Kierownik projektu:
mł. insp. Jarosław Zgierski
Kierownik Zakładu Ruchu Drogowego Koordynator merytoryczny:
kom. Mariusz Jackowski
Materiały pomocnicze do kursu specjalistycznego w zakresie ruchu drogowego – część szczególna, wprowadzonego decyzją nr 10 Komendanta Głównego Policji z dnia 16 stycznia 2015 r. (Dz. Urz. KGP poz. 7, z późn. zm.)
© Copyright by Centrum Szkolenia Policji Legionowo 2017
Wydawca wyraża zgodę na zwielokrotnianie i rozpowszechnianie publikacji przez jednostki organizacyjne Policji do użytku służbowego.
Opracowanie graficzne, korekta, skład komputerowy oraz druk:
Wydział Wydawnictw i Poligrafii Centrum Szkolenia Policji Nakład 83 egz.
SPIS TREŚCI
Wstęp . . . . 5
Mariusz Jackowski 1. Wymagane dokumenty podczas wykonywania przewozu drogowego . . . . 7
1.1. Informacje ogólne . . . . 7
1.2. Dostęp do zawodu przewoźnika drogowego . . . 8
1.3. Zasady podejmowania i wykonywania transportu drogowego . . . . 9
1.4. Transport drogowy osób . . . . 17
1.5. Formularz jazdy . . . . 21
1.6. Transport drogowy rzeczy . . . . 21
1.7. Zezwolenie zagraniczne . . . . 22
1.8. Świadectwo kierowcy (art. 32a utd) . . . 27
1.9. Kabotaż . . . . 28
1.10. Przewozy na potrzeby własne . . . . 29
1.11. Kwalifikacje kierowców . . . . 31
1.12. Wymagane dokumenty przy kontroli drogowej . . . . 33
Sławomir Hołoweńko 2. Kontrola przewozu drogowego towarów niebezpiecznych . . . 36
2.1. Przewóz towarów niebezpiecznych – regulacje prawne . . . . 36
2.2. Towary niebezpieczne . . . . 38
2.3. Opakowanie . . . . 42
2.4. Zwolnienia z przepisów ADR . . . . 48
2.5. Dokumenty wymagane w przewozie ADR . . . . 58
2.6. Oznakowanie pojazdów . . . . 65
2.7. Wyposażenie pojazdów . . . . 68
2.8. Sposoby przewozu . . . . 70
2.9. Konstrukcja pojazdów . . . . 71
2.10. Organy uprawnione do kontroli przewozu towarów niebezpiecznych . . . . 72
Dariusz Gajewski, Andrzej Przekaziński 3. Uregulowania prawne dotyczące przejazdu pojazdów nienormatywnych . . . . 78
3.1. Definicja pojazdu nienormatywnego (art. 2 pkt 35a prd) . . . . 78
3.2. Pilotowanie pojazdu nienormatywnego . . . . 89
3.3. Kary pieniężne za przejazd pojazdów nienormatywnych bez zezwolenia . . . . 90
Dariusz Gajewski, Andrzej Przekaziński
4. Międzynarodowy transport żywności szybko psującej się . . . 91
4.1. Środki transportu określone umową ATP . . . . 93
4.2. Znaki rozpoznawcze umieszczane na specjalnych środkach transportu . . . . 94
4.3. Świadectwa ATP, znaki rozpoznawcze w środkach transportu . . . . 97
4.4. Tablica potwierdzająca zgodność środka transportu . . . . 101
4.5. Zasady dobrej praktyki . . . . 102
4.6. Kary za przejazd pojazdów w międzynarodowych przewozach szybko psujących się artykułów żywnościowych . . . . 102
Mariusz Jackowski 5. Zasady kontroli kierujących pojazdami przewożących żywe zwierzęta . . . 104
5.1. Zasady transportu zwierząt . . . . 104
5.2. Przewoźnik . . . . 105
5.3. Dokumenty . . . . 106
5.4. Dziennik podróży . . . . 111
5.5. Zdolność zwierząt do transportu . . . . 116
5.6. Środki transportu – wymagania ogólne dla przewozów krótkotrwałych i długotrwałych . . . 117
5.7. Załadowanie, rozładowanie i obsługa . . . . 118
5.8. Odstępy czasu między pojeniem i karmieniem, czas trwania podróży oraz okresy odpoczynku . . . . 120
5.9. Dodatkowe przepisy dotyczące długotrwałych przewozów . . . . 121
5.10. Wielkość powierzchni ładownej . . . . 122
5.11. Naruszenia i powiadamianie o naruszeniach . . . . 123
5.12. Kary . . . . 124
5.13. Regulacje prawne . . . . 125
Marcin Zbrzeżny 6. Czas pracy kierowców . . . 127
6.1. Kierowanie pojazdem . . . 131
6.2. Przerwa . . . . 132
6.3. Odpoczynek . . . . 132
6.4. Przypadek szczególny . . . . 134
6.5 Przewóz pojazdu promem lub pociągiem . . . . 136
Marcin Zbrzeżny 7. Zasady wypełniania protokołu wraz z załącznikiem z przeprowadzonej kontroli drogowej . . . 140
P
olicjanci ruchu drogowego, realizując ustawowe zadania w zakresie czuwania nad bez- pieczeństwem i porządkiem na drogach, podejmują wiele czynności, w tym kontrolę pojazdów, którymi wykonywany jest transport drogowy. Przeprowadzanie tego rodzaju kontroli wymaga od funkcjonariuszy wiedzy specjalistycznej, którą zdobywają na kursach spe- cjalistycznych w zakresie ruchu drogowego. Wiedza ta obejmuje zagadnienia z zakresu trans- portu drogowego – zarówno krajowego, jak i międzynarodowego, w tym zarobkowego i nieza- robkowego. Policjanci zapoznają się z uregulowaniami prawnymi, które są zawarte w ustawie o transporcie drogowym oraz wielu innych aktach prawnych normujących tematykę m.in. zasad działania Inspekcji Transportu Drogowego, odpowiedzialności za naruszenia obowiązków lub warunków przewozu drogowego przez przewoźników, kierowców, osoby zarządzające trans- portem oraz inne osoby wykonujące czynności związane z przewozem drogowym. Funkcjona- riusze zapoznają się również ze wzorami dokumentów, jakimi powinien dysponować i okazywać w trakcie kontroli każdy kierujący wykonujący przewóz drogowy.Celem publikacji jest przybliżenie funkcjonariuszom tematyki transportu drogowego, co pozwoli na zwiększenie efektywności i sprawności realizowanych przez nich czynności kontrol- nych w ramach obowiązków służbowych.
Rozdział pierwszy został poświęcony zasadom kontroli kierujących wykonujących prze- wóz osób i rzeczy. Wyjaśniono różnicę pomiędzy transportem drogowym a przewozem na po- trzeby własne oraz wskazano rodzaje dokumentów, jakie są wymagane od kierujących w trakcie kontroli drogowej, wykonujących transport drogowy, jak i przewozy na potrzeby własne.
W rozdziale drugim przedstawiono zasady kontroli kierujących pojazdami, przewożących towary niebezpieczne, rodzaj dokumentacji wymagany od kierujących, jak również wskazano sposób oznakowania pojazdów przewożących towary niebezpieczne oraz niezbędne wyposa- żenie takich pojazdów.
Rozdział trzeci poświęcono przewozom ładunków nienormatywnych, których wymiary, masa lub naciski osi przekraczają dopuszczalne wartości, co powoduje konieczność uzyska- nia przez kierujących zezwolenia na przejazd takiego pojazdu. Scharakteryzowano kategorie zezwoleń (podano ich wzory) na przewóz ładunków nienormatywnych, jak również wskazano, jakie sankcje grożą za nieposiadanie zezwoleń.
W rozdziale czwartym scharakteryzowano zasady kontroli kierujących pojazdami przewo- żącymi szybko psujące się artykuły żywnościowe ATP. Zdefiniowano środki transportu zgodnie
WSTĘP
z Umową ATP, wraz ze wskazaniem wymaganego oznakowania pojazdów oraz wymiaru kar gro- żących za przewóz artykułów szybko psujących się niezgodnie z normami prawnymi.
Rozdział piąty poświęcono zasadom kontroli kierujących pojazdami przewożącymi żywe zwierzęta, przedstawiono zasady transportu zwierząt, obowiązki przewoźników, dokumenty wymagane przy przewozie żywych zwierząt oraz scharakteryzowano środki transportu, jakimi mogą być przewożone zwierzęta.
W rozdziale szóstym przybliżono tematykę związaną z czasem pracy kierowców, w tym wskazano normy w zakresie okresu rozliczeniowego, czasu jazdy, czasu odpoczynku, przerw, tygodniowego czasu pracy itp.
