Roślinność projektowanego rezerwatu jezioro Orchowo na Pojezierzu Łęczyńsko-Włodawskim - Biblioteka UMCS

U N I V E R S I T A T I S M A R I A E C U R I E - S K L O D O W S K A L U B L I N P O L O N I A

VOL. XLVIII, 8 SECTIO C 1993

Instytut, Biologii UMCS Zakład Systematyki Roślin

D o m in ik F I J A Ł K O W S K I , M a r ia W A W E R , T e r e s a P I E T R A S

R oślinność projektowanego rezerwatu jezioro Orchowo na Pojezierzu Łęczyńsko-W łodawskim

Flora of the Planned Reservation Lakę Orchowo in the Łęczna-Włodawa Lakeland

WSTĘP

Projektowany rezerwat znajduje się w województwie chełmskim, gmina Włodawa, na terenie lasów nadleśnictwa Sobibór. Położony jest na pół­

nocno-wschodnim obrzeżu Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego, w odległo­

ści 6 km na południe od Włodawy. Wschodnia granica rezerwatu nie­

mal przylega do torów kolejowych Chełm—Włodawa, a zachodnia prze­

biega w odległości ok. 1 km od rzeczki Tarasinka. Zajmuje powierzchnię 120 ha i obejmuje jezioro Orchowo (znane także pod nazwą Księżowskie łub Tarasinka) oraz przylegające do niego torfowisko i lasy — oddz. 23-26, 45-47 (ryc. 1).

Celem pracy jest charakterystyka geobotaniczna występujących na te­

renie projektowanego rezerwatu zbiorowisk roślinnych. Na konieczność ochrony tego obiektu przyrodniczego zwracał już uwagę F i j a ł k o w s k i (5, 6), uzasadniając wniosek dużym zróżnicowaniem zwłaszcza zbiorowisk ba­

giennych oraz występowaniem kilkunastu gatunków rzadkich dla flory Pol­

ski (8).

STOSUNKI PRZYRODNICZE

Badany obszar znajduje się w północno-wschodniej części Pojezierza Łęczyńsko-

-Włodawskiego należącego do Pasa Wielkich Dolin (2, 4). Elementami fizjograficznymi

68 Dominik Fijałkowski, Maria Wawer, Teresa Pietras

Ryc. 1. Szkic sytuacyjny projektowanego rezerwatu jezioro Orchowo; a — granice torfo­

wiska, b - numery oddziałów, c — drogi

Situation sketch of the planned reservation lakę Orchowo; a — peat-bog borders, b — numbers of divisions, c — roads

są tu głównie płaskie tereny piaszczyste i torfowiskowe, wśród których wykształciły się niewielkie wzniesienia, do 10 m wysokości (160-170 m n.p.m.), zanikające w kierunku wschodnim i północnym. Podłożem całego obszaru jest kreda, wykształcona w formie margli mało odpornych i łatwo wietrzejących. Zalega pod utworami czwartorzędowymi. Do nich należą utwory bezpośredniej akumulacji lądolodu i pochodzenia wodnego (rzecznego i jeziornego). Utwory akumulacji wodnej: piaski, muły, gytia i torfy są częste.

Projektowany rezerwat zajmuje wydłużone obniżenie w dolinie Bugu, stale podto- pione, wraz z dystroficznym jeziorkiem Orchowo. Powierzchnia jeziora wynosi 7 ha. Je­

zioro ma brzegi niskie i dostępne. Od strony południowej styka się na wąskim odcinku z piaszczystym pobrzeżem. Nie ma odpływu i jest płytkie, głębokość wynosi ok. 1 m (12).

W głębi znajduje się gytia, której miąższość szacuje się na ok. 10 m. Na otaczającym jezioro torfowisku poziom wód gruntowych kształtuje się zwykle przy powierzchni i opada poniżej ok. 0,5 m tylko w okresach suszy.

Gleby w projektowanym rezerwacie są zróżnicowane. Przeważają gleby bielicowe wy­

tworzone z piasków słabogliniastych i luźnych oraz gleby bagienne wytworzone z torfów niskich i przejściowych. Występują także fragmenty gleb murszowych i mułowo-bagien- nych.

Okolice Włodawy wchodzą w skład mało zróżnicowanej pod względem klimatycznym Krainy Wielkich Dolin, znajdują się w zasięgu Lubartowsko-Parczewskiej dziedziny kli­

matycznej. Klimat tego obszaru charakteryzują wysokie amplitudy roczne temperatur, średnia roczna temperatura powietrza wynosi 8,4°C (zredukowana do poziomu morza), a w okresie wetetacyjnym 18,7°C. Wyróżnia go także wysoka średnia roczna wilgotność względna powietrza i znaczne wartości parowania wody. Średnie roczne sumy opadów atmosferycznych kształtują się na poziomie 550 mm, w okresie wegetacyjnym 380 mm.

Niekorzystną cechą klimatyczną dla okresu wegetacyjnego, trwającego 213 dni, są przy­

mrozki, które pojawiają się już we wrześniu, a ostatnie notowano w drugiej połowie maja.

Czas zalegania pokrywy śnieżnej wynosi ok. 73 dni. Okolice Włodawy charakteryzują ponadto stosunkowo małe prędkości wiatrów, ok. 2 m/sek. (13, 14).

METODA PRACY

Badania terenowe przeprowadzo w sezonie wiosenno-jesiennym 1987 r. Miały one na celu opracowanie występujących na tym obszarze zbiorowisk roślinnych i flory. Wyko­

nano 53 zdjęcia fitosocjologiczne (ryc. 2) ogólnie przyjętą metodą B r a u n - B l a n q u e t a (1), podając pokrycie gatunków w skali 10-stopniowej. Na ich podstawie wyróżniono 34 zespoły roślinne i zestawiono je w tab. 1-4. Zamieszczone dane z zakresu nomenklatury, systematyki i składu syntaksonomicznego badanych zbiorowisk roślin oparto na opracowa­

niach M a t u s z k i e w ic z a (11) i F ij a łk o w s k ie g o (7). Nazewnictwo gatunków roślin naczyniowych przyjęto za J a s ie w ic z e m (10). Pominięto rejestrację tabelaryczną ze­

społów ruderalnych (zrębów leśnych, przydroży itp.), które zostały opracowane oddzielnie (9). Przedstawiono także granice rozmieszczenia poszczególnych jednostek fitosocjologicz- nych występujących na tym terenie (ryc. 3).

1-53 - b

Ryc. 2. Stanowiska zdjęć fitosocjologicznych w projektowanym rezerwacie jezioro Or­

chowo; a numery oddziałów, b — miejsca wykonania zdjęć fitosocjologicznych, c — granica torfowiska

Phytosociological records localities in the planned reservation lakę Orchowo; a — numbers of divisions, b — sites where phytosociological records were madę, c — peat-bog borders

SZATA ROŚLINNA

Na terenie projektowanego rezerwatu występują zbiorowiska roślin wod­

nych, przybrzeżnych, torfowisk przejściowych i lasów. Roślinność wodna jest

uboga. Jeszcze kilkanaście lat temu występowały w jeziorze zwarte łąki

70 Dominik Fijałkowski, Maria Wawer, Teresa Pietras

Ryc. 3. Rozmieszczenie ważniejszych zbiorowisk roślinnych w projektowanym rezerwacie jezioro Orchowo; a — granica torfowiska, b — granice zbiorowisk roślinnych, c — numery zbiorowisk: 1 — zespoły z klas Lemnetea, Potamogetonetea 2 — zespoły z klasy Phragmitetea, 3 — zespoły z klasy Scheuchzerio-Caricetea fuscae, 4 — zespoły z klasy Alnetea glutinosae, 5 — Querco-Piceetum, Vaccinio uliginosi-Pinetum, Molinio-Pinetum,

6 — Leucobryo-Pinetum, Festuco ouinae-Pinetum

Distribution of morę important plant communities in the planned reservation lakę Or­

chowo; a — peat-bog border, b — plant communities border, c — number of the commu- nity: 1 — associations from the Lemnetea and Potamogetonetea class, 2 — associations from the Phragmitetea class, 3 — associations from the Scheuchzerio-Caricetea fuscae class, 4 — associations from the Alnetea glutinosae class, 5 — Querco-Piceetum, Vaccinio uliginosi-Pinetum, Molinio-Pinetum, 6 — Leucobryo-Pinetum, Festuco ovinae-Pinetum

z Chara fragilis, które obecnie zupełnie wyginęły (6). Pozostały nieliczne płaty roślinności wodnej i szuwarowej ze związku Phragmition. Miejscami, głównie od strony wschodniej, roślinność ta przechodzi w szuwary turzy- cowe przede wszystkim zespołów Caricetum elatae i Caricetum rostratae.

