nr 106 Sytuacja na światowymrynku ryb i jej wpływna rozwój sektorarybnego w Polsce

Pełen tekst

(1)Sytuacja na światowym rynku ryb i jej wpływ na rozwój sektora rybnego w Polsce nr. 106 2014. Krzysztof Hryszko Emil Kuzebski Andrzej Lirski. ISBN 978-83-7658-485-0.

(2) Sytuacja na światowym rynku ryb i jej wpływ na rozwój sektora rybnego w Polsce.

(3)

(4) Sytuacja na światowym rynku ryb i jej wpływ na rozwój sektora rybnego w Polsce Redakcja naukowa mgr inż. Krzysztof Hryszko Autorzy: mgr inż. Krzysztof Hryszko dr Emil Kuzebski dr inż. Andrzej Lirski. 2014.

(5) Prac zrealizowano w ramach tematu: Monitoring rynków rolno-spoywczych w warunkach zmieniajcej si sytuacji ekonomicznej, w zadaniu: Monitoring i ocena zmian na wiatowych rynkach rolnych. Celem pracy bya ocena sytuacji podaowo-popytowej na wiatowym rynku ryb i innych organizmów wodnych oraz ich produktów, z uwzgldnieniem ewolucji wiatowej polityki rybackiej i aspektów certyfikacji. Procesy te odniesiono do przemian zachodzcych na krajowym rynku ryb i dokonano próby oceny ich wpywu na ten sektor gospodarki rolno-ywnociowej.. Recenzent prof. dr hab. Jacek Wolnicki. Opracowanie komputerowe Krzysztof Hryszko. Korekta Barbara Pawowska. Redakcja techniczna Leszek lipski. Projekt okadki AKME Projekty Sp. z o.o.. ISBN 978-83-7658-485-0. Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki ywnociowej – Pastwowy Instytut Badawczy ul. witokrzyska 20, 00-002 Warszawa tel.: (22) 50 54 444 faks: (22) 50 54 636 e-mail: dw@ierigz.waw.pl http://www.ierigz.waw.pl.

(6) Spis treści Wstęp ...................................................................................................................................................... 7 1.. Ewolucja światowej polityki rybackiej i regulacji rynku ryb ................................................... 8

(7)

(8)

(9)

(10) !" "# $ " $ % %&

(11) % ' ( & % " ) * +&(%

(12) ( %

(13) , - +&(%./ - / (%!( %' ( + % - !( ./-. 2.. Certyfikacja rybołówstwa ........................................................................................................... 28 0

(14) 1 2

(15) (&%# $%3 * 4( $%*) - 4 $% " & *3 ) 4 $% ( - 5 !" $% " -. 3.. Światowy rynek ryb, owoców morza i innych organizmów wodnych .................................... 48 * '

(16) % 1 &

(17) - * ' " )* * ' " "

(18)

(19) ) ** 6 ()3 * '

(20) % 1 &

(21) 5) * 7 55 * % 53 ** 8

(22) (& 1 &

(23) , ** / , ** 0 ,) *- 4 ,. 4.. Tendencje rozwojowe krajowego rynku ryb............................................................................. 83 - ' " - ' 3 -* 8

(24) (& 35 -- 7 9. 5.. Ocena wpływu światowych cen ryb na rynek krajowy .......................................................... 108 ) 4 : %

(25) ; ' (9 ) !"

(26) (& % 5. Podsumowanie ................................................................................................................................... 121 Literatura ........................................................................................................................................... 126 . .

(27)

(28) Wstęp < ' ( (

(29) % &

(30) %

(31) &(

(32)

(33) " '=<1

(34) " > &

(35) " & 1 ( >

(36) 1

(37) "

(38)

(39) &

(40)

(41) >. ( ( ? % ( & 1 %# " %& $ % % " ( &

(42) %%1 " & %

(43)

(44) @ A ( > 1 %

(45) (

(46) 1%

(47) > (

(48) &" ( > & % > 7 $ &

(49)

(50) %

(51)

