Dr Andrzej Jabłoński Dr Andrzej Jabłoński

(1)

Dr Andrzej Jabłoński Dr Andrzej Jabłoński

Wypadki przy pracy Wypadki przy pracy

Choroby zawodowe

(2)

Ubezpieczenie wypadkowe Ubezpieczenie wypadkowe

 - zakres podmiotowy - zakres podmiotowy

 - składka - składka

(3)

Przedmiot ochrony Przedmiot ochrony

 Ryzyka ubezpieczenia wypadkowego Ryzyka ubezpieczenia wypadkowego

- - wypadek przy pracy - wypadek przy pracy

- - choroba zawodowa - choroba zawodowa

(4)

Pojęcie wypadku przy pracy Pojęcie wypadku przy pracy

 Przepis art. 3 ust. 1 ustawy Przepis art. 3 ust. 1 ustawy

wypadkowej uznaje za wypadek przy wypadkowej uznaje za wypadek przy

pracy zdarzenie, które jednocześnie pracy zdarzenie, które jednocześnie

spełnia następujące kryteria:

1)jest nagłe, 1)jest nagłe,

2) wywołane przyczyną zewnętrzną, 2) wywołane przyczyną zewnętrzną,

3)powodujące uraz lub śmierć oraz 3)powodujące uraz lub śmierć oraz

4) pozostaje w związku z pracą.

(5)

Nagłość zdarzenia Nagłość zdarzenia

 Cechę nagłości należy odnieść do Cechę nagłości należy odnieść do czasu działania czynnika

czasu działania czynnika

zewnętrznego na organizm zewnętrznego na organizm

człowieka.

 Nagłość zdarzenia nie odnosi się Nagłość zdarzenia nie odnosi się natomiast do jego skutków (urazu, natomiast do jego skutków (urazu,

śmierci, a w kontekście

śmierci, a w kontekście art. 57b art. 57b - - niezdolności do pracy).

niezdolności do pracy).

(6)

Nagłość zdarzenia Nagłość zdarzenia

 Nagłość" zdarzenia powodującego Nagłość" zdarzenia powodującego wypadek przy pracy charakteryzuje wypadek przy pracy charakteryzuje

się zaskoczeniem pracownika, jest się zaskoczeniem pracownika, jest

czymś nieprzewidywalnym, czymś nieprzewidywalnym,

nieoczekiwanym, raptownym

(7)

Nagłość zdarzenia Nagłość zdarzenia

 wykładnia językowa - "nagłość" wykładnia językowa - "nagłość"

oznacza jednorazowe, doraźne oznacza jednorazowe, doraźne

działanie zjawiska powodującego działanie zjawiska powodującego

uraz lub śmierć pracownika.

 Założeniem przyświecającym Założeniem przyświecającym

prawodawcy było jednak objęcie jak prawodawcy było jednak objęcie jak

największej liczby pracowników największej liczby pracowników

prawem do świadczeń z tytułu prawem do świadczeń z tytułu

doznanego wypadku przy pracy.

(8)

Nagłość zdarzenia Nagłość zdarzenia

 II UKN 24/99 II UKN 24/99 wyrok SN wyrok SN 1999.06.30 1999.06.30

 OSNP 2000/18/697 OSNP 2000/18/697

 Zdarzenie będące istotnym zewnętrznym czynnikiem Zdarzenie będące istotnym zewnętrznym czynnikiem

wywołującym negatywną reakcję organizmu i stanowiące wywołującym negatywną reakcję organizmu i stanowiące przyczynę wypadku przy pracy, posiada cechę nagłości przyczynę wypadku przy pracy, posiada cechę nagłości tylko wtedy, gdy przebiega w czasie nie dłuższym niż tylko wtedy, gdy przebiega w czasie nie dłuższym niż trwanie dnia pracy.

trwanie dnia pracy.

 II UKN 523/98 II UKN 523/98 wyrok SN wyrok SN 1999.03.18 1999.03.18

 OSNP 2000/10/396... OSNP 2000/10/396...

 Nie jest wypadkiem przy pracy zdarzenie, którego Nie jest wypadkiem przy pracy zdarzenie, którego

następstwa chorobowe występują po okresie znacznie następstwa chorobowe występują po okresie znacznie przekraczającym jedną dniówkę roboczą

przekraczającym jedną dniówkę roboczą . .

(9)

Nagłość zdarzenia Nagłość zdarzenia

 wyrok SN z dnia 3 lipca 2001 r., II UKN wyrok SN z dnia 3 lipca 2001 r., II UKN 465/00 (OSNP 2003, nr 7, poz. 185)

465/00 (OSNP 2003, nr 7, poz. 185)

 Nie odpowiada wymaganiom definicji Nie odpowiada wymaganiom definicji wypadku przy pracy odległe w czasie, wypadku przy pracy odległe w czasie,

niekorzystne działanie na organizm niekorzystne działanie na organizm

pracownika czynników zewnętrznych, pracownika czynników zewnętrznych,

nawet jeżeli ich następstwem jest nawet jeżeli ich następstwem jest

przyspieszenie rozwoju zmian przyspieszenie rozwoju zmian

chorobowych

(10)

 II UKN 425/99 II UKN 425/99 wyrok SN wyrok SN 2000.02.16

2000.02.16

 OSNP 2001/16/521... OSNP 2001/16/521...

 Ukąszenie przez kleszcza powodujące Ukąszenie przez kleszcza powodujące zachorowanie na boreliozę może być zachorowanie na boreliozę może być

traktowane jako nagłe zdarzenie wywołane traktowane jako nagłe zdarzenie wywołane

przyczyną zewnętrzną, które wiąże się z przyczyną zewnętrzną, które wiąże się z

pracą i może być kwalifikowane jako pracą i może być kwalifikowane jako

wypadek przy pracy

(11)

 II UKN 349/98 II UKN 349/98 wyrok SN wyrok SN 1998.12.08

1998.12.08

 OSNP 2000/2/78 OSNP 2000/2/78

 Długotrwałe oddziaływanie na organizm Długotrwałe oddziaływanie na organizm pracownika szkodliwych warunków

pracownika szkodliwych warunków zatrudnienia, które doprowadza do zatrudnienia, które doprowadza do

nagłego ujawnienia się skutku nagłego ujawnienia się skutku

chorobowego nie jest wypadkiem przy chorobowego nie jest wypadkiem przy

pracy w rozumieniu ustawy.

(12)

Zewnętrzna przyczyna zdarzenia Zewnętrzna przyczyna zdarzenia

 Przez przyczynę zewnętrzną należy Przez przyczynę zewnętrzną należy rozumieć zewnętrzny czynnik

rozumieć zewnętrzny czynnik sprawczy wypadku

sprawczy wypadku

 Przyczyna nie może pochodzić z Przyczyna nie może pochodzić z

organizmu pracownika dotkniętego organizmu pracownika dotkniętego

zdarzeniem

(13)

 Wymaganie, aby uraz został Wymaganie, aby uraz został spowodowany czynnikiem

spowodowany czynnikiem zewnętrznym wskazuje na zewnętrznym wskazuje na

konieczność związku przyczynowego konieczność związku przyczynowego

między urazem i czynnikiem między urazem i czynnikiem

pochodzącym spoza organizmu pochodzącym spoza organizmu

poszkodowanego

(14)

 uraz, który następuje wyłącznie na uraz, który następuje wyłącznie na skutek nagłego rozwoju (ujawnienia skutek nagłego rozwoju (ujawnienia

się, pogorszenia, pogłębienia) się, pogorszenia, pogłębienia)

schorzeń samoistnych, schorzeń samoistnych,

wewnętrznych stwierdzanych u wewnętrznych stwierdzanych u

poszkodowanego przed wypadkiem, poszkodowanego przed wypadkiem,

bez zadziałania czynnika bez zadziałania czynnika

zewnętrznego, nie jest skutkiem zewnętrznego, nie jest skutkiem

wypadku

(15)

 Uraz spowodowany wyłącznie przyczyną Uraz spowodowany wyłącznie przyczyną wewnętrzną, mającą swe źródło w stanie wewnętrzną, mającą swe źródło w stanie chorobowym poszkodowanego, pozbawia chorobowym poszkodowanego, pozbawia

zdarzenie cechy wypadku ze względu na zdarzenie cechy wypadku ze względu na

brak przyczyny zewnętrznej. Uraz doznany brak przyczyny zewnętrznej. Uraz doznany

wyłącznie na skutek przyczyny tkwiącej w wyłącznie na skutek przyczyny tkwiącej w

organizmie pracownika może się bowiem organizmie pracownika może się bowiem zdarzyć w każdych okolicznościach, a nie zdarzyć w każdych okolicznościach, a nie

tylko w pracy.