Od strony zachodniej jeziora turzycowiska szuwarowe przechodzą w zbio­

rowiska torfowisk przejściowych z klasy Scheuchzerio-Caricetea fuscae (Ca­

ricetum lasiocarpae, Caricetum limosae). Okrajkowe, okresowo podtapiane, części torfowiska porośnięte są przez zarośla i lasy z klasy Alnetea glutino­

sae i otoczone przez bory z klasy Vaccinio-Piceetea. Nieco suchsze miejsca zajmuje w tych warunkach bór mieszany wilgotny (Querco-Piceetum). Na przejściu torfowisk w podmokle podłoże mineralne wykształcają się bory ba­

gienne (Vaccinio uliginosi-Pinetum) i bory trzęślicowe (Molinio-Pinetum).

Najsuchsze partie, przy poziomie wód gruntowych poniżej 1 m, zajmują

zespoły Leucobryo-Pinetum i Festuco ouinae-Pinetum.

Na terenie projektowanego rezerwatu występuje wiele gatunków chronio­

nych i rzadkich, także torfowiskowych gatunków borealnych i reliktowych.

Z gatunków objętych ochroną gatunkową należy wymienić: Betula humi- lis, Salix myrtilloides, S. łapponum, Lycopodium annotinum, L. clauatum, Nuphar lutea, Drosera anglica i D. rotundifolia. Spośród chronionych czę­

ściowo: Cetraria islandica, Ledum palustre, Nymphaea candida i Frangula alnus. Z roślin rzadkich na Lublszczyźnie występują: Salix rosmarinifolia, Vaccinium oxycoccos, Andromeda polifolia, Utricularia uulgaris, U. inter­

media, Senecio paludosus, Rhynchospora alba, Scheuchzeria palustris, Carex chordorrhiza, C. limosa, C. diandra i C. dioica.

WYKAZ ZESPOŁÓW ROŚLINNYCH

W projektowanym rezerwacie stwierdzono występowanie 34 zespołów roślinnych. Najliczniej reprezentowane są szuwarowe ze związku Magnoca- ricion i torfowiskowe z klasy Scheuchzerio-Caricetea fuscae. Duży udział mają także zespoły zaroślowe przylegające do jeziora i torfowiska oraz ze­

społy występujące na glebach bielicowycłi otaczających nieckę torfowiska, reprezentujące klasy Alnetea glutinosae i Vaccinio-Piceetea.

W przedstawionym niżej wykazie uszeregowano zespoły zgodnie z ich przynależnością do klas. Przy każdym podano w przybliżeniu powierzchnię występowania w hektarach. Przyjęta numeracja zespołów odpowiada zasto­

sowanej w tab. 1-4.

A. Z e s p o ły r o ś l i n p ł y w a j ą c y c h z k la s y Lemnetea

1. Lemno-Spirodeletum polyrrhizae W. K o c h 1954 em. Mii 11. et G o rs 1960, 0,03 ha.

B. Z e s p o ły r o ś l i n n o ś c i w o d n e j p r z y t w i e r d z o n e j do d n a z k la s y Potamogetonetea

2. Nymphaeetum candidae M ilja n 1958, 0,01 ha.

3. Hottonietum palustris R. T x. 1937, 0,01 ha.

4. Hydrocharitetum morsus-ranae L a n g e n d o n c k 1935, 0,01 ha.

C. Z e s p o ły s z u w a r o w e z k la s y Phragmitetea 5. Typhetum angustifoliae ( A llo r g e 1922) Soó 1927, 0,01 ha.

6. Phragmitetum communis (G a m s 1927) S c h m a le 1939, 0,02 ha.

7. Eleocharitetum palustris S e n n i ko v 1919, 0,01 ha.

8. Thelypteridi-Phragmitetum K u ip e r 1957, 0,03 ha.

9. Cicuto-Caricetum pseudocyperi B o e r et S iss, in B o e r 1942, 1,00 ha.

10. Caricetum gracilis ( G r a e b n . et H u e c k 1931) R. T x. 1937, 0,02 ha.

72 Dominik Fijałkowski, Maria Wawer, Teresa Pietras 11. Caricetum acutiformis S a u e r 1937, 0,04 ha.

12. Caricetum elatae K o c h 1926, 3,00 ha.

13. Caricetum rostratae R u b e l 1912, 4,00 ha.

14. Caricetum appropmąuatae (K o c h 1926) Soó 1938, 0,04 ha.

15. Caricetum uesicariae B r.-B I. et D e n is 1926, 0,01 ha.

D. Z e s p o ły łą k o w e z k la s y Molinio-Arrhenatheretea 16. Molinietum medioeuropaeum K o c h 1926, 2,00 ha.

17. Junco-Molinietum P rs g . 1951, 1,40 ha.

18. Poo-Festucetum rubrae F i j a łk o w s k i 1959, 1,00 ha.

E. Z e s p o ły to r f o w is k o w e z k la s y Scheuchzerio-Caricetea fuscae 19. Caricetum lasiocarpae K och. 1926, 20,00 ha.

20. Caricetum limosae B r.-B I. 1921, 2,00

21. Carici-Agrostietum caninae R. T x. 1937, 6,00 ha.

22. Sphagno-Calamagrostidetum canescentis F ij a łk o w s k i 1991, 0,01 ha.

F. Z e s p o ły k w a ś n y c h m u ra w z k la s y Nardo-Callunetea 23. Nardo-Juncetum N o r dli 1920, B uk. 1942, 0,01 ha.

24. Calluno-Nardetum strictae H ry n c . 1959, 1,00 ha.

G. Z e s p o ły m u ra w p i a s z c z y s t y c h z k la s y Sedo-Scleranthetea 25. Sergulo uernalis-Corynephoretum (R. Tx. 1928) L ib b . 1933, 0,01 ha.

H. Z e s p o ły le ś n e i z a r o ś lo w e z k la s y Alnetea glutinosae 26. Sphagno squarrosi-Alnetum S o l.-G ó rn . 1975, 0,04 ha.

27. Ribo nigri-Alnetum S o l.-G ó rn . 1975, 10,00 ha.

28. Salicetum pentandro-cinereae (A lm ą . 1929) P a ss. 1961, 15,00 ha.

29. Betulo-Salicetum repentis O b e rd . 1964, 15,00 ha.

I. Z e s p o ły b o ro w e z k la s y Vaccinio-Piceetea 30. Querco-Piceetum M ałe, et P ol. 1955, 0,2 ha.

31. Festuco ouinae-Pinetum F ij a łk o w s k i 1973, 15,00 ha.

32. Leucobryo-Pinetum M at. (1962) 1973, 15,00 ha.

33. Molinio-Pinetum M a tu s z k ie w ic z 1981, 6,00 ha.

34. Yaccinio uliginosi-Pinetum K l e i s t 1929, 12,00 ha.

CHARAKTERYSTYKA FLORYSTYCZNA I EKOLOGICZNA

A. Z e s p o ły r o ś l i n p ł y w a j ą c y c h z k la s y Lemnetea (tab. 1, zespól nr 1, zdj. 1)

Jezioro Orchowo ma charakter dystroficzny, dlatego udział w nim roślin­

ności wodnej jest znikomy. W lokalnych, zacisznych miejscach przy brzegu je­

ziora oraz w bagienkach śródleśnych o stosunkowo płytkiej wodzie, nie prze­

kraczającej 30 cm głębokości, i wśród zarośli trzcinowych stwierdzono małe skupienia zespołu Lemno-Spirodeletum polyrrhizae. Panuje w nim Lemna minor z nielicznym udziałem L. trisulca. Na Lubelszczyźnie należy do ze­

społów rozpowszechnionych (3).

B. Z e s p o ły r o ś l i n n o ś c i w o d n e j z k la s y Potamogetonetea (tab. 1, zespoły nr 2— 4, zdj. 2-5)

We wschodniej części zbiornika wodnego stwierdzono fragmenty luźnych skupień z Nuphar lutea. W części wschodniej projektowanego rezerwatu na młakach i lokalnych zagłębieniach ze stojącą wodą występują płaty zespołu Hydrocharitetum morsus-ranae (zdj. 4-5). Na Pojezierzu Łęczyńsko- -Włodawskim jest zbiorowiskiem pospolitym. Na bagienkach śródleśnych w płytkiej wodzie, o głębokości ok. 20 cm, występuje zespół Hottonietum palustris (zdj. 3).