(52) # &( ( 1 & ( 1

(53) 1% 1 ">

(54) $ B

(55) %

(56) "A >

(57) "&

(58) > % B

(59) " %# C" ( % % %% " ( % & " 6 (# # % ( &( ( & (& 1 > %#

(60) %1

(61) (& 1 A# > % 2 " ( #A

(62)

(63) ( %1 %#& 1

(64) (> & & $ " & 4( % ( 1

(65)

(66) > %

(67) #

(68) %# ( %

(69) " ! % (% (

(70)

(71) (% &(#

(72)

(73) > # % ( %&(% 1 "

(74) >

(75) %# " ( &( ( "

(76) < %#% ( & " > (

(77) (

(78)

(79) "

(80) "

(81) &( &

(82) " B #

(83) " D

(84) 1 > % & " B %& > $%1%

(85)

(86) . ,.

(87) 1.. Ewolucja światowej polityki rybackiej i regulacji rynku ryb. 1.1.. Zmiany w dostępie do światowych zasobów morza. 1.1.1. Determinanty wprowadzenia nowych zasad użytkowania zasobów morza ! $ % & " EE ( " %# ( ( % (

(88) % $(

(89) ' & % ( > % $( %1%# " ( 1

(90)

(91) $(

(92) " ( % & 1 (59 #,9 % & " > (&" %%# 1( > ( % & #

(93) >. "

(94) " " " A>

(95) 4( &

(96) " " %

(97) %#

(98) : &%# $ ( & % ;1 % " & & ' $ % " 3, > % 6$ % & ' & =

(99) & = ( F7

(100) 35G2

(101) $ % "# %$ %:/H(I/ ; " %

(102)

(103) 000 = $ % ' ? &

(104) )) % $ % " (

(105) A (&%# '

(106) (& %( 1 &

(107) %

(108) %A

(109) & (> A &( #

(110)

(111) > % F7

(112) 35G @( B &1 99>( $ A

(113) #"

(114) > #

(115) " $( A " /(% & % " B

(116) &% " (

(117)

(118) # F A39G! 1% >

(119) 000= $ %' ? :3,*>3;1 &( %" &"> B

(120) "# $ 1 %# & %

(121) . !

(122) #(A (,9$ "# & > " 1 % $ ( ' ? :.@4J27;

(123) 3 1 " $( (%

(124) &

(125)

(126) " 7& "

(127) >. "

(128) ( ,>3( (,99

(129) )( " (39EE @ &

(130) $ "# " ( "

(131) (

(132) "

(133) & 599 3,)

(134) 9 33 .

(135) ? B

(136) & % # 1"

(137)

(138) %# " ( % > " (

(139)

(140) # EE

(141)

(142) K L ( : ( & ; M # >

(143) %( %" N L > & % M # % $( " %1

(144) ( %

(145) "

(146) (&(% %% N L M

(147) %

(148) % (%## # " > 1

(149) &% A

(150) ( " > &

(151)

(152) %

(153) " %# N L > ( M

(154) A " > %# $(

(155) A 1A

(156) > (

(157) '"

(158) ( "

(159) #> %" " & 1 #1 #( %# @ ( 1 " O % A

(160) 1 B " ( " 1

(161) ( $( # (

(162)

(163) # "

(164) " $( " ($ 1

(165) &" 3PFQ623G ' ( "

(166) " &" !% " & 6( :'" >!

(167) 6( 1" > ? '" & 1@ & < ;1 3)9

(168) " -)P &( % ( " 1 % (% & " "

(169) (

(170) "

(171) %>

(172)

(173) %# ( @ %

(174) % % M ? '" M " & &

(175) "

(176) % ( 1)( 3-,

(177) (

(178) 59 3,51 (3,,>39" > " (

(179) ) ! % #" > $(

(180) (&(% % " :'" >

(181) & 6( . ' "

(182) & & (

(183) "

(184) " # #

(185) &

(186) %# %

(187) "

(188) & ' $ 7 %

(189) !

(190) % % " 599

(191) 1 359 "

(192) "

(193) - 1 35 A " % F4&. I R33G 3.

