S T A T Y S T Y K A
Z A K Ł A D Ó W GÓRNICZYCH I HUTNICZYCH NA POLSKIM GÓRNYM ŚLĄSKU
ZA ROK
•
1 9 2 9
O P R A C O W A N A P R Z E Z
DR. E. FU KN E RA I R. DANIELSKIEGO
/ * ■ * >•
r
f - - I
I .... ... ... i
W Y D A N A P R Z E Z
G Ó R N O ŚLĄ SK I ZW IĄZE K PR Z E M Y SŁ O W C Ó W GÓRNICZO-HUTNICZYCH, Z. Z. W K A T O W IC A C H
K A T O W I C E 1 9 3 0
NAKŁADEM GÓRNOŚLĄSKIEGO ZWIĄZKU PRZEMYSŁOWCÓW GÓRNICZO-HUTNICZYCH, Z. Z.
PRZEDRUK DOZWOLONY JEDYNIE Z PODANIEM ŹRÓDŁA
\ 2 S )
a o ° ° 0 i
A ' -
t e t e i/ i
SK ŁAD M O NO TYPO W Y, K U S Z E I D R U K W Y K O N A N O
W SP. AKC. ZAKŁ. GRAF.
„DRUKARNIA POLSKA“
W ARSZAW A, S Z P IT A L N A 12
T R E Ś Ć
Przedm ow a
A. OGÓLNE ZESTAWIENIA DOTYCZĄCE PRZEM YSŁU GÓRNICZO-HUTNICZEGO NA POLSKIM GÓRNYM ŚLĄSKU
Str.
Wykaz ogólny I. Przemysł górniczo-hutniczy Polskiego Górnego Śląska według przedsiębiorstw i gałęzi p rzem ysłu... 2 Wykaz ogólny II. Główne daty statystyczne polsko-górnośląskiego przemysłu górniczo-hutniczego za
rok 1 9 2 9 ... 12 Wykaz ogólny III. Produkcja górniczo-hutnicza Polskiego Górnego Śląska i jej wartość pieniężna w latach
1924 — 1929 ... 18 Wykaz ogólny IV. Ilość robotników i całkowite zarobki na Polskim Górnym Śląsku w roku 1929, porównane
z latami 1924 — 1928 ... 22
B. ZESTAWIENIA SZCZEGÓŁOWE DOTYCZĄCE POSZCZEGÓLNYCH ZAKŁADÓW PRZEMYSŁU GÓRNICZO-HUTNICZEGO NA POLSKIM GÓRNYM ŚL ĄSK U
I. Kopalnie węgla kamiennego
Tabela I. Alfabetyczny spis kopalń węgla kamiennego znajdujących się w r u c h u ... 24
„ II. Spis górnośląskich koncernów sprzedaży węgla i należących do nich przedsiębiorstw oraz kopalń t y c h ż e ... ... 28
„ III. Dane dotyczące napędowych sił, zarobków robotniczych, zużycia materjałów, wydobycia i zbytu górnośląskich kopalń węgla kamiennego w latach 1924 — 1929 ... 30 ,, IV. Eksport węgla kamiennego Polskiego Górnego Śląska w roku 1929, podzielony według prze
wozu drogą lądową i morską... 35
„ V. Wysyłka węgla kamiennego Polskiego Górnego Śląska przez porty krajowe i zagraniczne w la
tach 1927 — 1929 ... 37
„ VI. Zbyt węgla Polskiego Górnego Śląska wewnątrz kraju w latach 1927 — 1929, wg. grup od
biorców ... 38
„ VII. Główne dane o polsko-górnośląskim górnictwie węglowem w latach 1913 — 1929 ... 40 ,, VIII. Podstawianie wagonów na węgiel, koks i brykiety w zagłębiu polsko-górnośląskiem w roku 1929 43
„ IX. Udział poszczególnych przedsiębiorstw w górnośląskiem wydobyciu węgla w latach 1913 oraz 1924 — 1929 ... 44
„ X. Ilość robotników całkowicie zatrudnionych i robotników przeciętnie zatrudnionych w polsko- górnośląskiem górnictwie węglowem w latach 1924 — 1929, według poszczególnych grup ro b otn ikó w ... 48
„ XI. Dniówki odrobione i opuszczone w górnictwie węgla kamiennego na Polskim Górnym Śląsku w roku 1929 ... 50
„ XII. Dniówki odrobione i opuszczone w górnictwie węglowem na Polskim Górnym Śląsku w roku 1929, według grup robotników... 54
- IV —
Str.
