BIULETYN WIELKOPOLSKIEJ IZBY ROLNICZEJ

(1)

wielkopolski

BIULETYN WIELKOPOLSKIEJ IZBY ROLNICZEJ

ISSN 1642-917 nr 1 (195) styczeń 2021 r.

SZCZĘŚLIWEGO NOWEGO ROKU!

NIECH ZDROWIE, SPOKÓJ

ORAZ POCZUCIE BEZPIECZEŃSTWA I STABILIZACJI

TOWARZYSZĄ NAM WSZYSTKIM W CAŁYM 2021 ^R ^OKU

GRZEGORZ WYSOCKI PIOTR WALKOWSKI DYREKTOR WIR PREZES WIR

(2)

Pierwsza izba rolnicza na ziemiach polskich powstała w Poznaniu w grudniu 1895 roku, na prawodaw- stwie pruskim. Izby powołano w do- bie ciężkiego kryzysu gospodarczego, aby broniły interesów rolnictwa.

W zaborze pruskim izby obejmowały terytorium jednej prowincji, dlatego też działały tu cztery izby rolnicze:

poznańska, pomorska, wrocławska i wschodniopruska. Ich zadaniem było współdziałanie z administra- cją rządową, doskonalenie prawa gospodarczego, reprezentacja i obrona interesów rolnictwa i leśnictwa, za- kładanie i prowadzenie szkół rolniczych, popieranie postępu technicz- nego w produkcji rolnej.

Początkowo Polacy z terenu Wiel- kopolski do idei powołania izb rolniczych nie odnosili się z entuzja- zmem. Powodem był fakt zdomino- wania organów izby przez rolników niemieckich (na 9 członków zarzą- du rolnicy wielkopolscy mieli tylko 3 przedstawicieli) oraz obawa, że działalność izb ograniczy znaczenie istniejących już na terenie Wielko- polski innych organizacji, tj. działa- jących od 1866 roku kółek rolniczych czy o 5 lat od nich starszego Polskie- go Centralnego Towarzystwa Gospo- darczego.

Po odzyskaniu przez Polskę nie- podległości w 1918 roku rozpoczął się nowy rozdział w historii izb rolniczych. W Wielkopolsce wiązało się to ze spolonizowaniem pruskich izb rolniczych i dostosowaniem

ustawodawstwa pruskiego do aktualnej sytuacji politycznej i społecz- no-gospodarczej państwa polskiego.

Przejęcie Izby Rolniczej przez wła- dze polskie miało miejsce 20 stycznia 1919 roku na mocy dekretu Na- czelnej Rady Ludowej. Przejąw- szy izbę, Polacy obsadzili swoimi urzędnikami stanowiska zajmowane

wcześniej przez Niemców, ale pozostawili dawną strukturę wydziałów.

W pierwszym okresie działalności zlikwidowano istniejący system pa- tronacki kółek rolniczych, włącza- jąc je do bezpośredniej działalno- ści izby. Przejęto również cieszący się dużym uznaniem w środowisku rolników polskich Poradnik Gospo-

darski, który stał się wspólnym or- ganem kółek rolniczych i izb rolniczych. Z inicjatywy izby poszerzono działalność oświatową o zorganizowane nowe towarzystwa, tj.: Zwią- zek Konia Szlachetnego, Związek Wielkopolskich Hodowców Trzody Chlewnej, Towarzystwo Ogrodni- cze, Związek Bartników i Związek Hodowców Drobiu.

W II Rzeczypospolitej konstytu- cja z marca 1921 roku obok samo- rządu terytorialnego gwarantowała istnienie samorządu gospodarczego.

Zasadnicze znaczenie dla rozwoju samorządu rolniczego w Polsce mia- ło jednak Rozporządzenie Prezy- denta RP o izbach rolniczych z dnia 22 marca 1928 r. Wtedy to izba rolnicza została zdefiniowana jako jed- nostka samorządu gospodarczego i osoba publicznoprawna, działająca na obszarze jednego województwa i w granicach ustaw państwowych oraz własnego statutu. Istota samo- rządowego charakteru izb rolniczych polegała na wykonywaniu przez nie praw zwierzchnich w stosunku do członków, których przynależność do izb rolniczych była obligatoryjna.

Izby miały charakter powszechny i dlatego mogły reprezentować inte- resy wszystkich rolników i bronić ca- łego rolnictwa. Głównym celem izb rolniczych, określonym w rozporzą- dzeniu, było zorganizowanie zawodu rolniczego (do rolnictwa zaliczano wówczas także leśnictwo, rybactwo, ogrodnictwo, hodowle zwierząt oraz

Fot. Archiwum Państwowe

Gmach przedwojennej WIR w Poznaniu przy ul. Mickiewicza 33

Rok 2021 Rokiem Wielkopolskich Rolników

14 grudnia 1995 roku uchwalona została ustawa o izbach rolniczych.

Na jej podstawie w 1996 roku nastą- piła reaktywacja samorządu rolniczego. 2 czerwca w byłym wojewódz- twie poznańskim odbyły się pierwsze w kraju wybory do izby rolniczej.

Następnie od podstaw zbudowano struktury izb rolniczych, wytyczono programy działania i stworzono płaszczyzny współpracy z instytucja- mi funkcjonującymi w obszarze rolnictwa. W tym roku mija 25 lat od od- rodzenia się samorządu rolniczego, a jednocześnie 125 lat od utworzenia izb rolniczych na ziemiach polskich.

Pierwszą izbą rolniczą była zawiąza- na w 1895 roku na mocy prawodaw- stwa pruskiego Izba Rolnicza w Po- znaniu, która po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku została przejęta przez władze polskie.

Bieżący rok dla samorządu rolniczego to rok podwójnego jubileuszu, w związku z tym Walne Zgromadze- nie Wielkopolskiej Izby Rolniczej ustanowiło rok 2021 Rokiem Wiel- kopolskich Rolników. Aby uczcić te ważne dla samorządu rolniczego ju- bileusze oraz podkreślić zarówno historyczną, jak i współczesną rolę wielkopolskich rolników, planowane są wymienione poniżej działania.

■Premiera wydawnictwa pt. „Stu- lecie Wielkopolskiej Izby Rolni- czej jako organizacji samorządu gospodarczego”, którego autorem jest związany z Uniwersytetem im.

Adama Mickiewicza w Poznaniu prof. zw. dr hab. Robert Kmie- ciak. Opracowanie zawiera analizę działalności izby, począwszy od jej powstawania w czasach pruskich, poprzez główny okres rozwoju

w okresie II Rzeczypospolitej, aż do ostatnich 25 lat działalności na podstawie ustawy z 1995 roku.

Wydawnictwo powstało we współ- pracy z Wielkopolską Izbą Rolni- czą, a w szczególności z dyrekto- rem WIR Grzegorzem Wysockim.

Autor swoją pracę oparł na mate- riałach archiwalnych, źródłowych i literaturze przedmiotu, ale rów- nież na bieżących sprawozdaniach z działań zarządu WIR, które po- służyły do przybliżenia kierun- ków działań izby od momentu jej reaktywowania do dzisiaj. Opra- cowanie stanowi zatem nie tylko kompendium wiedzy o bogatym dorobku wielkopolskiego samorzą- du rolniczego, ale także piękną pa- miątkę dla wszystkich delegatów, którzy na przestrzeni ostatnich 25 lat pracowali na jego rzecz.

■Konferencja pt. Aktywna Wiel- kopolska odwołująca się zarówno do historycznej, jak i współczesnej roli samorządu rolniczego oraz organizacji działających na terenach wiejskich. Konferencja, o ile pozwolą na to okoliczności, odbę- dzie się w czerwcu w Gnieźnie. Do udziału w spotkaniu zaproszone zostaną osoby związane z działal- nością Wielkopolskiej Izby Rolni- czej oraz innych organizacji pra- cujących na rzecz wielkopolskich wsi (kółka rolnicze, koła gospodyń wiejskich, stowarzyszenia).

O wszystkich inicjatywach zwią- zanych z Rokiem Wielkopolskich Rolników informować będziemy za pośrednictwem strony internetowej www.wir.org.pl oraz portali społecz- nościowych.

Opracowanie Katarzyna STRZYŻ

125 lat izb rolniczych na ziemiach polskich

(3)

inne gałęzie wytwórczości związanej z gospodarstwem rolnym). Rozporzą- dzenie określało, że do zakresu dzia- łania izb rolniczych należy przedsta- wicielstwo i ochrona interesów rolnictwa, samodzielne przedsiębranie w granicach obowiązujących prze- pisów prawa, środków w zakresie wszechstronnego popierania rolnictwa oraz wykonywania czynności po- wierzanych izbom rolniczym przez ustawy i rozporządzenia, współdzia- łanie z władzami rządowymi i samo- rządowymi we wszystkich sprawach dotyczących rolnictwa.

Wprowadzenie instytucji izb rolniczych na obszarze całego państwa spowodowało powstanie w okresie międzywojennym 13 izb: warszaw- skiej, łódzkiej, lubelskiej, kieleckiej, białostockiej, wileńskiej, poleskiej, wołyńskiej, lwowskiej, krakowskiej, śląskiej, wielkopolskiej i pomorskiej, które współpracowały ze sobą w ramach dobrowolnej centrali samorzą- du rolniczego, jaką był Związek Izb i Organizacji Rolniczych Rzeczypo- spolitej Polskiej z siedzibą w Warsza- wie.Rozporządzenie Prezydenta Rzeczy pospolitej z dnia 27 paź- dziernika 1932 r. przyniosło kolejne rozszerzenie kompetencji izb rolniczych. Podkreślony został ich istotny cel: zorganizowanie zawodu rolniczego oraz współdziałanie w dzie- dzinie rolnictwa, a więc coś więcej niż jedynie reprezentowanie intere- sów gospodarczych. W rozporządze- niu zapisano, że izby współdziałają z władzami rządowymi i samorządo- wymi we wszystkich sprawach doty- czących rolnictwa, a szczególnie przy wykonywaniu przez te władze nad- zoru nad działalnością powiatowych samorządów terytorialnych i zapew- nieniu jednolitości prowadzonej przez te samorządy akcji w dziedzi- nie rolnictwa. Nakreślono również ważny odcinek współpracy samorzą- du rolniczego z państwem – właści- we władze rządowe miały przesyłać izbom rolniczym do zaopiniowania projekty ustaw przed skierowaniem ich na drogę obrad ustawodawczych oraz projekty rozporządzeń mają- cych doniosłe znaczenie dla rolnictwa, jeżeli tylko interes publiczny lub pilność sprawy nie stanie temu na przeszkodzie.

Prężną działalność izb rolniczych przerwał wybuch drugiej wojny światowej. W okresie okupacji izby wojewódzkie zostały zlikwidowane.

Okupanci pozostawili jedynie istnie- jące biura powiatowe, które wykorzy- stywano jako jednostki ściągające od rolników nałożony przez okupanta kontyngent.

Po zakończeniu wojny, właściwie już w marcu 1945 roku rozpoczęła swoją działalność Wojewódzka Izba Rolnicza w Poznaniu, otwierając wy- działy: Ogólny, prowadzący sprawy finansowe i personalne, Produk- cji Roślinnej, Produkcji Zwierzęcej i Oświaty Rolniczej. Aby usprawnić pracę izby w powiatach, zorganizo- wano 27 powiatowych biur rolnych – delegatur izby działających w Wiel- kopolsce – i 12 na obszarze ziemi lu- buskiej. Zadaniem tych biur była opieka nad zagospodarowaniem terenu, doradztwo fachowe oraz wykony- wanie prac zleconych przez czynniki państwowe. W biurach izb pracowało wielu fachowców, którzy prowadzili prace w działach: rolniczym, hodow- lanym, ogrodniczym, pszczelarskim, ochrony roślin i gospodarstwa do- mowego. Opiekowali się m.in. gospo- darstwami, które powstały w wyniku reformy rolnej, prowadzili kwalifiko- wanie ziemiopłodów, pomoc w roz- dziale ziarna siewnego i nawozów sztucznych, opiekę nad inwentarzem żywym, zapisy bydła i trzody chlewnej do ksiąg hodowlanych oraz licen- cjonowanie ogierów i klaczy.

Obok izby poznańskiej działal- ność prowadziły także inne izby rolnicze, jednak niektóre z nich, np.

warszawska, kielecka i białostocka, pozostały jedynie na etapie organiza- cyjnym. Pracę izb rolniczych utrud- niały przeszkody natury politycznej.

Nowa władza zarzucała samorządo- wi rolniczemu między innymi to, że w przeszłości popierał gospodarstwa obszarnicze, a zaniedbywał drob- nych rolników, a w związku z par- celacją folwarków stracił rację bytu.

Rzeczywiste przesłanki były jednak inne: Wojewódzka Izba Rolnicza w Poznaniu zajmowała się aktywnie wdrażaniem postępu rolniczego na wsi poznańskiej, we wszystkich jego możliwych formach, podnosząc tym samym prestiż i rangę zawodu rolnika, dlatego stała się dla ówczesnej władzy niewygodna. Ostatecznie

izby zostały zlikwidowane dekretem Rady Ministrów z dnia 26 sierpnia 1946 r. o zniesieniu izb rolniczych, który wszedł w życie 10 październi- ka 1946 r. Dekretem tym zadania izb rolniczych zostały przekazane pozo- stającemu pod kontrolą komunistów Związkowi Samopomocy Chłopskiej.

Został mu również przekazany mają- tek izb rolniczych powstały po umo- rzeniu ich zobowiązań.

25 lat Wielkopolskiej Izby Rolniczej

Przemiany roku 1989 odrodziły nadzieje środowiska rolniczego na wznowienie działalności własnego samorządu po 50-letnim okresie nie- bytu w PRL. Efektem kilkuletnich starań była uchwalona 14 grudnia 1995 r. ustawa o izbach rolniczych, która stworzyła podstawy prawne do przeprowadzenia demokratycz- nych wyborów i wyłonienia organów samo rządu rolniczego. Znamienne, że ustawę uchwalono w setną roczni- cę powstania pierwszej izby rolniczej na ziemiach polskich.

W 1996 roku poparcie dla idei przywrócenia izb rolniczych w Pol- sce wielkopolscy rolnicy wyrazili poprzez najwyższą w kraju frekwencję w wyborach do izb. Zgodnie z usta- wą izby powstały w każdym z 49 ów- czesnych województw. Pierwsze wybory odbyły się 2 czerwca 1996 roku w byłym województwie poznańskim.

Uprawnionych do głosowania było 59 069 członków izby. W głosowaniu udział wzięło 44,05% uprawnionych do głosowania, co pozostaje najlep- szym wynikiem w Polsce do dzisiaj.

29 września 1996 roku odbyły się wybory do izb rolniczych w by- łych województwach: kaliskim, ko- nińskim, leszczyńskim i pilskim.

Do końca tegoż roku sfinalizowa- no pierwszy etap wdrażania ustawy o izbach rolniczych przez przepro- wadzenie we wszystkich wojewódz- twach pierwszych wyborów delega- tów do walnych zgromadzeń. Ogó-

łem w 1996 roku powstało 37 z 49 izb rolniczych. W 12 województwach wybory należało powtórzyć, gdyż nie uzyskano wymaganych ustawowo 20% frekwencji.

O dużej izbie, obejmującej swym zasięgiem całą Wielkopolskę, zaczę- to mówić po pierwszych przymiar- kach i projektach sejmowych do nowego podziału administracyjnego państwa. Z dawnych 49 miało teraz powstać 16 nowych, dużych woje- wództw. Izby w Wielkopolsce przy- gotowywały się do tego wydarzenia poprzez powołanie w lipcu 1997 roku Wielkopolskiego Porozumienia Izb Rolniczych. Ustawa z 29 grudnia 1998 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z wdrożeniem reformy ustrojowej państwa wprowadziła zapisy, że terenem działania izby jest obszar województwa, zaś członkowie dotychczasowych walnych zgroma- dzeń zachowują swe mandaty do czasu nowych wyborów, które wyzna- czono na 2002 r. W ten sposób ka- dencja pierwszego Walnego Zgroma- dzenia została przedłużona o 2 lata i wyniosła w sumie 6 lat. Miało to ujednolicić terminy kadencji wszystkich izb rolniczych w Polsce, gdyż do tej pory były one zróżnicowane.

Na dzień 10 lutego 1999 roku ów- czesny wojewoda wielkopolski Ma- ciej Musiał zwołał nadzwyczajne zgromadzenie członków Walnego Zgromadzenia Izby Rolniczej Woje- wództwa Wielkopolskiego. W skład nowego Walnego Zgromadzenia we- szło: 96 delegatów z rejonu kaliskie- go, 81 delegatów z rejonu konińskie- go, 54 delegatów z rejonu leszczyń- skiego, 68 delegatów z rejonu pilskie- go i 129 delegatów z rejonu poznań- skiego. Łącznie nowe Walne Zgro- madzenie liczyło aż 428 delegatów.

Sytuację zmieniła nowelizacja ustawy o izbach rolniczych z 21 czerwca 2001 r. i dwustopniowe wybory z 8 grudnia 2002 roku. Wte- dy to wybrano 31 rad powiatowych WIR. Po ich ukonstytuowaniu się wybrano z każdej przewodniczące- go i delegata. W ten sposób powsta- ło 62-osobowe Walne Zgromadzenie.

Spośród jego członków wyłoniony został 5-osobowy zarząd izby. Po- nadto powołano komisje: rewizyjną, budżetową i statutową.

Obsługą administracyjną zarzą- du i Walnego Zgromadzenia zaj- muje się Wojewódzkie Biuro Izby w Poznaniu, niezmiennie od same- go początku z siedzibą przy Zespole Szkół Przyrodniczych. Wielkopolska Izba Rolnicza jako pierwsza w Polsce utworzyła biura powiatowe, co sta-

> dokończenie na str. 4 Logo przedwojennej WIR oraz jej wydawnictwa

(4)

ło się wzorem dla innych izb rolniczych. Biura powiatowe zajmują się obsługą poszczególnych rad powiatowych WIR. Stanowią istotny łącznik pomiędzy rolnikami, członkami rad powiatowych i zarządem izby.

Pierwsze lata działalności samo- rządu rolniczego wskazały, że jest to instytucja rozwojowa i niezwykle potrzebna słabo zorganizowanemu środowisku rolniczemu. Działal- ność izby, określanej mianem domu czy ostoi rolników, dobrze wpisuje się w różnego rodzaju inicjatywy po- dejmowane na rzecz rozwiązywania problemów wsi i rolnictwa. Przez mi- nione 25 lat zbudowano od podstaw struktury izb rolniczych, wytyczono programy działania, utworzono biura z dobrze wyposażonym zapleczem technicznym, stworzono płaszczy- zny współpracy z różnymi instytu- cjami – od lokalnych po centralne.