(194) ($

(195) % "

(196) %6$ ;<

(197) & " >

(198)

(199) " %

(200)

(201) &

(202) % > % % & ' " (

(203)

(204) " ( 353> >3,-

(205) " : 19(

(206) --9 ;1 3- " (>

(207) 59 '

(208)

(209) &

(210) % #" >

(211)

(212) " $( 9A > %# % '" >

(213) & 6( : ,)P;!

(214) (% (%> $( &( A " %

(215)

(216) % 6$ S

(217) >!

(218) & 6( 1 &

(219) " &"

(220) : " & &

(221) " 39

(222) --9 ;* ' ( " ( % & 1 " '" & S

(223) & 6( %#" & 6( ' "

(224) & 2 7 % & @ 6( ' "

(225) > !

(226)

(227) " &"

(228) !> % '" & ' $ " (&"

(229)

(230) ( " &> M (

(231) $ :

(232) " (3,>3, *P; % :

(233) )P; + # ( B " 1 &%# ( > %

(234) :" 1

(235) ;1 " (

(236)

(237) #&" > " 1 %" " & ! 39 1 35) 1 $( " " - %

(238) 1 " $( " % "

(239) *1> @

(240) "

(241) %

(242) (> &" #" %$( % 7 " A % $(

(243) ( %

(244) 6$

(245) %1

(246)

(247) > %%# A & % 1

(248) "

(249) $( F8 39G 'A 1 " " 1

(250) &" "#

(251)

(252) >. %# % 1

(253) %# % # (

(254) % %

(255) A %%#> *. %$( A

(256) ( ( %% % % #> "&" (

(257) %1% &( " > B1( %#( & /$ B > 1 %# &" # # 1 "

(258) (

(259)

(260) (

(261)

(262) & > F2 33G 9.

(263) cymi si przed wprowadzeniem wycznych stref poowów byy widoczne bowiem nie tylko w wielkoci poowów, ale równie w wielkoci i wartoci wymiany handlowej produktami rybnymi. W latach 1976-1980 pastwa rozwinite, pomimo wysokiego ujemnego salda wymiany, eksportoway rednio o 2,3-2,7 mln ton ryb wicej ni pastwa rozwijajce si. W przypadku krajów rozwijajcych si mona byo zaobserwowa wyra n nadwyk ilociow eksportowanych ryb nad importowanymi. Odnosio si to jednak gównie do krajów Ameryki Poudniowej, gdzie popyt na produkty rybne by tradycyjnie niski (Peru, Chile, Argentyna) oraz Azji (Korea, Tajwan, Singapur), które stosunkowo wczenie zawaszczyy wody przybrzene i korzystajc z tego, miay moliwo sprzeday nadwyek surowca rybnego krajom rozwinitym. Tab. 1. Saldo wymiany handlowej rybami i produktami rybnymi krajów rozwijajcych si wg kontynentów w latach 1976-1980 (w tonach) Wyszczególnienie 1976 1977 1978 1979 Afryka -420,6 -413,5 -584,3 -679,1 Ameryka Pn. -6,8 55,1 -12,0 -23,2 ==Ameryka Pd. 949,2 964,2 1169,4 1348,0 Azja 357,6 595,5 695,0 579,5 Oceania -13,7 -1,3 15,3 4,4 Razem 865,8 1200,0 1283,3 1229,6 ródo: opracowanie wasne MIR-PIB na podstawie danych FAO Fishstat+.. 1980 -697,9 -12,1 1460,2 654,4 3,3 1407,9. Odmienna sytuacja miaa miejsce w przypadku pastw afrykaskich, które, aby zaspokoi potrzeby ywieniowe, same musiay importowa znaczne wielkoci produktów rybnych. Szczególnie widoczne byo to w przypadku niektórych pastw afrykaskich graniczcych z obszarami rodkowo- i Poudniowo-Wschodniego Atlantyku. Na 14 pastw afrykaskich tego regionu, importujcych lub eksportujcych w latach 1976-1980 ryby i produkty rybne, zaledwie 5 krajów byo eksporterami netto (Mauretania, RPA, Gwinea, Maroko, Senegal). Najwikszym importerem netto ryb, pomimo dobrych warunków dostpu do zasobów, bya Nigeria. W duej mierze pastwa te kupoway od krajów o rozwinitej flocie dalekomorskiej produkty mroone lub przetworzone (konserwy rybne) z ryb zowionych w obrbie ich wód szelfowych. Czynniki te spowodoway, e kraje afrykaskie byy gównymi zwolennikami i jednoczenie potencjalnymi beneficjentami wprowadzania stref wycznego ryboówstwa. Podstawow korzyci, jak mogy one osign z zawaszczenia przylegajcych do ich terytoriów ldowych mórz byo zaspokojenie rosncego zapotrzebowania na biako pochodzenia rybnego oraz przejcie korzyci ekonomicznych z eksploatacji samoodnawialnych zasobów morskich w postaci wpywów ze sprzeday licencji poowowych i eksportu. 11.