W rozdziale siódmym przedstawiono zasady wypełniania protokołu (wraz z załącznikiem) przeprowadzonej kontroli drogowej. Wskazano podstawy prawne sporządzania protokołu kontroli, jak również przedstawiono prawidłowo wypełniony protokół wraz z załącznikiem na przykładzie jednego z możliwych do popełnienia przez kierujących naruszeń.
Autorzy
Wymagane dokumenty podczas wykonywania przewozu drogowego
1.
1.1. Informacje ogólne
Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2016 r. poz. 1907, z późn. zm.) określa zasady podejmowania i wykonywania transportu drogowego oraz niezarobkowego przewozu drogowego (przewóz na potrzeby własne) – zwana dalej utd.
Reguluje również zasady działania Inspekcji Transportu Drogowego, odpowiedzialność za naruszenie obowiązków lub warunków przewozu drogowego, podmiotów wykonujących przewóz drogowy lub inne czynności związane z tym przewozem, kierowców, osób zarzą- dzających transportem, innych osób wykonujących czynności związane z przewozem dro- gowym.
Wyłączenia całkowite (art. 3 ust. 1 utd)
Przepisów ustawy nie stosuje się do przewozu drogowego wykonywanego pojazdami samo- chodowymi lub zespołami pojazdów:
| przeznaczonymi konstrukcyjnie do przewozu nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą – w nie- zarobkowym przewozie drogowym osób;
| o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony w transporcie drogowym rze- czy oraz niezarobkowym przewozie drogowym rzeczy;
| zespołów ratownictwa medycznego oraz w ramach usług transportu sanitarnego.
Wyłączenia częściowe (art. 3 ust. 2 utd) Do przewozów drogowych wykonywanych:
| w ramach powszechnych usług pocztowych,
| w ramach usług polegających na przewozie odpadów komunalnych lub nieczystości cie- kłych,
| przez podmioty niebędące przedsiębiorcami,
| w ramach usuwania skutków awarii lub wypadków pojazdami pomocy drogowej
– stosuje się odpowiednio przepisy ustawy dotyczące niezarobkowego przewozu drogo- wego.
kom. Mariusz Jackowski
Wyłączenie całkowite określa rodzaj wykonywanego przewozu oraz kategorie pojazdów, których w ogóle nie dotyczy ustawa. Na większą uwagę zasługują wyłączenia częściowe, ponie- waż często są łączone z wyłączeniami całkowitymi. Ustawodawca natomiast w tej części odsyła do przepisów o niezarobkowym przewozie drogowym. Odesłanie to umożliwia wykonywanie przewozów drogowych bez obowiązku uzyskania licencji, gdzie przedsiębiorca musiałby speł- nić o wiele więcej warunków.
Podsumowując, wyłączenie częściowe zwalnia tylko z części dotyczącej transportu drogo- wego, natomiast obowiązuje w pozostałym zakresie.
W art. 4 utd zdefiniowano 22 pojęcia ustawowe, których zrozumienie spowoduje wyjaśnie- nie wielu nurtujących kwestii.
1.2. Dostęp do zawodu przewoźnika drogowego
Pełne utworzenie wewnętrznego rynku transportu drogowego opartego na uczciwych za- sadach konkurencji wymaga jednolitego stosowania wspólnych zasad określających dostęp do zawodu przewoźnika drogowego rzeczy lub osób. Te wspólne zasady przyczynią się do podniesienia poziomu kwalifikacji zawodowych przewoźników, racjonalizacji rynku, poprawy jakości świadczonych usług, a także do zwiększenia bezpieczeństwa drogowego. Ułatwią one również przewoźnikom drogowym skuteczne korzystanie ze swobody przedsiębiorczości.
Zawód przewoźnika drogowego rzeczy oznacza działalność każdego przedsiębiorcy wykonu- jącego w celach zarobkowych transport rzeczy, środkami takimi, jak pojazd silnikowy lub zespół pojazdów.
Zawód przewoźnika drogowego osób oznacza działalność każdego przedsiębiorcy użytkują- cego pojazdy silnikowe o odpowiedniej konstrukcji i wyposażeniu, przeznaczone do przewozu ponad dziewięciu osób, łącznie z kierowcą, w celu świadczenia usług przewozu osób dostęp- nych publicznie lub dostępnych dla pewnych grup osób w zamian za opłatę ponoszoną przez osobę przewożoną lub przez organizatora transportu.
Pojęcie transportu drogowego wyjaśnione jest w art. 4 pkt 3 utd jako krajowy transport drogowy lub międzynarodowy transport drogowy; określenie to obejmuje również:
| każdy przejazd drogowy wykonywany przez przedsiębiorcę pomocniczo w stosunku do działalności gospodarczej, niespełniający warunków przewozu na potrzeby własne,
| działalność gospodarczą w zakresie pośrednictwa przy przewozie rzeczy.
Zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego udziela się przedsiębiorcy, jeżeli:
| spełnia wymagania określone w rozporządzeniu (WE) nr 1071/2009;
| w stosunku do zatrudnionych przez przedsiębiorcę kierowców, a także innych osób nieza- trudnionych przez przedsiębiorcę, lecz wykonujących osobiście przewóz na jego rzecz, nie orzeczono zakazu wykonywania zawodu kierowcy.
Przedsiębiorcy muszą spełniać następujące wymogi:
| posiadać rzeczywistą i stałą siedzibę w jednym z państw członkowskich;
| cieszyć się dobrą reputacją;
| posiadać odpowiednią zdolność finansową;
| posiadać wymagane kompetencje zawodowe.
1.3. Zasady podejmowania
i wykonywania transportu drogowego
• Zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego
Podjęcie i wykonywanie transportu drogowego pojazdami oraz zespołami pojazdów o dopusz- czalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony służącymi do przewozu rzeczy oraz autobusami wy- maga uzyskania zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego.
Zezwolenie – decyzja administracyjna wydana przez ministra właściwego do spraw transportu, Głównego Inspektora Transportu Drogowego lub określony w ustawie organ samorządu tery- torialnego, uprawniająca przewoźnika drogowego do wykonywania określonego rodzaju trans- portu drogowego.
Organem właściwym w sprawach udzielenia, odmowy udzielenia, zmiany oraz zawieszenia lub cofnięcia zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego jest:
| starosta właściwy dla siedziby przedsiębiorcy,
| Główny Inspektor Transportu Drogowego, w przypadku ubiegania się o licencję wspólnoto- wą, jeżeli przedsiębiorca nie występował z wnioskiem o wydanie zezwolenia na wykonywa- nie zawodu przewoźnika drogowego do starosty.
Zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego udziela się na czas nieozna- czony.
W zezwoleniu na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego oraz w licencji określa się w szczególności:
| numer ewidencyjny zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego lub licencji;
| organ, który udzielił zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego lub licencji;
| datę udzielenia zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego lub licencji;
| podstawę prawną;
| przedsiębiorcę, jego adres i siedzibę albo miejsce zamieszkania;
| rodzaj i zakres transportu drogowego;
| oznaczenie obszaru przewozów – w przypadku licencji na wykonywanie krajowego trans- portu drogowego w zakresie przewozu osób taksówką;
| termin ważności.
Wzór zezwolenia. Źródło: Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa.
Organ udzielający zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego wydaje wy- pis lub wypisy z tego zezwolenia w liczbie nie większej niż liczba pojazdów samochodowych określonych we wniosku o udzielenie zezwolenia, dla których został udokumentowany wymóg zdolności finansowej.
Zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego oraz licencja uprawniają do wy- konywania przewozu wyłącznie na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.
Zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego lub licencji nie można odstępo- wać osobom trzecim ani przenosić uprawnień z nich wynikających na osobę trzecią.
• Licencja
Licencja – decyzja administracyjna wydana przez Głównego Inspektora Transportu Drogowego lub określony w ustawie organ samorządu terytorialnego, uprawniająca do podejmowania i wy- konywania działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego.
Podjęcie i wykonywanie międzynarodowego transportu drogowego wymaga uzyskania odpowiedniej licencji wspólnotowej, na zasadach określonych w:
| rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1072/2009 z dnia 21 październi- ka 2009 r. dotyczącym wspólnych zasad dostępu do rynku międzynarodowych przewozów drogowych, lub
| rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1073/2009 z dnia 21 października 2009 r. w sprawie wspólnych zasad dostępu do międzynarodowego rynku usług autokaro- wych i autobusowych i zmieniającym rozporządzenie (WE) nr 561/2006.
Licencji wspólnotowej udziela się przedsiębiorcy, jeżeli posiada zezwolenie na wykonywa- nie zawodu przewoźnika.
Podjęcie i wykonywanie krajowego transportu drogowego w zakresie przewozu osób:
| samochodem osobowym,
| pojazdem samochodowym przeznaczonym konstrukcyjnie do przewozu powyżej 7 i nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą,
| taksówką
– wymaga uzyskania odpowiedniej licencji.
