U
1
■
.
IS ZAWARTOŚCI TECZKI — s
.
I/2. Dokumenty (sensu slrlcło) dotyczące osoby relalora
I/3. Inne rflalerialy dokumentacyjne dolyczące osoby relalora
II. Materiały uzupełniająca relację ^ li Ą . ■" —■ l(
111/1 - Materiały dotyczące rodziny relatora ^ /%. A
III/2 - Materiały dolyczące ogólnie okresu sprzed 1039 r. ■— llł/3 - Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji (1939-1945) llł/4 - Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 r. -—
III/G - inne.—
V. Nazwiskowe karty informacyjne k , ^
.1
2
(a.
3
2l
4
5
D
6
Nazwisko i (ew. n a z w
Sto p i e ń w o j s k o w y P seudonimy
Karta informacyjna
i imiona .
. panieńskie) /
/*
... £ e . € ... : ...
... ...
Imiona rodziców, (nazw. pan. matki)
adresy: a) aktualny 'Pff;
b) okupacyjny
Odzn a c z e n i a a) cywilne b) wojsk.
Data i miej. urodź.
Data i miej. śmierci
Obwód ,
O r g a n i z a c j a
Inne nazw. (pseud.) adres:
Inne informacje:
i
.—
7
W
8
f3
9
U * o p / L
F U N D A C Z I A
A R C H I W U M P O M O R S K I E A R M I I K R A J O W E J
B I U R O F U N D A C J I * 8 7 - 100 T O R U Ń ' U L . P I E K A R Y ^ * T E L E F O N - & ( j
■I K O N T O : WI E L K OPOL SK I B ANK K R E D Y T O W Y II O D D Z I A Ł W T O R U N I U NR 358606-4675- 132- 3
Z A Ś W I A D C Z E N I E n r
F u n d a c j a " A r c h i w u m P o m o r s k i e A r m i i K r a j o w e j " w T o r u n i u n i n i e j s z y m z a ś w i a d c z a , że n a ter e n i e l e ś n i c t w a E m i 1i a n o w o ,p o c z t a B r z o z a p o w . B y d g o s z c z , n a l e ż ą c e g o do O b w o d u Z W Z - A K B y d g o s z c z - P o w i a t w o k r e s i e o d 1940 r. do k o ń c a 1948 r. d z i a ł a ł a P l a c ó w k a Z W Z - A K E m i l ł a n o w o o k r y p t o n i m i e " Z a g a j n i k " , " Z a g roda".
O r g a n i z a t o r e m i k i e r o w n i k i e m P l a c ó w k i , k t ó r e j z a l ą ż e k p o w s t a ł już w l i s t o p a d z i e 1939 r., był l e ś n i c z y F r a n c i s z e k M a r c i n W r e m b e 1 p s . "Marcin" ," J ó z e f " . W o k r e s i e g d y był a r e s z t o w a n y p r z e z U B i p r z e b y w a ł w w i ę z i e n i u w G d a ń s k u tj od 17.X I . 1945 r.
do 7.V I . 1946 r., f u n k c j ę k m d t a P l a c ó w k i E m i l i a n o w o p e ł n i ł W ł a d y s ł a w P i e c h u t a ps . " J a ż w i e c " , "Borsuk".
P o t w i e r d z e n i e powyższych. danych. z n a j d u j e m y w n i ż e j w y m i e n i o n y c h d o k u m e n t a c h , z n a j d u j ą c y c h się w z a s o b i e A r c h i w u m F undacj i :
1. t e c z k a o s o b o w a (nr inw. M - 5 5 3 / 1 1 9 4 ) F r a n c i s z k a W r e m b l a , (relacja syna Henry k a )
S. t e c z k a o s o b o w a (nr inw. M - 4 1 8 / 1 0 4 4 ) H e n r y k a W r e m b l a p s ." K u k u ł k a " , s y n a F r a n c i s z k a , z a w i e r a j ą c a m.in. rei. w ł a s n ą i
•oświadczenie ś w i a d k a d o t y c z ą c e d z i a ł a l n o ś c i k o n s p i r a c y j n e j P l a c ó w k i E m i l i a n o w o ( o ś w i a d c z e n i e T o m a s z a K ę d z i e r s k i e g o p s ." T a d e u s z " , o f i c e r a b r o n i K o m e n d y O k r ę g u A K Pomo r z e )
3. t e c z k a o s o b o w a (nr inw. K - 6 3 1 / 1 3 1 6 ) H e l e n y W r e m b e l p s .