(264) ? ( #&

(265)

(266)

(267) " 1 A

(268) " " ( ,9 EE (

(269) B

(270) ( $( 1 "# $ > " 1 %# %

(271) " #

(272) & > " . %

(273) "A #" 3

(274)

(275) 000= $ %' ? 1.1.2. Wpływ wyłącznych stref połowów na funkcjonowanie światowej gospodarki rybnej A3,,

(276) *9A

(277) " %

(278) # $ : ( 1$ "# & " 1 "# $ > ; " %# % !39 &>

(279)

(280)

(281) %# " %

(282) >

(283) #A 2&" " (&" -1)( (

(284) > 1 & 1, ( (

(285) " A %"% > F(33)G !

(286) & A

(287)

(288) > (&" ( 1 % ( B "

(289) ( ( &( % 3,, $(

(290) ( " "&" > K 6( '" >

(291) 1 6( S

(292) >!

(293) 1 6( ' "

(294) >!

(295) ' $ '" >!

(296) 1 #

(297) 5>,( !(3,9>3,, % > "

(298) "

(299) ,)

(300) )P" "

(301) ( 2

(302) 3,, " $(

(303) ( %

(304) " !335 ( B " "1,( 1 " *-P" > "

(305) ( 1 99% ( 1*( 7

(306) "

(307) ( &( > " #

(308) # # "

(309) "# $ " A

(310) 1 %

(311) "

(312) # ( %# @%

(313) %

(314) " "

(315) ( > " % % '" >

(316) & 6( 1 &

(317) % 3,*$(

(318) ( A & #

(319) " " "# 1) ( :))P &( % ( " ; 2

(320) 3,, A :&" =

(321) .76;" B$(

(322) ( > #% '" >

(323) & 6( !3, "

(324) (

(325) 1 3,*1 " 9P ! > A

(326) " % " ,P!335 " . .

(327)

(328) ( %

(329) "

(330) (

(331) 99 1 &"(

(332) " @ ( % '" 6( $(

(333) (> &" " $ A 7

(334) " 1

(335) A $ A1 O %

(336) . "# $ " 1 % & " %@ ( "" # ( % " %

(337) %# > "

(338) ( (

(339) %

(340) "

(341)

(342) ( & " 1

(343)

(344) " ( B ( ( % >. F(33)G ' "

(345) ( % 6( S

(346) >!

(347) &

(348) B& "

(349) 3,33-:1*

(350) 1*( ;" > #B :

(351) 1* ( 339;1( 33)%

(352) T*"

(353) " " A

(354) '

(355) #

(356) % A

(357) $( A B " > % 6( ' "

(358) >!

(359) & 1 &

(360)

(361) 339 #" . O %

(362) " "

(363) ( " &" :59P A(,9

(364) *9P (39EE ;C" $% >

(365) # "

(366) %K@+'6 2 1 ( " >

(367) ( " 1 " % '" >!

(368) & ' $!(3,9>3,5

(369) " $(

(370) ( % " 1 ( " % % " A

(371) :.761=

(372) 17++;'

(373) 3,, "# $ " =

(374) .76 ( B "

(375) (

(376) "

(377) 399

(378) & % .76%:( % " ;F6(7R3,,G > "

(379) 3)!O % #" %

(380) > " # $( A @%

(381) "# $ " " A 1

(382) ( "

(383) (

(384) & "

(385) " > &"1 %

(386) " (

(387)

(388) " > : @ 1' ( + <"&; > " ( BA %#

(389)

(390) " 1 (

(391) %#

(392)

(393) #$( " #

(394) (> %# (

(395)

(396) " : + % D ; ' %( *.