C. Z e s p o ły s z u w a r o w e z k la s y Phragmitetea (tab. 1, zespoły nr 5 15, zdj. 6—18)

Na terenie projektowanego rezerwatu spotkać można małe fragmenty zespołów ze związku Phragmition, związanych z podłożem mułowo-trofo- wym, podtopionym wodami powierzchniowymi przez większą część okresu wegetacyjnego. Przy wschodnim brzegu jeziora rozwijają się płaty Typhetum angustifoliae (zdj. 6-7), południowo-zachodni brzeg porośnięty jest głównie przez zespoły Phragmitetum communis (zdj. 8) i Eleocharitetum palustris (zdj. 9), a północno-zachodni — przez Equisetum limosum.

Szuwary wielkoturzycowe ze związku Magnocaricion zajmują zwykle miejsca położone wyżej, krócej zalewane wodą niż zespoły szuwaru wła­

ściwego. Przy południowym brzegu jeziora stwierdzono płaty zespołu The-

lypteridi-Phragmitetum z dominującą Thelypteris palustris (zdj. 10) oraz na

małych powierzchniach w lokalnych podmokłych zagłębieniach, głównie we

74 Dominik Fijałkowski, Maria Wawer, Teresa Pietras

wschodniej części projektowanego rezerwatu, płaty zespołu Cicuto-Carice- tum pseudocyperi (zdj. 11).

Turzycowiska reprezentowane są przez 6 zespołów, wyróżnionych na podstawie dominacji gatunków charakterystycznych. Największe powierzch­

nie, głównie w części zachodniej projektowanego rezerwatu, zajmuje ze­

spół Caricetum rostratae (zdj. 15, 16). Tworzy go turzyca dzióbkowata (pokrycie 80%) z udziałem Carex elata, Juncus effusus, Lysimachia vul- garis, Lythrum salicaria i innych. Wykształca się w miejscach podmokłych i kwaśnych, pH =3,0-4,0. Stosunkowo dużą powierzchnię badanego obszaru zajmuje także zespół Caricetum elatae (zdj. 14), występujący głównie we wschodniej części rezerwatu. Tworzą go zwarte skupienia złożone z turzycy sztywnej (pokrycie 70%), wykształcające się przy bagienkach śródleśnych.

W okresie podniesionego poziomu wód gruntowych płaty te są podtopione.

Pozostałe zespoły wielkich turzyc: Caricetum gracilis (zdj. 12), Carice­

tum acutiformis (zdj. 13), Caricetum appropinquatae (zdj. 17) i Caricetum uesicariae (zdj. 18) tworzą małe skupienia, zwłaszcza we wschodniej części rezerwatu. Poziom wód gruntowych w turzycowiskach ustala się w okresie wegetacyjnym na głębokości ok. 50 cm. Odczyn gleby jest słabo kwaśny, p7Z=5,0-6,5.

D. Z e s p o ły łą k k o ś n y c h z k la s y Molinio-Arrhenatheretea (tab. 2, zespoły nr 16-18, zdj. 19-21)

Łąki kośne w projektowanym rezerwacie występują bardzo rzadko. Zaj­

mują niewielkie powierzchnie w północno-wschodniej części. Są to prawie wyłącznie zbiorowiska naturalne z rzędu Molinietalia: Molinietum medioeu- ropaeum (zdj. 19) i Junco-Molinietum (zdj. 20) oraz małe fragmenty łąk kośnych z rzędu Arrhenatheretalia: Poo-Festucetum rubrae (zdj. 21), wy­

stępujące przy południowej granicy projektowanego rezerwatu, w brzeżnych partiach torfowiska i przy przejściu do podłoży mineralnych.

Wszystkie wymienione zespoły zajmują tereny silnie uwilgotnione, przy poziomie wód gruntowych ok. 20-50 cm. Odczyn gleb jest zwykle kwaśny, p77=5,0-5,5. Występują przeważnie w sąsiedztwie zespołów Vaccinio uligi-

nosi-Pinetum i Molinio-Pinetum.

E. Z e s p o ły to r f o w is k o w e z k la s y Scheuchzerio-Caricetea fuscae (tab. 2, zespoły nr 19-22, zdj. 22-29)

Roślinność torfowiskowa reprezentowana jest przez 4 zespoły. Największą

powierzchnię zajmują Caricetum lasiocarpae i Carici-Agrostietum caninae.

Caricetum lasiocarpae (zdj. 22-24) zajmuje miejsca stale podtopione przy jeziorze lub w bezodpływowych zagłębieniach na młakach śródleśnych, kwaśne, p H = 4 ,0-5,0. W zespole dominuje turzyca nitkowata ze stałym udziałem Carex nigra, C. curta, Potentilla palustris, Lysimachia uulga- ris, Peucedanum palustre i Sphagnum cuspidatum. Stosunkowo duży udział w niektórych płatach zespołu ma Vaccinium oxycoccos, Drosera rotundifolia i Andromeda polifolia, co świadczy o zapoczątkowanej sukcesji tego zbioro­

wiska w kierunku torfowisk wysokich.

Carici-Agrostietum caninae (zdj. 26, 27) występuje na podłożu nieco mniej podtopionym niż poprzedni zespół, p77=:4,0-5,5. Woda ustala się na głębokości ok. 30 cm. Zespół tworzą niskie turzyce: Carex nigra, C. echinata, C. curta i Agrostis canina oraz inne rośliny siedlisk kwaśnych, np.: Viola palustris i Menyanthes trifoliata.

Przy zachodnim brzegu jeziora na głębokim, silnie nawodnionym, torfie wykształca się zespół Caricetum limosae (zdj. 25). Zbudowany jest z tu­

rzycy bagiennej, zwartego kożucha torfowców (głównie Sphagnum palustre, Sph. cuspidatum) i domieszki Vaccinium oxycoccos, Andromeda polifolia, Ledum palustre, niskich turzyc i innych roślin.

W mozaice z Caricetum, lasiocarpae i Carici-Agrostietum caninae wy­

stępują niewielkie płaty zespołu Sphagno-Calamagrostidetum canescentis (zdj. 28 i 29). Charakteryzuje go duży udział Calamagrostis canescens (po­

krycie 80%) i Sphagnum sguarrosum (pokrycie 60%).

We wszystkich wymienionych zespołach zaznacza się występowanie zwar­

tego kobierca torfowców złożonego ze Sphagnum palustre, Sph. nemoreum, Sph. medium, Sph. cuspidatum oraz innych gatunków mszaków, a przede wszystkim Drepanocladus aduncus, D. fluitans, Acrocladium cuspidatum,

Calliergon cordifolium i C. giganteum.

F. Z e s p o ły k w a ś n y c h m u ra w z k la s y Nardo-Callunetea (tab. 3, zespoły nr 23, 24, zdj. 30-33)

Na siedliskach boru bagiennego ( Vaccinio uliginosi-Pinetum) i boru trzęślicowego (Molinio-Pinetum) przy północnej części granicy rezerwatu występują zespoły Nardo-Juncetum (zdj. 30) z dominującą Nardus stricta i Juncus sguarrosus oraz Calluno-Nardetum strictae z udziałem Nardus stricta i Danthonia decumbens, a w miejscach suchszych — Calluna uulgaris (zdj. 31-33). Zajmują one małe fragmenty brzeżnych partii torfowiska, zwykle użytkowanych jako pastwiska lub sąsiadują z zespołami borowymi.

Podłożem są tu piaski luźne, często przykryte warstwą butwiny lub kwaśnej

próchnicy, p77=3,5-4,5.

76 Dominik Fijałkowski, Maria Wawer, Teresa Pietras

G. Z e s p o ły m u r a w p i a s z c z y s t y c h z k la s y Sedo-Scleranthetea (tab. 3, zespół nr 25, zdj. 34, 35)

Na obrzeżach projektowanego rezerwatu, przy jego północnej granicy, stwierdzono niewielkie płaty zespołu Spergulo uernalis-Corynephoretum.

Rozwija się on na glebach piaszczysto-wydmowych o odczynie słabo kwa­

śnym, pH =5,5-6,0, na przydrożach i w młodnikach sosnowych. W zespole dominuje Corynephorus canescens. Licznie reprezentowane są mszaki (po­

krycie do 70%): Ceratodon purpureus, Polytrichum, piliferum, P. juniperi- num, Rhacomitrium canescens i porosty, głównie z rodzaju Cladonia.

H. Z e s p o ły le ś n e i z a r o ś lo w e z k la s y Alnetea glutinosae (tab. 3, zespoły nr 26-29, zdj. 36-43)

Zbiorowiska olsowe w projektowanym rezerwacie reprezentowane są przez zespoły Sphagno squarrosi-Alnetum i Ribo nigri-Alnetum oraz zarośla zespołów Salicetum pentandro-cinereae i Betulo-Salicetum repentis. Wszyst­

kie zajmują kwaśne gleby torfowo-mineralne o p77=4,0-6,0.