"Marta", żo n y F r a n c i s z k a , ż o ł n i e r z a P l a c ó w k i E m i l i a n o w o
4. t e c z k a o s o b o w a (nr inw. M - 5 7 5 / 1 S 2 ) W a w r z y ń c a Z b i k o w s k i e g o p s .
"Myśliwy" i inne, ż o ł n i e r z a Z W Z - A K d z i a ł a j ą c e g o p o c z ą t k o w o w
10
t r ó j c e k o n s p i r a c y j n e j wra z z F r z n c i s z k i e m W r e m b l e m , n a s t ę p n i e s z e f a W y d z i a ł u K w a t e r m i s t r z o s t w a i c z ł o n k a R e f e r a t u S p r a w i e d l i w o ś c i K o m e n d y O k r ę g u P o m o r z e (m.in. r e l a c j a córki U r s z u l i ).
5. t e c z k a o s o b o w a (nr inw. M 5 5 4 / 1 1 9 6 ) F e l i k s a R o s i ń s k i e g o p s .
" K o n a r y ż o ł n i e r z a P l a c ó w k i E m i l i a n o w o ( r e l a c j a w łasna)
K i e r o w n i c z k a A r c h i w u m F u n d a c j i
^ C a
m g r H a n n a M a r c i n k o w s k a
W i c e p r e z e s Z a r z ą d u F u n d a c j i
11
ZAŚW IADCZEN IE
W i - o i - o /0 1^0550
nr 438-1 n2 *
SOKOŁOWSKI
Nazwisko
BO G D AN M A R IA N
Imiona
O B . 1 O . 1 9 2 7 r . B Y D G O S Z C Z
Data i miejsce urodzenia
U p ra w n ia do p rz e ja z d ó w PK P I PKS w i,
50% zn iżki
//(). /i&ApJL&łJh'
^parapis posiadacza zaświadczenia
U R Z Ą D DO S P R A W K O M B A T A N T Ó W I O S Ó B R E P R E S J O N O W A N Y C H
Niniejsze zaświadczenie uprawnia do ulg i świadczeń określonych w ustawie z dnia 24 stycznia 1991 r. o kom batan
tach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji w ojennych i okresu p o w ojennego (Dz.U. nr 17, poz. 75 z póź
niejszymi zmianami).
12
RODZAJE I OKRESY ZALICZANE DO UPRAW N IEŃ
U STAW O W YCH
Okresy
Wyszczególnienie Przepis ustawy
od do
0 3 1 9 ^ 5
O t 1 9 ^
i R UCH OPORU i AK
0 1
Łącznie: l a t...0 0 ■ m'es'?cy - 0 3 '
...mieSięCV /ĆgTgSgft___ WICEp,
ZESPOŁU
m g r E d y ta S M to n ie J « k a
A d res zam ieszkania
3 5 - 7 9 6 B Y D G O S Z C Z Ł O C H O W S K IE G O
13
(J
14
S o k o ł o w s k i B o g d a n , p s . „ W ł a d e k " i ,l e ś n i c z y , człon ek Placówki AK
„ Z a g r o d a " w Emiliano^J.e pow. B y d go s z c z .
Urd^HpK--s-i-ę- 8 -pztż J z i e^pnjrka 1927 r. w B y d g o s z c z y . W 1939 r.
r. był p r a k t y k a n t e m l e ś n y m w l e ś n i c t w i e E m i l i a n o w o i c z ł o n n k i e m g r u p y „ D a r z b ó r " d z i a ł a j ą c e j w r a m a c h P l a c ó w k i A K „ Z a g r o d a " w E m i l i a n o w i e p o w B y d g o s z c z . Brał u d z i a ł w u z u p e ł n i a n i u d e p o z y t u b r o n i tej Placówki.
Po w o j n i e p r z e ś l a d o w a n y p rz e z U B P i z m u s z o n y do o d e j ś c i a z zawodu.
n a u c z a n i u l ipiec 1945
\
15
Szanowny Panie Profesorze! - ° v Aąx
Przesyłam w załączeniu notatkę biograficzną o śp. Bogdanie Sokołowskim ps.” Władek” , którą sporządziłam w bardzo krótkim czasie. Materiały, które posiadamy w teczce, są fragmentaryczne, a ja nie miałam czasu, by je uzupełnić.
Pan Profesor współdziałał ze śp. Bogdanem w konspracji, więc mam gwarancję, Ze będzie notatka rozszerzona.
Życzę Panu powrotu do zdrowia.