Rolniczy samorząd jest sposo- bem przedstawiania własnych, rolniczych interesów wobec państwa i innych grup społecznych. Izby rolnicze świadczą pomoc organizacyj- ną, materialną, a także finansową na rzecz rozwoju gospodarstwa, doradz- twa, podwyższenia wiedzy i umie- jętności gospodarowania, organizo- wania oświaty oraz szkół rolniczych.

W swoim działaniu samorząd rolniczy jest niezależny od państwa, co gwarantują mu odpowiednie zapisy ustawowe. Samodzielność samorządu

rolniczego podlega ochronie sądowej.

Samorząd rolniczy jest niezależny od innych samorządów, organizacji spo- łecznych i partii politycznych.

Samodzielność, niezależność i obligatoryjne członkostwo to jedno, a brak należnych kompetencji i władztwa administracyjnego – to drugie. Działacze izbowi od począt- ku podkreślali niedostateczne kom- petencje samorządu rolniczego w stosunku do oczekiwań rolników. Więk- szość zadań skupia się wokół wyda- wania opinii, które i tak nie mają mocy wiążącej, lub występowania z wnioskami, które bardzo różnie są traktowane przez administrację pań- stwową i samorządową. Są i takie zadania, jak choćby: przyznawanie ty- tułów kwalifikacyjnych w zakresie

rolnictwa czy inicjowanie powstawania nowych szkół i zmian w progra- mach nauczania, które nie są realizowane z powodu braku odpowiednich przepisów wykonawczych w tym zakresie. Owszem, izby mogą wykony- wać zadania zlecone z zakresu administracji rządowej, przekazane usta- wami lub na podstawie porozumień z właściwymi organami administracji rządowej. Niestety, jak dotąd, administracja państwowa niechęt- nie pozbawia się swoich uprawnień i przypisanych na te cele środków.

Kolejne apele o zwiększenie kompetencji izb rolniczych nie znaj- dują posłuchu w kręgach decyzyj- nych. Tracą na tym zarówno rolnicy, jak i same izby. Dowodem może być chociażby słaba frekwencja

w dwóch ostatnich wyborach do izb rolniczych, które odbyły się 31 maja 2015 roku i 28 lipca 2019 roku. To za- mknięte koło i samonapędzający się mechanizm można w pewien spo- sób zniwelować poprzez pracę u podstaw i jeszcze większe zaangażowa- nie – zarówno zarządu, pracowni- ków, jak i samych delegatów. Jednak bardziej widoczne efekty przyniosło- by przypisanie konkretnych kompetencji stanowiących izbom – na wzór rozwiązań francuskich czy niemieckich. Wszystko po to, by izby mogły wreszcie wypłynąć na szersze wody swej działalności.

Obecnie samorząd rolniczy stoi w ważnym punkcie historii. Człon- kowie izb rolniczych oczekują nowe- lizacji ustawy dającej izbom szersze możliwości działania.

Mimo 50-letniej przerwy w dzia- łalności członkowie samorządu rolniczego i ich wybrani przedstawi- ciele mają przeświadczenie o cią- głości prac oraz kontynuacji dzieła izb rolniczych powstałych w okresie między wojennym. Sięganie do chlubnej tradycji i bogatych do- świadczeń poprzedników nadal stanowi inspirację do działania dla obecnych izb rolniczych. Aby jednak współczesne izby rolnicze mogły rozwinąć skrzydła i dorównać świet- ności izb przedwojennych, potrzebna jest nowelizacja obecnej ustawy o izbach rolniczych i zwiększenie ich kompetencji.

Opracowanie Grzegorz WYSOCKI

> dokończenie ze str. 3

Fot. G. Wysocki

Obecna siedziba WIR na poznańskim Golęcinie

Na rynku drobiu i trzody w dalszym ciągu kryzys

Koniec roku to zazwyczaj czas podsumowań i przemyśleń na temat minionego okresu. To również czas na analizę opłacalności w gospo- darstwie, podliczenie zysków i strat.

Niestety, dla setek tysięcy gospodarstw rok 2020 nie był łaskawy.

Nieszczęścia mnożyły się z miesiąca na miesiąc: ptasia grypa, rozszerza- nie się ASF i oczywiście pandemia COVID-19 doprowadziły do potęż- nego kryzysu, którego skutki rolnicy odczuwać będą przez najbliższych kilka lat.

Chociaż sytuacja na polskim rynku drobiu stopniowo się poprawia, ceny w skupie są znacznie niższe niż przed wybuchem pandemii. Powo- dem jest problem z wyraźnym spad- kiem popytu w związku z ograniczeniami wprowadzonymi w sektorze gastronomicznym. Nasze możliwości

eksportowe na rynki pozaunijne zo- stały mocno ograniczone ze wzglę- du na nowe ogniska ptasiej grypy.

Łącznie w 2020 roku stwierdzono 49 ognisk tej choroby, z tego w drugim półroczu w 17 gospodarstwach.

Jedyną szansą na kluczową poprawę w branży drobiarskiej byłoby ożywie- nie aktywności w sektorze HoReCa (hotele, restauracje, kawiarnie), gdyż jest on istotnym odbiorcą mięsa dro- biowego. Zgodnie z prognozami ana- lityków branżowych nie nastąpi to wcześniej niż w drugim kwartale br.

– wówczas wyższy popyt zbiegnie się z niższą podażą spowodowaną spad- kiem opłacalności produkcji drobiu.

Wartość eksportu polskiego drobiu w okresie od stycznia do sierpnia 2020 roku była mniejsza o 7,8% w po- równaniu z analogicznym okresem w 2019 roku. W listopadzie cena sku-

pu drobiu na wolnym rynku wynio- sła średnio 2,20 zł/kg, o około 28%

mniej niż rok wcześniej. W tym czasie ceny pasz mocno poszły w górę, co znacząco wpłynęło na opłacal- ność produkcji. Na koniec grudnia średnie ceny drobiu w skupie wolno- rynkowym wyniosły 3,26 zł/kg, czyli 1,5% mniej niż w ubiegłym roku.

Pandemia koronawirusa spowo- dowała także presję na ceny żywca w wielu krajach Unii Europejskiej.

Europejski rynek tuczników pozostaje stabilny, niestety poziom ceno- wy nie pokrywa kosztów produkcji.

W okresie przedświątecznym sytuacja się nie poprawiła. Narastający problem z nadpodażą żywca w Niem- czech stwarza bardzo trudną sytu- ację także w Polsce. Jak podaje Eu- rometnews.com, blisko 300 tys. ton wieprzowiny utknęło w mroźniach

z powodu zamknięcia eksportu po pojawieniu się ASF w Niemczech.

Dodatkowo u naszych zachodnich sąsiadów pandemia COVID-19 wy- wołuje problem z brakiem pełnej ka- dry zakładów mięsnych.

Ceny skupu tucznika w Polsce po świętach (28 grudnia ub.r.), które pro- ponowały ubojnie i zakłady mięsne, wahały się w granicach od 3,00 do maksymalnie 4,20 zł/kg w wadze ży- wej, średnio 3,55 zł/kg natomiast na w.b.c. w klasie E: 4,40–5,10 zł/kg.

Ceny minimalne były o 0,10 zł/kg wyższe niż przed świętami, mak- symalne ceny nie uległy zmianom.

W tym samym okresie w ubiegłym roku za żywiec wieprzowy w skupach płacono przeciętnie 5,84 zł/kg.

Optymizmem nie napawa infor- macja o pojawieniu się wirusa ASF w kolejnym regionie Polski. Tym

(5)

razem w województwie zachodnio- pomorskim w gminie Mieszkowi- ce, gdzie wykryto dwa przypadki u dwóch martwych dzików. Z analizy służb weterynaryjnych wynika, że wirus przedostał się z Branden- burgii. To niekorzystne wieści dla producentów trzody, gdyż pokazu- ją, jak szybko ASF rozprzestrzenia się w Polsce Zachodniej. Zaledwie rok temu wirus pojawił się w Lubu- skiem, a niedługo później w Wielko- polsce i na Dolnym Śląsku. Co naj- gorsze, jak wynika z monitoringu ASF, obecność wirusa w środowisku

zwiększa prawdopodobieństwo wy- stąpienia ogniska choroby u świń.

Prognozy co do sytuacji na rynku trzody na najbliższe miesiące nie są obiecujące. Znacząca poprawa spodziewana jest w drugiej po- łowie 2021 roku – przy założeniu, że ograniczenia związane z pandemią COVID-19 zostaną złagodzone. Cią- głość braku opłacalności produkcji trzody powoduje coraz trudniejszą sy- tuację finansową polskich rolników.

Bez wsparcia rządu ich dalsze funkcjonowanie w tak głębokim kryzysie jest niemożliwe. W Niemczech inicja-

tywy wsparcia producentów trzody podjęły sieci sklepów, które podno- szą ceny detaliczne produktów wie- przowych, informując klientów, że podwyżki zostaną przeznaczone na pomoc dla rolników. Inna sieć z kolei zawiera więcej krótkoterminowych kontraktów i zdejmuje nadwyżki mię- sa, sprzedając je w promocyjnych ce- nach. W Polsce takie rozwiązania by- łyby trudne ze względu na zagranicz- ny kapitał większości sieci sklepów.

W związku z trudną sytuacją na rynku drobiu i trzody Wielkopolska Izba Rolnicza na ostatnim Walnym

Zgromadzeniu przyjęła stanowisko, w którym zaapelowano do rządu i parlamentarzystów o pilne rozważe- nie wdrożenia działań mających zła- godzić skutki kryzysu w obu bran- żach, a także o podjęcie działań na poziomie Komisji Europejskiej w celu uruchomienia interwencyjnego skupu trzody chlewnej i drobiu. Pełna treść stanowiska została przedstawio- na w 12. numerze biuletynu „Siewca Wielkopolski” z 2020 roku, a także na stronie WIR: www.wir.org.pl

Maria Schubert Literatura dostępna u autora

Budżet WIR na rok 2021 przyjęty

14 grudnia 2020 roku, w 25. roczni- cę uchwalenia ustawy o izbach rolniczych, odbyło się V Walne Zgroma- dzenie Wielkopolskiej Izby Rolniczej VI kadencji. Obradom przewodni- czył Zbigniew Stajkowski, wiceprezes WIR, sekretarzem obrad został Piotr Walkowski, prezes WIR. Z uwagi na sytuację epidemiczną spotkanie od- było się w trybie zdalnym.

Walne Zgromadzenie przyjęło poprawki do budżetu WIR w roku 2020 oraz budżet izby na 2021 rok, który zakłada 4 957 483 zł wydatków.

Przyjęto również sprawozdanie z pracy Komisji Rewizyjnej za 2020 rok oraz uchwalono plan pracy komisji rewizyjnej na 2021. Zgromadzenie zatwierdziło także plan działań za-

rządu i Wielkopolskiej Izby Rolni- czej na przyszły rok, z zastrzeżeniem, że jego realizacja będzie uzależniona od aktualnej sytuacji epidemicznej w kraju i obowiązujących obostrzeń.

Szczególną uwagę w dyskusji po- święcono dramatycznej sytuacji w rolnictwie. Rozmawiano również o sytuacji w obwodach wyłączonych z dzierżawy, tzw. ośrodkach hodowli zwierzyny, zakazie polowań zbiorowych oraz niewykonaniu rocznych planów łowieckich. Kolejnym waż- nym tematem poruszanym w dyskusji była sprawa wycofywania środków ochrony roślin. W wyniku rzeczowej dyskusji Walne Zgromadzenie wy- pracowało i przyjęło cztery stanowiska dotyczące:

■pomocy związanej z COVID-19 dla rolników,

■dramatycznej sytuacji na rynkach rolnych,

■obwodów wyłączonych z wydzier- żawienia, tzw. ośrodków hodowli zwierzyny,

■ograniczenia możliwości stosowania niektórych środków ochrony roślin.

Treści pierwszych trzech stano- wisk publikowaliśmy w poprzednim wydaniu „Siewcy Wielkopolskiego”, a poniżej stanowisko, które nie było publikowane w naszym biuletynie.

Wszystkie stanowiska są opubliko- wane na stronie www.wir.org.pl w za- kładce „Stanowiska”.

Walne Zgromadzenie przyjęło tak- że wnioski zgłoszone przez rady powiatowe WIR w następujących sprawach:

■dodanie późnych odmian ziemnia- ków do wykazu upraw, których nie dotyczy termin stosowania nawo- zów;

■skrócenie terminów uwalniania stref zagrożonych ASF oraz stwo- rzenie wykazu ubojni, które sku- pują trzodę chlewną z tych stref,

■zwiększenie przejrzystości proto- kołu suszowego wygenerowanego z aplikacji internetowej;

■umożliwienie stosowania w żywie- niu drobiu mączek mięsno-kost- nych.

Opracowanie Marta CEGLAREK

> dokończenie na str. 6

Stanowisko w sprawie ograniczenia możliwości stosowania niektórych środków ochrony roślin

W związku z założeniami tzw. Zie- lonego Ładu w Europie i wynikający- mi stąd ograniczeniami stosowania dużej grupy środków ochrony roślin, które dotychczas były powszechnie wykorzystywane do ochrony upraw, apelujemy o wypracowanie rozwią- zania, które umożliwi racjonalne do-

konanie planowanych zmian i odpowiednie dostosowanie się rolników do nowych zasad. Preferowana obecnie polityka rolna prowadzi do drastycznego ograniczenia stosowanych dotychczas substancji czynnych, a to z kolei – do dużych problemów rol- ników w zachowaniu zdrowotno-

ści upraw. Wynika to z jednej strony z bardzo ograniczonej możliwo- ści stosowania zamiennych środków ochrony roślin, a z drugiej – z dużo wyższych kosztów stosowania tych środków, które pozostaną dostępne.

Do 2030 roku poszczególne państwa Unii Europejskiej mają zrealizować

wymagania ograniczenia o 50% zu- życia środków ochrony roślin. Już w 2018 r. UE usunęła z katalogu 20 substancji czynnych. Wycofano między innymi linuron, który od ponad 50 lat stosowany był głów-

Fot. M. Ceglarek

Komisje Skrutacyjna oraz Uchwał i Wniosków pracowały stacjonarnie ^Fo

t. M. Ceglarek

Podczas zagrożenia epidemicznego WZ odbyło się za pomocą łączy inter- netowych

(6)

16 i 17 grudnia ub.r. odbyła się konferencja Komisji Europejskiej z cyklu The 2020 EU Agricultu- ral Outlook. W tym roku konferencja była poświęcona zmianom, jakie będą zachodziły w Unii Europej- skiej w sektorze rolno-spożywczym w związku z odbudową gospodarki po kryzysie epidemicznym oraz wdrażaniem Europejskiego Zielone- go Ładu. Hasło przewodnie konfe- rencji brzmiało Next Generation EU Agriculture – from the COVID crisis to green recovery. Można to przetłu- maczyć jako: „Rolnictwo nowej ge- neracji – od kryzysu COVID-owego do zielonej odbudowy”. Dwudniowa konferencja dotykała wielu aspek- tów bieżącej sytuacji rolnictwa i jego przyszłości, również w kontekście nowej Wspólnej Polityki Rolnej i me- chanizmów wsparcia dla rolników.

Konferencję otworzyła Ursula van der Leyen, przewodnicząca Komisji Europejskiej. Było to ważne i mocne wystąpienie. Przewodnicząca wska- zała na podjęcie przez Unię Euro- pejską ambitnych celów klimatycz- nych i środowiskowych jako głów- nych czynników determinujących rozwój gospodarki unijnej oraz ży- cia społecznego. Realizacja tych ce- lów jest niezbędna, ażeby zatrzymać katastrofalne zmiany klimatyczne i degradację środowiska naturalne-

go. Unia Europejska zadeklarowała osiągnięcie neutralności klimatycz- nej do 2050 roku. Przewodnicząca wskazała, że wszyscy Europejczy- cy solidarnie muszą wziąć odpowie- dzialność za realizację tych celów – w innym przypadku grozi nam katastrofa klimatyczna, której skutki trudno nawet dzisiaj przewidzieć.

Van der Leyen nawiązała do rolnictwa, które odpowiada za 10% emisji gazów cieplarnianych oraz znaczną degradację środowiska naturalne- go i zmniejszenie bioróżnorodności.

Przedstawiła kluczowe założenia wy- nikające z dwóch nowych strategii UE – „Bioróżnorodności” oraz „Od pola do stołu”, które muszą być zre- alizowane do 2030 roku, a ich realizacja i finansowanie muszą leżeć u podstaw nowej Wspólnej Polityki Rolnej. Przypomnijmy, że te strategie zakładają między innymi:

■objęcie 30% powierzchni ziemi i mórz większą ochroną zasobów naturalnych,

■odnowę zdegradowanych ekosyste- mów lądowych i wodnych w całej Europie poprzez: rozwój rolnictwa ekologicznego i bioróżnorodności terenów rolniczych, zatrzymanie i odwrócenie tendencji spadkowej populacji owadów zapylających, zniesienie regulacji rzek na łącz- nym odcinku 25 000 km, zreduko-

waniu wykorzystania pestycydów o 50% do roku 2030, posadzeniu 3 mld drzew do roku 2030,

■przeznaczanie 20 mld rocznie na zwiększanie bioróżnorodności z różnych źródeł unijnych, krajo- wych i prywatnych,

■postawienie Unii Europejskiej w roli światowego lidera w zakresie poprawy bioróżnorodności w skali globalnej,

■zapewnienie zdrowszej, zrówno- ważonej i dostępnej cenowo żyw- ności,

■ograniczenie wpływu rolnictwa na zmiany klimatu,

■ochrona środowiska i bioróżno- rodności,

■sprawiedliwy podział dochodów w łańcuchu spożywczym,

■rozwój rolnictwa ekologicznego.

■ograniczenie wykorzystania pesty- cydów w rolnictwie: chemicznych o 50% do roku 2030 oraz najbar- dziej ryzykownych i szkodliwych o 50% do roku 2030,

■ograniczenie straty składników pokarmowych o 50% i nawożenia o 20% do 2030 roku,

■ograniczenie o 50% sprzedaży an- tybiotyków stosowanych w chowie i hodowli zwierząt i ryb,

■rozwój rolnictwa ekologicznego do minimum 25% użytków rolnych w roku 2030,

■wdrożenie znakowania żywno- ści w taki sposób, aby konsument mógł dokonywać racjonalnych wyborów produktów zdrowych i zrównoważonych,

■ograniczenie o 50% skali marno- wania żywności na poziomie han- dlu detalicznego i konsumentów,

■przeznaczenie 10 mld euro na badania i rozwój wsparte doradz- twem rolniczym i budowaniem sieci partnerskich,

■promowanie transformacji w skali globalnej, między innymi poprzez współpracę z krajami trzecimi oraz wdrożenie jednakowych zasad znakowania żywności.

Przewodnicząca wyraźnie podkre- śliła, że Komisja Europejska będzie wspierała rolników w realizacji tych założeń poprzez dostęp do informacji, badania naukowe oraz wdraża- nie innowacji i oczywiście środki finansowe w ramach I i II filaru WPR.

Podkreśliła jednak, że szczególne wsparcie otrzymają ci rolnicy, którzy podejmą się ambitnych celów i będą robili więcej dla ochrony środowiska i klimatu, aniżeli wynika to z ogól- nych zasad obowiązujących już dzisiaj w ramach wzajemnej zgodności.

Co ważne, Ursula van der Leyen wskazała, że cały przemysł spożyw- czy oraz konsumenci będą musieli również solidarnie włączyć się w re-

Nowa WPR – Ursula van der Leyen zdeterminowana w kwestii powiązania nowej Wspólnej Polityki Rolnej z Europejskim

Zielonym Ładem

nie do zwalczania chwastów w rośli- nach bobowatych. Wycofano także fungicydy zawierające iprodion oraz tiuram, stosowane jako główne substancje zapraw nasiennych w uprawach rolniczych i warzywnych. Nie można też stosować preparatów za- wierających mankozeb – substan- cję aktywną stosowaną w ochronie ziemniaków, pomidorów, ogórków cebuli i innych roślin warzywnych.

Ciągle też trwają prace nad wycofa- niem kolejnych substancji czynnych, w tym wielu dobrze znanych i cenio- nych z grupy fungicydów, herbicy- dów oraz zoocydów. Przyczyną pla- nów wycofania określonych środków ochrony roślin z użycia jest między innymi ich brak selektywności od- działywania na organizmy pożytecz- ne (w tym pszczoły), brak skuteczne- go działania na szkodniki w określo- nych warunkach pogodowych oraz zaburzanie gospodarki hormonalnej ssaków, w tym człowieka. Minusem wieloletniego stosowania środków

jest również wytworzenie przez agro- fagi odporności, co utrudnia ochro- nę oraz zwiększa liczbę zabiegów ochronnych, generując dodatkowe koszty. Rozumiejąc te argumenty na- leży jednak zaznaczyć, że zakaz stosowania dużej grupy środków ochrony roślin, często powszechnie stosowanych w Polsce od wielu lat do ochrony upraw rolniczych i ogrodni- czych, spowoduje duże problemy wy- nikające z konieczności zastąpienia ich przez substancje z innych grup chemicznych. Przeprowadzane badania pokazują wpływ ewentualnego wycofania substancji czynnych środ- ków ochrony roślin na ilość i jakość plonu roślin. Skalę obniżenia ilości plonu oszacowano na 16–50%, a ob- niżenie jakości plonu na 12–50%. Do tego należy uwzględnić zmianę kosz- tów ochrony roślin i produkcji roś- lin rolniczych. Tu badania pokazały wzrost średnio o 13–25%. Powyższa sytuacja z pewnością odbije się na rynku spożywczym i doprowadzi do

podwyższenia cen produktów żyw- nościowych. Taki efekt przez nikogo nie jest pożądany. W opinii Wielko- polskiej Izby Rolniczej ewentualne wycofywanie dużej grupy szeroko stosowanych środków ochrony roślin powinno nastąpić dopiero wówczas, gdy znajdą się środki zastępcze w po- równywalnej cenie i skuteczności jak te wycofywane. Należy również za- uważyć, że w sytuacji drastycznego zmniejszenia możliwości stosowania środków ochrony roślin będzie rosła pokusa stosowania ich nie- zgodnie z prawem. Jest to związane z możliwością nielegalnego importu środków ochrony roślin oraz wpro- wadzaniem do obrotu produktów podrobionych o nieznanym składzie i pochodzeniu, jak również stosowa- nie substancji czynnych w uprawach, dla których nie mają one rejestracji.

W tym miejscu pragniemy również zauważyć, że wiele substancji czynnych dopuszczonych do obrotu na rynkach innych krajów Unii Euro-

pejskiej nie jest dopuszczonych do użycia w Polsce. Jednak pozostałości środków ochrony roślin i zawartych w nich substancji czynnych, które są stosowane w krajach UE, mogą i tak trafiać do Polski – w ramach rynku wspólnotowego, wraz z przywożo- nymi produktami rolnymi, dociera- ją do końcowych konsumentów. Po 16 latach funkcjonowania w ramach wspólnego rynku, należałoby tę sy- tuację uporządkować i wprowadzić uproszczone procedury dopuszcza- nia na rynek polski substancji, które są wykorzystywane w innych krajach Unii Europejskiej. Obecnie na wniosek jest możliwość stosowania takich substancji czynnych do zwalczania agrofagów w naszym kraju. Jest to jednak proces skomplikowany i kosz- towny. Wielkopolska Izba Rolnicza stoi na stanowisku, że środki ochrony roślin powinny być dopuszcza- ne do stosowania w skali całej Unii Europejskiej na prostych, spójnych i jednakowych zasadach.

(7)

Kto zyska, a kto straci na nowej Wspólnej Polityce Rolnej?

W ostatnim czasie odbywają się liczne seminaria i konferencje po- święcone nowej Wspólnej Polity- ce Rolnej. Wielkopolska Izba Rol- nicza bierze w nich czynny udział.

Kształt tej polityki to jedno z naj- ważniejszych zagadnień, które będą miały wpływ na gospodarstwa rolne w Wielkopolsce. O tym, między innymi, dyskutowali uczestnicy V Fo- rum Rolnictwa i Agrobiznesu Top Agrar czy też Agro Akademii orga- nizowanej przez PNB Paribas. Na tę chwilę wiemy na pewno, że jeszcze przez przynajmniej rok, a prawdopodobnie przez dwa lata będzie obowią- zywał okres przejściowy, czyli stare reguły WPR, dobrze nam wszystkim znane. Obecnie rozpoczęły się dopiero negocjacje pomiędzy Komi- sją Europejską, Parlamentem Euro- pejskim a Komisją Agrifish, która skupia ministrów rolnictwa państw członkowskich. Poszczególne kraje rozpoczęły prace nad swoimi pla- nami strategicznymi, które zastąpią obowiązujący dzisiaj program rozwoju obszarów wiejskich. Wiemy też, że nowa WPR będzie mocno związa- na ze strategiami „Bioróżnorodno- ści” oraz „Od pola do stołu”, które to strategie są elementem nowego Eu- ropejskiego Zielonego Ładu. Ozna- cza to, że rolnictwo unijne w jeszcze większym stopniu będzie miało się przyczyniać do ochrony środowi- ska, klimatu oraz dobrostanu zwie- rząt. Głównym celem polityki pozostaje dotąd poprawa dochodów rolnika i jego pozycji rynkowej oraz wsparcie małych i średnich rodzinnych gospodarstw rolnych. Cele śro- dowiskowe i klimatyczne mają być osiągnięte poprzez redukcję zużycia środków ochrony roślin, nawozów i antybiotyków, a także wprowadzenie ekoschematów i rozwój rolnictwa ekologicznego. Mniej wyraźnie jest, póki co, określone wsparcie małych i średnich gospodarstw rolnych oraz poprawa dochodów rolnika i jego pozycji rynkowej. Jedyne narzędzia,

o których wspominają decydenci, to ograniczenie dopłat bezpośrednich powyżej kwoty 60 000 euro na zasadzie degresji. Obowiązkowa ma być również definicja „aktywnego rolnika”, przy czym każdy kraj członkow- ski będzie musiał sam ją wypraco- wać. Wiemy również, że dotychcza- sowe zasady cross compliance się nie zmienią – minimalne wymogi wzajemnej zgodności dla wszystkich gospodarstw rolnych będą nadal obo- wiązywać.

Jeśli wszystkie te założenia wejdą w życie, będzie to oznaczać zmniejszenie produkcji rolniczej w skali całej Unii Europejskiej oraz w skali poszczególnych gospodarstw rolnych, zwłaszcza tych towarowych, prowadzących intensywną produk- cję rolniczą. Zmniejszenie produkcji będzie wynikiem redukcji zużycia nawozów, środków ochrony roślin oraz antybiotyków. Dodatkowo rolnicy mogą wybierać ekoschematy, z których niektóre będą polegały na wyłączeniu części gruntów rolnych z produkcji. Taki sam efekt spowoduje rozwój rolnictwa ekologicznego, które docelowo ma zajmować 25% gruntów rolnych. Jeśli dochody rolnicze mają zostać utrzymane, planowane spadki produkcji powinny wiązać się z dodatkowymi przycho- dami pozyskiwanymi z rynku poprzez wyższe ceny produktów spo- żywczych oraz w ramach płatności z budżetu WPR. Oba źródła rekom- pensat wydają się na dzień dzisiejszy mgliste i niepewne. Budżet UE na rolnictwo ma być mniejszy aniże- li w latach ubiegłych, a konsumenci nie są zbyt skorzy do płacenia wyż- szych cen za kupowaną żywność.

Oczywiście diabeł tkwi w szczegó- łach, a tych na tę chwilę nie znamy.

Nie wiemy przede wszystkim, jakie będą wymagania w poszczególnych ekoschematach oraz jakie płatności otrzyma rolnik za ich realizację. To jest chyba zasadnicze pytanie, któ- re będzie determinowało decyzje

rolników w zakresie podejmowania działań na rzecz środowiska i klimatu.

Wracając do tytułu naszego ar- tykułu, można się pokusić o odpo- wiedź, że zyskają mniejsze gospodarstwa, które będą realizować dzia- łania na rzecz środowiska i klimatu (ekoschematy) lub wręcz przechodzić na produkcję ekologiczną. Stracą natomiast duże gospodarstwa, które prowadzą intensywną produkcję rol- ną nastawioną na rynek. Jeśli rozpa- trywać taki scenariusz z punktu widzenia Wielkopolski, nowa Wspól- na Polityka Rolna obecnie wydaje się bardziej zagrożeniem niż szansą.

Pewnie inaczej będzie to postrzegane np. z punktu widzenia województw podkarpackiego czy małopolskiego.

Nasuwa się tu prosty wniosek – chyba już czas najwyższy na większą niż do tej pory regionalizację polityki rolnej.

Podczas sesji plenarnej Forum Top Agrar nowy minister rolnictwa i rozwoju wsi Grzegorz Puda wska- zał, że planuje się większe zróżnico- wanie regionalne WPR. Nie padły jednak żadne szczegółowe rozwią- zania. Minister wskazał również, że priorytetami Polski w ramach nowej WPR będą wsparcie małych i średnich gospodarstw rodzinnych, dobrostan zwierząt oraz ekologia.

Działania w kierunku podwyższania dobrostanu zwierząt wydają się na dzień dzisiejszy nieodzowne. Chce tego rynek. Sieci detaliczne w całej Europie, a teraz i w Polsce, promują żywność pozyskiwaną z mięsa zwie- rząt chowanych w podwyższonych warunkach dobrostanu. Minister oraz komisarz Wojciechowski zapo- wiedzieli nawet budowę wspólnego europejskiego oznakowania takie- go mięsa. Obecnie na rynku europejskim funkcjonuje kilkadziesiąt różnych systemów dobrostanowych zarządzanych przez organizacje pro- ducentów lub sieci handlowe. Przy- jęcie jednego, wspólnego znaku dla

całej Europy będzie bardzo trudne. Rozwój produkcji ekologicznej w Polsce z kolei wydaje się trudny.

Pracochłonność takiej produkcji przy jednoczesnym braku rąk do pracy powoduje, że wielkość produkcji ekologicznej w Polsce spa- da. Być może ten problem rozwiążą nowe technologie, które wyeliminu- ją w wielu przypadkach zapotrzebo- wanie na siłę roboczą.

Co z tego wszystkiego wynika dla konkretnego gospodarstwa rolnego w Wielkopolsce? Przede wszystkim konieczność monitorowania i śledze- nia zachodzących zmian oraz wypracowanie dla siebie nowej strategii, która pozwoli na wybór najlepsze- go modelu rozwoju. Po drugie, pro- ponujemy dwa słowa kluczowe dla przyszłości: współpraca i innowacyj- ność. Współpraca rolników na rynku jak nigdy dotąd będzie miała strate- giczne znaczenie dla poprawy ich do- chodów. Z drugiej strony będzie ona niezbędna, aby wdrażać innowacyjne technologie. Na oba te kierunki bę- dzie też sporo środków finansowych w ramach nowej WPR.

Wielkopolska Izba Rolnicza będzie oczywiście monitorowała planowanie nowej Wspólnej Polityki Rolnej i re- agowała poprzez opiniowanie aktów prawnych – w interesie wielkopolskich rolników. Będziemy też oczy- wiście informować Państwa poprzez nasze kanały informacyjne, takie jak strona internetowa czy fora rolnicze, o tym, co się dzieje w tym zakresie i jak można się do nowej sytuacji do- stosować i na niej skorzystać. Najważ- niejsze informacje oraz analizy już umieszczamy w dedykowanej do tego celu zakładce „Nowa Wspólna Polity- ka Rolna” na naszej stronie internetowej. Decyzją zarządu powołano ze- spół specjalistów w ramach WIR, któ- ry analizuje projekt krajowego Planu Strategicznego upubliczniony właśnie przez Ministerstwo Rolnictwa i Roz- woju Wsi.

Andrzej PRZEPIÓRA alizację tych celów. Zostanie stwo-

rzony system znakowania żywności, który pozwoli konsumentowi wy- bierać produkty, które jak najmniej szkodzą środowisku czy klimatowi oraz surowce do ich wytworzenia po- chodzą z hodowli dobrostanowych.

Co to oznacza dla polskich rolni- ków? Diabeł tkwi w szczegółach.

Do końca roku ma być znany projekt polskiego Planu Strategicznego, który zastąpi PROW i który ambit- ne cele środowiskowe i klimatyczne ma przełożyć na konkretne działania i wsparcie dla rolników.

Ponieważ to, co się dzieje obecnie w Europie i Polsce w zakresie plano- wania przyszłej Wspólnej Polityki

Rolnej, będzie miało kluczowe znaczenie dla rozwoju gospodarstw rolnych, postanowiliśmy o uruchomie- niu nowej zakładki na naszej stronie internetowej „Nowa Wspólna Poli- tyka Rolna”. Będziemy tam umiesz- czali wszelkie informacje oraz nasze analizy szans i zagrożeń wyni- kających z nowych zasad, tak aby

nasi rolnicy mieli dostęp do wiedzy oraz informacji, planując działania w gospodarstwach rolnych. Mamy na przygotowanie się do tych zmian dwa lata – tyle bowiem będzie trwał okres przejściowy, w którym obo- wiązywać będą dotychczasowe regu- ły gry.

Andrzej PRZEPIÓRA

(8)

Ministerstwo Rolnictwa i Leśnictwa od 1 stycznia 2021 roku

Sejm przyjął 20 listopada ub.r. projekt zmiany ustawy o działach administracji rządowej i skierował do- kument pod obrady Senatu. Zgod- nie z tym wydzielono między innymi leś nictwo i łowiectwo jako nowy dział administracji rządowej. Dzie- dziny te były dotychczas w kompetencji ministra środowiska.

W projekcie zaznaczono, iż docelowo, w wyniku rekonstrukcji Rady Ministrów, działem tym będzie kie- rował minister rolnictwa i rozwoju wsi, który obejmie sprawy: zachowa- nia, ochrony i powiększania zasobów leśnych, gospodarki leśnej, nasien- nictwa w zakresie leśnego materia- łu rozmnożeniowego, ochrony lasów i gruntów leśnych oraz łowiectwa.

Do czasu przejścia łowiectwa pod zarząd ministerstwa rolnictwa sprawy związane z tymi obszarami pozo- stają w gestii ministra klimatu i śro- dowiska. Konsekwencją wyodręb- nienia działu leśnictwo i łowiectwo jest konieczność dokonania zmian w ustawach.

W uzasadnieniu czytamy, że sprawy objęte tymi działami administracji rządowej są ściśle związane ze sprawami objętymi nowym dzia- łem leśnictwo i łowiectwo. Wskazuje na to chociażby definicja gospodarstwa rolnego określona w przepisach Kodeksu cywilnego – za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynka- mi lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami zwią- zanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego. Ponadto prowadzenie działalności rolniczej jest związane z prowadzeniem gospodarki łowiec- kiej, czego przykładem jest chociaż- by wpływ zwierząt łownych na upra- wy rolne i związane z tym szkody ło- wieckie.

Nowe przepisy mają wejść w życie 1 stycznia 2021 roku, z wyjątkiem niektórych artykułów, które zaczną obowiązywać z dniem następującym po dniu ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

Wielkopolska Izba Rolnicza postu- lowała o objęcie tych działów nadzo- rem Ministerstwa Rolnictwa i Roz- woju Wsi od dawna. W opinii wielkopolskiego samorządu rolniczego przejęcie kompetencji leśnictwa i ło- wiectwa przez Ministerstwo Rolnic- twa i Leśnictwa daje możliwość ure-

gulowania problemów, których nie dało się uporządkować przez ostatnie kilkadziesiąt lat, oraz zwiększe- nia wpływu rolników na gospodarkę łowiecką. Taki model funkcjonował do końca lat 80. ubiegłego stulecia i się sprawdzał. Wśród nierozwiąza- nych spraw jest chociażby możliwość wpływu rolników na funkcjonowanie tzw. ośrodków hodowli zwierzyny i nadmierną populację zwierzyny na terenach wyłączonych z dzierżawy, konieczność zmiany przepisów zwią- zanych z szacowaniem szkód łowiec- kich. Konieczne jest również uregu- lowanie współpracy producentów rolnych z Lasami Państwowymi. Dzia- łania WIR nakierowane były właśnie na niwelowanie problemów, które na- rosły pomiędzy rolnikami i myśliwy- mi w okresie prowadzenia tych dzia- łów przez Ministerstwo Środowiska.

Dążenia wielkopolskiego samorzą- du do nadania właściwej rangi wzajemnym relacjom pomiędzy produ- centami rolnymi, myśliwymi a leśni- kami realizowane były poprzez orga- nizację wielu spotkań z przedstawi- cielami zarządów okręgowych PZŁ, organizacją forów rolniczo-łowiec- kich czy też konferencji „Prawo ło- wieckie w aspekcie społecznym, śro- dowiskowym, rolniczym i ekono- micznym”. Liczne wystąpienia i apele WIR dotyczyły rozwiązywaniu problemów, jakie napotykali rolnicy w swojej pracy, a które związane były z gospodarką łowiecką prowadzoną przez koła. Nasza aktywna działal- ność na tej niwie dotyczyła również opiniowania aktów prawnych doty- czących łowiectwa. Wskazywaliśmy na konieczność wprowadzenia zapi- sów gwarantujących obiektywne sza- cowanie szkód, gdyż populacje zwie- rząt łownych stale rosną.

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, nastąpił wzrost po- głowia jeleni w Polsce w 2019 o oko- ło 230%, tj. o 153 tys. sztuk, w po- równaniu z rokiem 2000, w którym określono poziom populacji tych zwierząt na 117,5 tys. sztuk. W Wiel- kopolsce w porównaniu z danymi w kraju wzrost był jeszcze wyższy, bo aż o ponad 330%. Należy jednak zaznaczyć, że we wskazywa- nym okresie wzrósł też odstrzał tych zwierząt również o ponad 300%. W przypadku saren populację w 2019 roku określono według GUS na 906,1 tys. sztuk, w Wielkopolsce było to 95,3 tys. sztuk, a więc popu-

lacja tego gatunku również rośnie, gdyż w roku 2000 była odpowiednio na poziomie: 597,1 tys. sztuk w kraju i 71,3 tys. sztuk w Wielkopolsce.

