WPISUJE UCZEŃ KOD UCZNIA

(1)

WPISUJE UCZEŃ KOD UCZNIA

BADANIE UMIEJĘTNOŚCI UCZNIÓW W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM

CZĘŚĆ HUMANISTYCZNA

HISTORIA I WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE

Instrukcja dla ucznia

1. Sprawdź, czy zestaw zadań zawiera 13 stron (zadania 1–24).

Ewentualny brak stron lub inne usterki zgłoś nauczycielowi.

2. Następnie wpisz swój kod.

3. Czytaj uważnie wszystkie teksty i zadania. Wykonuj zadania zgodnie z poleceniami.

4. Rozwiązania zadań zapisuj długopisem lub piórem z czarnym tuszem/

atramentem. Nie używaj korektora.

5. W każdym zadaniu wyboru wielokrotnego wybierz jedną z podanych odpowiedzi i zaznacz ją znakiem X, np.:

A. I i III B. II i IV C. III i IV D. I i II

6. W zadaniach typu prawda / fałsz lub tak / nie zaznacz właściwe odpowiedzi P / F lub T / N znakiem X, np.:

P / F lub T / N

7. W zadaniach na dobieranie do informacji oznaczonych liczbą dobierz informacje oznaczone odpowiednią literą i zaznacz tę literę znakiem X, tak jak w zadaniach wyboru wielokrotnego.

8. W zadaniach z luką wpisz w odpowiednie luki litery lub liczby oznaczające właściwe odpowiedzi.

9. Staraj się nie popełniać błędów przy zaznaczaniu odpowiedzi. Jeśli się pomylisz, to błędne zaznaczenie otocz kółkiem i wybierz inną odpowiedź, np.:

A. I i III B. II i IV C. III i IV D. I i II

10. Rozwiązując zadania, możesz wykorzystać miejsce opatrzone napisem Brudnopis. Zapisy w brudnopisie nie będą sprawdzane i oceniane.

Powodzenia!

Czas pracy:

60 minut

(2)

Mapa i ilustracje do zadania 1.

Źródło: Fotochannels/Corbis/Nik Wheeler; BE&W/RMN/Lewandowski Herve.

Zadanie 1.

Dokończ poniższe zdanie, wybierając właściwą odpowiedź spośród podanych.

Ilustracje przedstawiają obiekty kultury powstałe na terenie oznaczonym na mapie numerem

A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.

Zadanie 2.

Szereg, w którym uporządkowano chronologicznie religie monoteistyczne, to:

A. judaizm → islam → chrześcijaństwo.

B. chrześcijaństwo → judaizm → islam.

C. islam → chrześcijaństwo → judaizm.

(3)

Ilustracje do zadania 3.

1. 2.

3. 4.

Źródło: Medium/TopFoto/Werner Forman Archive; Shutterstock.com/Luba;

Shutterstock.com/ maratr; Shutterstock.com/Igor Bulgarin.

Zadanie 3.

Elementy kultury charakterystyczne dla cesarstwa bizantyjskiego przedstawiają ilustracje oznaczone numerami

A. 1. i 4.

B. 2. i 3.

C. 3. i 4.

D. 1. i 2.

(4)

Zadanie 4.

Pierwsze roczniki i kroniki powstałe na ziemiach polskich spisano w języku A. łacińskim.

B. polskim.

C. czeskim.

D. niemieckim.

Zadanie 5.

Przyporządkuj każdemu z podanych opisów odpowiadającą mu funkcję

średniowiecznego miasta, wybierając spośród oznaczonych literami A–C. W tabeli zaznacz litery, którymi oznaczono wybrane funkcje.

5.1. Wypełnione kramami Sukiennice zajmowały centralne miejsce na rynku Krakowa. Na parterze lokowali się handlarze suknem, na pię- trze handlowano drobnymi wyrobami z metalu, gliny czy drewna.

A B C

5.2. Na położonym nieopodal rynku wzgórzu wawelskim wzniesiono siedzibę królów polskich. To tutaj monarchowie przyjmowali zagra- niczne poselstwa, zawierali traktaty i wypowiadali wojny.

A B C

A. Polityczna.

B. Kulturowa.

C. Gospodarcza.

Zadanie 6.

Oceń, czy poniższe zdania dotyczące wielkiej wojny z zakonem krzyżackim

z lat 1409–1411 są prawdziwe, czy fałszywe. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe.