Łączę serdeczne pozdrowienia Elżbieta Skerska
Bogdan Sokołowski ps. „ Władek „ urodził się 7 października 1927 r. Gdy wybuchła II wojna światowa uczęszczał do szkoły powszechnej, a potem został skierowany do pracy jako ślusarz w niemieckiej firmie w Bydgoszczy. Z okupacyjnym terrorem zetknął się już w pierwszych tygodniach okupacji, bowiem Jego ojciec, Konstanty Sokołowski, został rozstrzelany dn.4 X 1939 r.
na mocy wyroku Sondergericht w Bydgoszczy. W czasie okupacji kontynuował naukę na tajnych kompletach, a Jego siostra Aleksandra była żołnierzem konspiracji, pełniąc funkcję łączniczki referatu Wojskowej Służby Kobiet Inspektoratu AK Bydgoszcz. Do konspiracji Bogdan Sokołowski został wprowadzony 8 lutego 1945 r., już po rozwiązaniu AK, kiedy jednak żołnierze konspiracyjnej Armii postanowili kontynuować walkę o niepodległość w Delegaturze Sił Zbrojnych. Pod ps.” Bogdan” został łącznikiem i wywiadowcą Józefa Grussa , szefa wywiadu KO ZWZ-AK Pomorze, a od lipca 1945 r.
zastępcy komendanta Okręgu Pomorskiego Del.Sił Zbrojnych z siedzibą w Bydgoszczy. Działał też w grupie o kryptonimie „ Darzbór” związanej z Placówką w Emilianowie, zaangażowanej w ruchu poakowskim. Prócz informacji wywiadowczych gromadził broń, która następnie składowana była w bunkrach na terenie m.in. leśnictwa Emilianowo. Kontakt z konspiracją został przerwany po aresztowaniach członków Komendy DSZ na Pomorzu, a także siostry Aleksandry i innych osób, z którymi utrzymywał kontakty konspiracyjne.Po wojnie był prześladowany i zmuszony odejść z zawodu.
16
Sokołowski Bogdan, ps. ..Władek", z zawodu leśniczy, człónek cówki AK ..Zagroda" w Emi 1 ianowie Bydgoszcz.
•Jj[/ Urodź |-ł— g4-ę| 8 p a ź d z i e r n ik a } 1927 r. w Bydgoszczy; syn K o n s t a n tego (rozstrzelanego przez N i e m c ó w w p a ź d z i e r n i k u 1939 r. ) i S e weryny z d. Jakuszdji^i ak, która prawdo p o d o b n i e była również
członkiem AK. Wiosną 1939 r. wstąpił do ZHP. W czasie wojny uczestniczył w tajn y m n a u c zaniu o r g a n i z o w a n y m p rzez b i o l o g a mgr.
(...) Switalskiego. W styczniu 1945 r. przystąpił do AK. P r z y sięgę na rotę obowiązującą w AK złożył w lutym 1945 r. przed Łucją Owczarzak ps ..Janka” ,
W okresie marzec - lipiec 1945 r. był p r a k t y k a n t e m leśnym w leśnictwie E m i 1ianowo pow. Bydgoszcz, na terenie Puszczy B y d g o s kiej. Był c z ł o nkiem grupy ..Darzbór" działającej przy Placówce AK
..Zagroda" w Emilianowie (od 1939 r. ) po d k i e r o w n i c t w e m F r a n ciszka Wre m b l a ps. ..Józef". Placówka p o d l e g a ł a o r g a nizacyjnie Bydgoskiemu Obwodowi AK. Po s t yczniu 1945 r. funkcjonowała nadal
(do końca 1948 r.), w ramach struktur RO-AK.
Wraz z Henrykiem W r e m b l e m ps ..Kukułka", ..Wilga" brał udział w uzupełnianiu d e pozytu broni i innego w y p o s a ż e n i a wojsk o w e g o P l a cówki gromadząc sprzęt w o jskowy p o r z u c o n y w trakcie dzia ł a ń w o jennych, które miały miejsce na terenie Puszczy Bydgoskiej zimą 1945 r. Z H e n r y k i e m W r e m b l e m dokonał ponadto r o zpoznania r o z mi e szczenie jednostek w o jska s o w ieckiego na terenie b y łych Z a k
ładów Zbrojeniowych Dynamit A k t i e n g e s e 1 lschaft, DAG, z l o k a l i z o wany c h w sąsiedztwie w.w. Placówką któ r y c h zad a n i e m był demontaż
owych zak ł a d ó w i wywóz zdemnto w a n y c h urządzeń na tereny s o w i e c kie. Z H e n r ykiem W r e m b l e m dokonał również sz c z e g ó ł o w e g o r o z p o z nania byłego maga z y n amunicji i broni (prawdopodobnie k tóregoś korpusu Wermachtu) z l o k a l i z o w a n e g o na terenie leśnictwa Brzoza - częściowo rozpoznanego już w czasie okupacji niemieckiej. Część sch r o n ó w skł a d a j ą c y c h się na ów m a g a z y n w y s a d z i ł y 22 s tycznia 1945 r. w ycofujące się w o j s k a niemieckie, a p o z o stałe latem 1945 r. wojska sowieckie. Z owego ma g a z y n u z g r omadzono sporo sprzętu
i uzbrojenia (np. granaty ręczne, mi n y przeciwpiechotne, różnego rodzaju ma t e r i a ł y pi r o t e c h n i c z n e itp), które w części p rzekazano
17
- 2 1-
oddziałowi partyz a n c k i e m u ugrupowania ..Świerki” k a pitana A l o j z e go Bruskiego ps. ..Grab”, dzi a ł a j ą c e m u na tym terenie wios n ą 1945 r.