(16)

Zewnętrzna przyczyna zdarzenia Zewnętrzna przyczyna zdarzenia

 w doktrynie definiuje się ją jako w doktrynie definiuje się ją jako

szkodliwe zewnętrzne działanie na szkodliwe zewnętrzne działanie na osobę ubezpieczonego (J. Jończyk, osobę ubezpieczonego (J. Jończyk,

Prawo..., op. cit.

Prawo..., op. cit. , s. 236), przyczynę , s. 236), przyczynę stanowiącą źródło wypadku, leżącą stanowiącą źródło wypadku, leżącą

poza organizmem pracownika (Z.

Salwa)

(17)

Zewnętrzna przyczyna zdarzenia Zewnętrzna przyczyna zdarzenia

 Przyczyną zewnętrzną wypadku Przyczyną zewnętrzną wypadku

może być każdy czynnik zewnętrzny, może być każdy czynnik zewnętrzny,

który jest zdolny wywołać w który jest zdolny wywołać w

istniejących warunkach szkodliwe istniejących warunkach szkodliwe

skutki, w tym także pogorszyć stan skutki, w tym także pogorszyć stan

zdrowia pracownika dotkniętego już zdrowia pracownika dotkniętego już

schorzeniem samoistnym

(18)

Zewnętrzna przyczyna zdarzenia Zewnętrzna przyczyna zdarzenia

 Przyczynami zewnętrznymi wypadków Przyczynami zewnętrznymi wypadków mogą być np. czynniki mechaniczne, mogą być np. czynniki mechaniczne,

atmosferyczne (i szerzej - działania sił atmosferyczne (i szerzej - działania sił

przyrody), działania lub zaniechania osób przyrody), działania lub zaniechania osób

trzecich, a nawet - w konkretnych trzecich, a nawet - w konkretnych

sytuacjach - czynniki niematerialne takie sytuacjach - czynniki niematerialne takie

jak stres, nadmierny wysiłek itd.

 Przyczyną zewnętrzną może być też praca Przyczyną zewnętrzną może być też praca i czynności samego poszkodowanego (zob.

i czynności samego poszkodowanego (zob.

wyrok SN z 28.4.2005 r.,

wyrok SN z 28.4.2005 r., I I UK 257/04 UK 257/04

(19)

Zewnętrzna przyczyna zdarzenia Zewnętrzna przyczyna zdarzenia

 III PR 33/80 III PR 33/80 wyrok SN wyrok SN 1980.06.16 1980.06.16

 LEX nr 14532 LEX nr 14532

 Przyczyną zewnętrzną może być nawet niefortunny odruch Przyczyną zewnętrzną może być nawet niefortunny odruch pracownika - jego nieskoordynowane poruszenie się

pracownika - jego nieskoordynowane poruszenie się powodujące potknięcie się i upadek nawet na gładkiej powodujące potknięcie się i upadek nawet na gładkiej

powierzchni.

 Wyłączenie przyczyny zewnętrznej przy wypadku Wyłączenie przyczyny zewnętrznej przy wypadku

pracownika w czasie i miejscu pracy, który nastąpił w takich pracownika w czasie i miejscu pracy, który nastąpił w takich

okolicznościach, byłoby uzasadnione tylko wtedy, gdyby okolicznościach, byłoby uzasadnione tylko wtedy, gdyby

istniały podstawy do ustalenia, że upadek pracownika został istniały podstawy do ustalenia, że upadek pracownika został

spowodowany jego schorzeniem łączącym się np. ze spowodowany jego schorzeniem łączącym się np. ze

skłonnością do omdleń lub zakłóceń równowagi

(20)

Zewnętrzna przyczyna zdarzenia Zewnętrzna przyczyna zdarzenia

wypadek komunikacyjny wypadek komunikacyjny

 II UKN 529/97 wyrok SN 1998.02.18 II UKN 529/97 wyrok SN 1998.02.18

 OSNP 1999/4/144 OSNP 1999/4/144

 Wypadek wskutek poślizgu samochodu Wypadek wskutek poślizgu samochodu jest spowodowany przyczyną zewnętrzną jest spowodowany przyczyną zewnętrzną w rozumieniu ustawy wypadkowej, a fakt, w rozumieniu ustawy wypadkowej, a fakt,

że doszło do niego wyłącznie na skutek że doszło do niego wyłącznie na skutek

nadmiernej prędkości i nieostrożności nadmiernej prędkości i nieostrożności

poszkodowanego pracownika może mieć poszkodowanego pracownika może mieć

jedynie wpływ na zakres uprawnień jedynie wpływ na zakres uprawnień

odszkodowawczych

(21)

 Wyrok Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2009 r.

2009 r.

 I UK 336/08 I UK 336/08



 W orzecznictwie SN utrwalony jest pogląd o W orzecznictwie SN utrwalony jest pogląd o szerokim rozumieniu przyczyny

szerokim rozumieniu przyczyny

zewnętrznej wypadku przy pracy. Niedopuszczalne zewnętrznej wypadku przy pracy. Niedopuszczalne jest przyjęcie, że jeżeli poszkodowany nie jest w jest przyjęcie, że jeżeli poszkodowany nie jest w stanie wykazać innej, dodatkowej przyczyny

stanie wykazać innej, dodatkowej przyczyny

zdarzenia (wypadku komunikacyjnego), to wynika zdarzenia (wypadku komunikacyjnego), to wynika z tego, że wyłączną przyczyną jest przyczyna

z tego, że wyłączną przyczyną jest przyczyna tkwiąca w organizmie pracownika.

tkwiąca w organizmie pracownika.

(22)

 Wystarczające do przyjęcia, że w danym Wystarczające do przyjęcia, że w danym przypadku zaistniała przyczyna

przypadku zaistniała przyczyna

zewnętrzna jest ustalenie, że uraz powstał zewnętrzna jest ustalenie, że uraz powstał

na skutek zjechania pojazdu z drogi i na skutek zjechania pojazdu z drogi i

uderzenia w betonowy przepust, choć uderzenia w betonowy przepust, choć przyczyną zdarzenia było zasłabnięcie przyczyną zdarzenia było zasłabnięcie

bądź zaśnięcie kierowcy (por. uzasadnienie bądź zaśnięcie kierowcy (por. uzasadnienie

wyroku z dnia 27 kwietnia 2009 r., wyroku z dnia 27 kwietnia 2009 r., I I

UK 336/08

UK 336/08 , Monitor Prawa Pracy 2009 nr , Monitor Prawa Pracy 2009 nr 8, s. 439)

8, s. 439)

(23)

 Nieostrożność kierowcy samochodu i Nieostrożność kierowcy samochodu i popełnione przez niego błędy w

popełnione przez niego błędy w

czasie jazdy nie mają znaczenia dla czasie jazdy nie mają znaczenia dla

oceny, że zdarzenie było wypadkiem oceny, że zdarzenie było wypadkiem

przy pracy, jeżeli miało charakter przy pracy, jeżeli miało charakter

nagły i pozostawało w związku z nagły i pozostawało w związku z

wykonywaną pracą (wyrok z dnia 15 wykonywaną pracą (wyrok z dnia 15

maja 2001 r.,

maja 2001 r., II II UKN 392/00 UKN 392/00 , OSNP , OSNP

(24)

Przyczyna mieszana Przyczyna mieszana

 Należy zaznaczyć, że przyczyna Należy zaznaczyć, że przyczyna

zewnętrzna nie musi być przyczyną zewnętrzna nie musi być przyczyną

wyłączną. Dla zakwalifikowania nagłego wyłączną. Dla zakwalifikowania nagłego

zdarzenia jako wypadku wystarczające zdarzenia jako wypadku wystarczające

jest, iż zewnętrzny czynnik sprawczy jest, iż zewnętrzny czynnik sprawczy

stanowić będzie tzw. współprzyczynę tego stanowić będzie tzw. współprzyczynę tego

zdarzenia.