Sphagno sguarrosi-Alnetum (zdj. 36, 37) — ols torfowcowy wykształca się na glebach bagiennych wytworzonych z torfów przejściowych o odczynie kwaśnym. Poziom wód gruntowych utrzymuje się przy powierzchni gleby.

Występuje głównie przy południowo-zachodniej granicy projektowanego re­

zerwatu. W drzewostanie dominuje Alnus glutinosa z gęstym podszyciem złożonym z Frangula alnus, Betula pendula, B. pubescens i Salix cinerea.

W runie występują gatunki przechodzące z torfowisk przejściowych i zespo­

łów borowych. Kobierzec mszaków składa się głównie ze Sphagnum squar- rosum, Climacium dendroides i Acrocladium cuspidatum.

Ribo nigri-Alnetum (zdj. 38, 39) — ols porzeczkowy tworzy liczne po­

wiązania z zespołem poprzednim. Wykształca się na glebach mineralno-tor- fowych, jeżeli poziom wód gruntowych utrzymuje się przy powierzchni lub spada do ok. 20 cm. Zespół tworzy Alnus glutinosa, miejscami z niewielką domieszką Betula pendula i Pinus syluestris. W podszyciu występuje Fran­

gula alnus (zwarcie 40%), a w runie - przede wszystkim rośliny ze związków Magnocaricion i Alno-Padion. Z mszaków rosną głównie Climacium dendro­

ides i Acrocladium, cuspidatum. Brak jest torfowców.

Salicetum pentandro-cinereae (zdj. 40, 41) — zespół tworzą zarośla zło­

żone z Salix cinerea osiągającej pokrycie do 90% z domieszką Betula pendula

i B. pubescens. W runie między innymi występują: Thelypteris palustris,

Carex acutiformis, Lysimachia uulgaris, Lythrum salicaria, i Peucedanum

palustre, a z mszaków Drepanocladus aduncus, D. fluitans, Climacium den-

Floristic composition of associations from Lemnetea, Potamoge- tonetea and Phragmitetea classes

N azw y z e s p o ł ó w N a n e o f a s o o c i a t i o n s

N r z e s p o ł ó w

’! o . o r a s s o c i a t i o n s I 1 .L e m n o - S p ir o d e ll e tu m D o ly r h iz . I I 2 . N y m p h a e e tu m c a n d id a e I I 3 .H o tt o n ie tu m p a l u s t r i s I

b

+> 0)

•H

£ ni o o TJ

£ OJ m a (0 u Ul i Z 0 a

5 .T y p h e tu m a n g u s t i f o l i a e s 3

■p 0) fi

<0 .c u 0.

[ 7 .E le o c h a r it e tu m n a l u s t r i s 1

§ +>

+J CU i CO

£ 0. 1

•H n

■H +> CU

£ r-C W e-t X!

co o co

■o o

□ «•

o a 3 +» 0*

o u o 1 o o u c 0*

11 0 .C a r ic e tu m g r a c ! l i s I

U) a u o

s I CU u k 4

1 2 .C a r ic e tu m e la t a e I

0) CU U +» Ul o

+>

o CU L cc o te,

<U 2 CO 3 c q

•H 0.

o t*

o, O, co a 3

■p 0*

c r u co

0) CO U CO o U) CU

>

a OJ o

u co LA

„ 7 w a r c i e z a r o ś l i b % - o v e r o f c h r u b - l a y e r b i n »

„ Z w a r c ie r o ś l i n z i e l n . c % C o v e r o f h e r b - l a y e r c i n ‘ń

o A- o

i a

$ 8 8 f c a 8

o

s £ s a ^{8 8}

Z w a r c i e m sz a k ó w d % 2 o v e r o f m o s o - l a y e r d i n #

o + + o + + + + ⁸

G ł ę b o k o ś ć l u s t r a w ody cm

□ e p t h o f w a t e r i n cm

o m ⁸

^{i a}

CM £ ^o

_{i a}

o o

i ai a

8 o IA 8

N r z d j ę ć f i t o s o c j o l o g . ^{8 o 8 o}

i a

IA O

CM A LA

A o

IA N o . o f r e c o r d - A tA <r

^{i a}

\o c- co o> o CM

i a

•4- IA\O C- cc

Floristic composition of associations from Molinio -Arrhenatheretea and Scheuchzerio-Caricetea fu

scae classes

1 . L e m n e te a : 1 . L em na m i n o r Lerona t r i s u l c a 2 . 1 o t a m o g e t o n e t e a : 2 . N u p h a r l u t e a 2 . N y m p h aea c a n d i d a 3 . H o t t o n i a p a l u s t r i s 4 . H y d r o c h a r i o m o r s u s - r a n a e

E l o d e a c a n a d e n s i s M y r i o p h y l lu m a p ic a t u m P o ta m o g e t o n n a t a n s 3 . 1 h r a g m i t e t e a : 5 . T y p h a a n g u s t i f o l i a 6 , 8 . 1 h r a g m i t e s a u s t r a l i s 7 . E l e o c h a r i s p a l u s t r i s 8 . T h e l y p t e r i s p a l u s t r i a 9 . C a r e x p e e u d o c y p e r u a 9 . C i c u t a v i r o s a 1 0 . C a r e x a c u t a 1 1 . C a r e x a c u t i f o r r a i a 1 2 . C a r e x e l a t a 1 3 . C a r e x r o s t r a t a 1 4 . C a r e x a p p r o p i n q u a t a 1 5 . C a r e x v e s i c a r i a

2 . 1 + 2 1 . + . .

1 2 +

N azw y z e s p o ł ó w Name o f a s s o c i a t i o n s

6 0) 3 8 o cu o

•H

•o 0) e a 3 CU

•H c r-C O

VO

O CM

§ 4->

•H OJ c 1— i

o y o o i

o - 1 8 . ? o o - ? e s tu c e tu m r u b r a e 1 O Al

(U cn

£ GJ o Cl CO

§ CU o

r. c o O\

o o

<0 tu o o

b

r— 1 E 3

OJ CJ

co b Cl

o Al

o Al

E 3

OJ

■P Cl O to 1 OJ

th

cn o c

■H -A P C co co CJ o

AJ

O 1 A

OJ A W O Ł.

to e o co U) cn -

h

CJ 4-»

1 C O OJ c o C O ui CO OJ

£ c O. ffi O O A A

1 1 N u m e ry z e s p o ł ó w

N o . o f a s s o c i o t i o n s

Z w a r c i e z a r o ś l i b

vj

3 o v e r o f s h r u b - l a y e r !b i n ,ó

P o k r y c i e w a r s tw y r u n a c w h O o O O o o O O o O o C o v e r o f h e r b - l a y e r c i n % ^{co O' co} co r- co o \ r - CD CO P o k r y c i e w a r s tw y m sz a k ó w d w l _o o o o o o o o o O O 3 o v e r o f m o s s - l a . y e r d i n tó ^Al <AVO co o IA IA r -

a-

P o z io m w ody g r u n t o w e j w cm _O o o o o o CA o o o o D e p t h o f w a t e r i n cm CA OJ CA o - o ^•Y A A AJ

N r z d / p d crs O AJ

ca

-«r lA A- 00 OS

N o . o f r c c o r d CM AJ AJ AJ AJ AJ A A Al A

D rz e w a i k r z e w y : .A l n u s g l u t i n o s a b

B e t u l a p e n d u l a b P i n u s s y l v e s t r i s b S a l i x c i n e r e a b

. + . 1 . . + . 1 + . 1 ♦ 3 2 1 2 . . 2 1 3 1 1 . + . + + . 1 1 4 6

1 8 7 8 7

5 1 + + + +

6 1 1

+

1 1 1 + 8 8 1 1

3 + +

+ . + + +

+ +

G a liu m p a l u a t r e S c u t e l l a r i a g a l e r i c u l a t a R a n u n c u l u s l i n g u a A l i s m a p l a n t a g o - a q u a t i c a

L y c o p u a e u r o p a e u s ...

C a l a m a g r o s t i a c a n e s c e n s ...

E ą u i s e t u m f l u Y i a t i l e • ...

P e u c e d a n u m p a l u a t r e ...

S t e l l a r i a p a l u s t r i a ...

L y s i m a c h i a t h y r s i f l o r a ...

R o r i p p a a m p h i b i a ...

I r i s p s e u d a c o r u a ...