Tabela XIII. Sumaryczne zarobki robotników w kopalniach węgla kamiennego na Polskim Górnym Śląsku oraz
średni zarobek przeciętnie zatrudnionego robotnika w latach 1925 — 1929. . . 56
„ XIV. Zaróbki robotnicze na dniówkę w górnictwie węglowem na Polskim Górnym Śląsku w roku 1929 ... 58
II. Koksownie, destylarnie sm oły i fab ryk i benzolu Tabela XV. Spis koksowni oraz dane o produkcji tychże za rok 1929 ... 60
„ XVI. Dane o produkcji koksowni w latach 1924 — 1929 ... 62
„ XVII. . Główne dane o koksowniach górnośląskich za lata 1913 — 1929 ... 63
„ XVIII. Zbyt koksu Polskiego Górnego Śląska w latach 1924 — 1929 ... 64
„ XIX. Zbyt koksu Polskiego Górnego Śląska wewnątrz kraju w latach 1927, 1928 i 1929, według grup odbiorców ... 66
„ XX. Spis destylarni smoły i fabryk benzolu oraz dane o produkcji tychże za rok 1929 ... 68
„ XXI. Dane o produkcji destylarni smoły i fabryk benzolu w latach 1924 — 1929 ... 69
III. Brykietow nie Tabela XXII. Spis brykietowni oraz dane o produkcji tychże za rok 1929 ... 70
,, XXIII. Dane o produkcji brykietowni w latach 1924 — 1929 ... 71
„ XXIV. Główne dane o brykietowniach górnośląskich za lata 1913 — 1929 ... 72
„ XXV. Zbyt brykietów Polskiego Górnego Śląska w latach 1924 — 1929 ... 73
„ XXVI. Zbyt brykietów Polskiego Górnego Śląska wewnątrz kraju w latach 1927, 1928 i 1929, według grup odbiorców... 76
IV. Huty żelaza w raz z kopalniam i ru d y żelaznej i łom am i dolom itu Tabela I. Spis kopalń rudy żelaznej oraz dane o produkcji tychże za rok 1929 ... 78
„ II. Wydobycie rudy żelaznej w latach 1924 — 1929 ... 79
„ III. Spis łomów dolomitu i wapienia oraz dane o produkcji tychże za rok 1929 ... 80
,, IV. Łomy dolomitu w latach 1924 — 1929 ... 81
„ V. Spis wapienników oraz dane o produkcji tychże za rok 1929 ... 82
„ VI. Wyniki produkcji wapienników w latach 1924 — 1929 ... 82
„ VII. Spis zakładów wielkopiecowych oraz dane o produkcji tychże za rok 1929 ... 83
„ VIII. Zakłady wielkopiecowe w latach 1924 — 19 2 9 ... 85
„ IX. Spis odlewni żelaza, stali i metalu oraz dane o produkcji tychże za rok 1929 ... 87
„ X. Odlewnie- żelaza, stali i metalu w latach 1924 — 1929 ... 89
„ XI. Spis stalowni i walcowni oraz dane o produkcji tychże za rok 1929 ... 90
„ XII. Stalownie i walcownie w latach 1924 — 1929 ... 92
,, XIII. Spis oddziałów fabrykacji wyrobów gotowych oraz dane o produkcji tychże za rok 1929 . . 94
„ XIV. Zakłady wykończające w latach 1924 — 1929 ... 98
„ XV. Spis działów ubocznych hut żelaza oraz dane o produkcji tychże za rok 1929 ... 99
„ XVI. Działy uboczne hut żelaza w latach 1924 — 1929 ... 99
,, XVII. Zbyt polsko-górnośląskich hut żelaza w roku 1929 ... 100
„ XVIII. Eksport żelaza polsko-górnośląskich hut żelaznych w roku 1929 według poszczególnych krajów 102 V. Huty cynku i ołowiu łącznie z górnictw em rud cynkowych i ołowianych Tabela I. Spis kopalń rudy cynkowej i ołowianej oraz dane o wydobyciu tychże za rok 19 2 9 ... 103
,, II. Górnictwo rud cynkowych i ołowianych w latach 1924 — 1929 ... 105
,, III. Dniówki odrobione i opuszczone w górnictwie rud cynkowych i ołowianych na Polskim Gór nym Śląsku w roku 1929 ... 106
„ IV. Sumaryczne zarobki robotników w kopalniach rud cynkowych i ołowianych na Polskim Gór
nym Śląsku oraz średni zarobek przeciętnie zatrudnionego robotnika w latach 1925 —
V
Tabela
VI.
VII.
VIII.
IX.
X.
XI.
XII.
XIII.
XIV.
XV.
XVI.
XVII.
XVIII.
Str.
Rozwój płac robotniczych na dniówkę w górnictwie rud cynkowych i ołowianych na Polskim
Górnym Śląsku w roku 1929 ... 112
Spis prażelń blendy cynkowej oraz dane o produkcji tychże za rok 19 2 9 ... .114
Prażelnie blendy cynkowej w latach 1924 — 1929 ... 116
Spis hut cynku oraz dane o produkcji tychże za rok 19 2 9 ... 118
Huty cynku w latach 1924 — 1929 ... 120
Spis hut tlenku cynkowego oraz dane o produkcji tychże za rok 1929 ... 122
. . . . 12 2 1925 — 1929 ... produkcji tychże za rok 1929 ... 123
... 124
Huty tlenku cynkowego w latach Spis walcowni cynku oraz dane o Walcownie cynku w latach 1924 — 1929 Spis hut ołowiu i srebra oraz dane o produkcji tychże za rok 1929 ... 125
Huty ołowiu i srebra w latach 1924 — 1929 ... 126
Zbyt polsko-górnośląskich hut cynkowych i ołowianych w roku 1929 ... 128
Zbyt najważniejszych produktów polsko-górnośląskich hut cynkowych i ołowianych w la tach 1927 — 1929 ... 130
Eksport polsko-górnośląskich hut cynkowych i ołowianych w latach 1927 — 1929 według posz czególnych k rajó w ... 132
VI. Inne gałęzie przem ysłu Tabela II. Spis fabryk materjałów wybuchowych, elektrowni, fabryk elektrochemicznych i fabryk super- fosfatów, oraz dane o produkcji tychże za rok 19 2 9 ... 136
Fabryki materjałów wybuchowych, elektrownie, fabryki elektrochemiczne i fabryki superfo- sfatów w latach 1925 — 1929 ... 138
C. PRZEM YSŁ GÓRNICZO-HUTNICZY CAŁEJ POLSKI I. Kopalnie węgla kamiennego Tabela I. Załoga w latach 1913 i 1924 — 1929 ... 140
„ II. Wydobycie węgla kamiennego w latach 1913 — 1929 ... ... 141
„ III. Wydobycie na głowę i odrobioną dniówkę w latach 1913 i 1924 — 1929 ... ... 142
„ IV. Wydobycie roczne na robotnika na Polskim Górnym Śląsku w latach 1913 i 1924 — 1929 w po równaniu z najważniejszemi zagłębiami w kraju i zagranicą... ... 144
,, V. Całkowity zbyt węgla kamiennego w latach 1924 — 1929 ... 145
„ VI. Zbyt węgla kamiennego w Polsce w latach 1927 — 1929 wewnątrz kraju, zestawiony według zagłębi i grup o d b io rc ó w ... ... ... 146
„ VII. Eksport węgla kamiennego z Polski w latach 1926 — 1929 ... ... 148
„ VIII. Eksport węgla kamiennego z Polski wzgl. poszczególnych zagłębi w latach 1926 — 1929, przedstawiony w liczbach procentowych ... 150
„ IX. Przywóz do Polski węgla kamiennego, węgla brunatnego, koksu i brykietów w latach 1924 — 1929 155 II. Huty żelaza, łącznie z kopalnictwem ru d żelaznych Tabela I. Załoga, wydobycie i produkcja w latach 1913 i 1921 — 1929 ... 156