 Przyczyna ta musi mieć charakter Przyczyna ta musi mieć charakter

sprawczy, być istotna i współdecydująca, sprawczy, być istotna i współdecydująca,

zasadnicza, dodatkowa i współistniejąca.

(25)

 Gdy przyczyny mają charakter mieszany, Gdy przyczyny mają charakter mieszany, do uznania zdarzenia za wypadek

do uznania zdarzenia za wypadek

wystarcza wykazanie, że bez czynnika wystarcza wykazanie, że bez czynnika

zewnętrznego nie doszłoby do szkodliwego zewnętrznego nie doszłoby do szkodliwego

skutku skutku

 wystarczy więc wykluczenie, że bez tego wystarczy więc wykluczenie, że bez tego czynnika zewnętrznego nie doszłoby do czynnika zewnętrznego nie doszłoby do skutku w postaci uszczerbku na zdrowiu skutku w postaci uszczerbku na zdrowiu

(wyrok z dnia 4 maja 1984 r., II PRN 6/84, (wyrok z dnia 4 maja 1984 r., II PRN 6/84,

Służba Pracownicza 1985 nr 1, s. 28)

(26)

 braku dowodów, że rolnik, który przy braku dowodów, że rolnik, który przy zrywaniu owoców spadł z drzewa,

zrywaniu owoców spadł z drzewa, chorował na zaburzenia równowagi chorował na zaburzenia równowagi

ze skłonnością do omdleń, nie można ze skłonnością do omdleń, nie można

wyłączyć istnienia zewnętrznej wyłączyć istnienia zewnętrznej

przyczyny wypadku (wyrok z dnia 30 przyczyny wypadku (wyrok z dnia 30

lipca 1997 r.,

lipca 1997 r., II II UKN 91/97 UKN 91/97 , OSNAPiUS , OSNAPiUS 1998 Nr 11, poz. 344).

1998 Nr 11, poz. 344).

(27)

Zawał serca.

 Zawał mięśnia sercowego jest Zawał mięśnia sercowego jest

skutkiem schorzenia samoistnego i skutkiem schorzenia samoistnego i

jego wystąpienie w czasie jego wystąpienie w czasie

wykonywania normalnych czynności wykonywania normalnych czynności

nie stwarza podstawy do przypisania nie stwarza podstawy do przypisania

temu zdarzeniu cech wypadku

(28)

 Zawał serca może być uznany za Zawał serca może być uznany za wypadek przy pracy, jeśli obok

wypadek przy pracy, jeśli obok schorzenia samoistnego, jego schorzenia samoistnego, jego

współsprawczą przyczyną był czynnik współsprawczą przyczyną był czynnik

zewnetrzny.

(29)

 Współsprawczą przyczyną Współsprawczą przyczyną

zewnętrzną zawału serca może być zewnętrzną zawału serca może być np. np.

 - nadmierny wysiłek - nadmierny wysiłek

 - stres - stres

(30)

 II UKN 70/96 II UKN 70/96 wyrok SN wyrok SN 1997.01.29

1997.01.29

 OSNP 1997/18/357 OSNP 1997/18/357

 Nadmierny wysiłek podczas pracy, który z Nadmierny wysiłek podczas pracy, który z największym prawdopodobieństwem,

największym prawdopodobieństwem, wespół z samoistnym nadciśnieniem wespół z samoistnym nadciśnieniem

tętniczym wywołał u pracownika udar tętniczym wywołał u pracownika udar

mózgu, stanowi przyczynę zewnętrzną mózgu, stanowi przyczynę zewnętrzną

wypadku

(31)

 III APr 63/95 wyrok z 1995.12.29 III APr 63/95 wyrok z 1995.12.29

 S.A. w Katowicach S.A. w Katowicach

 OSA 1997/1/2 OSA 1997/1/2

 Pojęcie "nadmiernego wysiłku" nie jest Pojęcie "nadmiernego wysiłku" nie jest

pojęciem abstrakcyjnym, które odnosi się pojęciem abstrakcyjnym, które odnosi się

do jakiegoś bliżej niesprecyzowanego do jakiegoś bliżej niesprecyzowanego

stopnia odporności fizycznej i psychicznej stopnia odporności fizycznej i psychicznej organizmu człowieka, lecz jest odnoszone organizmu człowieka, lecz jest odnoszone

do możliwości psychicznych i fizycznych do możliwości psychicznych i fizycznych

danego pracownika.

(32)

 wyrok SN z dnia 1 grudnia 2000 r., II wyrok SN z dnia 1 grudnia 2000 r., II UKN 107/00 (OSNP 2002, nr 14, poz.

UKN 107/00 (OSNP 2002, nr 14, poz.

342) 342)

 Praca świadczona przez kilka tygodni z Praca świadczona przez kilka tygodni z ewidentnym naruszeniem przez

ewidentnym naruszeniem przez

pracodawcę przepisów o czasie pracy (po pracodawcę przepisów o czasie pracy (po

70 godzin tygodniowo) może stanowić 70 godzin tygodniowo) może stanowić

przyczynę zewnętrzną doznanego przez przyczynę zewnętrzną doznanego przez

pracownika zawału serca jako wypadku pracownika zawału serca jako wypadku

przy pracy

(33)

 Zasada – wykonywanie zwykłych Zasada – wykonywanie zwykłych czynności pracowniczych nie może czynności pracowniczych nie może

stanowić przyczyny zewnętrznej stanowić przyczyny zewnętrznej

wypadku wypadku

 Ale…. Ale….

(34)

 II UKN 22/99 II UKN 22/99 wyrok SN wyrok SN 1999.06.30 1999.06.30

 OSNP 2000/18/696 OSNP 2000/18/696

 Ocena nadmierności wysiłku fizycznego wymaga Ocena nadmierności wysiłku fizycznego wymaga uwzględnienia możliwości fizycznych i

uwzględnienia możliwości fizycznych i

psychicznych pracownika, w tym jego wieku i psychicznych pracownika, w tym jego wieku i

kondycji w dniu wypadku, która zależy także od kondycji w dniu wypadku, która zależy także od

tego, czy pracownik przystąpił do pracy po tego, czy pracownik przystąpił do pracy po

okresie dłuższego odpoczynku (urlopu), czy też okresie dłuższego odpoczynku (urlopu), czy też

wykonywał ją przemęczony dotychczasową jej wykonywał ją przemęczony dotychczasową jej

intensywnością i rozmiarem oraz bez odpoczynku intensywnością i rozmiarem oraz bez odpoczynku

przez dłuższy czas.