Za pośredn i c t w e m siostry Aleksandry Sokołowskiej p.s.
..Elżbieta” zapewniał łączność Pla^j>wki RO-AK w Emilianowie z szefo s t w e m w y w i a d u Komendy Okręgu^AK, w szczególności z m a j o r e m
Józefem G r u s s e m p. s. ..Starzyński". ^
@ {/ t W v i A H v ^ 'in U U j T A U U U M Hi P ( m iU A f w t k u Ą ° i h 9 r
A P ^ ^ v
18
j/
19
Sokołow ska A leksandra ps. „E lżb ieta” (1919-...) łączniczka referatu W SK Insp. AK Bydgoszcz.
Ur. 3 VIII 1919 r. w Berlinie; córka Konstantego, elektrotechnika i Seweryny z d. Jakuszkowiak. Po zdaniu matury w 1937 r. w Liceum Handlowym w Bydgoszczy, podjęła pracę jako biuralistka w Fa
bryce Artykułów Elektrycznych St. Ciszewski (obec
nie „Eltra”). Równocześnie pracowała społecznie w PZZ i PCK, gdzie otrzymała wyszkolenie jako sa
nitariuszka.
W czasie okupacji pracowała nadal w tej samej firmie. W 1943 r. weszła do konspiracji, wprowadzo
na przez —>Łucję Owczarzak ps. „Janka”, a zaprzy
siężona przez —^Zuzannę Białą ps. „Romana”, refe
rentkę łączności WSK lnsp. Bydgoszcz. Otrzymała funkcję łączniczki tego referatu pełniąc służbę razem z Haliną Czarlińską ps.
„W łóczęga” . W przedsiębiorstwie, w którym pracowała Sokołowska, wykonywano m.in.
części do samolotów. Do jej zadań należało dostarczanie Białej kopii faktur, z których wynikało, co zostało wyprodukowane i dokąd przesyłka została wysłana. Jako łączniczka przewoziła paczki, także z bronią do Cekcyna w Borach Tucholskich.
W 1945 r. działała nadal w konspiracji. Od lutego do sierpnia 1945 r. w mieszkaniu Sokołowskiej przy ul. Grunwaldzkiej miał kwaterę szef wywiadu KO A K -D SZ Pomorze mjr Józef Gruss, a po nim zamieszkał tam „Mały Jó z e f’, wysłannik z Lodzi o nie znanym jej nazwisku. W sierpniu 1945 r. UB założyło tam kilkudniowy „kocioł”, ale nikogo nie zatrzymano. 6 XII 1945 r. Sokołowska została zaaresztowana w zakładzie pracy, wska
zana przez je d n ą z członkiń WiN, współpracującą z UB. Przetrzymywana była w gmachu UB przy ul. Poniatowskiego, Wały Jagiellońskie, a następnie w więzieniu śledczym w Inowrocławiu. W kwietniu 1946 r. odbyła się rozprawa przed Sądem Wojskowym w Poznaniu. Skazana na 2 lata więzienia, odbyła je w więzieniu karnym w Fordonie.
15 III 1947 r., na mocy amnestii, została zwolniona. Przez następne lata była jednak szy
kanowana, wzywana na przesłuchania, zwalniana z pracy i relegowana ze studiów na UMK w Toruniu. Po 1956 r. została zrehabilitowana i mogła powrócić do poprzedniego miejsca pracy. Obecnie na emeryturze.
Ojciec Sokołowskiej został rozstrzelany 4 X 1939 r. na mocy wyroku Son de rgericht w Bydgoszczy, a brat Bogdan ur. 8 X 1927 r., ps. „Władek” został w lutym 1945 r. za- przysiężony na członka grupy „Darzbór”, działającej w ramach Placówki AK Emiliano- wo, Obw. Bydgoszcz-Powiat, działającej w ramach ruchu poakowskiego.