W trakcie konfliktu zbrojnego Litwa utraciła leżącą nad Bałtykiem Żmudź. P F W efekcie wojny Polska odzyskała dostęp do Morza Bałtyckiego. P F Zadanie 7.

W okresie panowania Kazimierza Jagiellończyka (1447–1492) Turcy A. podpisali pokój w Karłowicach.

B. zwyciężyli w bitwie pod Warną.

C. zdobyli Konstantynopol.

D. ponieśli klęskę pod Wiedniem.

(5)

Zadanie 8.

Przyporządkuj każdej z podanych unii polsko-litewskich odpowiadające jej

postanowienie, wybierając spośród oznaczonych literami A–C. W tabeli zaznacz litery, którymi oznaczono wybrane postanowienie.

8.1. Unia w Krewie A B C

8.2. Unia w Lublinie A B C

A. Ustanowienie wspólnego sejmu dla Korony i Litwy.

B. Przyjęcie chrztu przez władcę Litwy.

C. Likwidacja odrębnej armii litewskiej.

Tekst do zadania 9.

Już w pierwszej połowie XV w. z inicjatywy księcia Henryka Żeglarza wyruszyły pierwsze wyprawy morskie wzdłuż wybrzeży Afryki. W 1488 r. żeglarze dotarli do Przylądka Dobrej Nadziei leżącego na południowych krańcach Afryki, a dziesięć lat później do zachodnich wy- brzeży Indii.

Zadanie 9.

Przedstawione w tekście wyprawy morskie zostały zorganizowane przez A. Portugalię.

B. Hiszpanię.

C. Francję D. Anglię.

Zadanie 10.

Oceń, które z poniższych zdań dotyczących demokracji szlacheckiej w XVI w. jest fałszywe. Zaznacz F przy zdaniu fałszywym.

1. Król zwoływał pospolite ruszenie za zgodą szlachty. F

2. Uwięzienie szlachcica wymagało wyroku sądu. F

3. Szlachta była zwolniona z obowiązku obrony państwa. F

(6)

Tablica genealogiczna i mapa do zadania 11.

Zadanie 11.

Uzupełnij poniższy tekst, przyporządkowując każdemu zdaniu właściwą odpowiedź spośród podanych.

W czasie bitwy pod Kircholmem władcą Szwecji był 11.1. ___. Za panowania Zygmunta III Wazy Polska utraciła na rzecz Szwecji 11.2. ___. Unia personalna łączyła Polskę i Szwecję w latach 11.3. ___.

11.1. A. Karol IX B. Gustaw II Adolf C. Karol X Gustaw

11.2. A. Estonię B. Inflanty C. Kurlandię

11.3. A. 1587–1632 B. 1592–1599 C. 1587–1599

(7)

Zadanie 12.

Do którego z XVI-wiecznych Kościołów odnosi się określenie „katolicyzm bez papieża”?

Wskaż uzasadnienie wyboru spośród podanych. Zaznacz literę A albo B oraz numer 1, 2 albo 3.

A. Kościół

anglikański, ponieważ zniesiono zwierzchność papieża, lecz

1. nie oddawano czci świętym.

2. nie zmieniono dogmatów.

B. Kościół

luterański, 3. nie uznawano większości sakramentów.

Taśma chronologiczna do zadania 13.

Zadanie 13.

Królowie wybrani przez zjazd elekcyjny szlachty polskiej i litewskiej rządzili państwem w okresie oznaczonym na taśmie chronologicznej numerami

A. 1–5. B. 2–4. C. 1–3. D. 3–5.

Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki (fragment)

§7. [...] Zanim jakikolwiek projekt, uchwalony przez Izbę Reprezentantów i Senat, stanie się ustawą, powinien być przedłożony prezydentowi Stanów Zjednoczonych. Zatwierdzając projekt, prezydent podpisuje go, w przeciwnym zaś razie zwraca go wraz ze swoimi zastrzeże- niami tej izbie, z której inicjatywy projekt uchwalono. Izba ta zamieszcza w swoim dzienniku zastrzeżenia w pełnym brzmieniu, po czym wznawia obrady nad projektem. [...] Wszelkie za- rządzenia, rezolucje i uchwały, wymagające zgodnego stanowiska Senatu i Izby Reprezentan- tów [...], wymagają przedłożenia prezydentowi Stanów Zjednoczonych i uzyskują moc prawną dopiero, gdy zostaną przez niego zatwierdzone.

Źródło: Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki, tłum. A. Pułło, Warszawa 2002.

Zadanie 14.

Oceń, czy poniższe zdania dotyczące ustroju politycznego Stanów Zjednoczonych są prawdziwe, czy fałszywe. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe.