(35)

 II PRN 3/91 II PRN 3/91 wyrok SN wyrok SN 1991.07.09

1991.07.09

 OSP 1992/11/263 OSP 1992/11/263

 Praca w normalnych warunkach może, Praca w normalnych warunkach może,

przy uwzględnieniu indywidualnego stanu przy uwzględnieniu indywidualnego stanu

psychicznego i faktycznego pracownika, psychicznego i faktycznego pracownika,

stanowić dla niego nadmierny wysiłek i stanowić dla niego nadmierny wysiłek i

stać się przyczyną zewnętrzną wypadku stać się przyczyną zewnętrzną wypadku

przy pracy

(36)

 III PRN 49/77wyrok SN z III PRN 49/77wyrok SN z 1977.12.09

1977.12.09

 OSP 1979/3/48 OSP 1979/3/48

 Dopuszczenie do pracy pracownika Dopuszczenie do pracy pracownika dotkniętego schorzeniem

dotkniętego schorzeniem

samoistnym, które w danym dniu samoistnym, które w danym dniu

czyniło go niezdolnym do pracy, czyniło go niezdolnym do pracy,

stanowi przyczynę zewnętrzną

(37)

 wyrok SN z dnia 19 czerwca 2001 r., wyrok SN z dnia 19 czerwca 2001 r., II UKN 419/00 (OSNP 2003, nr 5, poz.

II UKN 419/00 (OSNP 2003, nr 5, poz.

136) 136)

 Nadmierny wysiłek pracownika przy Nadmierny wysiłek pracownika przy dźwiganiu ciężarów może być uznany dźwiganiu ciężarów może być uznany

za zewnętrzną przyczynę wypadku za zewnętrzną przyczynę wypadku

przy pracy, także wtedy, gdy przy pracy, także wtedy, gdy

przestrzegane były normy określone przestrzegane były normy określone

w przepisach

(38)

stres stres

 Stres związany z wykonywaniem Stres związany z wykonywaniem obowiązków pracowniczych jest obowiązków pracowniczych jest

cechą tych obowiązków i nie może cechą tych obowiązków i nie może

być uznany za przyczynę zewnętrzną być uznany za przyczynę zewnętrzną

zawału serca, chyba że jest on zawału serca, chyba że jest on

nadmierny, a jego gwałtowny nadmierny, a jego gwałtowny

charakter jest wynikiem rażąco charakter jest wynikiem rażąco

nietypowych warunków pracy.

(39)

 III AUa 864/99 III AUa 864/99 wyrok s.apel. wyrok s.apel.

2000.02.22 2000.02.22

 w Warszawie w Warszawie

 OSA 2001/10/37... OSA 2001/10/37...

 Stres związany z wykonywaniem pracy Stres związany z wykonywaniem pracy

pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracowników zatrudnionych na stanowiskach

kierowniczych jest cechą tych obowiązków i jako kierowniczych jest cechą tych obowiązków i jako

taki nie może być uznany za przyczynę taki nie może być uznany za przyczynę

zewnętrzną wypadku przy pracy, chyba że jest zewnętrzną wypadku przy pracy, chyba że jest

nadmierny i został spowodowany nadzwyczajnymi nadmierny i został spowodowany nadzwyczajnymi

okolicznościami zaistniałymi w czasie i miejscu

(40)

 I PK 260/07 I PK 260/07 wyrok SN wyrok SN 2008.03.26 2008.03.26

 OSNP 2009/15-16/196 OSNP 2009/15-16/196

 Stres psychiczny pracownika wywołany Stres psychiczny pracownika wywołany

uprawnionym sposobem sprawowania funkcji uprawnionym sposobem sprawowania funkcji

kierowniczych przez jego przełożonego kierowniczych przez jego przełożonego

działającego z poszanowaniem godności działającego z poszanowaniem godności

pracownika (art. 111 k.p.) oraz respektującego pracownika (art. 111 k.p.) oraz respektującego

ukształtowane w zakładzie pracy zasady ukształtowane w zakładzie pracy zasady

współżycia społecznego (art. 94 pkt 10 k.p.) nie współżycia społecznego (art. 94 pkt 10 k.p.) nie

może być uznany za współprzyczynę sprawczą może być uznany za współprzyczynę sprawczą

wypadku przy pracy.

(41)

Brak zaświadczenia lekarskiego Brak zaświadczenia lekarskiego

 wyrok SN z dnia 7 lutego 2006 r., I UK wyrok SN z dnia 7 lutego 2006 r., I UK 192/05 (M.P.Pr. 2006, nr 5, poz. 269) 192/05 (M.P.Pr. 2006, nr 5, poz. 269)

 1. W związku z ustanowionym w art. 229 § 4 k.p. 1. W związku z ustanowionym w art. 229 § 4 k.p.

zakazem dopuszczenia pracownika do pracy bez zakazem dopuszczenia pracownika do pracy bez

aktualnego orzeczenia lekarskiego za zewnętrzną aktualnego orzeczenia lekarskiego za zewnętrzną przyczynę wypadku można przyjąć dopuszczenie przyczynę wypadku można przyjąć dopuszczenie

do pracy bez przeprowadzenia badań kontrolnych do pracy bez przeprowadzenia badań kontrolnych

lub na podstawie orzeczenia lekarskiego lub na podstawie orzeczenia lekarskiego

wydanego po upływie terminu obowiązującego do wydanego po upływie terminu obowiązującego do

przeprowadzenia tych badań albo w przypadku przeprowadzenia tych badań albo w przypadku

oczywistej błędności tego orzeczenia.

(42)

 I UK 35/07 I UK 35/07 wyrok SN wyrok SN 2007.07.03

2007.07.03

 OSNP 2008/15-16/235 OSNP 2008/15-16/235

 Dopuszczenie przez pracodawcę Dopuszczenie przez pracodawcę pracownika do pracy na podstawie pracownika do pracy na podstawie

wadliwego orzeczenia lekarskiego może wadliwego orzeczenia lekarskiego może

stanowić zewnętrzną przyczynę wypadku stanowić zewnętrzną przyczynę wypadku przy pracy tylko wówczas, gdy zdarzenie przy pracy tylko wówczas, gdy zdarzenie wypadkowe nastąpiło przy wykonywaniu wypadkowe nastąpiło przy wykonywaniu

pracy przeciwwskazanej ze względu na pracy przeciwwskazanej ze względu na

stan zdrowia pracownika

(43)

 II UKN 407/97 II UKN 407/97 wyrok SN wyrok SN 1997.12.16 1997.12.16

 OSNP 1998/21/644 OSNP 1998/21/644

 Stres związany z wykonywaniem obowiązków Stres związany z wykonywaniem obowiązków pracowniczych jest cechą tych obowiązków i nie pracowniczych jest cechą tych obowiązków i nie

może być uznany za przyczynę zewnętrzną może być uznany za przyczynę zewnętrzną zawału serca (art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 12 zawału serca (art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 12

czerwca 1975 r. o świadczeniach pieniężnych z czerwca 1975 r. o świadczeniach pieniężnych z

tytułu wypadków przy pracy i chorób tytułu wypadków przy pracy i chorób

zawodowych, jednolity tekst: Dz. U. z 1983 r. Nr zawodowych, jednolity tekst: Dz. U. z 1983 r. Nr

30, poz. 144 ze zm.), chyba że jego gwałtowny 30, poz. 144 ze zm.), chyba że jego gwałtowny

charakter jest wynikiem rażąco nietypowych

(44)

przeżycia psychiczne przeżycia psychiczne

 II PR 1/86 II PR 1/86 wyrok SN wyrok SN 1986.01.23 1986.01.23

 LEX nr 14881... LEX nr 14881...

 Przeżycie wewnętrzne (uraz psychiczny) w Przeżycie wewnętrzne (uraz psychiczny) w postaci emocji o znacznym nasileniu,

postaci emocji o znacznym nasileniu,

wywołujące negatywne skutki w organizmie wywołujące negatywne skutki w organizmie pracownika, może być uznane za przyczynę pracownika, może być uznane za przyczynę zewnętrzną wypadku, jeżeli zostało wywołane zewnętrzną wypadku, jeżeli zostało wywołane nie przez pracownika, lecz powstało wskutek nie przez pracownika, lecz powstało wskutek okoliczności nietypowych dla normalnych

okoliczności nietypowych dla normalnych stosunków pracowniczych.

stosunków pracowniczych.

