"Wojownicy sarmaccy", Szymon Starowolski, przekł. i wstęp Jerzy Starnawski, Warszawa 1979 : [recenzja]

Sierocka, Maria

"Wojownicy sarmaccy", Szymon

Starowolski, przekł. i wstęp Jerzy

Starnawski, Warszawa 1979 : [recenzja]

1980

Artykuł umieszczony jest w kolekcji cyfrowej bazhum.muzhp.pl,

gromadzącej zawartość polskich czasopism humanistycznych

i społecznych, tworzonej przez Muzeum Historii Polski w Warszawie

w ramach prac podejmowanych na rzecz zapewnienia otwartego,

powszechnego i trwałego dostępu do polskiego dorobku naukowego

i kulturalnego.

Artykuł został opracowany do udostępnienia w Internecie dzięki

wsparciu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach

dofinansowania działalności upowszechniającej naukę.

190

cego K m ity (z zachow anego w niewielu egzem plarzach w ydania krakow skiego M . ScharfTenberga z 1591 r.) oraz przekład filologiczny wierszy A ndrzeja Loaechiusa autorstw a Zofii Myśliwiec.

Oprócz dużej wartości bibliologicznej, historycznej i językoznawczej pozycja ta, dzięki niezwykle starannem u opracow aniu graficznemu, m a także niewątpliwy w alor bibliofilski.

M k . W.

Szymon S t a r o w o l s k i , Wojownicy sarmaccy, przekład i w stęp Jerzy S t a r ­ n a w s k i , W ydaw nictwo M O N , W arszaw a 1979, s. 296.

P o „Setniku pisarzów polskich” (1970) i „Polsce alb o opisaniu położenia K rólestw a Polskiego” (1976) otrzym aliśm y kolejny przekład dzieła Szym ona S t a r o w o l s k i e g o : „Sarm atiae bellatores” . Z ostało ono w ydane p o ra z pierwszy jeszcze z a życia pisarza w roku 1631, druga zaś edycja była dziełem w rocławskiego wydawcy W ilhelm a Bogum iła K o m a (1733). K sięga Starowolskiego je st zestawem 129 biogram ów „w ojow ników sarm ackich” , w śród których znalazły się sylwetki władców, dow ódców i łudzi, których uw ażał a u to r z a szczególnie zasłu­ żonych dla dziejów oręża polskiego. Swoje who is who, czyli — ja k to określa Starow olski — „pochwały m ężów słynących męstwem wojennym w pamięci naszej lub naszych pradziadów ” , rozpoczyna od biogram u M ieszka I, kończy zaś n a K aro lu Chodkiew iczu i Stefanie Chmie­ lnickim . U kład książki, w zasadzie chronologiczny, posiada jed n ak pewne odstępstw o, dotyczy to zwłaszcza zestawień charakterystyk przedstawicieli rodów . Zdaniem au to ra w stępu i prze­ k ła d u „W ojownicy Sarm accy” nie są dziełem w pełni oryginalnym , są kom pilacją, w której w idać zapożyczenia z wcześniejszych prac, m .in. M arcina Bielskiego, M arcina K rom era czy M acieja Stryjkow skiego. Bliższe inform acje o tradycjach biografistyki polskiej, przejawach literackiej działalności Starowolskiego i jego koncepcji historyczno-literackiej zaw arte są w obszer­ ny m wstępie pió ra J. S t a r n a w s k i e g o . Tekst dzieła w ydany został starannie i urozm aicony reprodukcjam i portretów władców pochodzącym i z książki S. N eugeftauera „leones et vitae principům а с regum P oloniae” o raz reprintam i niektórych fragm entów oryginału pierwszego w ydania z ro k u 1631.

M . S .

Ssyika i obszczesiwienno-politiczeskaja żizń w Sibiři ( X V I I I — naczalo X X w .),

red. Ł. M . G o r i u s z k i n , A kadiem ija N auk SSSR. Sibirskoje Otdielienije, Izdatiel- stw o „ N a u k a '’, N ow osibirsk 1978, s, 332.

Zbiór składa się z 14 artykułów o zróżnicowanym ch arakterze; znajdują się w śród nich przeglądy historiografii, omówienia poszczególnych źródeł, szkice biograficzne i próby syntetycz­ nego opracow ania w ybranych zagadnień mieszczących się w ram ach tytułu. Jest to ju ż drugi tom studiów i m ateriałów , przygotow any głównie, przez badaczy z N ow osybirska i Irkucka (zob. recenzję t. I p ió ra E. N otkow skiej P H t. LXV1I, 1976, z, 3, s. 488—491). Większość tekstów dotyczy drugiej połow y X IX wieku.

A rtykuł Ł. A . U s z a k o w e j („N arodniczeskaja sibirskaja ssyłka 70— 90 godow X IX wieka w sowietskoj istoriografii 50— 70 'godow ”, s. 8— 53) spraw ia wrażenie, że skrótow y prze­ gląd odnośnej literatury je s t d la autorki pretekstem do polem iki z niektórym i jej twierdze­ niam i. Spór dotyczy przem ian w postaw ach zesłanych narodników , zakresu ich wpływu na miejscową ludność i zasięgu działalności kulturalno-ośw iatow ej. T a ostatnia jest tem atem dwóch szczegółowych opracow ań, których autorzy skupiają uwagę n a udziale zesłańców w rozw oju lokalnej prasy ( Ł .P . S o s n o w s k a j a , ^U czastije politiczeskich ssylnych w izdanii «Sibirskogo żurnala» i «Sibirskogo obozrienija»” , s. 92— 109; N . P. M a t c h a n o w a , „Sotrudni- czestwo politiczeskich ssylnych i obszczestwiennych diejatielej W ostocznoj Sibiri w «Irkutskich gubiernskich w iedom ostiach» w 1857— 1860 godach” , s. 205— 223). M ow a tu oczywiście