Umowy zobowiązaniowe
Wybrane zagadnienia
Umowa zobowiązaniowa
Rodzaje umów:
zobowiązaniowe (obligacyjne)
Jednostronnie zobowiązujące
Dwustronnie zobowiązujące
Odpłatne
Nieodpłatne
rozporządzające
o podwójnym skutku
Umowy adhezyjne
Umowy dotyczące nieruchomości
Umowy
W zależności czy obowiązek świadczenia ciąży na jednej czy obu stronach:
Umowy jednostronnie zobowiązujące
Obowiązek świadczenia ciąży na jednej stronie
Przykład:
A zobowiązał się wobec B, że daruje mu samochód. Obowiązek
świadczenia ciąży tylko na A. B nie ma obowiązku żadnego świadczenia
Dwustronnie zobowiązujące
Obowiązek świadczenia ciąży na obu stronach
Przykład A i B zawarli umowę sprzedaży lokalu mieszkalnego. A ma obowiązek wydać B lokal, B ma obowiązek zapłacenia umówionej ceny.
Wyróżniamy:
Odpłatne – przysporzenie majątkowe występuje po obu stronach, np.
umowa sprzedaży
Nieodpłatne – przysporzenie majątkowe po jednej stronie np.
nieodpłatna umowa zlecenia
Nie mylić z czynnością prawną jednostronną i czynnością prawną
dwustronną (umowa) i uchwałą !
Umowy wzajemne
„Umowa jest wzajemna, gdy obie strony zobowiązują się w taki sposób, że świadczenie jednej z nich ma być odpowiednikiem świadczenia drugiej”
art. 487 § 2 KC
Czy każda umowa dwustronnie zobowiązująca jest umową wzajemną …. ?
Doktryna
Pogląd I: wzajemność ma miejsce wówczas, gdy istnieje pomiędzy świadczeniami "więź zależności świadczenia jednej strony od świadczenia drugiej strony" Nie jest rozstrzygająca natomiast ekwiwalentność (zwłaszcza ekonomiczna) świadczeń.
Pogląd II: Odmienny pogląd uznaje, że umowa ma charakter umowy wzajemnej wówczas, gdy pomiędzy świadczeniami stron kontraktu istnieje ekwiwalentność w sensie subiektywnym.
Orzecznictwo
Stanowisko pośrednie zajmuje Sąd Najwyższy. W jego przekonaniu konieczne jest wystąpienie zarówno elementu ekonomicznej ekwiwalentności świadczeń jak i to, że każda ze stron zobowiązuje się przy tym dlatego, że otrzyma świadczenie drugiej strony (wyrok z 2.4.2004, sygn. akt: III CK 537/2002, niepubl. oraz w wyrok z tego samego dnia w spr. III CK 417/2002, niepubl.).
Umowa przedwstępna (art. 389 KC, art. 390 KC) nie jest umową wzajemną (SN w wyroku z 2.4.2004, sygn.
akt: III CK 537/2002, niepubl. oraz w wyrok z tego samego dnia w spr. III CK 417/2002, niepubl.), choć może być ukształtowana jako umowa dwustronnie zobowiązująca.
Umowa zlecenia jest umową wzajemną, jeżeli strony nadały jej taki charakter, w szczególności gdy jest to umowa odpłatna (umowa zlecenia może być umową odpłatną jak i nieodpłatną, w zależności od tego czy strony zastrzegły wynagrodzenie).
Umowa poręczenia (art. 876 KC) nie jest umową wzajemną, nawet jeżeli ustalono odpłatność poręczenia
Umowa wzajemna a dwustronnie zobowiązująca
W umowie wzajemnej świadczenie jednej strony ma być odpowiednikiem świadczenia drugiej.
W przypadku umów dwustronnie zobowiązujących nie zawsze
świadczenie jednej strony jest odpowiednikiem świadczenia drugiej.
Przykład:
Umowa pożyczki - jest to umowa dwustronnie zobowiązująca, ale nie wzajemna.
Dlaczego?
Obie strony są zobowiązane (jedna do dania pożyczki, druga do zwrotu) - więc umowa jest dwustronnie zobowiązująca.
Zwrot pożyczki (świadczenie) nie jest ekwiwalentem jej otrzymania – więc nie jest to umowa wzajemna.
Natomiast przy umowie sprzedaży, przeniesienie własności rzeczy jest ekwiwalentem ceny (w założeniu) - dlatego jest to umowa wzajemna (i oczywiście dwustronnie zobowiązująca).
Wnioski:
Każda umowa wzajemna jest dwustronnie zobowiązującą.
Nie każda umowa dwustronnie zobowiązująca jest umową wzajemną.
Umowy konsumenckie
Czym jest umowa konsumencka?
Podmiot A Podmiot B
KONSUMENT PRZEDSIĘBIORCA
Umowa konsumencka to:
umowa zobowiązaniowa, których jedną stroną jest przedsiębiorca, a drugą
konsument.
Strony umowy konsumenckiej
PRZEDSIĘBIORCA
Art. 43 [1] KC
Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art.
33[1] § 1, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.
KONSUMENT
Art. 22 [1] KC
Za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej
bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub
zawodową.
Cel wyodrębnienia umów konsumenckich
W umowach konsumenckich na szczególną ochronę zasługuje konsument jako strona słabsza (w
założeniu).
Ochrona konsumenta powinna zmierzać do pełnego respektowania jego rzeczywistej decyzji oraz do tego, aby był dobrze poinformowany o znaczeniu i skutkach zawieranej umowy.
Konsument powinien zawierać umowę po dojrzałym namyśle.
Realizacji ochrony konsumenta jest możliwa dzięki nałożeniu przez ustawodawcę odpowiednich
obowiązków na przedsiębiorcę oraz przyznanie
konsumentowi dodatkowych uprawnień.
Niedozwolone postanowienia umowne
Inaczej klauzule niedozwolone, klauzule abuzywne
Art. 385 [1] – 385 [3] KC
Klauzule, które kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interes.
Czy wszystkie postanowienia umowne będziemy badać z punktu widzenia klauzul niedozwolonych? Nie.
Zakres zastosowania przepisów dot. niedozwolonych postanowień umownych:
Treść – klauzule niedozwolone nie dotyczą głównych świadczeń stron, jeśli zostały sformułowane jednoznacznie, np. cena, wynagrodzenie, przeniesienie własności, wykonanie określonej usługi
Tzn. że regulacja dot. niedozwolonych postanowień umownych obejmuje pozostałe postanowienia umowne, które wyznaczają pozostałe prawa i obowiązki stron.
Sposób ustanowienia – klauzule niedozwolone nie dotyczą postanowień indywidualnie uzgodnionych:
