Roman Biliński
Z piśmiennictwa obcego
naukowo-technicznego i
konserwatorskiego za I kwartał 1963
r.
Ochrona Zabytków 16/4 (63), 81-83
1963
Z PIŚMIENNICTWA OBCEGO NAUKOWO-TECHNICZNEGO I KONSERWATORSKIEGO
ZA I KWARTAŁ 1963 R.
A N A LIZY , O ZNA CZEN IA I PO M IA R Y
J . B. H E A D R ID G E — P h o to
m e tr ic e n d p o in t detectio n . P art one.
(F o to m etry cz n e u sta la n ie końcow ego p u n k tu m ia recz k o w an ia . Część p ierw sza), „ I n d u s tr ia l C h e m ist”, t. 39, n r 1, 1963, s. 44—46.
A rty k u ł ro z p a tru je za g ad n ien ia fo to m e try c zn e g o u s ta la n ia ostrego, końcow ego p u n k tu m ia recz k o w an ia ja k o k o n k re tn e g o w a r u n k u o siąg a n ia w ysokiej d o k ła d n o ści oznaczeń ilościow ych w a n a liz ie chem icznej. J e s t on re tro sp e k ty w n y m z e sta w ie n ie m p u b lik a c ji zw iązan y ch z ty m pro b lem em , o p rac o w y w a n y m przez szereg b ad a cz y w o sta tn im dziesię cioleciu.
K. D. LEDW O CH — Die A n a
lyse un d P rü fu n g vo n K u n s ts to ffe n in der Z e its c h r ifte n — L ite r a tu r des Ja h res 1961. (A naliza i b a d a n ie tw o
rzy w sztu czn y ch w lite ra tu rz e cza sopism 1961 roku). „ K u n ststo ff R u n d s c h a u ”, t. 9 n r 12, 1962, s. 585—595. i A rty k u ł je s t p rze g ląd e m o sią g nięć o p u b lik o w a n y ch w 1961 ro k u przez czasopism a n au k o w e i fa c h o we w z a k resie an a liz y chem icznej, oznaczeń fizy k o -ch e m ic zn y c h i fi- z yko-m echanicznych. P rz e g lą d te n uw zględnia podział z a g ad n ień na osiem oddzielnych gru p , n a k tó re sk ła d a ją się p ro b lem y dotyczące za gad n ień ogólnych z z a k re su tw o rzyw , tw o rzy w te rm o p lasty cz n y ch , du ro p lastó w , p o lim eró w n a t u r a l nych, suro w có w i d o d atk ó w ja k też i innych tw o rzy w , p rz e ro b u i w yrobów , a p a r a tu r y i p rzy rzą d ó w pom iarow ych, zasad i k ie ru n k ó w b ad a ń oraz dotyczących ich norm .
Z a rty k u łe m p o w in en zapoznać się ta k chem ik ja k i k o n se rw a to r. Z n ajd ą w nim b o w iem : chem ik — w iele cennego m a te r ia łu z za k resu an alizy zw iązków w ielocząsteczko- w ych oraz z zasad i k ie ru n k ó w ich b ad a ń ; k o n se rw a to r — w iele w ia d o m ości o k ie ru n k a c h , m ożliw ościach i p rz e ciw w sk az an ia ch sto so w an ia n ie k tó ry ch tw o rzy w sy n te ty c zn y ch .
D. R. JO H N SO N , J. W. C A S SELS, E. G. BRAM E, D. F. W ES- TU EA T — A u to m a tic in fra re d a n a
ly sis o f p o ly m e r film s. (A u to m a
tyczna an a liz a błon p o lim e ru w
podczerw ieni), „A n a ly tic al C h e m i s tr y ”, t. 34, n r 12, 1962, s. 1610— 1614.
O m ów iono sp e k tro fo to m e tr z a o patrzony w urządzenie, dzięki k tó rem u w y k o n y w an o szybkie analizy błon tw o rzyw ow ych (polim erów ). S tosunkow o duża d okładność i szyb kość w y k o n y w an ia oznaczeń, poz w oliły au to ro m n a sto so w an ie o pi sanego u rzą d zen ia w p ra c a c h la b o ra to ry jn y c h i te ch n ic zn o -d o św ia d - czalnych dla b a d a ń i an a liz s e ry j nych, uzysk iw an y ch przez nich błon polim erów . U rz ąd z en ie polega na o p era cji tra n sfo rm o w a n ia ab so rp c ji in fra cz erw ien i n a k o n c e n tra c ję oznaczonego k o m p o n e n ta za pom o cą u k ła d u elek try cz n eg o sprzężo n e go z au to m aty cz n y m sp e k tro fo to m etrem . P rz y zasto so w an iu p e w nych zm ian zasady d ziała n ia u r z ą dzenia, uzy sk u je się m ożliw ość w ie lo stro n n e j użyteczności opisanego sp e k tro fo to m e tru ja k o a n a liz a to ra u n iw ersaln eg o dla b łon z p olim e rów.
I V In tern a tio n a le s S y m p o siu m über G as-C hrom atographie. (IV M iędzynarodow e S ym pozjum c h ro m a to g rafii gazow ej), „C hem ische T e c h n ik ”, t. 14, n r 12, 1962, s. 762—
764.
O m ów ienie sz ereg u ciekaw ych oraz m a jąc y ch duże znaczenie p o znaw cze i m eto d y czn e refe ra tó w , w ygłoszonych n a od b y ty m w o k re sie od 13 do 16 czerw ca 1962 ro k u sym pozjum c h ro m a to g ra fii gazow ej w H am burgu. Z a k re s te m aty cz n y duży. R e fe ra ty tr a k t u ją o zasadach i now ych asp ek ta ch , dotyczących te o rii zasto so w an ia i n ie k tó ry ch m e tod p ro w ad zen ia analizy.
K. H O FFM A NN — F e u c h te m e s
sung durch In fra ro tr e fle x ie n . (Po
m ia r w ilgotności przez odbice w ob szarze podczerw ieni), „C hem ie — In g en ie u r — T e c h n ik ”, t. 35 n r 1,
1963, s. 55—62.
O pracow ana m e to d a pozw ala na d okładne oznaczanie zaw arto ści w o dy w m a te ria ła c h stałych. . Z asad ą tej m etody je st zjaw isk o u ja w n ia n ia ostry ch (intensyw nych) pasm a b sorpcji, w blisk iej podczerw ieni, w y w ołanych obecnością w ody w ró ż nych sta ły c h su b sta n c ja c h .
O dbicie ab s o rp c ji je st m ia rą ilo ściowej za w arto śc i w ody a jego n a
tężenie je s t w sk aź n ik ie m w ilg o tn o ści. N ow a m eto d a je s t oznaczeniem w yk o n y w an y m szybko i d a je w y n i
ki w iern e .
J. K OLSEK, F. M LA K AR , M. P E R P A R — Z u r P apier C hrom ato
graphie der B e ize n fa r b sto ffe . (C hro
m a to g ra fia b ibułow a b a rw n ik ó w zapraw ow ych), „C h em ik er Z e itu n g C hem ische A p p a r a tu r ”, t. 86, n r 24,
1962, s. 883—837.
O bszernie o p isan a b ib u ło w a m e to d a ro zd zielan ia b a rw n ik ó w azo w ych i h y d ro ksyaintrachinonow ych może zain te re so w ać an a lity c z n e p r a cow nie chem iczne pod k ą te m jej p rzy d a tn o ści dla id e n ty fik a c ji tych b arw n ik ó w w sta ry c h tk a n in a c h i innych o b ie k tac h zabytk o w y ch .
F ra n kreic h : N eu e M essm eth o d e fü r K u n s tsto ff-F o lie n . (F ra n c ja : No
w a m eto d a po m iaró w dla błon z tw o rzy w sztucznych), „ P la s tv e ra r b e ite r ”, t. 13, n r 11, 1962, s. 625.
M etoda je s t n ajn o w szy m , ra c jo n aln y m sposobem p o m ia ró w i ozna czeń sto p n ia p rz e n ik a n ia gazów, sp e cja ln ie 0 2 przez cien k ie błony
z polim erów .
J. W. B R EITEN B A C H — Z u r
B eu rteilu n g der P o ly d y sp e rsitä t vo n P o ly m e ren aus V is k o s itä ts m e s s u n gen. (O cena ro z rz u tu cięż aru czą
steczkow ego po lim eró w n a p o d sta w ie p om iarów lepkości), „Die M a k ro m o le k u lare C h em ie”, t. 60, 1963, s. 18—24.
A u to r szeroko a m a w ia zależność m iędzy p o lid y sp ersy jn o śc ią p o lim e rów a w arto śc ią liczby lepk o ścio w ej. N ależy je d n a k zaznaczyć, że oznaczenia tą m e to d ą są słuszne w yłącznie w p rz y p a d k a c h dużych ro zrzu tó w ciężarów cząsteczkow ych.
P rzy p ise k re ce n zen ta . D uży ro z
rz u t ciężarów cząsteczkow ych je st częstym zjaw isk iem i u je m n ą ce chą tych w łaśn ie tw o rz y w sy n te tycznych, k tó re są w p ra c a c h k o n se rw a to rsk ic h n ajczęściej sto so w a nym i, przem y sło w y m i m a te ria ła m i zabezpieczającym i. D lateg o te ż m e to d a szybkiego i ła tw eg o oznacza nia p o lid y sp ersy jn o ści m oże być p rzy d a tn y m i cennym in stru m e n te m dla ty p o w an ia użyteczności p o lim e ru w praco w n i k o n s e rw a to ra i ch e m ika.
A. FU N K E — L a b o rg erä te aus
P lasten. (Naczynia la b o ra to ry jn e z
tw o rzy w sztucznych), „P laste und K a u ts c h u k ”, t. 10, n r 2, 1963, s. 120—122.
P rz ed sta w io n o zalety i w y n i k ając e z nich m ożliw ości ja k n a j- rozleglejszych p ersp e k ty w sto so w a n ia tw orzyw sztucznych do budow y sp rz ę tu i n aczynia la b o ra to ry jn eg o . W ym ieniono różne dziedziny, w k tó ry ch sto su je się w la b o ra to ria c h chem icznych naczynia z tw o rzy w sztucznych, m iędzy in n y m i do p ra c z ro ztw o ram i prom ieniotw órczym i. Do w y ro b u naczyń la b o ra to ry jn y c h używ ane są ta k ie polim ery, ja k p o lich lo rek w inylu, poliety len i p o li p ropylen, p o lic ztero flu o ro e ty len oraz k o polim er a k ry lo n itry l-b u ta d ie n - sty ren . Z tw orzyw tych p ro d u k u je się zlew ki, rozdzielacze, naczy ń k a w agow e, p ip e ty a n a w e t p arow nice i w iele innych naczyń, k tó ry ch koszt w y tw a rz a n ia je s t niższy an iże li szklanych, a okres używ alności znacznie dłuższy. A u to r sp e cja ln ie podnosi zalety p o lie ty le n u i ro z w a ża zag ad n ien ie o trzy m an ia o d p o rn o ści chem icznej naczy ń tw orzyw o- w ych ja k o d odatkow ej cechy, k tó ra sta w ia ła b y je znacznie w yżej od
szklanych.
In s tr u m e n t su rv e y — 1962.
(P rzegląd p rzy rzą d ó w — 1962), „R ubber P la stic A ge”, t. 43, n r 12. 1962, s. 1402— 1403.
A rty k u ł je s t przeglądem n a j now szych zdobyczy i pom ysłow ych rozw iązań w zak resie a p a ra tu ry i p rzy rząd ó w pom iarow ych. O pisano różne ty p y a p a r a tu r y k o n tro ln e j i re g u lu jące j te m p e ra tu rę , czas, c i śnienie oraz au to m aty cz n e u rzą d ze nia re je s tru ją c e stosow ane w labo ra to ria c h i fab ry k ac h .
K ORO ZJA
V. P. BATRAKOW — Corrosion
diagram s o f iron and steel in o x i dizing m edia. (W ykresy k orozji że
laza i sta li w środow iskach u tle n ia jących), „C orrosion”, t. 18, n r 12,
1962, s. 437t—439t.
P u b lik a c ja je s t zwięźle ujętym spraw o zd an iem z p rac n ad p ro ce sa m i koro zji zachodzącej na po w ierzchni żelaza i sta li w śro d o w i sk u u tle n ia ją c y m przy jej a k ty w o w aniu, p asyw ow aniu i tra n sp a sy - w ow aniu.
K orrosionsbeständige K o n s tr u k tionen. (K o n stru k cje odporne n a ko
rozję), „ K u n ststo ff-B e ra te r”, t. 8, n r 2, 1963, s. 78—83.
D la ochrony m e talu p rzed korozją pow odow aną przez w p ły wy atm o sfery czn e zastosow ano w o sta tn ic h czasach k ilk a n o w ych W ielkocząsteczkow ych s u b sta n cji syntetycznych. P rzeb a d an o w łasności w yprow adzonych z nich pow łok ochronnych i szeroko om ó wiono sposoby zabezpieczania nim i, p o d ając re z u lta ty dośw iadczeń. B a d an ia p rzeprow adzono z żyw icam i epoksydow o-poliam idow ym i, alk id o - w ym i, p o liestro w y m i i m e lam in o w y m i ja k i z foliam i polietylenow ym i. TW ORZYW A SZTUCZNE
F. CHEVASSUS — A d ju v a n ts
C o m m u n s a u x elastom er es et a u x p la sto m e res — souples II. (S u b sta n
cje pom ocnicze w spólne dla e la sto m eró w i dla plasto m eró w — część II), „ In d u strie pla stiq u e s m o d e r nes” , t. 14, inr 9, 1962, s. 25—32.
T em ate m a rty k u łu są p la s ty f i k ato ry , a n ty u tle n iac ze i b arw n ik i. A u to r om aw ia an ty u tle n ia c z e sto sow ane ja k o sta b ilizato ry do gum y. S tw ierd za , że p raw ie w szystkie one n a d a ją się do stab ilizacji poliolefi- nów. N ato m iast w spom niane s ta b i lizato ry nie są m a te ria ła m i n a d a ją cym i się do ipl as ty f ilko wa n ego p o li ch lo rk u w inylu. W p o ró w n an iu z polio lefin am i i kauczukiem , p o li ch lo rek sta b ilizu je się b ard zo o p o r nie. S tab iliza cję ich u łatw ia w p ro w ad zen ie akcep to ró w chlorow odoru i a b so rb e ró w u ltra fio letu . Użycie zm iękczaezy w iąże się z u o d p o rn ia niem polich lo rk u w inylu i k a u c z u ków na niskie te m p e ra tu ry . W os ta tn ic h czasach w zrosła znacznie ilość zm iękczaezy (plastyfikatorów ). Z n an e są liczne m ało lotne su b s ta n cje ciekłe, ja k i sta łe żyw ice ty p u elastom erów . W o sta tn ie j części om ów iono kry ty czn ie b a rw n ik i — ro d za je i ich c h a ra k te r pod k ątem p rzy d a tn o ści dla tw orzyw sz tu cz nych i gum y. A rty k u ł in te resu ją cy , w p ro w a d za k o n se rw ato ra w z a g ad n ie n ia często om aw iane lecz znane m u ty lk o w przybliżeniu, a je d n a k w ażne, gdyż w y ja ś n ia ją one w iele prob lem ó w z z a k resu p osługiw ania się tw o rzy w am i m odyfikow anym i.
S. W IN TER G ER ST — M etalle
und K u n s ts to ffe im V ergleich. (Po
ró w n a n ie m e tali z tw o rzy w am i sztucznym i), „ K u n ststo ff — B e ra ter, t. 7, n r 12, 1962, s. 744.
A u to r streścił obszerny a r ty k u ł zam ieszczony w „K u n ststo ff
te c h n ik G ru n d und W e rk sto ffe ”, z. 15—16, X I, 1962, s. 778. R e fe ra t z a w ie ra w ażne dane ze sta w ia ją c e w ła sności m e ta li i tw o rzy w sztucznych — d a je ob raz p ersp e k ty w icz n y w a r tości użytkow ych i m ożliw ości z a sto so w ań zastępczych.
N. E. BOYER — H ow to m ake
plastics re sista n t to fla m e heat and sun. (Ja k uodpornić tw o rzy w a sztuczne przeciw d zia ła n iu ognia, ciepła i słońca), „P lastics T ec h n o logy”, t. 8, n r U , 1962, s. 33—36.
O m aw ianym te m a te m są sposo by p ro w a d ze n ia syntezy su b stan cji w ielkocząsteczkow ych, z a w ieraj ących w ła ń cu c h u głów nym p ierścien ie aro m a ty cz n e, w zględnie chlor, k rzem lub fosfor. N ajszerzej om ów iono su b sta n c je w ielkocząsteczkow e p o sia d a ją c e w łań cu ch u flu o r. W ym ie nione p o lim ery i sposób ich o trz y m y w an ia zostały opisane po w p ro w ad z en iu przez a u to ra w zasady m o d y fik a c ji ty c h su b sta n c ji n a drodze chem icznej, m a jąc ej za zad an ie uod p o rn ien ie ich n a ogień, ciepło, i p ro m ien io w an ie słoneczne (u ltrafiolet).
„Grösser E rfolg der A rb . V erb. K u n s ts t-T a g u n g in F reu d e n sta d t”.
(„W ielkie osiągnięcia zw iązku P r a cow ników P rzem y słu T w orzyw Sztucznych — sesja w - F re u d e n s ta d t”), „ P la s tv e ra rb e ite r”, t. 13, n r 12, 1962, s. 677—680.
A rty k u ł om aw ia szereg w y g ło szonych re fe ra tó w , dotyczących ży w ic polim etak ry lo w y ch , zasto so w a nia i m o d y fik acji p o lie ty le n u oraz w iele in n y ch te m ató w a k tu a ln y c h dla w y tw ó rcó w ja k i dla u ży tk o w n i ków tw o rzy w sztucznych w różnych gałęziach budo w n ictw a i przem ysłu. — S p ecjaln ie godny u w agi k o n se rw a to ra je st re f e r a t w ygłoszony na te m a t sta rz e n ia się tw orzyw .
T. R A P H A E L — P red ictin g se r
vice life of plastics. (P rze w id y w a
nie trw a ło śc i tw o rzy w sztucznych), „P lastics T echnology”, t. 8, n r 10,
1962, s. 26—28.
Do o k reśle n ia p rzybliżonej tr w a łości tw o rzy w sztucznych posłużo no się ró w n a n ie m A rrh e n iu sa . B a d an ia przep ro w ad zo n o w w a ru n k a c h przy sp ieszan ia procesu sta rz en ia przez stosow anie podw yższonych te m p e ra tu r. W b a d a n ia ch d e g ra d a cji tw o rzy w sztucznych o p a rto się na licznych przy k ład ach , w k tó ry ch zachodzi p ro p o rc jo n aln o ść lo g a ry t- m u czasu w obec te m p e ra tu ry bez w zględnej. W ykazano za pom ocą t a bel i w y k re só w w pły w podw yższo
nej te m p e ra tu ry na sp ad ek n ie k tó rych k o rzy stn y c h , c h a ra k te ry s ty c z nych cech tw o rz y w w p rzy p a d k ach ich d e g ra d a c ji przez synerezę, u tle nianie, k a ta liz ę , w zględnie sie cio w a nie. O m ów iony sposób o k reśla n ia trw ało ści tw o rzy w sztucznych d o ty czy p ew n y ch ich ty p ó w i rodzajów , k tó re z n a jd u ją za stosow anie do k o n se rw ac ji różn y ch m a te ria łó w k o n stru k c y jn y c h .
A u sw a h lp ro b le m e a u f dem K u n s tsto ffg e b ie t. In tern a tio n a le r K ongress vo m 15 bis 17 O ctober 1962 in A m ste r d a m . (Z agadnienia
w y b ra n e z dziedziny tw o rzy w sztucznych. M iędzynarodow y K o n gres od 15 do 17 p aź d z ie rn ik a 1962 w A m sterdam ie.). „ K u n ststo ffe ”, t. 52, n r 11, 1952, s. 680—683.
