T o m (V o lu m e) X X X V — 1965 Z e sz y t (F a s c ic u le ) 4 K r a k ó w 1965
FELIKS MITURA, STANISŁAW WĘCŁAWIK
INOCERAM US R E G U LA RIS D O R B.
Z WARSTW INOCERAMOWYCH PŁASZCZOWINY MAGURSKIEJ
(Tabl. XLVI i 1 fig.)
Inoceramus regularis d’O r b. des couches ä Inocerames de la nappe de Magura
(PI. X L VI et 1 fig.)
W obrębie płaszczow iny m ag u rsk iej, n a p o łu d n ie od G orlic, w idoczne je s t duże w y p iętrzen ie k red o w e (H. Ś w i d z i ń s k i , 1953) U ścia G orlic
kiego (daw niej U jście R uskie).
W południow ej części tego w y p iętrzen ia, n a w schód od U ścia G orlic
kiego, pom iędzy w sią K w iato n iem a S m erekow cem (fig. 1) is tn ie ją odsło
n ięcia w a rstw inoceram ow ych, w k tó ry c h stw ierd zo n o liczne o k ru ch y in o - ceram ów , a tak że w iększy okaz oznaczony jak o In oceram us regularis d ’O r b.
In o cera m u s regularis d ’O r b . , 1846
Tabl. X L VI, fig. ia, b
1846. Inoceramus regularis, d’O r b i g n y : Paleontol. Franę., Terr. cret. III, str.
516. tabl. 410, fig. 1—2.
1899. Inoceramus. cripsii var. regularis, S i m i o n e s c u : Fauna cretac. superio
ra, str. 30, tabl. 2, fig. 10.
M a t e r i a ł
O dcisk sk o ru p y lew ej, w ys. 7 cm, dł. 7 cm, z częściowo zach o w an ą sko
ru p ą . R zeźba okazu bardzo dobrze zachow ana.
O p i s
F o rm a p łask o -w y p u k ła, o sk o ru p ie g ru b e j do 1/2 m m . R zeźba okazu sk ład a się z w ąskich, zaokrąglonych p ierścien i p rzy ro sto w y ch , p rzed zielo n y c h p łask im i b ru z d a m i szerokości 5— 8 m m , k tó re zw ężają się k u szczy
to w i do 3 m m . Ł u k i p ierścien i re g u la rn e , sy m etry czn e, siln ie w y g ięte w d ó ł i nieco do ty ln eg o b rzeg u , p rz e c in a ją brzeg zam kow y ukośnie. R ów nolegle do p ierścien i p rzy ro sto w y ch b ieg n ą n a b ru z d a c h d e lik a tn e lin ie p rzy ro sto w e w odstępach 0,5 m m .
U w a g i
O kaz je s t zgodny z h o lo ty p em d ’O r b i g n y ’e g o (1843— 47), a zw łasz
cza z ty p o id em S i m i o n e s c u (1899).
S t r a t y g r a f i a
S a n to n g ó rn y — m a s try c h t dolny (F rancja, A u stria, R u m u n ia, N iem cy, Polska).
W a rstw y inoceram ow e, w śró d k tó ry c h znaleziono okaz Inoceram us regularis, w idoczne są w sk a rp ie drogi łączącej S m erekow iec z K w ia to -
— 478 —
n iem (fig. 1), a także w korycie rzek i Z dyni. T ak w rzece, ja k też i w s k a r
pie w a rs tw y są odw rócone i zap ad ają pod zm ien n y m k ą te m k u w scho
dowi.
Fig. 1. M iejsce znalezienia inoceram a. 1 — m iejsce znalezienia oznaczonego okazu;
2 — w ystępow an ie szczątków iinoceramów; 3 — osuw iska; 4 — kraw ędzie m orfolo
giczne
Fig. 1.: 1 — L ’endiroit au Inoceram us regularis a ete trouve; 2 — debris des Ino- eeram es; 3 — eboulem ent; 4 — escarpetment
Pod w zględem litologicznym serię w a rstw inoceram ow ych tw o rzy kom pleks łupkow o-piaskow cow y o przew adze sk ał ilasty ch . W profilu, około 20 m m iąższości w idocznym w sk arpie, jed y n ie w g ó rn ej jego części (straty g raficzn ie n ajniższej) o b se rw u je się g ru b ą ław icę piaskow ca.
W pozostałym frag m en cie odsłonięcia, z w y ją tk ie m je d y n e j ław icy o m iąż
szości 80 cm, przew aża d ro b n o ry tm iczn y flisz, n a k tó ry sk ła d a ją się cien kie (4— 20 cm) ław ice piaskow ców , pop rzeg rad zan e łu p k a m i różnego ko
lo ru i o różn y ch cechach te k stu ra ln y c h . N ajczęściej o b se rw u je się tu łu p k i m arg liste, oU wkow ozielonaw ej b arw y , a tak że blaszikowo łupiące się łu p ki czarne, n ie bu rzące z HC1. C ienkoław icow e piaskow ce te j serii są z re gu ły d ro b n o ziarn iste1, n a św ieżo stalow oszare, m ikow e, w ap n iste, p rz e w ażnie o sk o ru p o w y m w arstw o w an iu . P o zw ietrzen iu p rz y b ie ra ją b a rw ę zielonaw ą — c h a ra k te ry sty c z n ą dla całości odsłonięcia. S pągow a część cienkoław icow ych piaskow ców p o k ry ta je s t bardzo b o g aty m zespołem hieroglifów , najczęściej pochodzenia organicznego.