Podjęcie i wykonywanie transportu drogowego w zakresie pośrednictwa przy przewo- zie rzeczy wymaga uzyskania odpowiedniej licencji. Licencja na wykonywanie przewozu osób w ruchu krajowym (patrz wyżej) nie uprawnia do wykonywania transportu drogowego taksów- ką. Licencja wspólnotowa uprawnia do wykonywania międzynarodowego transportu drogowe- go oraz do wykonywania krajowego transportu drogowego, zgodnie z rodzajem przewozów w niej określonym.
Okres ważności licencji
| w ruchu krajowym udziela się na czas oznaczony, nie krótszy niż 2 lata i nie dłuższy niż 50 lat, uwzględniając wniosek strony;
| licencja wspólnotowa wydawana jest przez właściwe organy państwa członkowskiego sie- dziby na okres nie dłuższy niż 10 lat, z możliwością jej przedłużenia.
Organem właściwym w sprawach udzielenia, odmowy udzielenia, zmiany lub cofnięcia:
| licencji wspólnotowej jest Główny Inspektor Transportu Drogowego,
| licencji na wykonywanie krajowego transportu drogowego w zakresie przewozu osób samo- chodem osobowym, pojazdem samochodowym przeznaczonym konstrukcyjnie do przewo- zu powyżej 7 i nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą lub licencji na wykonywanie trans- portu drogowego w zakresie pośrednictwa przy przewozie rzeczy jest starosta właściwy dla siedziby albo miejsca zamieszkania przedsiębiorcy.
| licencji na wykonywanie krajowego transportu drogowego w zakresie przewozu osób tak- sówką wydaje:
– na obszarze gminy wójt, burmistrz lub prezydent miasta,
– na obszarze gmin sąsiadujących (po uprzednim zawarciu z nimi porozumienia) wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwy dla siedziby albo miejsca zamieszkania przed- siębiorcy,
– na obszarze miasta stołecznego Warszawy – Prezydent Warszawy.
Wzory zezwolenia oraz licencji na transport krajowy określone są w rozporządzeniu Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 18 czerwca 2013 r. w sprawie wzorów zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego i wzorów licencji na wy- konywanie transportu drogowego oraz wypisów z tych dokumentów (Dz. U. poz. 713).
Natomiast na transport międzynarodowy, w przypadku przewozu rzeczy, w rozporzą- dzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1072/2009 z dnia 21 października 2009 r.
dotyczącym wspólnych zasad dostępu do rynku międzynarodowych przewozów drogowych (Dz. Urz. Nr L 300/72) i na przewóz osób w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1073/2009 z dnia 21 października 2009 r. w sprawie wspólnych zasad dostępu do międzynarodowego rynku usług autokarowych i autobusowych i zmieniające rozporządzenie (WE) nr 561/2006 (Dz. Urz. Nr L 300/88).
WZOry liCenCji
1. Przewozy samochodem osobowym
Źródło: Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa.
2. Przewozy pojazdem samochodowym przeznaczonym konstrukcyjnie do przewozu powyżej 7 i nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą
Źródło: Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa.
3. Przewozy taksówką
Źródło: Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa.
4. Międzynarodowy transport drogowy rzeczy
Zdj. M. Jackowski
1.4. Transport drogowy osób
Wyróżniamy następujące rodzaje przewozu osób:
| regularny,
| regularny specjalny,
| okazjonalny,
| wahadłowy.
• Przewozy regularne i regularne specjalne
Przewóz regularny – publiczny przewóz osób i ich bagażu w określonych odstępach czasu i określonymi trasami, na zasadach określonych w ustawie z dnia 15 listopada 1984 r. – Prawo przewozowe (Dz. U. z 2017 r. poz 1983).
Wykonywanie przewozów regularnych i przewozów regularnych specjalnych wymaga ze- zwolenia (obowiązuje do 31 grudnia 2017 r.).
Nie wymaga uzyskania zezwolenia tymczasowe wykonywanie przewozów osób w przy- padku klęsk żywiołowych lub wystąpienia zakłóceń w przewozach wykonywanych przez pod- mioty innych gałęzi niż transport drogowy.
W przypadku zakłóceń, o których mowa wyżej, przewoźnik drogowy i podmiot, w którego zastępstwie przewozy są wykonywane, obowiązani są zawrzeć pisemne porozumienie określa- jące warunki i termin wykonywania tych przewozów oraz zgłosić ten fakt właściwemu organowi.
Zezwolenie – decyzja administracyjna wydana przez ministra właściwego do spraw transpor- tu, Głównego Inspektora Transportu Drogowego lub określony w ustawie organ samorządu terytorialnego, uprawniająca przewoźnika drogowego do wykonywania określonego rodzaju transportu drogowego.
Zezwolenie wydaje się, na wniosek przedsiębiorcy, na czas nie dłuższy niż:
| 5 lat – na wykonywanie przewozów regularnych lub przewozów regularnych specjalnych;
| rok – na wykonywanie przewozów wahadłowych lub przewozów okazjonalnych.
Zezwolenia wydaje:
| w krajowym transporcie drogowym – w zależności od zasięgu tych przewozów: wójt, bur- mistrz albo prezydent miasta, marszałek województwa,
| w międzynarodowym transporcie drogowym – Główny Inspektor Transportu Drogowego lub organ innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym – dla linii komunikacyjnych niewykraczających poza obszar tych państw.
Właściwy organ samorządu terytorialnego i Główny Inspektor Transportu Drogowego wydają przedsiębiorcy wypis albo wypisy z zezwoleń w liczbie określonej we wniosku przedsiębior- cy. Wzory zezwoleń określono w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 6 mar- ca 2014 r. w sprawie wzorów zezwoleń na wykonywanie krajowych i międzynarodowych prze- wozów drogowych osób oraz wypisów z zezwoleń (Dz. U. z 2017 r. poz. 1605).
W zezwoleniu określa się w szczególności:
| warunki wykonywania przewozów,
| przebieg trasy przewozów, w tym miejscowości, w których znajdują się miejsca początkowe i docelowe przewozów,
| miejscowości, w których znajdują się przystanki – przy przewozach regularnych osób.
Załącznikiem do zezwolenia jest obowiązujący rozkład jazdy.
Warunków określonych w zezwoleniu nie stosuje się w przypadku wystąpienia niezależ- nych od przedsiębiorcy okoliczności uniemożliwiających wykonywanie przewozów zgodnie z określonym w zezwoleniu przebiegiem trasy przewozów, w szczególności awarii sieci, robót drogowych lub blokad drogowych.
Jeśli powyższa sytuacja trwa dłużej niż 14 dni, organ właściwy w sprawach zezwoleń, na wniosek przedsiębiorcy, wydaje decyzję w sprawie odstępstwa od warunków określonych w zezwoleniu. Niniejsza decyzja nie może być wydana na okres dłuższy niż termin ważności zezwolenia.
Przewozy regularne w krajowym transporcie drogowym wykonywane są według następują- cych zasad:
| do przewozu używane są wyłącznie autobusy odpowiadające wymaganym ze względu na rodzaj przewozu warunkom technicznym;
| rozkład jazdy jest podawany do publicznej wiadomości przez ogłoszenia na wszystkich wy- mienionych w rozkładzie jazdy przystankach lub dworcach autobusowych;
| wsiadanie i wysiadanie pasażerów odbywa się tylko na przystankach określonych w rozkła- dzie jazdy;
| należność za przejazd jest pobierana zgodnie z cennikiem opłat, a pasażer otrzymuje po- twierdzenie wniesienia opłaty w postaci biletu wydanego zgodnie z przepisami o kasach rejestrujących;
| w kasach dworcowych oraz w autobusie znajduje się dostępny do wglądu pasażerów opra- cowany przez przewoźnika lub grupę przewoźników regulamin określający warunki obsługi podróżnych, odprawy oraz przewozu osób, bagażu i rzeczy;
| cennik opłat został podany do publicznej wiadomości przy kasach dworcowych oraz w każ- dym autobusie wykonującym regularne przewozy osób, przy czym cennik opłat musi także zawierać ceny biletów ulgowych:
− określone na podstawie odrębnych ustaw uprawnienia do ulgowych przejazdów środka- mi publicznego transportu zbiorowego;
− wynikających z uprawnień pasażerów do innych ulgowych przejazdów, jeżeli podmiot, który ustanowił te ulgi, ustalił z przewoźnikiem w drodze umowy warunki zwrotu kosz- tów stosowania tych ulg;
| zgodnie z warunkami przewozu osób.