Izba Reprezentantów i Senat są organami władzy ustawodawczej. P F Prezydent zatwierdza akty prawne uchwalone przez Izbę Reprezentantów i Senat. P F

(8)

Zadanie 15.

Przyporządkuj każdemu z podanych dowódców odpowiadające im bitwy, wybierając spośród oznaczonych literami A–C. W tabeli zaznacz litery, którymi oznaczono wybrane bitwy.

15.1. Tadeusz Kościuszko A B C

15.2. Józef Poniatowski A B C

A. Bitwa pod Maciejowicami.

B. Bitwa pod Ostrołęką.

C. Bitwa pod Raszynem.

Zadanie 16.

Spośród poniżej podanych wydarzeń oznaczonych literami A–D wybierz wydarzenie chronologicznie pierwsze i wydarzenie chronologicznie ostatnie. W tabeli zaznacz litery, którymi oznaczono wybrane wydarzenia.

16.1. Wydarzenie chronologicznie pierwsze A B C D

16.2. Wydarzenie chronologicznie ostatnie A B C D

A. Józef Poniatowski obejmuje komendę nad wojskiem Księstwa Warszawskiego.

B. Piotr Wysocki zakłada sprzysiężenie w Szkole Podchorążych Piechoty.

C. Romuald Traugutt zostaje dyktatorem powstania narodowego.

D. Jan Henryk Dąbrowski staje na czele Legionów Polskich.

Zadanie 17.

Oceń, czy poniższe zdania przedstawiają przyczynę, czy skutek powstania listopadowego. Wybierz P, jeśli zdanie to przyczyna, lub S – jeśli skutek.

Likwidacja odrębnej armii Królestwa Polskiego P S

Łamanie swobód gwarantowanych w Konstytucji Królestwa Polskiego P S

(9)

Otto Bismarck, 29 stycznia 1886 r.

Powinniśmy pomnożyć ludność niemiecką, uszczuplić polską. [...] Są Polacy i na Śląsku, ale niebezpieczeństwo grozi głównie w Poznańskiem, gdzie wielcy właściciele ziemscy [Po- lacy] posiadają jeszcze około 650 tys. hektarów ziemi. Według moich obliczeń kosztować to może jakieś sto milionów talarów. [...]

Źródło: Poznańskie, Pomorze, Warmia i Mazury w latach 1864–1914.

Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, nr 41, oprac. W. Jakóbczyk, J. Wiśniewski, Warszawa 1960.

Zadanie 18.

Dążąc do realizacji przedstawionego w tekście celu, władze niemieckie A. pozbawiły Polaków praw politycznych.

B. utworzyły Komisję Kolonizacyjną.

C. przesiedlały Polaków w głąb Niemiec.

D. nakazały uwłaszczenie polskich chłopów.

Wykres do zadania 19.

Ludność miejska w wybranych krajach europejskich (w odsetkach ogółu ludności)

Na podstawie: E. Kaczyńska, K. Pisowicz, Wykłady z powszechnej historii gospodarczej, Warszawa 1977.

Zadanie 19.

Oceń, czy poniższe zdania dotyczące danych z wykresu są prawdziwe, czy fałszywe.

Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe.

Przedstawione dane statystyczne świadczą o postępującym procesie urbanizacji. P F Ukazane na wykresie zmiany są skutkiem rewolucji przemysłowej. P F

(10)

Odezwa Piotrogrodzkiej Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich 27/14 III 1917 r.

[...] Zawiadamiając Naród Polski o tym zwycięstwie wolności nad ogólnorosyjskim żan- darmem, Piotrogrodzka Rada Delegatów Robotniczych i Żołnierskich oświadcza, że demokra- cja w Rosji stoi na stanowisku uznania samookreślenia politycznego narodów, i oznajmia, że Polska ma prawo do całkowitej niepodległości pod względem państwowo-międzynarodowym.

[...]

Bracia Polacy! I dla Was wybiła godzina wielkiego rozstrzygnięcia. Wolna Rosja powo- łuje Was do swych szeregów do walki o wolność narodu. Naród rosyjski, który zrzucił jarzmo, uznaje i dla polskiego narodu braterskiego pełne prawo stanowienia o swym losie z własnej woli. Wierny umowom ze sprzymierzonymi, wierny całemu planowi walki przeciw zaczep- nemu germanizmowi, Rząd Tymczasowy współdziała w tworzeniu niepodległego państwa polskiego, złożonego z tych wszystkich obszarów, których ludność jest w większości polska, w zamian za rękojmię pokoju w przyszłej przebudowanej Europie.