(45)

brak pomocy lekarskiej brak pomocy lekarskiej

 II UKN 443/98 II UKN 443/98 wyrok SN wyrok SN 1999.01.22

1999.01.22

 OSNP 2000/6/237... OSNP 2000/6/237...

 Nieudzielenie pomocy pracownikowi, który Nieudzielenie pomocy pracownikowi, który zasłabł w miejscu pracy, stanowi

zasłabł w miejscu pracy, stanowi

przyczynę zewnętrzną wypadku przy pracy przyczynę zewnętrzną wypadku przy pracy w rozumieniu art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 12 w rozumieniu art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 12

czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu

wypadków przy pracy i chorób wypadków przy pracy i chorób

zawodowych

(46)

 III APa 3/00 III APa 3/00 wyrok s.apel. wyrok s.apel.

2000.03.02 2000.03.02

 w Poznaniu w Poznaniu

 Pr.Pracy 2001/9/44 Pr.Pracy 2001/9/44

 Brak fachowej pomocy lekarskiej stanowi Brak fachowej pomocy lekarskiej stanowi przyczynę zewnętrzną w rozumieniu art. 6 przyczynę zewnętrzną w rozumieniu art. 6

ustawy wypadkowej, zaś śmierć ustawy wypadkowej, zaś śmierć

pracownika na statku dalekomorskim pracownika na statku dalekomorskim

wskutek zawału mięśnia sercowego w tych

okolicznościach jest wypadkiem przy pracy

(47)

 wyrok SN z dnia 26 lutego 2001 r., II wyrok SN z dnia 26 lutego 2001 r., II UKN 225/00 (OSNP 2002, nr 19, poz.

UKN 225/00 (OSNP 2002, nr 19, poz.

471) 471)

 Niezapewnienie rybakowi choremu na Niezapewnienie rybakowi choremu na

depresję należytej opieki medycznej oraz depresję należytej opieki medycznej oraz

brak nad nim ciągłego nadzoru w czasie brak nad nim ciągłego nadzoru w czasie

podróży morskiej, w razie jego śmierci podróży morskiej, w razie jego śmierci

samobójczej, może stanowić przyczynę samobójczej, może stanowić przyczynę

zewnętrzną zdarzenia

(48)

 Nawet, gdy źródłem nagłego Nawet, gdy źródłem nagłego

zdarzenia była choroba, to należy zdarzenia była choroba, to należy uwzględnić przyczynę dodatkową, uwzględnić przyczynę dodatkową,

zewnętrzną, pochodzącą ze sfery zewnętrzną, pochodzącą ze sfery

zagrożenia pracą i przyjąć, że ta zagrożenia pracą i przyjąć, że ta właśnie przyczyna spowodowała właśnie przyczyna spowodowała

uraz.

(49)

 Uraz doznany w wyniku nagłego zdarzenia Uraz doznany w wyniku nagłego zdarzenia spowodowanego epileptyczną utratą

spowodowanego epileptyczną utratą

świadomości w miejscu pracy może być świadomości w miejscu pracy może być

poczytany za spowodowany przyczyną poczytany za spowodowany przyczyną

zewnętrzną, jeżeli warunki pracy wywarły zewnętrzną, jeżeli warunki pracy wywarły

wpływ na jego rozmiar, przykładowo w wpływ na jego rozmiar, przykładowo w

sytuacji, gdy podczas upadku z powodu sytuacji, gdy podczas upadku z powodu

utraty przytomności pracownik stracił rękę utraty przytomności pracownik stracił rękę

urwaną przez maszynę (por. wyrok Sądu urwaną przez maszynę (por. wyrok Sądu

Najwyższego z dnia 12 października 2007 Najwyższego z dnia 12 października 2007 r., r., I I UK 205/07 UK 205/07 , OSNP 2008 nr 23-24, poz. , OSNP 2008 nr 23-24, poz.

361)

(50)

(51)

 Wyrok Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 marca Sądu Najwyższego z dnia 4 marca 2013 r.

2013 r.



 I UK 505/12 I UK 505/12

 Śmierć pracownika spowodowana urazami Śmierć pracownika spowodowana urazami z powodu upadku z wysokości wskutek

z powodu upadku z wysokości wskutek

ataku padaczki jest wypadkiem przy pracy.

W tym bowiem przypadku przyczyną W tym bowiem przypadku przyczyną

zgonu były czynniki zewnętrzne, czyli zgonu były czynniki zewnętrzne, czyli

rozległe urazy czaszki i kręgosłupa.

(52)

Wyrok

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 Sądu Najwyższego z dnia 4 marca 2013 r.

marca 2013 r.

 Schorzenie, jakim jest epilepsja, jest Schorzenie, jakim jest epilepsja, jest

schorzeniem samoistnym i charakteryzuje schorzeniem samoistnym i charakteryzuje się występowaniem okresowych ataków, w się występowaniem okresowych ataków, w

czasie których dochodzi z reguły do czasie których dochodzi z reguły do

upadku chorego, mogącego w określonej upadku chorego, mogącego w określonej

sytuacji spowodować ciężki uraz, a nawet sytuacji spowodować ciężki uraz, a nawet

zgon. eżeli więc atak epileptyczny był zgon. eżeli więc atak epileptyczny był

rzeczywiście jedyną przyczyną upadku rzeczywiście jedyną przyczyną upadku

pracownika i ciężkiego urazu czaszki, który pracownika i ciężkiego urazu czaszki, który

spowodował zgon, to zdarzenie takie nie spowodował zgon, to zdarzenie takie nie może być uznane za wypadek przypracy.

może być uznane za wypadek przypracy.

(53)

Wyrok

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 marca 2013 r Sądu Najwyższego z dnia 4 marca 2013 r . .

 Według Sądu Najwyższego w składzie Według Sądu Najwyższego w składzie

rozpoznającym niniejszą sprawę w wywodzie tym rozpoznającym niniejszą sprawę w wywodzie tym pominięto, że przyczyną pierwotną upadku było pominięto, że przyczyną pierwotną upadku było schorzenie wewnętrzne (napad padaczkowy), schorzenie wewnętrzne (napad padaczkowy), niepowodujące jednak samodzielnie, (jako

niepowodujące jednak samodzielnie, (jako

przyczyna wyłączna) zgonu pracownika, którego przyczyna wyłączna) zgonu pracownika, którego przyczyną było doznanie urazów czaszki wskutek przyczyną było doznanie urazów czaszki wskutek uderzenia o betonową podłogę. Wystąpił więc ciąg uderzenia o betonową podłogę. Wystąpił więc ciąg przyczynowo-skutkowy, w którym zgon

przyczynowo-skutkowy, w którym zgon pracownika nastąpił ostatecznie wskutek pracownika nastąpił ostatecznie wskutek przyczyny zewnętrznej (urazy czaszki

przyczyny zewnętrznej (urazy czaszki

spowodowane uderzeniem o betonową podłogę), spowodowane uderzeniem o betonową podłogę), niewątpliwie związanej z pracą (środowisko pracy;

niewątpliwie związanej z pracą (środowisko pracy;

(54)

wypadek komunikacyjny wypadek komunikacyjny

 Wyrok Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 Sądu Najwyższego z dnia 16 września 2009 r.

września 2009 r. I UK 105/09 I UK 105/09



 Wypadek komunikacyjny pracownika Wypadek komunikacyjny pracownika objętego zadaniowym czasem pracy, objętego zadaniowym czasem pracy, w drodze pomiędzy jednym a drugim w drodze pomiędzy jednym a drugim

miejscem świadczenia pracy, jest miejscem świadczenia pracy, jest

wypadkiem przy pracy.