Przewoźnik wykonujący regularne przewozy osób, poza uprawnieniami pasażerów do ulgowych przejazdów określonymi w odrębnych przepisach, uwzględnia także uprawnienia pa- sażerów do innych ulgowych przejazdów, jeżeli podmiot, który ustanawia te ulgi, ustali z prze- woźnikiem, w drodze umowy, warunki zwrotu kosztów stosowania tych ulg.
nOWe PrZePisy – OKres PrZejśCiOWy
Od dnia 1 marca 2011 r. obowiązuje ustawa z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym trans- porcie zbiorowym (Dz. U. z 2016 r. poz. 1867, z późn. zm.), która określa zasady organizacji i funk- cjonowania regularnego przewozu osób w publicznym transporcie zbiorowym realizowanym na terytorium Polski.
Do 31 grudnia 2017 r. obowiązują przepisy przejściowe i działalność w zakresie krajowego regularnego przewozu osób może być podejmowana i wykonywana na podstawie przepisów do- tychczasowych. Po tej dacie uchylone zostaną art. 18 i 18a, a zmienione art. 21, 22, 22a, 41 i 46.
Zezwolenia na podejmowanie i wykonywanie działalności w zakresie krajowego regular- nego przewozu osób w transporcie drogowym mogą być wydawane na okres nie dłuższy niż do dnia 31 grudnia 2017 r.
Zgodnie z ustawą organizatorem publicznego transportu zbiorowego jest – w zależności od zasięgu – gmina, związek międzygminny, powiat, związek powiatów, województwo, mini- ster właściwy ds. transportu. Organizator dokonuje wyboru operatora w trybie ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1579, z późn. zm.).
Organizator może realizować przewozy w ramach publicznego transportu zbiorowego w formie samorządowego zakładu budżetowego.
Organizator po wybraniu operatora zawiera z nim umowę na okres 10 lat. Następnie ope- ratorowi jest wydawane zaświadczenie na wykonywanie publicznego transportu zbiorowego na okres ważności umowy. Zaświadczenie jest wydawane na każdy pojazd, którym świadczone są przewozy.
Zaświadczenie nie jest wydawane podmiotowi, który posiada zezwolenie wydane na pod- stawie ustawy o transporcie drogowym. W takim przypadku zaświadczenie wydaje się dopiero przed dniem wygaśnięcia zezwolenia.
Załącznikiem do zaświadczenia jest rozkład jazdy. Zaświadczenie oraz aktualny rozkład jazdy powinny znajdować się w środku transportu, w którym wykonywany jest publiczny transport zbioro- wy w transporcie drogowym i powinny być okazywane na żądanie uprawnionego organu kontroli.
Przewóz osób w zakresie publicznego transportu zbiorowego niebędący przewozem o charakterze użyteczności publicznej może być wykonywany przez przedsiębiorcę po doko- naniu zgłoszenia o zamiarze wykonywania takiego przewozu do organizatora właściwego ze względu na obszar lub zasięg przewozów i wydaniu przez tego organizatora potwierdzenia zgłoszenia przewozu. Potwierdzenie wydaje się na okres 5 lat. Na każdy pojazd wydawany jest wypis z potwierdzenia.
Potwierdzenie zgłoszenia przewozu lub wypis z potwierdzenia oraz aktualny rozkład jazdy po- winny znajdować się w środku transportu, którym wykonywany jest publiczny transport zbiorowy w transporcie drogowym, i powinny być okazywane na żądanie uprawnionego organu kontroli.
Przedsiębiorca może dokonać zgłoszenia o zamiarze wykonywania przewozu w zakresie publicznego transportu zbiorowego w transporcie drogowym do organizatora publicznego transportu zbiorowego, właściwego ze względu na zasięg przewozów, od dnia 1 lipca 2016 r.
Potwierdzenie zgłoszenia przewozu wydane na podstawie zgłoszenia uprawnia przedsię- biorcę do wykonywania przewozu w ramach publicznego transportu zbiorowego na określonej w tym potwierdzeniu linii komunikacyjnej od dnia 1 stycznia 2018 r.
Podsumowując, od 1 marca 2011 r. policjanci, którzy przeprowadzają kontrolę drogową autobusów wykonujących krajowe przewozy regularne, mogą spotkać się z dwoma wzorami dokumentów, tj. zezwoleniem na wykonywanie przewozów regularnych i zaświadczeniem na wykonywanie publicznego transportu zbiorowego.
• Przewozy wahadłowe i okazjonalne
Przewóz wahadłowy – wielokrotny przewóz zorganizowanych grup osób tam i z powrotem, między tym samym miejscem początkowym a tym samym miejscem docelowym, przy spełnie- niu łącznie następujących warunków:
| każda grupa osób przewiezionych do miejsca docelowego wraca do miejsca początkowego,
| miejsce początkowe i miejsce docelowe oznaczają odpowiednio miejsce rozpoczęcia usługi przewozowej oraz miejsce zakończenia usługi przewozowej, z uwzględnieniem w każdym przypadku okolicznych miejscowości leżących w promieniu 50 km.
Przewóz okazjonalny – przewóz osób, który nie stanowi przewozu regularnego, przewozu re- gularnego specjalnego albo przewozu wahadłowego.
Wykonywanie przewozów wahadłowych i okazjonalnych w międzynarodowym transpo- rcie drogowym wykraczających poza obszar państw członkowskich Unii Europejskiej, Konfede- racji Szwajcarskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym wymaga zezwolenia wydanego przez Głównego Inspektora Transportu Drogowego.
Nie wymaga zezwolenia wykonywanie przewozu okazjonalnego, jeżeli:
| tym samym pojazdem samochodowym na całej trasie przejazdu przewozi się tę samą grupę osób i dowozi się ją do miejsca początkowego albo
| polega on na przewozie osób do miejsca docelowego, natomiast jazda powrotna jest jazdą bez osób (podróżnych), albo
| polega on na jeździe bez osób do miejsca docelowego i odebraniu oraz przewiezieniu do miejsca początkowego grupy osób, która przez tego samego przewoźnika drogowego zo- stała przewieziona na zasadzie określonej w pkt 2.
Przewóz okazjonalny wykonuje się pojazdem samochodowym przeznaczonym konstrukcyjnie do przewozu powyżej 7 osób łącznie z kierowcą.
Dopuszcza się przewóz okazjonalny:
| pojazdami zabytkowymi,
| samochodami osobowymi:
– prowadzonymi przez przedsiębiorcę świadczącego usługi przewozowe albo zatrudnione- go przez niego kierowcę,
– na podstawie umowy zawartej w formie pisemnej w lokalu przedsiębiorstwa,
– po ustaleniu opłaty ryczałtowej za przewóz przed rozpoczęciem tego przewozu (zapłata za przewóz regulowana jest na rzecz przedsiębiorcy w formie bezgotówkowej, dopusz- cza się wniesienie opłat gotówką w lokalu przedsiębiorstwa – niespełniającymi kryterium konstrukcyjnego określonego wyżej i będącymi wyłączną własnością przedsiębiorcy lub stanowiącymi przedmiot leasingu tego przedsiębiorcy).
Przy wykonywaniu przewozów okazjonalnych w krajowym transporcie drogowym pojazdem przeznaczonym konstrukcyjnie do przewozu nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą zabrania się:
| umieszczania i używania w pojeździe taksometru;
| umieszczania w sposób widoczny i czytelny z zewnątrz pojazdu oznaczeń z nazwą, adre- sem, telefonem, adresem strony internetowej przedsiębiorcy lub innych oznaczeń mających na celu identyfikację przedsiębiorcy, a także reklam usług taksówkowych i przedsiębiorców świadczących takie usługi;
| umieszczania na dachu pojazdu lamp lub innych urządzeń technicznych.
1.5. Formularz jazdy
Formularz jazdy – dokument wydawany na podstawie art. 12 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1073/2009 z dnia 21 października 2009 r. w sprawie wspólnych zasad dostępu do międzynarodowego rynku usług autokarowych i autobusowych i zmienia- jącego rozporządzenie (WE) nr 561/2006 (Dz. Urz. UE L 300 z 14.11.2009, str. 88, z późn. zm.) oraz na podstawie umowy w sprawie międzynarodowych okazjonalnych przewozów pasażerów autokarami i autobusami (Umowa INTERBUS), sporządzonej w Brukseli dnia 11 grudnia 2000 r.
(Dz. U. z 2003 r. Nr 114, poz. 1076).
Wykonywanie międzynarodowego przewozu wahadłowego, okazjonalnego i niezarobko- wego przewozu osób wymaga uzyskania formularza jazdy (przewozy poza obszar UE bądź spo- za tego obszaru na teren UE) lub formularza przejazdu (przewozy na terenie UE) zawierającego w szczególności dane dotyczące oznaczenia przedsiębiorcy, numeru rejestracyjnego pojazdu, rodzaju usługi, miejsca początkowego i miejsca docelowego przewozu drogowego oraz listę imienną przewożonych osób.