Połączone z Rosją za pomocą wolnej unii militarnej państwo polskie tworzyć będzie mocny wał przeciw naciskowi mocarstw centralnych na narody słowiańskie.

Źródło: E. Lenard, Z. Morawski, A. Żuberek, Historia w tekstach źródłowych dla licealistów, Warszawa 2003, s. 108–109.

Zadanie 20.

Uzupełnij poniższy tekst, przyporządkowując każdemu zdaniu właściwą odpowiedź spośród podanych.

Odezwa została wydana 20.1. ___. Piotrogrodzka Rada przyznawała Polakom prawo do 20.2. ___. Zgodnie z odezwą Rosja miała 20.3. ___.

20.1. A. za panowania cara

Mikołaja II B. po wprowadzeniu

republiki w Rosji C. w okresie rządów bolszewickich 20.2. A. uzyskania autonomii

w obrębie Rosji B. posiadania własnego

państwa C. wstępowania do armii rosyjskiej

20.3. A. kontynuować wojnę

z Niemcami B. zawrzeć przymierze

z państwami centralnymi C. wycofać swoje wojska z wojny

Zadanie 21.

Sędziów w Polsce powołuje A. Prezydent Rzeczypospolitej.

B. Prezes Rady Ministrów.

C. minister sprawiedliwości.

D. Krajowa Rada Sądownictwa.

(11)

Janek i jego młodsza siostra nieustannie kłócą się o to, które z nich ma wynosić śmieci.

Poniżej zapisano cztery sposoby rozwiązania tego problemu.

1. Janek postanowił sam wynosić śmieci. Uważa, że na młodsze rodzeństwo nigdy nie można liczyć.

2. Rodzice podjęli decyzję o niepłaceniu dzieciom kieszonkowego, jeśli nie będą wywią- zywać się z obowiązku.

3. Ania została zmuszona do ustąpienia bratu i sama wynosi śmieci. Jest przekonana, że spór ze starszym rodzeństwem zawsze kończy się przegraną.

4. Rodzeństwo przygotowało grafik dyżurów – dzieci będą wynosić śmieci na zmianę.

Zadanie 22.

Rozwiązanie konfliktu określane kompromisem osiągnięto w sytuacji oznaczonej numerem

A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.

Tabela do zadania 23.

Wyniki sondażu opinii publicznej

Stosunek do człon- kowstwa Polski

w UE*

Gospodarki różnych krajów są coraz bardziej powiązane ze sobą, zależne od siebie. Istnieje dużo międzynarodowych firm działających w wielu krajach, a gospodarka rozwija się swobodnie ponad granica- mi państw.

Czy Pana(i) zdaniem, jest to zjawisko pozytywne czy negatywne?

Pozytywne Negatywne Ani pozytywne,

ani negatywne Trudno powie- dzieć dane w procentach

Zwolennicy 62 14 11 13

Przeciwnicy 29 31 14 26

Niezdecydowani 25 7 15 53

*UE – Unia Europejska Na podstawie: http://www.cbos.pl (BS/5/2004).

Zadanie 23.

Oceń, czy poniższe zdania dotyczące wyników sondażu opinii publicznej są prawdziwe, czy fałszywe. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe.

Ponad połowa respondentów będących zwolennikami członkowstwa Polski w UE

pozytywnie ocenia zjawisko globalizacji ekonomicznej. P F Większość respondentów mających niezdecydowany stosunek do członkowstwa

Polski w UE ma negatywny stosunek do zjawiska globalizacji ekonomicznej. P F

(12)

Zadanie 24.

Przyporządkuj każdemu z podanych opisów odpowiadający mu organ Organizacji Narodów Zjednoczonych, wybierając spośród oznaczonych literami A–C. W tabeli zaznacz litery, którymi oznaczono wybrany organ ONZ.

24.1. Składa się z 5 stałych członków ONZ oraz 10 członków niestałych, wybieranych na 2 lata. Decyduje o podjęciu działań w celu przywró- cenia międzynarodowego pokoju.

A B C

24.2. Jest głównym organem plenarnym ONZ składającym się z reprezen- tantów wszystkich państw członkowskich. Uchwala budżet, decyduje o przyjęciu do organizacji nowych członków.

A B C

A. Sekretarz generalny.

B. Zgromadzenie Ogólne.

C. Rada Bezpieczeństwa.

(13)

Brudnopis

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .