu w Ko- szęcinie Państwowemu Zespoło- wi Pieśni i Tańca „Śląsk” w 1953 roku zaczął powoli odżywać, zwłaszcza za sprawą kolejnych eta- pów „Rewitalizacji Zespołu Pa- łacowo-Parkowego w Koszęci- nie w ramach tworzenia Śląskiego Centrum Edukacji Regionalnej”.

Inwestycja kosztowała dotąd oko- ło 40 milionów złotych, w tym 24 miliony z dotacji Unii Euro- pejskiej. Pałac, wpisany na listę obiektów zabytkowych I kategorii, otacza pięknie utrzymany park krajobrazowy z połowy XIX wieku, z oczkiem wodnym, fontan- ną i starymi drzewami, pomnika- mi przyrody.

Paweł Wieczorek

Zdjęcia Archiwum Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk”

Trojak 3 Sala Balowa

Sala Kominkowa Sala Zielona

Dziedziniec z widokiem na kaplicę pałacową