 OSNP 2011/9-10/131 OSNP 2011/9-10/131

(55)

związek z pracą związek z pracą

 Związek zdarzenia z pracą, o którym Związek zdarzenia z pracą, o którym stanowi

stanowi art art . 3 ust. 1 . 3 ust. 1 ustawy ustawy wypadkowej, należy uznać za wypadkowej, należy uznać za

normatywny, z uwagi na fakt, że jest normatywny, z uwagi na fakt, że jest

sformułowaniem języka prawnego

(56)

 Związek zdarzenia z pracą nie musi Związek zdarzenia z pracą nie musi mieć charakteru przyczynowo-

mieć charakteru przyczynowo-

skutkowego - praca nie musi być skutkowego - praca nie musi być

przyczyną zdarzenia.

 za wypadki przy pracy można uznać za wypadki przy pracy można uznać takie zdarzenia, które pozostają z

takie zdarzenia, które pozostają z nim w związku miejscowym,

nim w związku miejscowym,

czasowym bądź funkcjonalnym

(57)

 Czasowy związek zdarzenia z pracą polega Czasowy związek zdarzenia z pracą polega na tym, że zdarzenie powinno nastąpić albo na tym, że zdarzenie powinno nastąpić albo

w czasie wykonywania przez pracownika w czasie wykonywania przez pracownika

zwykłych czynności lub poleceń zwykłych czynności lub poleceń

przełożonych, ewentualnie w czasie przełożonych, ewentualnie w czasie

wykonywania czynności na rzecz wykonywania czynności na rzecz

pracodawcy, nawet bez polecenia lub w pracodawcy, nawet bez polecenia lub w

związku z wykonywaniem tych czynności, związku z wykonywaniem tych czynności, albo w czasie pozostawania pracownika w albo w czasie pozostawania pracownika w

dyspozycji pracodawcy w drodze między dyspozycji pracodawcy w drodze między

siedzibą pracodawcy a miejscem siedzibą pracodawcy a miejscem

wykonywania obowiązku wynikającego ze

(58)

 Czasowy i miejscowy związek wypadku z pracą Czasowy i miejscowy związek wypadku z pracą oznacza, że pracownik doznał uszczerbku na oznacza, że pracownik doznał uszczerbku na

zdrowiu w miejscu i czasie, kiedy pozostawał w zdrowiu w miejscu i czasie, kiedy pozostawał w

sferze interesów pracodawcy. Jeżeli jednak sferze interesów pracodawcy. Jeżeli jednak

przyczyna zewnętrzna zadziałała poza miejscem i przyczyna zewnętrzna zadziałała poza miejscem i

czasem wykonywania normalnych czynności czasem wykonywania normalnych czynności

pracownika, wtedy niezbędne jest stwierdzenie pracownika, wtedy niezbędne jest stwierdzenie

także funkcjonalnego związku z pracą - praca także funkcjonalnego związku z pracą - praca musi być wtedy nie tylko jednym z czynników musi być wtedy nie tylko jednym z czynników

prowadzących do zdarzenia, musi ona także prowadzących do zdarzenia, musi ona także

wywrzeć wpływ o określonym "ciężarze wywrzeć wpływ o określonym "ciężarze

gatunkowym" na zaistniały skutek.

(59)

 Związek funkcjonalny z pracą istnieje Związek funkcjonalny z pracą istnieje niezależnie od czasu i miejsca, w

niezależnie od czasu i miejsca, w którym wypadek nastąpił.

którym wypadek nastąpił.

(60)

 Zakres "zwykłych czynności" Zakres "zwykłych czynności"

pracownika może być określony w pracownika może być określony w

akcie kreującym stosunek pracy, np.

w umowie o pracę

(61)

 Dla uznania, że czynność była podjęta na Dla uznania, że czynność była podjęta na rzecz pracodawcy (czy też jak w

rzecz pracodawcy (czy też jak w

poprzednim brzmieniu - w interesie poprzednim brzmieniu - w interesie

pracodawcy), nie ma znaczenia pracodawcy), nie ma znaczenia

okoliczność, czy została ona uzgodniona z okoliczność, czy została ona uzgodniona z

pracodawcą, czy też została podjęta bez pracodawcą, czy też została podjęta bez

wiedzy pracodawcy wiedzy pracodawcy

 Nawet subiektywne przekonanie Nawet subiektywne przekonanie

pracownika, że działa na rzecz lub w pracownika, że działa na rzecz lub w

interesie pracodawcy, daje podstawę

(62)

(63)

 Wyrok Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2010 r. Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2010 r.

 II UK 407/09 II UK 407/09



 Wypadek osoby prowadzącej działalność Wypadek osoby prowadzącej działalność

polegającą na doradztwie w zakresie sprzętu polegającą na doradztwie w zakresie sprzętu

komputerowego oraz baz danych, w czasie komputerowego oraz baz danych, w czasie

dojazdu do siedziby kontrahenta w celu dojazdu do siedziby kontrahenta w celu

wykonania zawartej z nim umowy, jest wykonania zawartej z nim umowy, jest

wykonywaniem zwykłych czynności związanych z wykonywaniem zwykłych czynności związanych z

prowadzoną działalnością gospodarczą i ma prowadzoną działalnością gospodarczą i ma

cechywypadku przy wykonywaniu tej działalności cechywypadku przy wykonywaniu tej działalności

pozarolniczej

(64)

Zerwanie związku z pracą Zerwanie związku z pracą

 Zerwanie związku z pracą zachodzi Zerwanie związku z pracą zachodzi wtedy, gdy pracownik bez

wtedy, gdy pracownik bez

usprawiedliwienia nie wykonuje pracy usprawiedliwienia nie wykonuje pracy

w czasie lub w miejscu, w którym w czasie lub w miejscu, w którym pracę powinien wykonywać, bądź pracę powinien wykonywać, bądź

podejmuje inne czynności, które ze podejmuje inne czynności, które ze

świadczeniem pracy nie pozostają w świadczeniem pracy nie pozostają w

związku.

(65)

 Wyrok Wyrok Sądu Najwyższego Sądu Najwyższego

 z dnia 23 kwietnia 1999 r. z dnia 23 kwietnia 1999 r.



 II UKN 605/98 II UKN 605/98



 Przerwa w świadczeniu pracy (wykonywaniu Przerwa w świadczeniu pracy (wykonywaniu zwykłych czynności pracowniczych) podjęta w zwykłych czynności pracowniczych) podjęta w

celach prywatnych, nie związanych ze celach prywatnych, nie związanych ze

świadczeniem pracy, oznacza zerwanie związku z świadczeniem pracy, oznacza zerwanie związku z pracą, a tym samym zdarzenie które zaistniało w pracą, a tym samym zdarzenie które zaistniało w

czasie takiej przerwy nie może być

(66)

 III PRN 31/78 III PRN 31/78 wyrok SN wyrok SN 1978.09.29 1978.09.29

 LEX nr 14465 LEX nr 14465

 Związek zdarzenia z pracą będzie zerwany, chociażby samo Związek zdarzenia z pracą będzie zerwany, chociażby samo zdarzenie nastąpiło na terenie zakładu pracy i w godzinach zdarzenie nastąpiło na terenie zakładu pracy i w godzinach

pracy, jeżeli pracownik w przeznaczonym na pracę czasie pracy, jeżeli pracownik w przeznaczonym na pracę czasie

zachowuje się w taki sposób lub przedsiębierze takie zachowuje się w taki sposób lub przedsiębierze takie

czynności, które nie wynikają z zatrudnienia, lub nawet czynności, które nie wynikają z zatrudnienia, lub nawet

celom zatrudnienia są przeciwne, a przez to powodują, że w celom zatrudnienia są przeciwne, a przez to powodują, że w

istotnym - ze względu na moment zdarzenia - czasie istotnym - ze względu na moment zdarzenia - czasie

dochodzi do zerwania czasowego związku z pracą, co z kolei dochodzi do zerwania czasowego związku z pracą, co z kolei

uniemożliwia przyjęcie, że wypadek nastąpił podczas lub w uniemożliwia przyjęcie, że wypadek nastąpił podczas lub w związku z pracą. Taki skutek może, choć nie musi, wywołać związku z pracą. Taki skutek może, choć nie musi, wywołać

wprowadzenie się pracownika w stan nietrzeźwości. Stan wprowadzenie się pracownika w stan nietrzeźwości. Stan

taki może również wyłączyć prawo pracownika do taki może również wyłączyć prawo pracownika do świadczeń, nawet w razie zdarzenia, które można świadczeń, nawet w razie zdarzenia, które można

zakwalifikować jako wypadek przy pracy.