(397) % % $(

(398) ( % " " %

(399) %

(400) FD 1(33G! " %

(401) % (

(402) " &

(403) $( A 1

(404) &% ( " " @% %

(405) " " A & #

(406) > ( " $(

(407) ( + "

(408) ( % A (3,9>335: ; *)99. 399. *999 )99. 599. 999 )99. *99. 999 )99. 9. 9 8 <"&. ' ( + . @. + %T7++. D . Źródło: opracowanie MIR-PIB na podstawie danych FAO Fishstat+.. ! % ' $ '" >!

(409) & :

(410) 6(;

(411) >

(412) $%

(413) & A

(414)

(415)

(416)

(417) " 7 %

(418) % =

(419) !( B " > .761

(420) "# $ " ( 3,>31 " 1 B (3>335 D

(421) > %

(422)

(423) "

(424)

(425) ( % " > % : " %;7 7 %

(426) >

(427) 1( 3, (

(428) (%

(429) & & > M %M " 1)( .7F= A3,,G !

(430)

(431) 6( S

(432) >!

(433) & > " A

(434) " 1 " % ' $'" >!

(435) 'A $ A # "# "

(436) 99 ( 1 " > %#

(437) 1 B " %

(438) %# 335

(439) " %

(440) B ( B " 3,5 )P

(441) 1( : %

(442) % ? ;4B A $ A & " % " $( 1

(443)

(444) %# -.

(445)

(446) " " %$$( A "

(447) % ? 1

(448) 335

(449) " 5

(450)

(451) :

(452) ;

(453) # "

(454)

(455) - D

(456) A A %%# :&" $ A; # ( # " %# % " %( # %

(457) (& &

(458) > '

(459) "# $ " BA $ > A

(460) &

(461) " > : ! = 7" % C ; # (

(462)

(463) ( %A $ A& # 2> 6( % & (3,>3* #

(464) 3- > "

(465)

(466) 1.2.. Polityka zrównoważonego rozwoju rybołówstwa. A 3000= $ %' ? "

(467) > ( % 'A

(468) " "#>.

(469)

(470) (&%#

(471) 1 ( " % " "

(472) &% %

(473) ( %#"

(474) "

(475) B$( 1 % > "

(476) % ( % " $ > 1%

(477) :

(478) A; & + > # ( "

(479)

(480) ( & &

(481) > (&( " " 1 >

(482) &( ( & ( (A > U " % "

(483)

(484) 007 +

(485) D 33'

(486)

(487) #

(488)

(489) "A & %1

(490) (%+ 6&

(491) (%+ ,

(492) 1% B "> B &( A ( #& & %)

(493) (% K V'A

(494) = @

(495) %

(496)

(497)

(498) & %#

(499) > ( 1

(500) " % (

(501) #> %

(502) % #

(503)

(504) ( 1

(505) "( B

(506) &

(507) (

(508) (#

(509) % > A

(510) ( & A ( %

(511) %# ). Q62Q6& +&:Q6+0707;33, KTT &(T %T

(512) T

(513) (%WW

(514) $ ).

(515) & &( A A

(516) #

(517) #

(518) "( BX 6&

(519) %

(520) & 1

(521)

(522) & & % ( (> +

(523) ",6&

(524)

(525) 1$ >. 1% ( & %. > 52%% %#

(526) "AK & #

(527)

(528) ( "& & % > $ % 1 &(

(529) "#>. $ N

(530) & N & . N "& &

(531) (&%# %

(532) % &( A N %

(533) (#

(534)

(535)

(536) #> (N %

(537) %

(538)

(539) %& ( %N "& & %" % 33 $ % +

(540) #% " (A ?