Formularz jazdy wydają przewoźnikowi:
| Główny Inspektor Transportu Drogowego;
| wojewódzki inspektor transportu drogowego.
Wydanie formularza jazdy jest czynnością niestanowiącą decyzji administracyjnej w rozu- mieniu przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego.
1.6. Transport drogowy rzeczy
Zgodnie z art. 28 utd wykonywanie międzynarodowego przewozu drogowego rzeczy na te- rytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez zagraniczny podmiot niemający siedziby w państwie członkowskim Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwie członkowskim Euro- pejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym wymaga zezwolenia ministra właściwego do spraw transportu, o ile umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej. W przypadku wykonywania ww. przewozów przez za-
graniczny podmiot mający siedzibę w państwie członkowskim, zezwolenie zagraniczne jest wy- magane w sytuacji przewozu ładunku do lub z państwa trzeciego, np. przewóz rzeczy z Polski do Rosji lub odwrotnie.
Wzór zezwolenia określony jest w załączniku nr 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 3 kwietnia 2014 r. w sprawie zezwoleń na międzynarodowy przewóz drogowy rzeczy oraz przewóz kabotażowy (Dz. U. z 2017 r. poz. 1564).
1.7. Zezwolenie zagraniczne
Zezwolenie zagraniczne – dokument otrzymany na podstawie umowy międzynarodowej od właściwego organu innego państwa lub organizacji międzynarodowej przez właściwy organ Rzeczypospolitej Polskiej przekazywany przewoźnikowi drogowemu i upoważniający go do wy- konywania międzynarodowego transportu drogowego, jednokrotnie lub wielokrotnie, do lub z terytorium państwa określonego w zezwoleniu lub tranzytem przez jego terytorium.
Zezwolenie EKMT – dokument dopuszczający do wykonywania w danym roku kalendarzowym nieograniczonej liczby kursów pomiędzy krajami członkowskimi, których przebieg został udo- kumentowany w odpowiednio wypełnionym karnecie.
Karnet EKMT – dokument służący do rejestracji, w porządku chronologicznym, informacji o ope- racjach transportowych przeprowadzonych podczas każdego etapu podróży, pojazdami z ładun- kiem, a także pojazdem bez ładunku (zarejestrowane informacje mogą być użyte wyłącznie do kontroli wykorzystania zezwoleń).
Przedsiębiorca może otrzymać zezwolenie zagraniczne bądź zezwolenie ECMT. Zezwole- nie zagraniczne ważne jest na dany rok kalendarzowy i uprawnia do jednokrotnego przejazdu.
Zezwolenia EKMT są to zezwolenia wielokrotne i wielostronne, przyznawane krajom człon- kowskim Europejskiej Konferencji Ministrów Transportu. Na ich podstawie można wykonywać przewozy między krajami członkowskimi EKMT oraz w tranzycie przez ich terytoria.
• Zezwolenie jednorazowe na międzynarodowy przewóz rzeczy
Zezwolenie może być udzielone na okres nieprzekraczający danego roku kalendarzowego. Do- tyczy to również przypadku przejazdu pojazdu samochodowego bez ładunku.
Zagraniczny podmiot wykonujący międzynarodowy przewóz drogowy rzeczy jest obo- wiązany wypełnić blankiet zezwolenia najpóźniej przed wjazdem na terytorium Rzeczypospoli- tej Polskiej pojazdu samochodowego, którym przewóz ten jest wykonywany.
W przypadku niewypełnienia lub nieprawidłowego wypełnienia blankietu zezwolenia, prze- jazd uznaje się za wykonywany bez zezwolenia.
Kierujący pojazdem samochodowym wykonującym międzynarodowy przewóz drogowy rzeczy jest obowiązany posiadać w pojeździe i okazywać na żądanie uprawnionych osób blan- kiet zezwolenia.
W części D zezwolenia zagranicznego – służba kontrolna, wpisuje datę wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej albo wyjazdu z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, umieszcza pieczęć
i podpis osoby kontrolującej oraz odrywa przy wjeździe i wyjeździe z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej odcinek kontrolny ze- zwolenia, oznaczony odpowied- nio: D1, D2, D3, D4.
Zezwolenia w dolnej czę- ści zawierają odcinki kontrol- ne, które powinny być odrywa- ne podczas kontroli drogowej, a następnie przesyłane na ad- res: Biuro Obsługi Transportu Mię- dzynarodowego, 00-838 War- szawa, ul. Prosta 69. Z uwagi na brak przepisów regulujących przesyłanie odcinków kontrol- nych zezwoleń, przedstawiciele Biura Ruchu Drogowego KGP, podczas spotkania z ówczesnym Ministrem Infrastruktury, zapro- ponowali, aby odcinki pobrane podczas kontroli przez policjan- tów były przekazywane do Biura Obsługi Transportu Międzyna- rodowego ze szczebla komend wojewódzkich/Stołecznej Policji w systemie kwartalnym (pismo
RD-Z/II25/2013/AZ/JG z dnia 7 stycznia 2013 r. Biura Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji).
Jeżeli w wyniku przeprowadzonej kontroli stwierdzono wykonywanie międzynaro- dowego przewozu drogowego rzeczy bez wymaganego zezwolenia, organ uprawniony do kontroli:
| zatrzymuje i unieważnia zezwolenie na wykonywanie międzynarodowego przewozu dro- gowego rzeczy;
| kieruje lub usuwa pojazd samochodowy, na koszt podmiotu wykonującego przewóz, na najbliższy parking strzeżony;
| w zakresie postępowania w związku z usuwaniem pojazdu samochodowego stosuje się odpowiednio przepisy Prawa o ruchu drogowym.
Zwrot pojazdu samochodowego z parkingu następuje po przedstawieniu organowi, o którym mowa, prawidłowo wypełnionego wymaganego zezwolenia na wykonywanie mię- dzynarodowego przewozu drogowego rzeczy, z wyjątkiem pobrania kaucji, o której mowa w art. 95 ustawy.
Wzór zezwolenia. Źródło: Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa.
• Zezwolenie EKMT
Zezwolenie jest ważne dla wszystkich pojazdów przedsiębiorcy, któremu zostało przyznane, jed- nakże każdorazowo z zezwolenia może korzystać tylko jeden pojazd. Zezwolenie EKMT jest ważne wyłącznie z prawidłowo wypełnionym karnetem oraz odpowiednim certyfikatem.
Karnet powinien być wystawiony imiennie na przewoźnika, bez możliwości jego użyczania, zamiany z innymi przewoźnikami. Powinien być przechowywany w pojeździe, łącznie z odpowiada- jącym mu zezwoleniem EKMT, oraz okazywany na żądanie kompetentnych władz kontrolnych, które uprawnione są ponadto do dokonywania wpisów w karnecie. Karnet powinien posiadać taki sam numer ewidencyjny, jak odpowiadające mu zezwolenie, jeśli to konieczne, także numer podrzędny kolejnego karnetu, przy czym nowy karnet może być wydany, gdy pierwotny jest wypełniony.
Zezwolenie EKMT może być używane tylko przez jeden pojazd w tym samym czasie. Egzemplarz zezwolenia powinien się znajdować w pojeździe będącym w drodze pomiędzy punktami załadun- ku i wyładunku. Zezwolenia muszą być stosowane zgodnie z ich terytorialnym zakresem ważności.
Zezwolenie EKMT nie zastępuje zezwoleń wymaganych dla przewozów specjalnych, np. ponadgabarytowych, ładunków niebezpiecznych itp.
Zezwolenie EKMT. Zdj. M. Jackowski.
Karnet EKMT. Zdj. M. Jackowski.
• Zezwolenie na międzynarodowy przewóz osób
Główny Inspektor Transportu Drogowego wydaje przewoźnikowi drogowemu zezwolenie za- graniczne na przewóz osób, pod warunkiem posiadania przez niego licencji na wykonywanie międzynarodowego zarobkowego przewozu osób.
Główny Inspektor Transportu Drogowego:
| odmawia wydania zezwolenia zagranicznego w razie braku możliwości zapewnienia wystar- czającej liczby zezwoleń,
| odmawia wydania zezwolenia zagranicznego w przypadkach, gdy zachodzi przesłanka do cofnięcia licencji,
| może odmówić wydania zezwolenia zagranicznego w przypadkach, gdy licencja może być cofnięta.
Wykonywanie międzynarodowego przewozu drogowego osób na terytorium Rzeczypo- spolitej Polskiej przez zagraniczny podmiot wymaga zezwolenia ministra właściwego do spraw transportu, o ile umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej.
Zezwolenie może być udzielone na okres nieprzekraczający danego roku kalendarzowego.
Blankiety zezwoleń zagranicznych przyjmuje z zagranicy Główny Inspektor Transportu Dro- gowego.