Piaskow iec, n a k tó reg o spągu znaleziono okaz Inoceram us regularis, n ależy do tego ty p u piaskow ców cienkoław icow ych. Jak k o lw iek blok z ino ceram em tk w ił luźno w ru m o szu d o ln ej części odsłonięcia, to jed n a k p rzynależność jego do te j serii nie u leg a w ątpliw ości. Ś w iadczy o ty m c h a ra k te r litologiczny piaskow ca, jego skorupow e w arstw o w an ie, zespół hiero g lifó w oraz u ła m k i batysyfonów , w idoczne n a jego spągu (Tabl.
X LV I, fig. 2).
W a rstw y inoceram ow e okolicy K w iato ń -S m erek o w iec p o siad ają sto sunkow o b o g atą m ak ro fau n ę. O prócz stw ierdzonego przez a u to ró w in o - ceram a a także licznych p u n k tó w z u łam k am i sk o ru p inoceram ów (fig. 1), g ru p u ją c y c h się najczęściej w w ypukłościach hieroglifów przew ażn ie o r
ganicznego pochodzenia, należy w spom nieć o znalezionym w pobliżu (K w iatoń) okazie inoceram a oznaczonego jako Inoceram us h aueri Z u g- m a y e r oraz o am onicie z ro d zaju P hylloceras (W. S z a j n o c h a , 1896).
P on iew aż Inoceram us haueri w y stę p u je w san to n ie ( M i t u r a , 1963), na p odstaw ie zatem znalezionych tu ta j inoceram ów m ożna zaliczyć w a rstw y inoceram ow e okolicy K w iato ń -S m erek o w iec do san to n u górnego.
P om im o dość licznych stan o w isk z oznaczonym i inoceram am i (F. M i- t u r a , 1963; S. K r a j e w s k i , J. U r b a n i a k , 1964) Inoceram.us reg u laris d ’0 r b. je st stosunkow o rzadko sp o ty k an y m g a tu n k ie m w K a rp a tach. N a te re n ie płaszczow iny m a g u rsk ie j istn ien ie jego, bez opisu, n o tu je B. B ó h m (1932) w okolicy „Ś w iątk o w ej Jaw o rza, W ołow ca” .
Z najbliższego re jo n u płaszczow iny m ag u rsk iej — w serii p rz e d m a g u r- skiej — stw ierdzono rów nież w ystęp o w an ie Inoceram us regularis d ’0 r b.
w re jo n ie potoku P rzybędza, ale już w m a rg la c h p stry c h p rzy n ależn y ch do sen o n u górnego (F. M i t u r a , 1963).
In stytu t N a fto w y K a te d ra Geologii A G H K r a k ó w , listopad 1964
WYKAZ LITERATURY BIBLTOGRAPHIE
B o h m B. (1932), Sprawozdanie z badań geologicznych w ykonanych w r. 1931 na SW ćw iartce arkusza Jasło-Dukla. Posiedź, nauk. P aństw . Inst. Geol. 33, W arszawa.
K r a j e w s k i St., U r b a n i a k J. (1964), Znaleziska fauny w północnych Karpa
tach fliszow ych. Cz. I. W ielkokomórkowce. Biul. Inst. Geol. 179, W arszawa.
M i t u r a F. (1963), Inoceram es du cretace superieur du flysch des Carpates septen
trionales. Ass. Geol. Carpato-Balk. V -em e Congr. 3/2. Communications. Bucuresti.
d’0 1’ b i g n y A. (1843—47), Paleontologie Franęaise. Terrains cretaces, III. Lametlli- branches. Paris.
S i m i o n e s c u J. (1899), Fauna cretacica superiora de la Urmós (Transilvania).
A cad. Romana, 4, Bucuresti.
S z a j n o c h a W. (1896), A tlas Geologiczny Galicji. Tekst do zesz. 6 K om is. Fizjogr.
AU., Kraków.
Ś w i d z i ń s k i H. (1953), Karpaty fliszow e pom iędzy D unajcem a Sanem . Reg. Geol.
Pol. I, z. 2, Kraków.
RESUM E
D ans les couches a Inoceram es de la nap p e de M agura p a ra issa n t a Sud de G orlice, on a tro u v e Inoceram us regularis d ’O r b (PI. X LV I, Fig. la ,
— 480 —
b), C’e st le deu x iem e specim en connu de cette espece, tro u v e d an s les couches a In o ceram es de la n ap p e de M agura. In oceram us regularis d e te r
m ine, ainsi q u ’ In oceram us haueri Z u g m a y e r co n state a u tre fo is d an s c e tte region p a r S z a j n o c h a (1896), p e rm e tte n t de d e te rm in e r l ’age des couches a In oceram es y p resen tes, com m e S an to n ien su p erieu r.
L ’Institut de Petrole, Cracovie Le Laboratoire de Geologic
de VEcole des Mines et de la Metallurgie, Cracovie tra d u it par M. Langie
O BJAŚNIENIA TABLICY XLVI EXPLICATIONS DE LA PLANCHE XLVI
Fig. 1. Inoceramus regularis d ’O r b ., 1 x; a — odcisk skorupy lew ej na skale; b — pozytyw n a plastelinie; santon górny
Fig. 1. Inoceramus regularis d’O r b ., 1 x; a — em preinte de la coquille gauche sur ia roche; 'o — le posiitive sur la plasteline; Saiitonien superieur
Fiig. 2. Spągowa część piaskowca z odciskiem skorupy inoceram a
Fig. 2. La partie basale du gres avec 1’em preinte de la coquille d e 1’Inoceram e
F. Mitura, S. W ę c ł a w i k