Niestety, zgodnie z danymi GUS, odstrzał saren w 2019 roku zmalał o 239 sztuk w porównaniu z rokiem 2000 – pomimo zwiększenia ich licz- by w łowisku.

Inaczej przedstawia się sytuacja liczebności i odstrzału dzików. Ma to związek z wystąpieniem afrykań- skiego pomoru świń w Polsce i wdro- żenia działań do walki z nim. Głów- ny Urząd Statystyczny w 2000 roku podaje liczebność dzików w liczbie 118,3 tys. sztuk w Polsce i 13,7 tys.

sztuk w Wielkopolsce. Najwyższy wskaźnik liczebności tego gatunku zanotowano w 2014 roku – wyniósł on odpowiednio 285,5 i 30,1 tys. sztuk.

Przypomnijmy, że właśnie w lutym 2014 roku zanotowano pierwszy przypadek ASF w Polsce. Od tego roku następuje systematyczna reduk- cja pogłowia dzika, aż do roku 2019, w którym według danych GUS w Pol- sce jest obecnie 71,8 tys. sztuk dzika, w naszym województwie 7,9 tys.

sztuk. Ma to odzwierciedlenie w pro- wadzonym odstrzale tego gatunku, który systematycznie rośnie z roku na rok, i bieżące dane z 2019 roku wskazują, iż odstrzelono w tym sezonie łowieckim 331 886 sztuk dzików, a w Wielkopolsce 43 004 sztuki – jest to wzrost o ponad 350% w stosunku do roku 2000.

Niestety, stan ten w tym sezonie łowieckim może być zgoła odmien- ny ze względu na wprowadzone obostrzenia epidemiczne związane z COVID-19, ale i obostrzenia zwią- zane z bioasekuracją i walką z afry- kańskim pomorem świń. Z pozy- skanych informacji od myśliwych można przypuszczać, że pozyskanie dzika w naszym województwie jest na poziomie 50–60% planu na dzień 31 października 2020 roku. Istnie- je więc realna groźba niewykonania planów założonych w rocznych pla- nach łowieckich w odniesieniu do dzików. Jest to dla nas, rolników, bardzo zła wiadomość, gdyż na wios- nę możemy się spodziewać nie tylko jeszcze większych strat na polach, ale i niekontrolowanego rozprzestrze- nienia się ASF w regionie.

Wielkopolska Izba Rolnicza w ostatnich wystąpieniach do ministerstwa rolnictwa oraz główne- go lekarza weterynarii zaapelowała

o przywrócenie możliwości wykonywania przez koła łowieckie polowań zbiorowych. Myśliwi wykonują obo- wiązki związane z prowadzeniem prawidłowej gospodarki łowieckiej, a więc zadania służbowe, również poprzez zwalczanie chorób zakaźnych na terenie Polski, między innymi afrykańskiego pomoru świń. Niestety najwięcej polowań zbiorowych odbywa się w listopadzie i grudniu, a więc czas ten wydaje się stracony na taką formę polowań. Obowiązujące nadal zakazy i obostrzenia epidemiczne fatalnie wpływają na realizację za- dań nałożonych na myśliwych w ramach gospodarki łowieckiej. Finan- sowo odczuwają to rolnicy poprzez dramatyczne zwiększenie strat na polach spowodowanych przez zwie- rzynę łowną, w szczególności dziki i jelenie. Skutki finansowe odczuwają również myśliwi, których przychody do kół uległy znacznemu zmniejsze- niu, a odszkodowania dla rolników rosną. Skutkiem działań związanych z przeciwdziałaniem rozprzestrze- niania się ASF jest również wzrost pogłowia dzików spowodowany jego mniejszym odstrzałem, gdyż myśliwi w strefach ASF mają obowiązek badania każdej pozyskanej tuszy dzika.

Chłodni w terenie jest za mało, a te, którymi dysponują myśliwi, są prze- pełnione. Również negatywnie na od- strzał dzików wpływa fakt długiego oczekiwania na wyniki badań z In- spekcji Weterynaryjnej – w niektó- rych regionach nawet do 12 dni. Sy- tuację pogarsza jeszcze bardzo niska cena skupu tusz dzika, która oscyluje w granicach 1,50 zł/kg, która w żaden sposób nie rekompensuje kosztów polowania i nie przynosi zysków kołom łowieckim. Zdaniem wielkopolskiego samorządu rolniczego należy przed- sięwziąć nadzwyczajne środki, które umożliwią utylizację odstrzelonych dzików na koszt państwa. Ograni- czony zostanie czas przetrzymywania dzików w chłodniach, nie zostaną wy- datkowane również środki na badania tusz pod kątem ASF. Praktycznie w momencie pozyskania tusza dzika zostaje zutylizowana wraz z patrocha- mi. W chłodniach powinny być prze- trzymywane jedynie tusze, które docelowo mają trafić na skup lub też na użytek własny myśliwego.

Wielokrotnie zwracaliśmy uwagę Ministerstwu Środowiska w kwestii ogromnych szkód wyrządzanych przez dzikie ptactwo, a także przez

(9)

Bożonarodzeniowe tradycje – zgłoszenia konkursowe

Okres Bożego Narodzenia i No- wego Roku to bez wątpienia bardzo uroczysty i szczególny czas. Zwycza- je związane z tym pięknym okresem na wielkopolskiej wsi kultywowane są z wielkim szacunkiem.

„Bożonarodzeniowe tradycje”

– pod tą nazwą kryją się dwa kon- kursy zorganizowane przez Wiel- kopolską Izbę Rolniczą przy współ-

pracy z Towarzystwem Ubezpie- czeń Wzajemnych TUW. Jeden dotyczy bożonarodzeniowych potraw, drugi świątecznych ozdób. Na zgło- szenia czekamy jeszcze tylko do 10 stycznia.

Przedstawiamy wybrane zgłosze- nia wraz ze zdjęciami.

coraz liczniejszą populację muflo- nów, których liczebność według GUS wzrosła w Wielkopolsce od 2000 do 2019 roku aż o 963%, z 60 sztuk do 578 sztuk!

Dzięki wspólnemu zaangażowaniu WIR z zarządami okręgowymi PZŁ w Wielkopolsce sprawy i problemy związane z łowiectwem są omawiane na bieżąco i ze wzajemnym zrozumie-

niem. Taki model współpracy należy wdrożyć w całym kraju, a przeniesie- nie łowiectwa i leśnictwa pod kompe- tencję ministerstwa rolnictwa powinno być tego gwarantem. Rolnik, jako wła-

ściciel gruntów, na których odbywa się gospodarka łowiecka, powinien mieć wpływ na jej realizację i być równo- rzędnym partnerem w prowadzonych działaniach. Barbara IDCZAK

> dokończenie na str. 10

Pierniki – Stowarzyszenie K.L.A.R. z miejscowości Kawcze Zupa grzybowa – pani Żaneta

z Woli Skorzęckiej

Pierniki – pani Monika z Mieszkowa

Zupa rybna z karpia – KGW w Gra- dowicach

Babcine makiełki – pani Honorata z Hojna

(10)

Od sylwestra, przez Trzech Króli, aż po zapusty i śledzik,

czyli zwyczaje związane z karnawałem

Za nami już święta Bożego Naro- dzenia i pierwsze dni nowego roku.

Powoli wracamy do codziennych obowiązków i mimo że przed nami jeszcze prawie cały karnawał, wszyscy mamy świadomość, że w tym roku nie będzie on taki, jak zwykle.

Zabraknie hucznych balów, wie- czorków i prywatek, które zwykle towarzyszą nam w zasadzie już od sylwestra aż do wtorku poprzedza- jącego Popielec. Tymczasem karna- wał wypełniają także inne piękne zwyczaje, które warto sobie przypo- mnieć.

Sylwester

31 grudnia – sylwester, inaczej nazywany wigilią Nowego Roku. To tego dnia świętuje się koniec stare- go roku i początek nowego. Huczna zabawa do białego rana, bal z toa- stem przy szampanie, z petardami i fajerwerkami – oto typowa definicja. A jak świętowano ten dzień kie- dyś?W Polsce obchody wigilii Nowego Roku pojawiły się dopiero na przeło- mie XIX i XX wieku i tylko arysto- kracja i bogatsze warstwy społeczeń- stwa hucznie świętowały.

W dwudziestoleciu międzywo- jennym Nowy Rok witano przy słynnym tokaju – węgierskim, bia- łym winie deserowym – i strzela- no z bicza, by przegonić stary rok.

Inteligencja bawiła się w miastach w modnych lokalach, a ziemiaństwo urządzało polowania i ucztowało do białego rana.

Po drugiej wojnie światowej świę- towanie uległo zmianie. Tokaj zastą- piono szampanem, który od tej pory jest obowiązkowym napojem nowo- rocznym. Sylwestrowa noc była do- skonałą okazją do wróżb. Dziewczę-

ta lały wosk, aby przewidzieć, co im przyniesie nowy rok, zwracano uwa- gę na pierwszego gościa, który poja- wił się w domu w tym dniu, wkła- dano także łuskę karpia do buta lub portfela – miała ona być gwarantem szczęścia i dostatku. Wróżono także z szampańskich bąbelków, których dynamika miała określać przebieg życia w nadchodzącym roku.