(541)

(542) % = $ % 2

(543) >

(544) ( ' " 1

(545) " 33 4 = $ % " " 33)Q62=

(546) 2

(547) >

(548) ( & + " 1 %#&

(549)

(550) %#

(551) 1 #

(552) % & " =

(553) >

(554)

(555) ( & @ %

(556) %#

(557) &"

(558) > #

(559) # ( % " 1 % > 1 &(%# %" " & 1

(560) 1( #

(561) " 1 &

(562) ( ?

(563) B133 "" > $%

(564) "A & %1 " = > (% # &

(565) 1% 9(O %1

(566) #

(567) #& B D & 99 5. KTT (

(568) I( &T T

(569) T6&

(570)

(571) $ 5.

(572) :+ Y9;1 9:+ Y9; & +

(573) D 1"

(574)

(575) % " "

(576) "A #>. % " 1.3.. Regulacje wymiany handlowej produktami rybnymi na świecie. S " ( (

(577)

(578)

(579) (&" ( % #& -9(1 %#5)( 3,9

(580)

(581) 9( 9S

(582) (

(583) %" >

(584) !

(585)

(586) "

(587) )> -(

(588) .7 3,5

(589) *9(

(590) .7 9 7 %

(591) (

(592) " ( # ( & F6

(593) 99G. &" # ( & #1 (

(594)

(595) %#

(596)

(597)

(598) : ; @ # %# > # ( %#( &

(599) (&> %# $( 1%

(600) A > $ $ & A ( B

(601)

(602)

(603)

(604) (

(605) 1 $ > 1 ( % 1 &

(606) #

(607)

(608) >

(609) 1

(610) % $%% $ % > %#& !U2

(611) #&

(612) (1 & ( % & & &

(613)

(614) " > %

(615) (

(616)

(617) & % 1%

(618)

(619) (

(620)

(621) " "

(622) ( > (FQ629-GK B

(623) %% "

(624) > N

(625) " " "A

(626) N &( (%"A

(627) 1 # & >

(628) %N (1%

(629) ( &( " " N # ( %

(630) " N (%

(631) #

(632) " 1 ( %# " %&

(633) N ,.

(634) B 1

(635)

(636) >

(637) # " %

(638) %# "# " &

(639) > N

(640) "

(641)

(642) (

(643) (

(644)

(645) "

(646) % " N %# >. $N ( & %%

(647) ( !U21 &(

(648) #

(649) N %

(650)

(651) "

(652) N

(653) :

(654)

(655) ( ;

(656)

(657) 1

(658) #>

(659)

(660) ( & " & 1 %> & 1

(661) %# &

(662)

(663)

(664) ( % %%# N ( %

(665) % &

(666) > # % A

(667) : > ;N & $ %# % 2

(668) ( &( !U2 % ."

(669) 2&( & 7 U $4( 8

(670) (:C6UU;1 ( & & (3-,T-' ( "" C6UU

(671) 35,% "" (!U24(C6UU " & "

(672) ( 1 "

(673)

(674)

(675) (1 %&

(676) !"

(677) (

(678)

(679) ( " ' %#> S # 2& % 8

(680) ( :!U2;1 "

(681) "( B 33) '

(682)

(683)

(684) ( !U2 ( ."

(685) 2&( 7 U $8

(686) (33-:C6UU33-;1 # "#

(687) ' %#& !U27# K

(688)

(689) % & =(( @% & . (% : & ? QI

(690) @ 4( ?Q@; 1 $ % %

(691) % B #& > .

(692) " !U21 %# $ % $ ( &

(693) ( U

(694) : &@ (U ; >

(695)

(696) 1 " > %

(697) % %

(698)

(699) >

(700) % J % : & 7

(701) ( $ 4 ; 1

(702) % "

(703) %#( % #1 %% > (

(704) ( $ ( %

(705) # & %% $ >. 7 $ ( % % " & &# B & ( % % ! 9-

(706) !U2 (" 59 % " ! # + % 9 % % % %# # " !U2 0(% !U2

(707) (

(708)

(709) &

(710) (

(711) " 2

(712) 3-

(713) "

(714) & %%

(715) ( C6UU !U21

(716)

(717) " !