APAK, T.: Owczarzak Ł., Sokołowska A., dok. Insp. Bydgoszcz.
Kiystyna Podlaszewska
20
(Ł
21
i t l
22
F U N D A C J A
A R C H I W U M P O M O R S K I E A R M I I K R A J O W E J
BIURO FUNDACJI • 87-100 TORUŃ • UL. W IELKIE G ARBAR Y 2 • TEL. (0-56) 65-22-186 http://w w w .um .torun.pl/~arch AK, e-m ail: archAK@ um .torun.pl
KO NTO: W IE LKOPO LSKI BANK KREDYTOWY SA W T O R U N IU , NR 1 0 9 0 1 5 0 6 - 4 6 7 5 - 1 2 8 - 0 0 - 0
%
Toruń 20 XII 2000 J .^
Dyrekcja Domu Pomocy Społecznej
„Kombatant”
w Dobrzejewicach
r
Zarząd Fundacji Archiwum Pomorskie Armii Krajowej w Toruniu uprzejmie prosi o przychylenie się do prośby Pani Aleksandry Sokołowskiej o umieszczenie brata, Bogdana Sokołowskiego, który jest Państwa podopiecznym, w jedoosobowym pokoju. Jesteśmy świadomi tego, iż wielu ludzi w starszym wieku potrzebuje szczególnej troski, uważamy jednak, iż Pan Bogdan Sokołowski zasługuje na nią wyjątkowo.
Pan Bogdan Sokołowski jest żołnierzem Armii Krajowej, a służbę w konspiracyjnym wojsku pełnił w 1945 r. Po rozwiązaniu AK walkę o niepodległość kontynuował w organizacji
„Wolność ^Niezawisłość” do czasu aresztowania Józefa Grussa jej przywódcy na Pomorzu Po wojnie by L represjonowany przez UBP i zmuszony do odejścia z zawodu leśnika Przywołaliśmy niektóre fakty z życia Pana Bogdana Sokołowskiego, ponieważ te przeżycia okupacyjne miały wpływ na obecny stan zdrowia Pana Bogdana i, jak twierdzi Pani Aleksandra Sokołowska, również zasłużona dla Pomorza Kombatantka, uczyniły go człowiekiem bardzo nerwowym i trudnym we współżyciu.
W związku z tym, prosimy o spełnienie prośby Pani Aleksandry Sokołowskiej, bowiem sądzimy, że umieszczenie Pana Bogdana w pokoju, którego byłby tylko jednym mieszkańcem, zapewni mu spokój, a tym samym stworzy godziwe warunki życia, na które swoją przeszłością na pewno zasłużył; poza tym niewątpliwie będzie miało pozytywny wpływ na stosunki międzyludzkie panujące wśród Państwa podopiecznych.
Będziemy zobowiązani za pozytywne załatwienie prośby.
Łączymy wyrazy szacunku.
Z poważaniem
23
Dem Pomocy fc ręcznej '©OM KOMBATANTA"
87-123 Dobrzejewice tel, 678 64 14, tel./fax 678 64 12
Regon 871112517
Dobrzejewice 28.12.2000
Wpłynęło dnia —
Fundacja Archiwum Pomorskie Armii Krajowej
Ldz. P-ao-f
DOT 11/164 /2000
W odpowiedzi na pismo 3861/POM/2000 informuję, że na dzień dzisiejszy nie ma możliwości zapewnienia Panu Sokołowskiemu pokoju jednoosobowego. Problem Pana Sokołowskiego jest mi znany, zresztą dotyczy on większości mieszkańców Domu Pomocy, którzy chcieliby mieszkać w pokojach jednoosobowych. Ze względu na ograniczoną liczbę tych pokoi przyjęliśmy zasadę przyznawania ich według kolejności w jakiej mieszkańcy przybywali do Domu Pomocy.
Przykrym faktem jest to, że zwolnienie miejsca w pokojach następuje głównie w przypadku śmierci mieszkańca, stąd nie istnieje możliwość podania choćby przybliżonego terminu, w którym Pan Sokołowski mógłby zmienić lokum. Obecnie Pan Sokołowski zamieszkuje z bardzo spokojnym i życzliwym współlokatorem i nigdy nie skarżył się na jego towarzystwo.
D Y R E K T O R
Otrzymują:
1. Adresat
2. Aleksandra Sokołowska 3. a/a
24
25
Z
2-
26
h 1
27
&
28
'
29
7
30
31
D
32
3
33