(67)

 O tym, czy spożywanie alkoholu w O tym, czy spożywanie alkoholu w czasie pracy względnie znajdowanie czasie pracy względnie znajdowanie się w czasie i miejscu pracy w stanie się w czasie i miejscu pracy w stanie

nietrzeźwym pozwala przyjąć, że nietrzeźwym pozwala przyjąć, że

nastąpiło zerwanie związku z pracą i nastąpiło zerwanie związku z pracą i

co za tym idzie, że zaistniały w takiej co za tym idzie, że zaistniały w takiej

sytuacji wypadek przy pracy nie sytuacji wypadek przy pracy nie

pozostaje w związku z pracą, powinny pozostaje w związku z pracą, powinny

zawsze zdecydować okoliczności

(68)

 wyrok SN z dnia 7 marca 2006 r., I UK 127/05 (Lex nr wyrok SN z dnia 7 marca 2006 r., I UK 127/05 (Lex nr 299138)

299138)

 Samo fizyczne stawienie się w miejscu pracy nie Samo fizyczne stawienie się w miejscu pracy nie

wyczerpuje treści obowiązku świadczenia pracy, jeżeli wyczerpuje treści obowiązku świadczenia pracy, jeżeli

pracownik nie jest gotowy do jej wykonywania. Świadczenie pracownik nie jest gotowy do jej wykonywania. Świadczenie

pracy w rozumieniu ustawy wypadkowej nie może być pracy w rozumieniu ustawy wypadkowej nie może być rozumiane jako samo przebywanie w zakładzie pracy, rozumiane jako samo przebywanie w zakładzie pracy, fizyczna tam obecność pracownika, ale pozostawanie fizyczna tam obecność pracownika, ale pozostawanie

pracownika w dyspozycji pracodawcy.

 Warunkiem pozostawania w dyspozycji pracodawcy jest Warunkiem pozostawania w dyspozycji pracodawcy jest gotowość pracownika do pracy - subiektywny zamiar gotowość pracownika do pracy - subiektywny zamiar

wykonywania pracy i obiektywna możliwość jej świadczenia.

 Nietrzeźwość pracownika wyłącza z istoty rzeczy jego Nietrzeźwość pracownika wyłącza z istoty rzeczy jego gotowość do pracy.

gotowość do pracy.

(69)

 Stan nietrzeźwości pracownika nie Stan nietrzeźwości pracownika nie powoduje zerwania związku z pracą, powoduje zerwania związku z pracą,

jeżeli do wypadku dochodzi w jeżeli do wypadku dochodzi w

sytuacji, w której nie można sytuacji, w której nie można

wykluczyć, że obok tego stanu także wykluczyć, że obok tego stanu także

inne dolegliwości organizmu inne dolegliwości organizmu

spowodowały, że doszło do zdarzenia spowodowały, że doszło do zdarzenia

spowodowanego przyczyną spowodowanego przyczyną

zewnętrzną, w wyniku którego

(70)

 II UKN 298/98 II UKN 298/98 wyrok SN wyrok SN 1998.11.13

1998.11.13

 OSNP 1999/24/798... OSNP 1999/24/798...

 Nie jest wypadkiem przy pracy zdarzenie Nie jest wypadkiem przy pracy zdarzenie nagłe wywołane przyczyną zewnętrzną, nagłe wywołane przyczyną zewnętrzną,

które nastąpiło po odsunięciu pracownika które nastąpiło po odsunięciu pracownika

od wykonywania pracy, w czasie, gdy od wykonywania pracy, w czasie, gdy

samowolnie przebywał na terenie zakładu samowolnie przebywał na terenie zakładu

pracy i nie był w dyspozycji pracodawcy.

(71)

 II UKN 130/99 II UKN 130/99 wyrok SN wyrok SN 1999.09.23

1999.09.23

 OSNP 2001/3/76... OSNP 2001/3/76...

 Związek zdarzenia z pracą zostaje zerwany Związek zdarzenia z pracą zostaje zerwany wówczas, gdy pracownik bez prawnego

wówczas, gdy pracownik bez prawnego

usprawiedliwienia nie wykonuje pracy. Nie usprawiedliwienia nie wykonuje pracy. Nie

dotyczy to jednak krótkotrwałych przerw dotyczy to jednak krótkotrwałych przerw

pozostających w związku z wykonywanymi pozostających w związku z wykonywanymi

normalnie czynnościami

(72)

 II UKN 275/98 II UKN 275/98 wyrok SN wyrok SN 1998.10.29

1998.10.29

 OSNP 1999/23/754 OSNP 1999/23/754

 Nie dochodzi do zerwania związku Nie dochodzi do zerwania związku zdarzenia z pracą wówczas, gdy zdarzenia z pracą wówczas, gdy

pracownik na polecenie przełożonego pracownik na polecenie przełożonego

wykonuje inne czynności niż wykonuje inne czynności niż

wynikające z zakresu jego wynikające z zakresu jego

obowiązków.

(73)

 II UKN 164/97 II UKN 164/97 wyrok SN wyrok SN 1997.06.04

1997.06.04

 OSNP 1998/8/250 OSNP 1998/8/250

 Normatywny związek pomiędzy Normatywny związek pomiędzy

zdarzeniem wypadkowym i pracą nie zdarzeniem wypadkowym i pracą nie

zostaje przerwany przez to, że napadu na zostaje przerwany przez to, że napadu na

pracownicę w czasie i w miejscu pracy pracownicę w czasie i w miejscu pracy oraz w trakcie wykonywania czynności oraz w trakcie wykonywania czynności

wynikających z umowy o pracę dopuścił wynikających z umowy o pracę dopuścił

się jej były mąż.

(74)

 Wyrok Wyrok Sądu Najwyższego Sądu Najwyższego

 z dnia 8 maja 2012 r. z dnia 8 maja 2012 r.



 II UK 253/11 II UK 253/11



 Odstąpienie od osobistego wykonywania Odstąpienie od osobistego wykonywania obowiązków pracowniczych (kierowcy) i obowiązków pracowniczych (kierowcy) i

kontynuowanie podróży w charakterze kontynuowanie podróży w charakterze

pasażera stanowi zerwanie związku z pasażera stanowi zerwanie związku z

pracą.