O prócz trz e c h ..referatów głów nych w ygłoszono n a K ongresie 44 innych. W szystkie dotyczyły za g ad nień tech n o lo g icz n o -p ro d u k cy jn y c h . T ylko p ierw szy r e f e r a t H. E dena, p.t. (w tłu m ac ze n iu ) „W aru n k i w y bo ru i p rz e ro b u tw o rzy w a sz tu cz n e go” z a słu g u je n a sp e c ja ln ą uw agę k o n se rw a to ra i p la sty k a .
W a llpol 9310 — P V A — D is p ersio n fü r H o lzleim e. (W allpol 9310
— P V A — „ D y sp e rsja ” ja k o klej
do drew na) „A dhäsion”, t. 7, n r 1, 1963, s. 37—38.
A rty k u ł opisuje klej do d re w na, op ierający się na em u lsja c h p o lioctan u w inylow ego. P rz ez odpo w iednią te ch n ik ę w y tw a rz a n ia k le ju, m ożna znacznie podw yższyć je go przylepność. E fe k t te n m ożna uzyskać przez w łaściw ie d o b ran y czas i szybkość m ieszania. N adto do d ają c pew nych su b sta n c ji (podane przez autora) u zyskuje się w iększą w ytrzym ałość spojenia k lejow ego i dłuższy „czas o tw a rty ” tzw . „open tim e ”. O pisano szerokie zasto so w a nie, tych em u sji ja k o k lejó w i po dano różne sposoby k le jen ia.
A. G. W IN FIELD —- K u n s ts to f
fe in der A r c h ite k tu r der S o w je t union”. (Tw orzyw a sztuczne w a r
c h itek tu rz e Z w iązku R a dzieckiego”). „K u n ststo ffe ”, t. 10, n r 2, 1963, s. 89—95.
A utor opisuje o siągnięcia ZSRR w zakresie stosow ania tw o rzy w sztucznych w budow nictw ie, a rc h i te k tu rz e i rzeźbie. R elacje sw e o p ie r a na licznych rozm ow ach, ja k ie przeprow adził p ra c u ją c w ekipie obsługującej w ro k u 1961 w y sta w ę USA w M oskw ie, K ijow ie i T b i lisi oraz na w łasnych o b serw acjach ,
ja k ie w czasie tym poczynił. P o d a je on d okładnie i obszernie za g ad n ie n ia i k ie ru n k i sto so w an ia tw o rzy w sztucznych w b udow nictw ie Z w iązk u R adzieckiego. W ym ienia szereg p rzy k ła d ó w szerokiego s to sow an ia tw o rzy w użytkow ych w a rc h ite k tu rz e , zdobnictw ie i rz e ź bie oraz sposoby ich p rodukcji.
A rty k u ł m a c h a ra k te r p u b lik a c ji w ielo stro n n ie in fo rm u ją c e j, p rz e de w szy stk im rzeźb iarzy i a rc h ite k tów, ja k też p racow ników b u d o w nictw a.
K ü n s tle r e n td e c k e n den K u n s t stoff. (A rtyści o d k ry w a ją tw orzyw o
sztuczne). „ P la s tv e ra rb e ite r ”, t. 14, n r 1, 1963, s. 4. — K u n ststo ffm a rk t.
O m aw ianym te m a te m je s t p rz y d atn o ść o kreślonych rod zajó w po- liesterów , k tó re są w sp an iały m i m a te ria ła m i rze źb ia rsk im i i m o d e la r skim i. A u to r przy ta cz a liczne p rz y k ła d y u ra b ia n ia ich ja k o tw orzyw , k tó re m ożna z ła tw o ścią m leć, ciąć i piłow ać oraz rzeźbić bez tr u d u ta k , ja k w d rew n ie lub w m a rm u rze. M ożna je łączyć z d rew n em lub m e talem i w b ard zo p ro sty sposób robić z nich odlewy.
R om an B iliń ski,
