Dr Andrzej Jabłoński
EMERYTURY I RENTY
Ryzyko emerytalne
Zasady ustalania wysokości świadczeń zależą od przyjętej
formuły wymiaru emerytur i rent, tzn.
albo tzw. systemu zdefiniowanego świadczenia albo tzw. systemu
zdefiniowanej składki.
Pierwszy system charakteryzuje się ustawowym określeniem parametrów przyszłego świadczenia, na wysokość którego wpływ mają zarówno
elementy indywidualne emerytury lub renty (staż pracy i wysokość
zarobków), jak i elementy stałe (tzw.
część socjalna świadczenia - 24%
kwoty bazowej)
system zdefiniowanej składki polega na uzależnieniu wysokości przyszłego świadczenia od kwoty składek
zgromadzonych na koncie
ubezpieczonego w całym okresie ubezpieczenia (metoda
proporcjonalna)
Założenia i cele reformy emerytalnej
CELE REFORMY EMERYTALNEJ:
zróżnicowanie źródeł emerytur, jednocześnie ożywienie rynku kapitałowego i bezpieczeństwo (problem
demograficzny, starzenie się społeczeństwa, problem przywilejów emerytalnych dla wielu grup zawodowych)
będzie zależała od wysokości opłaconych przez pracownika składek i długości czasu pracy, a nie od zmieniających się przepisów,
zachowanie gwarancji ubezpieczeniowej dla obecnych świadczeniobiorców,
zapewnienie jak najwyższego, możliwego poziomu
świadczeń przyszłym pokoleniom, świadczeń chronionych przed inflacją, adekwatnych do wcześniej uzyskiwanych zasobów,
system ten nie będzie wymagał dofinansowania z budżetu, ale będzie wspierał rozwój gospodarczy Polski
Założenia zreformowanego systemu emerytalnego
Filarowa konstrukcja
Stary system to tzw. System zdefiniowanego świadczenia
Emerytura w całości wypłacana z FUS
Nowa emerytura to tzw. System zdefiniowanej składki
Emerytura finansowana z 3 segmentów (filarów)
3 filary
I FUS (zarządzany przez ZUS,
obowiązkowy, publiczny, metoda repartycyjna)
II OFE (obowiązkowy, prywatny, metoda kapitałowa)
III IKE, PPE (dobrowolny, prywatny)
W zależności od daty urodzenia ubezpieczonego wyróżniamy emerytury:
* przyznawane na starych zasadach - dla
górników i ubezpieczonych urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r. oraz dla niektórych
ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., a przed dniem 1 stycznia 1969 r., o ile do końca 2008 r. spełnli warunki z art. 46, 47 i 50;
* przyznawane na nowych zasadach - dla
ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., w tym emerytury pomostowe i
kapitałowe.
Emerytura w systemie
zdefiniowanego świadczenia
Dla osób urodzonych przed 01.01.1949 r.
Dla osób urodzonych w latach 1949- 1968 które wybrały ten system
jest wygaszana
Od 1 stycznia 2009 r. osoby urodzone po 31.12.1948 r. mogą nabyć
emeryturę tylko na podstawie art.
184 u.e.r. FUS
System zdefiniowanego świadczenia
Nabycie prawa do emerytury zależy od:
- osiągnięcia wieku emerytalnego
Stażu ubezpieczeniowego
Emerytura w systemie
zdefiniowanego świadczenia
Wymiar emerytury:
E=24%Kb+(s x 1,3%P)+(ns x 0,7%P)
Kb- kwota bazowa
S – okresy składkowe
Ns - okresy nieskładkowe
P- podstawa wymiaru
Kb- część stała, socjalna, jest wyrazem solidaryzmu
Wysokość świadczenia zależy od stażu ubezpieczeniowego oraz osiąganych zarobków
Emerytura w systemie zdefiniowanej składki
Z czasem obejmie wszystkich ubezpieczonych
Nabycie prawa do emerytury zależy wyłącznie od osiągnięcia wieku
Nie jest wymagany staż
ubezpieczeniowy (wyjątek:
wymagany jest dla emerytury minimalnej)
Emerytura minimalna
Art. 87. 1. W przypadku gdy emerytura przysługująca z FUS, łącznie z okresową emeryturą kapitałową, albo
emerytura przysługująca z Funduszu określona w art. 26, jest niższa niż minimalna, emeryturę przysługującą z
Funduszu, w tym emeryturę ustaloną ze zwiększeniem, o którym mowa w art. 26a, podwyższa się w taki sposób, aby suma tych świadczeń nie była niższa od tej kwoty, o ile
ubezpieczony:
1) mężczyzna - osiągnął wiek emerytalny, o którym mowa w art. 24 ust. 1b, i ma okres składkowy i nieskładkowy
wynoszący co najmniej 25 lat,