4 . G a t u n k i t o w a r z y s z ą c e ( A c c o m p a n y in g s p . ) : L y s i m a c h i a v u l g a r i s

L y th ru m s a l i c a r i a C a l l i e r g o n c o r d i f o l i u m C a r d a m in ę a m a r a E p l l o b i u m p a l u a t r e l o t e n t i l l a p a l u s t r i a D r e p a n o c l a d u s a d u n c u s D r e p a n o c l a d u s f l u i t a n s G a liu m u l i g i n o e u m C a l l i e r g o n g i g a n t e u m R a n u n c u l u s f la m m u l a R a n u n c u l u s r e p e n s C a r e x l a a i o c a r p a E r i o p h o r u m a n g u s t i f o l i u m S p h a g n u m a q u a r r o s u m

A c r o c l a d i u m c u s p i d a t u m ... + + . 1 . 2 C a l t h a p a l u s t r i a ... + + . + . + + J u n c u a e f f u s u a ... + . + + . .

G a t u n k i s p o r a d y c z n e ( S p o r a d i c s p . ) : B e t u l a p e n d u l a b 11 ( i ) , i i n u s a y l y e a t r i s b 11 ( + ) ; 3 . G l y c e r i a p l i c a t a 1 8 ( + ) , ł o a t r i v i a - l i a 1 8 ( + ) , Rumex h y d r o l a p a t h u m 1 6 ( + ) . 4 . D i d e n s t r i p a r t i t a 1 6 ( 1 ) , C a r e x c a e a p i t o e a 1 3 ( 2 ) , C. c u r t a 1 1 ( + ) , c » e c h i n a t a 1 1 ( + ) , C . c h o - r d o r r h i z a 1 1 ( + ) , G l y c e r i a m ax im a 1 6 ( + ) , M e n y a n th e a t r i f o l i a t a 11 ( + ) , P o ly g o n u m h y d r o p i p e r 1 6 ( 1 ) , S iu m l a t i f o l i u m 8 ( + ) , T y p h a l a t i - f o l i a 1 4 ( + ) , U t r i c u l a r i a i n t e r m e d i a 1 3 ( 1 ) , U . v u l g a r i s 1 3 ( 2 ) .

1 ♦ + + + + + +

1 . M o l i n i e t a l i a : 1 6 . M o l i n i a c o e r u l e a 1 7 . S u c c i s a p r a t e n s i s 1 7 . J u n c u a e f f u s u a I 8 . 1 o a p r a t e n s i s 1 8 . F e s t u c a r u b r a

L y th ru m s a l i c a r i a C r e p i a p a l u d o s a L y c h n i s f l o s - c u c u l i C lim a c iu m d e n d r o i d e B D e s c h a m p s i a c a e s p i t o a a Geum r i v a l e

E p i l o b i u r a p a l u a t r e M y o s o t i e a c o r p i o i d e s C a l t h a p a l u s t r i s G a liu m u l i g i n o s u m 2 . A r r h e n a t h e r e t a l i a : C y n o a u r u a c r i s t a t u s T r i f o l i u m r e p e n a L e o n t o d o n a u t u m n a l i a 3 . M o l i n i o - A r r h e n a t h e r e t e a : C e r a s t i u m h o l o s t e o i d e s R a n u n c u l u s a c r i s Rumex a c e t o s a

6 • • + + + + + . . + ...

1 8 . . + ...

+ 1 3 . + . . . + .

+ 2 4 . . . . + + .

+ 1 + . + . + . + + + + + . .

1 + 1 . . + + . + . 1 + . + +

+ + + ... + 1 . + . + . + + + + + ♦ +

. + + .

♦ + + . + + + + . + + .

1 +

+ + ¹

+ + + . + .

... .... . . + . + + . + . . + . +

+ + + + + + ♦

1 + + + 1 1

+ 1 2

+ + + + + ♦ + + + + . +

... . • . • + ♦ + + +

+ +

4 . S c h e u c h z e r i o - C a r i c e t e a 1 9 . C a r e x l a a i o c a r p a 2 0 . C a r e x l i m o s a

2 0 . S c h e u c h z e r i a p a l u s t r i s 2 1 . A g r o s t i s c a n i n a 2 1 . C a r e x c u r t a 2 l . C a r e x e c h i n a t a 2 1 . C a r e x n i g r a

2 2 . C a l a m a g r o s t i a c a n e s c e n s 2 2 . S p h ag n u m s ą u a r r o s u m

R h y n c h 0 8 p o r a a l b a D r e p a n o c l a d u s a d u n c u s D r e p a n o c l a d u s f l u i t a n s l o t e n t i l l a p a l u s t r i a C a r e x d i a n d r a

E r io p h o r u m a n g u s t i f o l i u m S p h a g n u m c u s p i d a t u m C a l a m a g r o s t i a s t r i c t a R a n u n c u l u s f la m m u l a C a l l i e r g o n s a r m e n to s u m C a l l i e r g o n s tr a m i n e u m M e n y a n t h e s t r i f o l i a t a Y i o l a p a l u s t r i s D r e p a n o c l a d u s i n t e r m e d i u s

f u s c a e :

. . . 6 4 5 2 2 1 . 1

+ . + .

+ 1 1 . + . 4 1

+ + + + + + +

+ + +

+ + + + + 1 4 1 +

+ + 8 7

5 6

1 +

+ 2 1 +

+ 1 1 .

+ 1 + + + + + + +

+ + . + .

+ + +

2 2 1

+ + + •

+ * •

+ +

• • • 2

+ + + +

+ + +

5 . G a t u n k i t o w a r z y s z ą c e ( A c c o p a n y in g s p . ) ; z b l i ż o n e do s i e d l i s k i z b i o r o w i s k z k l a s A-C

Dominik Fijałkowski, Maria Wawer, Teresa Pietras

Annales UMCS, sectio C, vol. XLVIII, 8

P e u c e d a n u m p a l u a t r e A c r o c la d i u m c u s p i d a t u m B ryum c a e s p i t i c u m L y s i m a c h i a Y u l g a r i s L y c o p u a e u r o p a e u s C a l l i e r g o n g i g a n t e u m S c u t e l l a r i a g a l e r i c u l a t a C a r e x s t r i c t a

C a l l i e r g o n c o r d i f o l i u m B . S c h e u c h z e r i o - C a r i c e t e a

i O x y c o c c o - S p h a g n e t e a : A n d ro m ed a p o l i f o l l a A u la c o m n iu m p a l u s t r e D r o s e r a r o t u n d l f o l i a E r i o p h o r u m v a g i n a t u m C a r e x r o s t r a t a S p h ag n u m p a l u s t r e S p h ag n u m n em o reu m S p h ag n u m m edium Y a c c in iu m o x y c o c c o s C . I n n e g r u p y r o ś l i n :

+ . 2 + + 1 + +

2 1 2 + . ♦ 1

. + + + . . .

. + 1 + 2 + 2 1 + + +

. + . . + + + +

. 1 + +

♦ ♦ + + +

1 + +

+ + 1 f u s c a e

1 + + +

. . 1 + + . . .

1 + 1 . . .

+ + + +

1 1 + 1 + 2 1 2

. . . 5 5 1 8 3 3 2 1

. 2 + 1 1 + + + +

1 1 5 + + +

. • • 2 + 4 3 1 ♦ + +

T h e l y p t e r i s p a l u s t r i s . . . 1 + . + . G a t u n k i s p o r a d y c z n e ( S p o r a d i c s p . ) : F r a n g u l a a l n u s b 1 9 ( 1 ) » 2 4 ( 1 ) . 1 . S c i r p u s s y l v a t i c u s 2 0 ( + ) : H © lc u s l a n a t u s 1 9 ( + ) . 3 . C a r d a m in ę p r a t e n s i s 2 0 ( + ) . 5 A. J u - n c u s a r t i c u l a t u s 2 0 ( + ) . I h r a g m i t e s a u s t r a l i s 2 4 ( + ) , R a n u n c u l u s r e p e n s 2 9 ( + ) , S e l in u m c a r v i f o l i a 1 9 ( + ) . B . C a r e x d i o i c a 2 3 ( + ) , D r o s e r a a n g l i c a 2 5 ( + ) , D. i n ­ t e r m e d i a 2 5 ( + ) , Ledum p a l u s t r e 22 ( + ) , l o l y t r i c h u m s t r i c t u m 2 3 ( 2 ) , 2 5 ( + ) . C . D r y o p t e r i s c r i s t a t a 2 2 ( + ) , l o t e n t i l l a e r e c t a 1 9 ( + ) , 2 0 ( + ) , Y a c c in iu m u l i g i n o s u m 2 2 ( + ) , 2 4 ( 1 ) .