 M.P.Pr. 2012/9/490-493 M.P.Pr. 2012/9/490-493

(75)

Wypadek zrównany z wypadkiem Wypadek zrównany z wypadkiem

przy pracy

(76)

Wypadek w czasie podróży Wypadek w czasie podróży

służbowej służbowej

 wypadek podczas podróży służbowej musi wypadek podczas podróży służbowej musi się wiązać z wykonywaniem zadań

się wiązać z wykonywaniem zadań

powierzonych na czas podróży służbowej powierzonych na czas podróży służbowej

 Do sfery zachowań prywatnych Do sfery zachowań prywatnych

podlegających ochronie ubezpieczeniowej podlegających ochronie ubezpieczeniowej podczas podróży służbowej zalicza się też podczas podróży służbowej zalicza się też zachowania podjęte przez pracownika nie zachowania podjęte przez pracownika nie

w czasie wykonywania zwykłych czynności w czasie wykonywania zwykłych czynności

lub poleceń, ale pozostające z nimi w lub poleceń, ale pozostające z nimi w związku funkcjonalnym, np. nocleg w związku funkcjonalnym, np. nocleg w

hotelu

(77)

 Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8

października 1999 r.62, stwierdził, że października 1999 r.62, stwierdził, że

pracownik w czasie podróży pracownik w czasie podróży

służbowej może być pozbawiony służbowej może być pozbawiony ochrony tylko wtedy, gdy swoim ochrony tylko wtedy, gdy swoim nagannym zachowaniem zerwał nagannym zachowaniem zerwał

związek z pracą

(78)

 Podróż służbową należy pod Podróż służbową należy pod

względem ochrony ubezpieczeniowej względem ochrony ubezpieczeniowej

pracownika traktować jako pracownika traktować jako

jednorodną całość. Wyjątek od tej jednorodną całość. Wyjątek od tej

zasady stanowią przerwy, w czasie zasady stanowią przerwy, w czasie

których pracownik podejmuje których pracownik podejmuje

czynności zrywające związek z czynności zrywające związek z

wykonywaną podróżą

(79)

 Art. 235.1. Art. 235.1. Za chorobę zawodową uważa Za chorobę zawodową uważa się chorobę, wymienioną w wykazie chorób się chorobę, wymienioną w wykazie chorób

zawodowych, jeżeli w wyniku oceny zawodowych, jeżeli w wyniku oceny

warunków pracy można stwierdzić warunków pracy można stwierdzić

bezspornie lub z wysokim bezspornie lub z wysokim

prawdopodobieństwem, że została ona prawdopodobieństwem, że została ona

spowodowana działaniem czynników spowodowana działaniem czynników

szkodliwych dla zdrowia występujących w szkodliwych dla zdrowia występujących w

środowisku pracy albo w związku ze środowisku pracy albo w związku ze

sposobem wykonywania pracy, zwanych

(80)

 Wyłączenie prawa do świadczeń Wyłączenie prawa do świadczeń

 - art.. 21 ust. 1 - art.. 21 ust. 1

 - art. 22 - art. 22

(81)

 Zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy Zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy

wypadkowej świadczenia z ubezpieczenia wypadkowej świadczenia z ubezpieczenia

wypadkowego nie przysługują wypadkowego nie przysługują

ubezpieczonemu, gdy wyłączną przyczyną ubezpieczonemu, gdy wyłączną przyczyną

wypadków, o których mowa w jej art. 3 wypadków, o których mowa w jej art. 3

było udowodnione naruszenie przez było udowodnione naruszenie przez

ubezpieczonego przepisów dotyczących ubezpieczonego przepisów dotyczących

ochrony życia i zdrowia, spowodowane ochrony życia i zdrowia, spowodowane

przez niego umyślnie lub wskutek

(82)

 3 przesłanki (muszą być spełnione 3 przesłanki (muszą być spełnione łącznie)

łącznie)

 - naruszenia przez ubezpieczonego - naruszenia przez ubezpieczonego

przepisów dotyczących ochrony życia przepisów dotyczących ochrony życia

i zdrowia i zdrowia

 - wyłączność - wyłączność

 - wina umyślna lub rażące - wina umyślna lub rażące niedbalstwo

niedbalstwo

(83)

 naruszenia przez ubezpieczonego naruszenia przez ubezpieczonego

przepisów dotyczących ochrony życia przepisów dotyczących ochrony życia

i zdrowia i zdrowia

 Np. Przepisy bhp, przepisy prawa o Np. Przepisy bhp, przepisy prawa o ruchu drogowym

ruchu drogowym

(84)

 naruszenie przez ubezpieczonego naruszenie przez ubezpieczonego

przepisów dotyczących ochrony życia przepisów dotyczących ochrony życia

i zdrowia musi być wyłączną i zdrowia musi być wyłączną

przyczyną wypadków przyczyną wypadków

 wyłączność oznacza, że pracodawca wyłączność oznacza, że pracodawca w żaden sposób nie przyczynił się do w żaden sposób nie przyczynił się do

wypadku

(85)

 Współprzyczyną może być: Współprzyczyną może być:

 - zachowanie pracodawcy - zachowanie pracodawcy

 - warunki, sposób wykonywania - warunki, sposób wykonywania pracy

pracy

 - zachowanie innych pracowników - zachowanie innych pracowników

 - ekstremalne warunki drogowe, złe - ekstremalne warunki drogowe, złe oznakowanie drogi,

oznakowanie drogi,

(86)

Wina Wina

 Wina umyślna – ubezpieczony chce Wina umyślna – ubezpieczony chce osiągnąć określony skutek (wypadek osiągnąć określony skutek (wypadek

przy pracy), lub przewidując przy pracy), lub przewidując

możliwość jego wystąpienia, godzić możliwość jego wystąpienia, godzić

się na to się na to

 Wina nieumyślna w postaci rażącego Wina nieumyślna w postaci rażącego niedbalstwa

niedbalstwa

(87)

Rażące niedbalstwo Rażące niedbalstwo

 zachowania graniczące z umyślnością zachowania graniczące z umyślnością

 występują okoliczności, które dają występują okoliczności, które dają

podstawę do szczególnie negatywnej podstawę do szczególnie negatywnej

oceny postępowania sprawcy oceny postępowania sprawcy

 ubezpieczony ma świadomość, że jego ubezpieczony ma świadomość, że jego zachowanie spowoduje określone skutki, zachowanie spowoduje określone skutki, lecz bezpodstawnie sądzi, że ich uniknie lecz bezpodstawnie sądzi, że ich uniknie

bądź też skutków tych nie przewiduje, bądź też skutków tych nie przewiduje,

mimo że powinien przewidzieć

(88)

 Świadczenia z ubezpieczenia Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują wypadkowego nie przysługują

również ubezpieczonemu, który również ubezpieczonemu, który

będąc w stanie nietrzeźwości lub pod będąc w stanie nietrzeźwości lub pod

wpływem środków odurzających lub wpływem środków odurzających lub

substancji psychotropowych, substancji psychotropowych,

przyczynił się w znacznym stopniu do przyczynił się w znacznym stopniu do

spowodowania wypadku

(89)

 art. 46 ustawy z dnia 26 października art. 46 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i

przeciwdziałania alkoholizmowi przeciwdziałania alkoholizmowi

 nietrzeźwość zachodzi wtedy, gdy nietrzeźwość zachodzi wtedy, gdy

zawartość alkoholu w organizmie wynosi zawartość alkoholu w organizmie wynosi

lub prowadzi do: stężenia we krwi powyżej lub prowadzi do: stężenia we krwi powyżej

0,5‰ alkoholu albo obecności w 0,5‰ alkoholu albo obecności w

wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg

alkoholu w 1 dm3

(90)

 art. 6 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 24 kwietnia art. 6 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii

1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii

 środkiem odurzającym i substancją środkiem odurzającym i substancją psychotropową jest każda substancja psychotropową jest każda substancja

pochodzenia naturalnego (w przypadku pochodzenia naturalnego (w przypadku

substancji psychotropowych również substancji psychotropowych również

grzyby halucynogenne) lub syntetycznego grzyby halucynogenne) lub syntetycznego

działająca na ośrodkowy układ nerwowy, działająca na ośrodkowy układ nerwowy,

określona w wykazie środków określona w wykazie środków

odurzających i substancji odurzających i substancji

psychotropowych

(91)

 O przyczynieniu się ubezpieczonego O przyczynieniu się ubezpieczonego można mówić wówczas, gdy jego

można mówić wówczas, gdy jego

zachowanie powstaje w adekwatnym zachowanie powstaje w adekwatnym związku przyczynowym z wypadkiem związku przyczynowym z wypadkiem

jako jedna ze współsprawczych jako jedna ze współsprawczych przyczyn doprowadzających do przyczyn doprowadzających do

wypadku