Wzór zezwolenia. Źródło: Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa.
• Zwolnienie z obowiązku uzyskania zezwolenia
Przedsiębiorca wykonujący transport drogowy może być zwolniony z obowiązku uzyskania ze- zwolenia w przypadku wykonywania przewozów w ramach pomocy humanitarnej, medycznej lub w przypadku klęski żywiołowej.
Zwolnienie wydawane jest, w drodze decyzji administracyjnej, przez Głównego Inspektora Transportu Drogowego.
Przedsiębiorca wykonujący transport drogowy zwolniony jest z obowiązku uzyskania zezwolenia, jeżeli umowy międzynarodowe, którymi Rzeczpospolita Polska jest związana, tak stanowią.
1.8. Świadectwo kierowcy (art. 32a utd)
Do kierowcy niebędącego obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej, zatrudnione- go przez przedsiębiorcę mającego siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wykonują- cego międzynarodowy transport
drogowy rzeczy, stosuje się prze- pisy Unii Europejskiej dotyczące świadectwa kierowcy.
Świadectwo kierowcy wy- dawane jest w drodze decyzji administracyjnej przez Główne Inspektora Transportu Drogowe- go. Dokument wraz z wypisem wydawany jest przedsiębiorcy na okres do 5 lat.
Do wygaśnięcia świadectwa kierowcy stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące wygaśnięcia licencji.
Wzór świadectwa kierowcy.
Zdj. M. Jackowski.
1.9. Kabotaż
Przewóz kabotażowy – przewóz wykonywany pojazdem samochodowym zarejestrowanym za granicą lub przez przedsiębiorcę zagranicznego między miejscami położonymi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
• Transport drogowy rzeczy
Wykonywanie przewozu kabotażowego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez podmiot:
| mający siedzibę w państwie innym niż państwo członkowskie Unii Europejskiej, Konfedera- cja Szwajcarska lub państwo członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strona umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub
| wykorzystujący do przewozu pojazd zarejestrowany w państwie innym niż państwo członkow- skie Unii Europejskiej, Konfederacja Szwajcarska lub państwo członkowskie Europejskiego Po- rozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strona umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym – wymaga uzyskania zezwolenia na przewóz kabotażowy, które wydaje w drodze decyzji admi- nistracyjnej Główny Inspektor Transportu Drogowego.
Zezwolenie wydaje się na wniosek przewoźnika drogowego, pod warunkiem dołączenia do nie- go co najmniej dwóch pozytywnych opinii organizacji o zasięgu ogólnokrajowym zrzeszających przewoźników drogowych.
Przewóz kabotażowy bez zezwolenia, na podstawie umowy międzynarodowej, może być wykonywany wyłącznie pojazdem samochodowym, z którego dokonano całkowitego albo częściowego rozładunku rzeczy przywiezionych z zagranicy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Pojazd samochodowy może być wykorzystany do trzech przewozów kabotażowych w okresie 7 dni, począwszy od dnia, w którym dokonano rozładunku rzeczy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Kierujący pojazdem samochodowym jest obowiązany mieć przy sobie i okazywać na żą- danie uprawnionych osób dokumenty potwierdzające spełnienie warunków, a w szczególno- ści dokumenty przewozowe oraz faktury za wykonane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej usługi przewozowe.
• Transport drogowy osób (art. 19 ust. 1 utd)
Wykonywanie przewozu kabotażowego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez podmiot:
| mający siedzibę w państwie innym niż państwo członkowskie Unii Europejskiej, Konfedera- cja Szwajcarska lub państwo członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strona umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub
| wykorzystujący do przewozu pojazd zarejestrowany w państwie innym niż państwo członkow- skie Unii Europejskiej, Konfederacja Szwajcarska lub państwo członkowskie Europejskiego Po- rozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strona umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym
– wymaga uzyskania zezwolenia na przewóz kabotażowy, które wydaje, w drodze decyzji ad- ministracyjnej, Główny Inspektor Transportu Drogowego. Przepisy art. 22 ust. 1 stosuje się odpowiednio.
Zezwolenie wydaje się na wniosek przewoźnika drogowego, pod warunkiem dołączenia do niego co najmniej dwóch pozytywnych opinii organizacji o zasięgu ogólnokrajowym zrze- szających przewoźników drogowych.
1.10. Przewozy na potrzeby własne
Niezarobkowy przewóz drogowy – przewóz na potrzeby własne – każdy przejazd pojazdu po drogach publicznych z pasażerami lub bez, załadowanego lub bez ładunku, przeznaczonego do nieodpłatnego krajowego i międzynarodowego przewozu drogowego osób lub rzeczy, wyko- nywany przez przedsiębiorcę pomocniczo w stosunku do jego podstawowej działalności gospo- darczej, spełniający łącznie następujące warunki:
| pojazdy samochodowe używane do przewozu są prowadzone przez przedsiębiorcę lub jego pracowników,
| przedsiębiorca legitymuje się tytułem prawnym do dysponowania pojazdami samochodowymi,
| w przypadku przejazdu pojazdu załadowanego – rzeczy przewożone są własnością przedsię- biorcy lub zostały przez niego sprzedane, kupione, wynajęte, wydzierżawione, wyproduko- wane, wydobyte, przetworzone lub naprawione albo celem przejazdu jest przewóz osób lub rzeczy z przedsiębiorstwa lub do przedsiębiorstwa na jego własne potrzeby, a także przewóz pracowników i ich rodzin,
| nie jest przewozem w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w zakresie usług tu- rystycznych.
Zgodnie z art. 33 ust. 1 utd przewozy drogowe na potrzeby własne mogą być wykony- wane po uzyskaniu zaświadczenia potwierdzającego zgłoszenie przez przedsiębiorcę prowa- dzenia przewozów drogowych jako działalności pomocniczej w stosunku do jego podstawowej działalności gospodarczej.
Obowiązek uzyskania zaświadczenia nie dotyczy przewozów drogowych wykonywanych:
| w ramach powszechnych usług pocztowych,
| przez podmioty niebędące przedsiębiorcami, z tym że w przypadku działalności wytwór- czej w rolnictwie dotyczącej upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego obowiązek uzyskania zaświadczenia nie dotyczy rolnika w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25, z późn. zm.),
| przez przedsiębiorców posiadających uprawnienia do wykonywania transportu drogowego.
Zaświadczenie na krajowy niezarobkowy przewóz drogowy oraz wypis lub wypisy z za- świadczenia wydaje właściwy dla siedziby przedsiębiorcy starosta na czas nieokreślony.
Zaświadczenie na międzynarodowy niezarobkowy przewóz drogowy oraz wypis lub wypisy z zaświadczenia wydaje Główny Inspektor Transportu Drogowego na okres do 5 lat.
Wzór zaświadczenia na przewozy drogowe na potrzeby własne. Zdj. M. Jackowski.
W przypadku wykonywania międzynarodowego niezarobkowego przewozu drogowego niezgodnie z wydanym zaświadczeniem Główny Inspektor Transportu Drogowego odmawia wydania nowego zaświadczenia przez okres 3 lat od dnia upływu ważności posiadanego za- świadczenia.
Wykonywanie międzynarodowego przewozu drogowego na potrzeby własne może wy- magać uzyskania odpowiedniego zezwolenia, jeżeli umowy międzynarodowe, którymi Rzecz- pospolita Polska jest związana, tak stanowią.
Przy wykonywaniu międzynarodowego przewozu drogowego osób na potrzeby własne jest wymagany formularz jazdy.
Na podstawie umów cywilnoprawnych mogą być używane, do celów służbowych, samo- chody osobowe, motocykle i motorowery niebędące własnością pracodawcy.
1.11. Kwalifikacje kierowców
Przedsiębiorca lub inny podmiot wykonujący przewóz drogowy może zatrudnić kierowcę, jeżeli osoba ta ukończyła:
| 18 lat – w przypadku kierowcy prowadzącego pojazd samochodowy, dla którego wymagane jest posiadanie prawa jazdy kategorii:
– C lub C + E, o ile uzyskał on odpowiednią kwalifikację wstępną,
– C1 lub C1 + E, o ile uzyskał on odpowiednią kwalifikację wstępną przyśpieszoną;
| 21 lat – w przypadku kierowcy prowadzącego pojazd samochodowy, dla którego wymagane jest posiadanie prawa jazdy kategorii:
– C lub C + E, o ile uzyskał on odpowiednią kwalifikację wstępną przyśpieszoną, – D lub D + E, o ile uzyskał on odpowiednią kwalifikację wstępną,
– D1 lub D1 + E, o ile przewóz wykonywany jest na liniach regularnych, których trasa nie prze- kracza 50 km i o ile kierowca uzyskał odpowiednią kwalifikację wstępną przyśpieszoną;
| 23 lata – w przypadku kierowcy prowadzącego pojazd samochodowy, dla którego wymaga- ne jest posiadanie prawa jazdy kategorii D lub D + E, o ile uzyskał on odpowiednią kwalifika- cję wstępną przyśpieszoną;
| posiada odpowiednie uprawnienie do kierowania pojazdem samochodowym, określone w ustawie z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami, z zastrzeżeniem ust. 1a;
| nie ma przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy;
| nie ma przeciwwskazań psychologicznych do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy;
| uzyskała kwalifikację wstępną lub kwalifikację wstępną przyśpieszoną;
| ukończyła szkolenie okresowe.