Dominik Fijałkowski, Maria Wawer, Teresa Pietras

Annales UMCS, sectio C, vol. XLVIII, 8

T a b . 3. S k ł a d f ł o r y s t y c z n y z e s p o ł ó w z k l a s N a r d o - C a l -

lunetea, Sedo-Scleranthetea. i A ln etea glutinosae Floristic composition of associations from Nardo-Ca.1- lunetea, Sedo-Scleranthetea and Alnetea glutinosae

classes

N azw y z e s p o ł ó w Narne o f a s s o c i a t i o n s

o J c+-»

□ <u H-O u >>

oj

p.

n . o to o

o B c □ to -p (0 0) .c c

Clf-H O <

N r z e s p o ł ó w N o . o f a s s o c i a t i o n s Z w a r c i e d r z e w a w a C o v e r o f t r e e - l 9 y e r a i n Z w a r c i e p o d s z y c i a b w h C o v e r o d s h r u b - l a y e r b i n h P o k r y c i e w a r s t w y r u n a c w A C o v e r o f h e r b - l a . y e r c i n A P o k r y c i e m sz a k ó w d w A C o v e r o f m o s 3 - l a y e r d i n A P o z i o m w ody g r u n t o w e j w cm D e p t h o f w a t e r i n cm

N r z d j ę ć K o . o f r e c o r d

6 8 5 2 . + + + + + . . 1 6 . . 1 + 1 1 + 1 1 . .

2 + 5 1

5 3 8 7 .

. . . 1 ♦ • 4 1 ♦

2 2 1 • + 2 ♦ + 2 2 2

1 • • • ♦ 1 • 3 • +

• 1 • • . 1 6 1 5 • •

3 1 • • 4 2 • • 1 • • 1

+ 1 +

• • • + 1 1 9 +

2 1 1

+ 5

+ 1 1 1 + 1

3 3 ...

+ + . 1 . 1 6 2 + 1 . . . . . 8 . . 2 + . . 2 2 2 2 1 1

+ + - D r z e w a i k r z e w y :

A ln u s g l u t i n o s a a A ln u s g l u t i n o s a b B e t u l a p e n d u l a b B e t u l a p u b e s c e n s b P r a n g u l a a l n u s b P i n u s s y l v e s t r l s b S o r b u s a u c u p a r i a b S a l i x c i n e r e a b S a l i x r o s m a r i n i f o l i a b

1 . N a r d o - C a l l u n e t e a : 2 5 . J u n c u s s ą u a r r o s u s 2 4 . N a r d u s s t r i c t a 2 4 . D a n t h o n i a d e c u m b e n s 2 4 . C a l l u n a v u l g a r i a

H i e r a c i u m p i l o s e l l a l o t e n t i l l a e r e c t a

2 . S e d o - S c l e r a n t h e t e a : 2 5 . S p e r g u l a m o r i a o n i i 2 5 . C o r y n e p h o r u s c a n e s c e n s

A g r o s t i s t e n u i s C e r a t o d o n p u r p u r e u s P e s t u c a o v i n a J a s i o n e m o n ta n a l o l y t r i c h u m p i l i f e r u m R h a c o m it r i u m c a n e s c e n s r iy p e r ic u r a p e r f o r a t u m

3 . A l n e t e a g l u t i n o s a e : 2 6 . S p h ag n u m s ą u a r r o s u m 2 6 .S p h a g n u m p a l u s t r e 2 7 . C a r e x e l o n g a t a 2 8 . C e r e x a c u t i f o r m i s 2 8 , T h e l y p t e r i s p a l u s t r i s

Ł y c o p u s e u r o p a e u s S o la n u m d u l c a m a r a

4 . G a t u n k i t o w a r z y s z ą c e (A c c o m p a n y in g s p . ) z b l i Z o n e d o s i e d l i s k 1 z b i o r o w i s k z k l a s A -C : A . Y a c c i n i o - P i c e e t e a :

M e lam p y ru m p r a t e n s e . . 1 + + ...

E n t o d o n s c h r e b e r i . 2 2 1 ...

Y a c c in i u m v i t i s - i d a e a . * 2 . 1 ...

lo ly t r ic h u m ju n ip erin u m * 1 1 1 1 ...

B . M o l i n i o - A r r h e n a t h e r e t e a i P h r a g m i t e t e a : A n th o x a n th u m o d o r a t u m . 1 . 1 + . . . . * . L y s i m a c h i a v u l g a r i s . . + . . . . + + 1 1 C l im a ć iu rn d e n d r o i d e s ... 1 2 . 2 . I h r a g m l t e s a u s t r a l i s ... 5 . 1 + . P e u c e d a n u m p a l u s t r e ...1 . + • • A c r o c l a d i u m c u s p i d a t u m

L y th r u m s a l i c a r i a S c u t e l l a r i a g a l e r i c u l a t a

C . S c h e u c h z e r i o - C a r i c e t e a f u s c a e i O x y c o c c o - S p h a g n e t e a :

C a r e x n i g r a 1 ... 2 2 . . . C a r e x r o s t r a t a 1 ...+ . + . 2 C a r e x l a s i o c a r p a ... 1 . 4 5 l o t e n t i l l a p a l u s t r i s ... . * . . . * . + 1

G a t u n k i s p o r a d y c z n e ( S p o r a d i c s p . ) : B e t u l a p e n d u l a a 36 ( 1 ) . 37 ( 2 ) ; B . p u b e s c e n s a 36 ( 2 ) , 37 ( 2 ) , 3 7 ( 3 ) ; c 3 0 ( + ) ; B. h u m i l i s b 4 2 / 5 / , 4 5 / 7 / ; J u n i p e r u s c o m w u n is b 3 5 / + / ; S a - l i x r o s m a r l n l f o l i a c 4 3 / + / ; S . m y r t i l l o i d e s b 4 2 / + / , 4 3 / + / ; S , la p p o n u m b 4 3 / + / ; A : L e u c o b ry u m g la u c u m 3 9 / + / ; S o l i d a g o v i r g a u r e a 3 5 / + / ; Y a c c in iu m u l i g i n o s u m 4 2 / + / ; B : B ryum c a e s - p l t i c l u m y i l + l , V \ ł + ł i C a l t h a p a l u s t r i s 4 0 / + / , 4 1 / + / ; C a r e x s t r i c t a 4 2 / 1 / ; C . a c u t a 3 6 / * / ; C a l l i e r g o n c o r d i f o l i u m 36 / 1 / ; C . g i g a n t e u m 3 6 / 2 / ; C i r s i u m p a l u s t r e 3 6 / + / , y i l + i i n e - s c h a m p s l a c a e s p i t o s a 3 7 ? 1 / , 3 9 / + / ; E ą u i s e t u m f l u v i a t i l e 41 / 1 / , 4 3 / + / ; F e s t u c a r u b r a 3 1 / + / , 3 3 / + / ; F i l i p e n d u l a u l m a r i a 3 6 / + / , 3 7 / 1 / ; Geum r i v a l e 3 7 / 2 / ; I r i s p s e u d a c o r u s 3 8 / + / ; L y s i m a c h i a t h y r s i f l o r a 4 1 / + / ; M o l i n i a c o e r u l e a 4 2 / 1 / ; P o a p r a t e n s i s 3 1 / + / , 3 3 / + / ; R a n u n c u l u s r e p e n s 3 8 / + / ; U t r i c u l a r - i a i n t e r m e d i a 3 0 / 1 / ; C : A g r o s t i s c a n i n a 3 1 / + / , y j " * Ca^