2) kobieta - osiągnęła wiek emerytalny, o którym mowa w art. 24 ust. 1a, i ma okres składkowy i nieskładkowy
wynoszący co najmniej 25 lat,
Emerytura w systemie zdefiniowanej składki
Wymiar emerytury:
E=
S- suma składek
Kp – kapitał początkowy
Js – jednorazowa składka
Dtz – średnie dalsze trwanie życia
Wysokość emerytury zależy
wyłącznie od wysokości zebranych składek i długości życia
Emerytura w calości wypłacana jest przez ZUS
DODATKI DO EMERYTUR I RENT
Art. 75. 1. Dodatek pielęgnacyjny przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty, jeżeli osoba ta została uznana za całkowicie
niezdolną do pracy oraz do
samodzielnej egzystencji albo ukończyła 75 lat życia
Wysokość: 208,17 zł
Emerytura kapitałowa
Przysługuje ze środków
zgromadzonych w OFE (z później
zaewidencjonowanych na subkoncie)
Emerytury kapitałowe przysługują
osobom mającym ustalone prawo do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Na wniosek ubezpieczonego
Decyzja ZUS
Emerytura okresowa
Emerytura okresowa
Ze środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a u.sus
adresowana wyłącznie do ubezpieczonych/członków OFE- kobiet, które osiągnęły powszechny wiek emerytalny
Okresowa emerytura kapitałowa przysługuje członkowi otwartego funduszu emerytalnego do ukończenia 67 roku życia (lub przejściowo wcześniej)
charakter przejściowy -jej pobieranie zakończy się wraz z ukończeniem 67. roku życia
Emerytura okresowa
Członek OFE (kobieta) nabywa prawo do OEK w razie łącznego spełnienia dwóch warunków:
- osiągnął powszechny wiek emerytalny określony w
art. 24 ust. 1a ustawy o e.r. FUS, tj. wiek emerytalny dla kobiet (60 lat i więcej) stopniowo, w latach 2013-2040, podwyższany do pułapu 67 lat,
- po drugie, ustalenie prawa do OEK zależy także od tego, czy na subkoncie w ZUS znajduje się odpowiednia kwota środków, tj. nie mniejsza od 20-krotności kwoty dodatku pielęgnacyjnego, o którym mowa w art. 75 ust. 2 ustawy o e.r. FUS (od dnia 1 marca 2014 r. - 4135,20 zł, tj. 20 ×
206,76 zł).
Związek pomiędzy emerytura z FUS a OEK uwidacznia się w:
- przyznawaniu OEK (art. 12 ust. 2 ustawy o e.k.),
- ponownym ustalenia wysokości OEK (art. 25 ust. 2 ustawy o e.k.)
- wypłacie OEK, tj. zgodjmie art. 30 ust. 2 ustawy o e.k., emerytury kapitałowe są wypłacane wraz z emeryturą lub rentą; w konsekwencji nie ma możliwości samodzielnego pobierania OEK.
Prawo do okresowej emerytury kapitałowej wygasa:
1) w przypadku śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego;
2) z dniem poprzedzającym dzień, w którym członek otwartego funduszu emerytalnego
ukończył 67. rok życia, z zastrzeżeniem art. 7 ust.
2a;
3) w przypadku wyczerpania środków zewidencjonowanych na subkoncie.
Wysokość okresowej emerytury kapitałowej stanowi iloraz kwoty środków zewidencjonowanych na subkoncie ustalonych na dzień i średniego dalszego trwania życia
Emerytura pomostowa
Art.. 24 ust. 2 u.e.r. FUS Dla ubezpieczonych, urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, z wyjątkiem
ubezpieczonych mających prawo do emerytury na
warunkach określonych w art. 32, 33, 39, 40, 46, 50, 50a i 50e, 184 oraz w art. 88 ustawy, o której mowa w art. 150, zostaną ustanowione emerytury pomostowe.
USTAWA z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (weszła w życie 1 stycznia 2009 r.)
Ma charakter pomostowy, tj. przysługuje tylko do czasu osiągnięcia powszechnego wieku
emerytalnego
Warunki nabycia prawa do EP
Art. 4. Prawo do emerytury pomostowej przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:
1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;
2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;
3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;
4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;
5) przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33ustawy o emeryturach i rentach z FUS;
6) po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;
7) nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.