W latach 80. i 90. ubiegłego wieku najlepsze zabawy sylwestrowe odby- wały się na tzw. domówkach, w kul- towych lokalach, w zakładach pracy lub na ulicach miast.

Pełna lista zgłoszeń została zamiesz- czona na stronie internetowej: www.

wir.org.pl. Rozstrzygniecie konkursu planowane jest na 2 lutego 2021 roku – wtedy to poznamy pełną listę laure-

atów, którzy otrzymają atrakcyjne na- grody ufundowane przez Wielkopol- ską Izbę Rolniczą oraz Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych TUW.

Magdalena KOŁODZIEJEK

Bałwan na plastrze drewna z sania- mi – pani Sylwia z Zasutowa

Świąteczne krasnale z miejscowości

Nowieczek Świerkowy koń (wieniec) – KGW

Przybychowianki Wieniec bożonarodzeniowy na

drzwi – pani Justyna z Mechlina Anioł z nici – pani Mieczysława

z Mechlina

Bombki bożonarodzeniowe – KGW Sobótka Tradycyjna kartka świąteczna

– pani Małgorzata z Nowieczek

(11)

WIR świadczy usługi doradcze za pośrednictwem spółki ROL-WIR

Od 29 grudnia 2020 roku do 26 lutego br. trwa nabór wniosków na działanie: „Inwestycje mające na celu ochronę wód przed zanieczysz- czeniem azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych”. Dofinanso- wanie można otrzymać na koszty budowy, przebudowy lub zakupu zbiorników do przechowywania na- wozów naturalnych płynnych, płyt do gromadzenia nawozów naturalnych stałych, zbiorników lub płyt do przechowywania kiszonek, jak również zakupu nowych maszyn

i urządzeń do aplikacji nawozów naturalnych płynnych.

Pomoc przyznawana jest w formie refundacji części poniesionych kosz- tów kwalifikowalnych operacji w wy- sokości do:

■60% kosztów kwalifikowalnych – w przypadku operacji realizowanej przez młodego rolnika;

■50% kosztów kwalifikowalnych – w przypadku operacji realizowanej przez rolnika niebędącego mło- dym rolnikiem.

Pomoc przyznaje się i wypłaca do wysokości limitu, który w okresie realizacji programu wynosi maksymalnie 100 tys. zł na jednego beneficjen- ta i na jedno gospodarstwo.

Od 31 grudnia 2020 roku trwa na- bór na działanie „Wsparcie inwesty- cji w środki zapobiegawcze, których celem jest ograniczenie skutków prawdopodobnych klęsk żywioło- wych, niekorzystnych zjawisk klima- tycznych i katastrof”. Nabór potrwa do 28 lutego. Dofinansowanie będzie można otrzymać na:

■ogrodzenie chlewni wraz z terenem koniecznym do realizacji ob- sługi świń lub

■utworzenie lub zmodernizowanie zadaszonej niecki do dezynfek- cji, lub

■zakup urządzeń do dezynfek- cji, lub

■przebudowę/remont pomieszczeń w celu utrzymywania świń w go- spodarstwie rolnym w odrębnych, zamkniętych pomieszczeniach, lub

> dokończenie na str. 12 Wraz z nastaniem III RP pojawi-

ły się miejskie imprezy, początkowo spontaniczne, ale z czasem przero- dziły się w wielkie wydarzenia mu- zyczne ze sceną, koncertami i poka- zami fajerwerków.

A XXI wiek to już bale w restau- racjach, klubowe imprezy, domówki w gronie znajomych oraz koncerty sylwestrowe na miejskich placach.

Trzech Króli

6 stycznia to dzień, w którym ob- chodzimy święto Trzech Króli, na- zywane inaczej Objawieniem Pań- skim czy Epifanią. Święto to usta- nowione zostało przez Kościół i ob- chodzone jest na cześć objawienia się Boga człowiekowi i obecności Boga w historii człowieka oraz uzdolnie- nia człowieka do rozumnego pozna- nia Boga.

Objawienie Pańskie według chrze- ścijan ma być pokłonem złożonym Bogu przez ludzi z różnych warstw i narodów. Symbolizują je trzej kró- lowie – mędrcy, którzy przybyli zło- żyć pokłon Mesjaszowi – Jezusowi.

Dawniej w tym dniu święcono zło- to i kadzidło. Poświęconym złotem dotykano szyi, a kadzidłem okadza- no dom i obejście. Wierzono, iż zapewni to ochronę przed chorobami i nieszczęściami.

A co oznacza kredowy napis umieszczany na wejściowych drzwiach: C + M + B lub K + M + B z bieżącą datą?

Litery są skrótem łacińskiego ży- czenia: Christus Mansionem Benedi- cat, czyli „Niech Chrystus błogosła- wi temu domowi”. Wiele osób ko- jarzy również ten napis z imionami trzech królów: Kacprem, Melchio- rem i Baltazarem. Trzecia interpre- tacja nawiązuje do Epifanii: Cogitum – Mattimonium – Baptisma, co ozna-

cza „Poznanie – wesele – chrzest”

– jest wspomnieniem trzech cudów:

pokłonu Mędrców, chrztu Pańskie- go i przemiany w Kanie Galilejskiej oraz Bożego Narodzenia.

6 stycznia jest w Polsce dniem wolnym od pracy. Odbywają się wówczas w wielu miastach uliczne jasełka oraz orszaki i przejścia Trzech Króli.

Karnawał

6 stycznia to również data, która wyznacza początek karnawału. Na- zwa „karnawał” prawdopodobnie po- chodzi od słów carna vale, czyli „że- gnaj mięso”. Czas ten bywa również nazywany zapustami lub mięsopusta- mi, co oznacza najedzenie się do syta mięsnymi potrawami i słodkościami, aby w okresie Wielkiego Postu spoży- wać tylko bezmięsne potrawy.

W dawnej Polsce jedną z najpo- pularniejszych zabaw karnawało- wych szlachty i magnaterii był kulig.

W zimowej aurze przejażdżki sania- mi zaprzęgniętymi w konie trwały czasami nawet kilka dni. Odwiedza- no wówczas okoliczne dworki, gdzie ucztowano, a późnymi wieczorami w świetle pochodni wracano do po- siadłości. Mieszczanie i chłopi w tym czasie organizowali pochody i za- pustowe zabawy. Przebierańcy, zwa-

ni kolędnikami, odwiedzali domo- stwa, w których śpiewali przy poczę- stunku. Mieli swoim hałasowaniem obudzić wiosnę.

Tłusty czwartek – dzień pączusiów i łasuchów

Tłusty czwartek przypada w ostat- ni czwartek karnawału i jest zapo- wiedzią jego końca. To czas objada- nia się słodkościami w postaci fawor- ków, chrustów, róż karnawałowych i drożdżowych pączków z nadzie- niem różanym, budyniowym czy adwokatowym, lukrowanych i po- sypanych skórką z pomarańczy. To właśnie te tłuste słodkości otwierały zapusty na polskiej wsi, we dworach i w miastach. Tłuszcz i cukier sym- bolizował bowiem bogactwo i dobro- byt, dlatego ich przygotowanie i zje- dzenie w dużej ilości miało zapewnić pomyślność w nowym roku. Zwyczaj smażenia pączków zagościł w Pol- sce dopiero w XVI wieku. Wcześniej pączki były dość wytrawne, bo na- dziewane słoniną. Bo przecież w tym czasie częściej objadano się tłustymi mięsiwami niż słodkościami. Ku- listy kształt pączek uzyskał dopiero w XVIII wieku, gdy do wypieku zaczęto używać drożdży, aby ciastu nadać lekkości i puszystości.

Słodkie obżarstwo tłustego czwart- ku jest symbolem pożegnania karna- wału i dniem, w którym dostarcza- my sobie zapasu energii na zbliżają- cy się nowy czas, a wszystko w myśl ludowego powiedzenia: „Kto w tłu- sty czwartek nie zje pączka, temu nie będzie się wiodło”. Bo przecież tłusty czwartek przypada tylko raz w roku... i ma przepędzić zimę oraz przywitać wiosnę.

Śledzik, ostatki, podkoziołek

Ostatnie dni karnawału są nazy- wane ostatkami, śledzikiem, podko- ziołkiem. To czas od tłustego czwart- ku do Środy Popielcowej, który był i jest najhuczniej świętowany. Na wsiach spotykano się w karczmach, gdzie jedzono i tańczono. Organizo- wano również pochody przebierań- ców, którzy odwiedzali domy gospo- darzy i odgrywali tam różne scenki z codziennego życia. Wśród przebie- rańców obecni byli: Turoń, Niedź- wiedź, Baba, Dziad, Diabeł oraz Cy- gan albo Żyd.

Był to także czas wielkiego obżar- stwa. Na stołach królowały głównie tłuste potrawy, tj. bigos, dziczyzna, kiełbasy, pasztety. Nie brakowało również słodkości – tych pieczonych i smażonych. Zajadano się piernika- mi, owocami w miodzie, racuchami, bylinami, chrustami, pampuchami.

Jedzono kasze ze słoniną, boczkiem, skwarkami czy kapustę z mięsem i kiełbasą. Popijano piwem i miodem pitnym lub winem.

A pod koniec karnawału, na znak przejścia z potraw mięsnych do potraw postnych, spożywano podku- rek, czyli posiłek z jaj, mleka i śle-

dzi. L. RYSZEWSKA

Na podstawie wycinków prasowych i materiałów własnych

BIULETYN WIELKOPOLSKIEJ IZBY ROLNICZEJ

wielkopolski