UWAGA!
Kierowca posiadający prawo jazdy kategorii D albo D+E do ukończenia 23. roku życia może być zatrudniony wyłącznie przy wykonywaniu regularnych przewozów osób na liniach ko- munikacyjnych na trasie nieprzekraczającej 50 km.
Wymagań dotyczących szkoleń i wieku nie stosuje się do kierowcy pojazdu:
| do którego kierowania wymagane jest prawo jazdy kategorii A1, A, B1, B lub B+E;
| którego konstrukcja ogranicza prędkość do 45 km/h;
| wykorzystywanego przez siły zbrojne;
| obrony cywilnej, jednostek ochrony przeciwpożarowej lub jednostek odpowiedzialnych za utrzymanie bezpieczeństwa lub porządku publicznego;
| poddawanego testom drogowym do celów rozwoju technicznego przez producentów, jed- nostki badawczo-rozwojowe lub szkoły wyższe;
| odbywającego przejazd bez osób lub ładunku:
– w celu dokonania jego naprawy lub konserwacji, – z miejsca zakupu lub odbioru;
| używanego w sytuacjach zagrożenia lub przeznaczonego do akcji ratunkowych;
| wykorzystywanego do:
– nauki jazdy osób ubiegających się o prawo jazdy, – szkolenia osób posiadających prawo jazdy,
– przeprowadzania państwowego egzaminu osób ubiegających się o prawo jazdy;
| wykorzystywanego do użytku osobistego w przewozie drogowym osób lub rzeczy;
| wykorzystywanego do przewozu materiałów lub urządzeń niezbędnych kierowcy do jego pracy, pod warunkiem że prowadzenie pojazdu nie jest jego podstawowym zajęciem.
Badania lekarskie oraz psychologiczne są przeprowadzane:
| do czasu ukończenia przez kierowcę 60 lat – co 5 lat,
| po ukończeniu przez kierowcę 60. roku życia – co 30 miesięcy.
Pierwsze badanie lekarskie lub psychologiczne jest wykonywane przed dniem wydania świadectwa kwalifikacji zawodowej potwierdzającego ukończenie kwalifikacji, a każde następ- ne dla kierowcy w wieku do 60 lat – w terminie właściwym do ukończenia szkolenia okresowe- go, jednak nie później niż do dnia wydania świadectwa kwalifikacji zawodowej potwierdzające- go ukończenie szkolenia okresowego.
• Sposób potwierdzenia posiadania kwalifikacji zawodowych
Zgodnie z art. 15 ustawy o kierują- cych pojazdami, kierowca wykonu- jący przewóz drogowy obowiązany jest uzyskać wpis do polskiego kra- jowego prawa jazdy, potwierdzają- cy spełnienie wymagań. Wpis jest dokonywany, w formie wymiany prawa jazdy, na okres 5 lat, liczony od dnia wydania świadectwa kwa- lifikacji zawodowej, potwierdzają- cego odbycie szkolenia kwalifikacji lub okresowego, przy czym termin ten nie może być dłuższy niż okres ważności orzeczenia le- karskiego i orzeczenia psychologicznego.
Zdj. M. Jackowski
W przypadku osoby, która posiada ważne orzeczenie lekarskie i psychologiczne wydane na podstawie ustawy o transporcie drogowym, dotyczące kwalifikacji zawodowych kierowcy, uznaje się spełnienie wymogu w zakresie przedłużenia ważności prawa jazdy określonej kategorii.
Dla kierowcy niebędącego obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej, po- siadającego prawo jazdy wydane przez państwo trzecie, wykonującego lub zamierzającego wykonywać przewóz drogowy rzeczy na rzecz przedsiębiorcy mającego siedzibę na teryto- rium Rzeczypospolitej Polskiej potwierdzeniem spełnienia kwalifikacji zawodowych jest świa- dectwo kierowcy.
Kierowcy niebędącemu obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej, posiadają- cemu prawo jazdy wydane przez państwo trzecie, wykonującemu lub zamierzającemu wykony- wać przewóz drogowy osób na rzecz przedsiębiorcy mającego siedzibę na terytorium Rzeczy- pospolitej Polskiej, wymienia posiadane przez niego prawo jazdy zagraniczne na polskie krajowe prawo jazdy, dokonując jednocześnie wpisu potwierdzającego te wymagania. Dodatkowym wa- runkiem wymiany prawa jazdy jest złożenie przez przedsiębiorcę oświadczenia o zatrudnieniu lub nawiązaniu współpracy z tym kierowcą, który będzie wykonywał lub wykonuje na jego rzecz przewozy drogowe – sposób potwierdzenia posiadanych kwalifikacji, zgodny z fotografią na s. 32.
1.12. Wymagane dokumenty przy kontroli drogowej
W myśl art. 87 podczas wykonywania przewozu drogowego kierowca pojazdu samochodo- wego jest obowiązany mieć przy sobie i okazywać, na żądanie uprawnionego organu kon- troli, kartę kierowcy, zapisy urządzenia rejestrującego samoczynnie prędkość jazdy, czas jazdy i czas postoju, obowiązkowe przerwy i czas odpoczynku oraz zaświadczenie, o którym mowa w art. 31 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców, a ponadto:
| wykonując transport drogowy – wypis z zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego albo wypis z licencji,
| wykonując przewóz drogowy osób:
– przy wykonywaniu przewozów regularnych i regularnych specjalnych – odpowiednie ze- zwolenie lub wypis z zezwolenia wraz z obowiązującym rozkładem jazdy (brzmienie od 1 stycznia 2018 r. – przy wykonywaniu przewozu regularnego specjalnego i międzynaro- dowego przewozu regularnego – odpowiednie zezwolenie lub wypis z zezwolenia wraz z aktualnym rozkładem jazdy i formularz jazdy, jeżeli są one wymagane),
– przy wykonywaniu międzynarodowych przewozów wahadłowych lub okazjonalnych – odpowiednie zezwolenie lub formularz jazdy,
– przy wykonywaniu międzynarodowych przewozów na potrzeby własne – formularz jazdy, – oryginał albo poświadczoną za zgodność z oryginałem przez przedsiębiorcę kserokopię
decyzji, o której mowa w art. 20a ust. 2, jeżeli została wydana,
– przy wykonywaniu międzynarodowego przewozu drogowego, polegającego na oka- zjonalnym przewozie osób autobusami zarejestrowanymi na terytorium państwa człon- kowskiego Unii Europejskiej innym niż terytorium kraju, przez podatnika posiadającego siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospo-
darczej, z którego świadczy te usługi, a w przypadku braku takiej siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej posiadającego stałe miejsce zamieszkania albo zwykłe miejsce pobytu na terytorium państwa człon- kowskiego Unii Europejskiej innym niż terytorium kraju – potwierdzenie lub kopię po- twierdzenia zarejestrowania jako podatnika VAT czynnego albo wydruk potwierdzenia identyfikacji jako podatnika VAT – przewozy okazjonalne,
– dokumenty wymagane w publicznym transporcie zbiorowym,
– przy wykonywaniu przewozów okazjonalnych, o których mowa w art. 18 w ust. 4b w pkt 2, kopię umowy na realizowany przewóz;
| wykonując przewóz drogowy rzeczy – dokumenty związane z przewożonym ładunkiem, a także:
– odpowiednie zezwolenie wymagane w międzynarodowym transporcie drogowym, – świadectwo wymagane zgodnie z Umową o międzynarodowych przewozach szybko psu-
jących się artykułów żywnościowych i o specjalnych środkach transportu przeznaczonych do tych przewozów (ATP), sporządzonej w Genewie dnia 1 września 1970 r. (Dz. U. z 1984 r.
Nr 49, poz. 254),
– zezwolenie na przejazd pojazdu, z ładunkiem lub bez ładunku, o masie, naciskach osi lub wymiarach przekraczających wielkości określone w odrębnych przepisach,
– dokumenty wymagane przy przewozie zwierząt, – dokumenty wymagane przy przewozie odpadów,
– certyfikat potwierdzający spełnienie przez pojazd odpowiednich wymogów bezpieczeń- stwa lub warunków dopuszczenia do ruchu, jeżeli jest wymagany,
– dokumenty związane z transgranicznym przemieszczaniem organizmów genetycznie zmodyfikowanych;
| w międzynarodowym transporcie drogowym – świadectwo kierowcy, jeżeli jest wymagane;
| urządzenie, o którym mowa w art. 13i ust. 3 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach pu- blicznych, jeżeli jest wymagane.