c h o r d o r r h i z a 4 3 / + / ; C . l i m o s a 4 3 / + / ; C a l a m a g r o s t i s / a n c e o l a - t a 3 7 / 1 / , 4 2 / 2 / ; D r e p a n o c l a d u s a d u n c u s 3 6 / 2 / , 4 0 / 1 / , D . f l u - i t a n s 4 0 / 1 / ; E r io p h o r u m a n g u s t i f o l i u m 4 3 / + / ; , E . v a g i n a t u m 3 0 / 2 / , 4 3 / + / ; G a liu m u l i g i n o s u m 4 0 / + / , 4 2 / + / ; S p h ag n u m w a m - s t o r f i i 3 6 / 1 / ; S p h . n e m o re u m 4 3 / 2 / ; S p h . c u s p i d a t u m 4 3 / + / ; S p a r g a n i u o ra m o to m 3 8 / * / j V a o c i n l u o o x y o o c c o a L 2 / * / , , * 3 / 2 / i Y l o l a p a l u s t r i s 3 9 / 3 / ; I n n e g r u p y r o ś l i n : A t h y r iu m f i l l x - f e r a in a 3 8 / + / ; C o n y z a c a n a d e n s i s 3 5 / + / ; C l a d o n i a r a n g i f e r i n a 3 4 / + / i 3 5 / 5 / ; C l . s y l v a t l c a 3 5 / 3 / ; C l . p y x i d a t a 3 5 / 1 / , C l . c o r n u t a 3 5 / 1 ? ; C l . m a c u l e n t a 3 5 / 1 / ; C o m i c u l a r i a a c u l e a t a 3 5 / 2 / ; D i g i t a r i a is c h a e m u m 3 5 / + / ; D r y o p t e r i s c a r t h u s i a n a 3 9 7 1 / ; 6 . a r i s t a t a 3 9 / + / ; 4 3 / + / ; E u r h y n c h iu m z e t t e r s t e d t i i 3 8 / + / ; L o g f i a m in im a 3 5 / + / ; M ilum s e l i g e r i 3 6 / + / , 4 1 / 1 / ; P o - l y t r l c h u m a t t e n u a t u m 3 9 / 1 / ; Rum ex a c e t o s e l l a 3 5 / + / ; R u b u a i d a e u s 3 7 / + / , 3 8 / + / ; S c l e r a n t h u s p e r e n n i s y ż ! ♦ / ; S o la n u m d u l c a m a r a 3 8 / + / ; T hym us s e r p y l l u m 3 5 / 2 / ; U r t i c a d i o i c a 3 7 / + / «

Dominik Fijałkowski, Maria Wawer, Teresa Pietras Annales UMCS, sectio C, vol. XLVIII, 8

T a b . 4. S k ł a d f ł o r y s t y c z n y z e s p o łó w z k l a s V ac- cinio-P iceetea

Floristic composition of associations from Vac- cinio-Piceetea class

e

«

e i. & ć

•p

c

♦j

'rp

N azw a z e s p o ł u Nnme o f a s s o c i o t i o n

Oł o

c

>

o CL, I

O c

J

n . > 7 o

i O B £ ^o H g

o C 4-» o c •H

& O c □ £ O c

C>

(ł. CL,

2 > CL, N u m e r z e s p o ł u

N o . o f a s s o c i a t i o n ^{O OJ} co co

to ■w-

CO

Z w a r c i e w a r s tw y d r z e w a w ,u _{O O} O O O O O O O O C o v e r o f t r e e - l a y e r a i n A ^{LO LO} r- r - a o r - c o Z w a r c i e w a r s tw y k rz e w ó w b w h

C o v e r o f s h r u b - l a y e r b i n

a

o o O O e\j r \ o O O

OJ OJ o o o co — CO

P o k r y c i e w a r s tw y r u n a c w A

C o v e r o f h e r b - l a y e r c i n A ^{O O} O O M3 OD o

t - O O u o c r o o o

t^OO 00

P o k r y c i e w a r s tw y m sz a k ó w d w A C o v e r o f m o s e - l a y e r d i n A ^{O O} _{C U®} O O

OJ o O O OJ o o c

o f\j s

N um er z d j ę c i a

N o . o f r e c o r d

^lo

r- co ChO OJ co

LO Lf\

D rz e w a i k r z e w y

A l n u s g l u t i n o s a b + . + . . + .

B e t u l a p e n d u l a a 1 . 1 ♦ 3 1 3 5 .

B e t u l a p e n d u l a b + + 1 . 1 ♦ 2 . 6

B e t u l a p u b e s c e n s b + . + 5 1

F r a n g u l a a l n u s b 3 3 1 . 1 1 2 2 1 +

P i n u s s y l v e s t r i s a 7 6 6 5 7 7 7 4 4 1

P i n u s s y l v e s t r i s b 1 3 ♦ . . +

S a l i x a u r i t a b + + + + .

O u e r c u s r o b u r b + . . . + + . . .

i w y r ó ż n i a j ą c e G a t u n k i c h a r a k t e r y s t y c z n e

z k l a s y Y a c c i n i o - P i c e e t e a : 3 0 . L y c o p o d iu m a n n o ti a u m 3 0 . E ą u i s e t u m s y l v a t i c u m 3 0 . D r y o p t e r i s d i l a t a t a A t h y r iu m f i l i x - f e m i n a C a r e x d i g i t a t a 0 x a l i s a c e t o s e l l a l o l y t r i c h u m a t t e n u a t u m M a ja n th era u m b i f o l i u m 3 1 . F e s t u c a o v i n a 3 2 . L e u c o b ry u m g la u c u m 3 2 . Hypnum c u p r e s s i f o c m e 3 3 . M o l i n i a c o e r u l e a 3 3 . l o l y t r i c h u m commune 3 4 . V a c c in iu m u l i g i n o s u m 3 4 . Y a c c in iu m o x y c o c c o s 3 4 .L e d u m p a l u s t r e 3 4 .A u la c o m n lu m p a l u s t r e

D ic ra n u m u n d u l a t u m 1 ' r i e n t a l i s e u r o p a e a V a c c in iu m v i t i s - i d a e a Y a c c in i u m m y r t l l l u s D r y o p t e r i s c a r t h u s i a n a E n t o d o n s c h r e b e r i

H y io c o m lu m s p l e n u e n s L u z u l a p i l o s a M elam p y ru m p r a t e n s e P t e r i d i u m a ą u i l i n u m

l o t e n t i l l a e r e c t a - . .

G a t u n k i t o w a r z y s z ą c e ( A c c o m p a n y in g s p . ) C a r e x p i l u l i f e r a . . + + + D ic ra n u m s c o p a r i u m

P o l y t r i c h u m j u n i p e r i n u m A g r o s t i s c a n i n a C a r e x n i g r a S p h ag n u m n e m o reu m Sp h ag n u m p a l u s t r e

Sphagnum sąuarrosum

i + 3 + + + + + + ♦

1 2 . +

+ +

2 1 +

3 7

+ + 2 +

♦ +

1 . 2 8

+ . + +

+ 3 +

1 + +

1 +

♦ 1 + 1 +

♦ 1 + + +

+ 2 2 1 1 + 1 1 +

2 1 5 4 5 1 2 4 1 1

+ + + + + + .

2 8 3 1 4 + + + + + l

+ + 1 + .

+ + 4- + 2 + + 4 + 2

• + • + + + +

2 2 + . . 2 + 1

+

. + • + + + +

1 + + 5 2 2 G a t u n k i s p o r a d y c z n e ( S p o r a d i c s p . ) : A l n u s g l u ­ t i n o s a a 5 2 f l ) , B e t u l a p u b e s c e n s a 4 4 ( + ) , B . h u - m i l i s b 5 3 ( l ) , I r u n u s p a d u s b 44 ( + ) , P o p u l u s t r e m u l a a 4 9 ( 2 ) , b 4 9 ( + ) , 5 0 ( + ) , S o r b u s a u c u p a r i a b 4 4 ( + ) , 49 ( + ) , S a l i x c i n e r e a b 5 2 ( + ) , 5 3 ( 1 ) , S . r o s m a r i n i f o l i a b 5 3 ( + ) , L y c o p o d iu m c l a v a t u m 4 6 ( + ) , 4 8 ( + ) , le u c e d a n u m o r e o s e l i n u m 4 7 ( + ) , S o l i d a g o v i r g a - a u r e a ( 4 7 ( + ) , C a r e x l a s i o c a r p a 5 3 ( 1 ) , D r o s e r a r o t u n d i f o l i a 5 3 ( + ) , E r i o ­ p h o ru m v a g i n a t u m 5 1 ( + ) , 5 3 ( + ) » l o l y t r i c h u m s t r i c t u m 5 1 ( 1 ) , 5 3 ( 1 ) , Y l o l a p a l u s t r i s 5 1 ( + ) , C a l a m a g r o s t i s c a n e s c e n s 4 9 ( + ) , 5 1 ( + ) , C e r a t o d o n p u r p u r e u s 4 6 ( + ) , 4 7 ( + ) , G a l e o p s i s p u b e s c e n s 4 9 ( + ) , l y s i m a c h i a v u l g a r i s 5 2 ( 1 ) , L y th ru m s a l i c a r i a 5 2 ( + ) , I h r a g m l t e s a u s t r a l i s 5 2 ( 4 ) , R u b u s p l i c a t u a < 4 ( + ) , R . n e s s e n s i s 5 1 ( + ) .

Dominik Fijałkowski, Maria Wawer, Teresa Pietras

Annales UMCS, sectio C, vol. XLVIII, 8

droides i Acrocladium cuspidahim. Zespół wykształca się w pobliżu brzegów jeziora, zwłaszcza w części północnej, na glebach bagiennych wytworzonych z torfów przejściowych o odczynie kwaśnym.

Betulo-Salicetum repentis (zdj. 42, 43) tworzy niewielkie płaty złożone z Beluta pubescens, B. pendula z dużym udziałem brzozy niskiej (Betula humilis), której zwarcie niekiedy wynosi 70%, oraz krzewiastych wierzb:

Salix rosrnarinifolia, S. myrtilloides i S. lapponum. Zbiorowisko to nawiązuje wyraźnie do torfowisk przejściowych, stąd w runie występuje liczna grupa gatunków przechodzących z klasy Scheuchzerio-Caricetea fuscae.

I. Z e s p o ły b o ro w e z k la s y Vaccinio-Piceetea (tab. 4, zespoły nr 30-34, zdj. 44-53)

Zbiorowiska borowe zajmują brzeżne partie projektowanego rezerwatu i tworzą jego otulinę. Reprezentowane są głównie przez zespoły Leucobryo- -Pinetum, Festuco ouinae-Pinetum i Yaccinio uliginosi-Pinetum. Na mniej­

szych powierzchniach nielicznie i tylko fragmentarycznie występują zespoły Molinio-Pinetum i Querco-Piceetum.

Querco-Piceetum (zdj. 44, 45) jest to zwarty las sosnowy z niewielką domieszką Betula pendula, Alnus glutinosa i Quercus robur. W podszyciu główny udział ma Frangula alnus (zwarcie 30%). W runie dominuje Lycopo- dium annotinum (do 70% pokrycia). Liczne są także Majanthemum bifolium, Oxalis acetosella, Vaccinium myrtillus i Pteridium aquilinum. Występuje na stale mokrych siedliskach, poziom wód gruntowych kształtuje się zwykle na głębokości ok. 50 cm. Odczyn gleb jest słabo kwaśny, pH=5,5-6,0. Wystę­

puje w sąsiedztwie olsów, a zwłaszcza Ribo nigri-Alnetum, rzadziej sąsiaduje z borami trzęślicowymi.

Festuco ouinae-Pinetum (zdj. 46, 47) — bór z kostrzewą owczą to las sosnowy (zwarcie 60%) z domieszką pojedynczo rosnącej Betula pendula.

Podszycie tworzą odnawiające się drzewa i Frangula alnus. W runie domi­

nuje Festuca ouina (pokrycie 70%), w domieszce rosną najczęściej gatunki siedlisk suchych: Vaccinium vitis-idaea, Melampyrum pratense, a z msza­

ków — Entodon schreberi, Polytrichum juniperinum i Dicranum scoparium.

Występuje na glebach bielicowych wytworzonych z piasków luźnych i słabo- gliniastych o p 77=4,5-5,0.

Leucobryo-Pinetum (zdj. 48). Drzewostan w borze świeżym tworzy głów­

nie Pinus syluestris (zwarcie 70%). Podszyt jest słabo zwarty (do 20%) i ubogi w gatunki. Runo buduje przede wszystkim Vaccinium myrtillus (po­

krycie 50%), a z mszaków — Entodon schreberi i Leucobryum glaucum. Zaj­

muje siedliska mezofilne na glebach bielicowych wytworzonych z piasków

78 Dominik Fijałkowski, Maria Wawer, Teresa Pietras

luźnych, rzadziej słabogliniastych. Poziom wód gruntowych kształtuje się na głębokości poniżej 1 m.

Molinio-Pinetum (zdj. 49, 50). Bór trzęślicowy to las sosnowy z licz­

nie występującymi w runie Molinia coerulea, Vaccinium myrtillus i in­

nymi gatunkami siedlisk borowych. Zajmuje siedliska podmokłe i kwaśne, p 27=3,5-4,5.

Vaccinio uliginosi-Pinetum (zdj. 51-53). Płaty borów bagiennych prze­

platają się z płatami borów trzęślicowych, zajmują jednak znacznie mniejszą powierzchnię. Jest to bór sosnowy z typowym runem krzewinkowym: Vacci- nium uliginosum, V. myrtillus, V. vitis-idaea, V. oxycoccos, Ledum palustre i torfowcami (Sphagnum nemoreum, Sph. palustre, Sph. sguarrosum) panu­

jącymi na dnie lasu. Wykształca się na podłożu stale podtopionym. Gleba ma odczyn kwaśny, p77=3,0-4,5.

PIŚMIENNICTWO

1. B r a u n - B l a n q u e t J . : Pflanzesoziologie. 2. Aufl., Wien 1951.

2. C h a ł u b i ń s k a A., W ilg a t T . : Podział fizjograficzny województwa lubelskiego, [w:] Przewodnik V Ogólnopolskiego Zjazdu PTG, Lublin 1964.

3. F i j a ł k o w s k i D .: Szata roślinna jezior Łęczyńsko-Włodawskich i przylegających do nich torfowisk. Ann. Univ. Mariae Curie-Skłodowska, sectio B 14, 131-206 (1959).

4. F i j a ł k o w s k i D .: Stosunki geobotaniczne Lubelszczyzny. Lub. Tow. Nauk., Osso­

lineum, Wrocław—Warszawa—Kraków 1972.

5. F i j a ł k o w s k i D .: Projekt parków krajobrazowych i stref ochrony krajobrazu w wo­

jewództwie lubelskim. Chrońmy przyr. ojcz. 5, 73-80 (1974).

6. F i j a ł k o w s k i D.: Ochrona przyrody w makroregionie lubelskim. Wydawn. UMCS, Wydz. Biol. i Nauk o Ziemi, Lublin 1983.

7. F ij a łk o w s k i D .: Zespoły roślinne Lubelszczyzny. Wydawn. UMCS, Lublin 1991.

8. F ij a łk o w s k i D., P ę k a l a M.: Osobliwości flory naczyniowej okolic Sobiboru koło Włodawy. Ann. Univ. Mariae Curie-Skłodowska, sectio C 27, 199-206 (1972).

9. F i j a ł k o w s k i D., P i e t r a s T., U r b a n D .: Zbiorowiska antropogeniczne Sobibor­

skiego Parku Krajobrazowego. Ann. Univ. Mariae Curie-Sklodowska, sectio C 43, 275-311 (1988).

10. J a s i e w ic z A.: Nazwy gatunkowe roślin naczyniowych flory polskiej. Fragm. Flor, et Geobot. 30 (3), 217-285 (1984).

11. M a tu s z k ie w ic z W.: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski.

PWN, Warszawa 1981.

12. W i l g a t T .: Jeziora Łęczyńsko-Włodawskie. Ann. Univ. Mariae Curie-Skłodowska, sectio B 8, 37-121 (1953).

13. Z i n k i e w i c z W., Z in k ie w ic z A .: Stosunki klimatyczne województwa lubelskiego.

Ann. Univ. Mariae Curie-Sklodowska, sectio B 28, 139-202 (1973).

14. Z in k ie w ic z W., Z in k ie w ic z A.: Atlas klimatyczny woj. lubelskiego 1951-1960.

Lub. Tow. Nauk. Lublin 1975.

S U M M A R Y

The planned reservation Lakę Orchowo is situated in the Łęczna-Włodawa Lakeland, in the Chełm voivodeship near Włodawa (Fig. 1). It covers the area of 120 ha, including lakę Orchowo with an adjoining peat-bog and forests.

As a result of carried out examination 53 phytosociological records were madę, on the basis of which 34 plant associations were distinguished and listed in Tables 1-4.

The communities which mainly occur on the territory of the planned reservation are those from the Phragmitetea and Scheuchzerio-Caricetea fuscae classes as well as forest ones from the A/nefea glutinosae and Vaccinio-Piceetea classes. They grow on podzolic soil formed from loose sands and poor-loamy soil as well as on boggy soil formed from low-bog peat and transition forms.

On the territory many preserved and rare species occur, including peat-bog boreal and relict species. The following preserved species grow there: Betula humilis, Salix myrtilloides, S. lapponum, Lycopodium clauatum, L. annotinum, Nuphar lutea, Drosera anglica, D. rotundifolia. Among partly preserved species are: Certaria islandica, Ledum palustre, Nymphaea candida and Frangula alnus. The species which rarely occur are:

Salw rosmarinifolia, Vaccinium ozycoccos, Andromeda polifolia, Utncularia uulgaris,

U. intermedia, Rhynchospora alba, Scheuchzeria palustris, Carex chordorrhiza, C. limosa,

C. diandra and C. dioica.