Podczas przewozu drogowego wykonywanego na potrzeby własne kontrolowany jest obowiązany mieć przy sobie i okazywać na żądanie uprawnionego organu kontroli, oprócz odpowiednich dokumentów wymaganych przy takim przewozie, określonych wyżej, wypis za- świadczenia. Przedsiębiorca lub podmiot wykonujący przewozy na potrzeby własne, odpowie- dzialni są za wyposażenie kierowcy wykonującego transport drogowy lub przewóz na potrzeby własne w wymagane dokumenty. Podczas przejazdu wykonywanego w ramach transportu dro- gowego kierowca taksówki jest obowiązany mieć przy sobie i okazać na żądanie licencję.
• Zasady kontroli
Zgodnie z art. 89 ust. 1 utd do kontroli dokumentów, o których mowa wyżej, oraz warunków w nich określonych, uprawnieni są m.in. funkcjonariusze Policji. Kontrole drogowe wykonuje się w odpowiednim miejscu i czasie tak, aby utrudnić kierowcom prowadzącym pojazdy omija- nie punktów kontroli, oraz bez dyskryminacji ze względu na:
| kraj rejestracji pojazdu;
| kraj zamieszkania kierowcy;
| kraj siedziby przedsiębiorstwa;
| początkowy i docelowy punkt podróży;
| rodzaj tachografu: analogowy lub cyfrowy.
Uprawnione osoby do kontroli zapisów urządzenia rejestrującego samoczynnie prędkość jazdy, czas jazdy i czas postoju, obowiązkowe przerwy i czas odpoczynku zaopatrzeni są w:
| wykaz podstawowych elementów podlegających kontroli na drodze i na terenie podmiotu wykonującego przewozy drogowe,
| standardowe wyposażenie.
• Zasady postępowania
Podmiot zagraniczny (art. 94 ust. 3 i 4 utd)
W przypadku, gdy podczas kontroli stwierdzone zostanie naruszenie obowiązków lub warunków przewozu drogowego przez zagraniczny podmiot mający siedzibę w państwie, z którym Rzeczpospolita Polska nie jest związana umową lub porozumieniem o współpra- cy we wzajemnym dochodzeniu należności bądź możliwość egzekucji należności nie wynika wprost z przepisów międzynarodowych oraz przepisów tego państwa, osoba przeprowadza- jąca kontrolę pobiera kaucję w wysokości odpowiadającej przewidywanej karze pieniężnej.
Kaucję pobiera się w formie:
| gotówkowej, za pokwitowaniem na druku ścisłego zarachowania, lub
| przelewu na wyodrębniony rachunek bankowy organu prowadzącego postępowanie ad- ministracyjne w sprawie o nałożenie kary, przy czym koszty przelewu ponosi zobowiązany podmiot.
Każdy podmiot wykonujący przewóz drogowy (art. 95 ust. 1 utd)
W przypadku stwierdzenia naruszenia obowiązków lub warunków przewozu drogowe- go przez podmiot wykonujący przewóz drogowy lub inne czynności związane z tym przewo- zem osoba przeprowadzająca kontrolę na drodze zatrzymuje, za pokwitowaniem, dokumenty podlegające kontroli i kieruje lub usuwa pojazd, na koszt podmiotu wykonującego przewóz drogowy, na najbliższy parking strzeżony, jeżeli:
| nie pobrano kaucji – w przypadku podmiotu, o którym mowa w art. 94 ust. 3;
| nie usunięto stwierdzonych nieprawidłowości, lub
| zakaz lub ograniczenie ruchu uniemożliwia dalszą jazdę.
W zakresie postępowania w związku z usuwaniem pojazdu stosuje się odpowiednio przepisy art. 130a ustawy – Prawo o ruchu drogowym.
Międzynarodowe regulacje prawne w dziedzinie transportu towarów niebezpiecznych.
Źródło: K. Grzegorczyk, Transport drogowy towarów niebezpiecznych – prezentacja multimedialna, stowarzyszenie DGSA, 2011 r.
2.1. Przewóz towarów niebezpiecznych – regulacje prawne
Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów nie- bezpiecznych (ADR) została sporządzona w Genewie dnia 30 września 1957 r. Zmiany do prze- pisów umowy ADR następują w cyklu dwuletnim, a kolejne wersje wchodzą w życie w dniu 1 stycznia roku nieparzystego (2015, 2017 itd.). Przez pierwsze 6 miesięcy obowiązywania no- wej wersji umowy (do dnia 30 czerwca) dopuszcza się stosowanie wersji poprzedniej.
Kontrola przewozu drogowego towarów niebezpiecznych
2. nadkom. Sławomir Hołoweńko
Przewozy wykonywane zgodnie z ADR dozwolone są na obszarze całej Europy. Stronami umowy jest obecnie 48 państw. Polska ratyfikowała umowę ADR w 1975 r., a włączenie jej do krajo- wego sytemu prawnego zrealizowano na podstawie ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1834, z późn. zm.).
Umowa ADR składa się z umowy głównej oraz z załączników A i B, będących jej integralną częścią. Załączniki A i B podzielone są na 9 części, przy czym załącznik A zawiera części od 1 do 7, a załącznik B – części 8 i 9. Każdy z załączników podzielony jest na poszczególne działy tematyczne.
Struktura przepisów w umowie ADR. Źródło: K. Grzegorczyk, Transport drogowy towarów niebezpiecznych.
Kalendarz zmian przepisów ADR. Źródło: K. Grzegorczyk, Transport drogowy towarów niebezpiecznych.
2007 r., 2009 r., ...
2.2. Towary niebezpieczne
Towary niebezpieczne to takie materiały i przedmioty, których przewóz na podstawie odpowied- nich przepisów jest zabroniony, dozwolony jedynie na określonych w tych przepisach warunkach lub zwolniony z wymagań ADR.
Towary dzielą się na:
| niedopuszczone do przewozu,
| dopuszczone do przewozu zgodnie z ADR,
| zwolnione z ADR.
Klasyfikacja towarów niebezpiecznych polega na zaliczeniu ich do właściwej klasy nie- bezpieczeństwa, punktu w obrębie klasy oraz litery w obrębie punktu. Klasę niebezpieczeń- stwa określa się na podstawie dominującego zagrożenia, stworzonego przez materiał. Jeżeli jednak charakteryzuje się on dwoma lub trzema rodzajami zagrożeń, to decyduje zagrożenie dominujące.
Towarom niebezpiecznym wszystkich klas, z wyjątkiem klasy 7, przypisano kody litero- wo-cyfrowe.
Litery występujące w kodach (dla klas innych niż klasa 1) są pierwszymi literami angielskich nazw zagrożeń.
Cyfry, o ile występują, wskazują na dalszy podział towarów wskazanych literami, np. kody:
| CF1 – oznacza materiał żrący, palny, ciekły,
| CF2 – oznacza materiał żrący, palny, stały.
W przypadku klasy 1, kod zgodności składa się z numeru podklasy i litery grupy zgodności.
Podział przepisów w załącznikach do umowy ADR. Źródło: K. Grzegorczyk, Transport drogowy towarów niebezpiecznych.
KlasyfiKaCja tOWaróW niebeZPieCZnyCh
Klasa nazwa
1 Materiały i przedmioty wybuchowe
2 Gazy
3 Materiały zapalne ciekłe
4.1 Materiały zapalne stałe, materiały samoreaktywne i materiały wybuchowe stałe odczulone
4.2 Materiały samozapalne
4.3 Materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy palne 5.1 Materiały utleniające
5.2 Nadtlenki organiczne 6.1 Materiały trujące 6.2 Materiały zakaźne
7 Materiały promieniotwórcze 8 Materiały żrące
9 Różne materiały i przedmioty niebezpieczne
KlasyfiKaCja tOWaróW niebeZPieCZnyCh litery Określenie angielskie Określenie polskie
a asphyxiant Duszące
O Oxidizing Utleniające
f flammable Palne
t toxic Trujące
C Corrosive Żrące
D Desensitized (explosives) Odczulone (materiały wybuchowe)
sr self-reactive Samoreaktywne
s spontaneous-combustion Samozapalne
W Water-reactive Reagujące z wodą
P Organic Perixides Nadtlenki organiczne
i infectious Zakaźne
M Miscellaneous Różne
Znaczenie liter w kodach klasyfikacyjnych.
Źródło: opracowanie własne.
Źródło: opracowanie własne.