„ II. Produkcja polsko-górnośląskich hut żelaza w latach 1928 i 1929 w porównaniu z ogólną pro dukcją żelaza w P o ls c e ... ... 158
„ III. Zbyt żelaza polsko-górnośląskich hut żelaznych w latach 1928 i 1929 w porównaniu z zbytem ogólnym żelaza w P o ls c e ... ... 160
III. Huty cynku i ołowiu łącznie z kopalniam i ru d cynkowych i ołowianych Tabela 33 33 I. Załoga i wydobycie kopalń rud cynkowych i ołowianych w latach 1913 i 1920 — 1929 . . . 162
II. Załoga i produkcja hut cynku i ołowiu w latach 1913 i 1921 — 1929 ... ... 162
III. Polsko-Górnośląski eksport cynku i ołowiu w latach 1925 — 1929 w porównaniu z eksportem ogólnym cynku i ołowiu całej P o ls k i... 164
Tabela
Tablica
33 33
;-.t **'■' ■ At*.* 1
D. MIĘDZYNARODOWE DATY DOTYCZĄCE WĘGLA, ŻELAZA, CYNKU I OŁOWIU - VI -
I. Światowe wydobycie węgla kamiennego i brunatnego w latach 1913 i 1926 — 1929 166 II. Rozwój światowej produkcji węgla w latach 1926 — 1929 w % % roku 1 9 1 3 ... ...168 III. Zużycie węgla na głowę ludności w najważniejszych krajach w latach 1913 i 1923 — 1929 169 IV. Światowa produkcja żelaza surowego w latach 1913 i 1925 — 1929 ...1 7 0 .
V. Światowa produkcja stali surowej w latach 1913 i 1925 — 1929 ...171 VI. Światowa produkcja cynku w latach 1913 i 1923 — 19 2 9 ...172 VII. Światowa produkcja ołowiu w latach 1913 i 1923 — 1929 ... ...173
DODATEK: W YKRESY
I. Rozwój polsko-górnośląskiego górnictwa węglowego w latach 1913 — 1929 ... ... 174 II. Rozwój polsko-górnośląskiego przemysłu hut żelaza w latach 1913 — 1929 ... ... 176 III. Rozwój polsko-górnośląskiego przemysłu cynkowego (wraz z wydobyciem rud cynkowych
i ołowianych) w latach 1913 — 1929 ... ...178
W S T Ę P
Rozwój gospodarczy g ó r n o ś l ą s k i e g o p r z e m y s ł u g ó r n i c z o - h u t n i c z e g o kształ
tował się w roku 1929 nierównomiernie.
P r z e m y s ł w ę g l o w y (wraz z koksem i brykietami) dał w latach 1927 do 1929 następujące wyniki produkcji:
1927 1928 1929
1. Wydobycie węgla kamiennego . . 27 709 771 1 = 100% 30 16 7 240 t = 108,87% 3 4 12 7 550 t = 123,16%
2. Produkcja k o k su ... 1 400 228 t = 100% 1 667 985 t = 119,12% 1 858 016 t = 132,69%
3. Fabrykacja brykietów ... 244 918 t = 100% 264 352 t = 107,93% 352 096 t = 143,76%
W roku 1929 poraź pierwszy od czasu przyłączenia Górnego Śląska do Polski wydobycie węgla ka
miennego przekroczyło o 6,66% wydobycie ostatniego roku przed wojną (1913).
Całkowity z b y t k r a j o w y wynosił
w r. 1927 w r. 1928 w r. 1929
15 214 140 t = 100% 16 622 348 t = 109,26% 19 147 5 0 1 1 = 125,85%
Pomyślny w z r o s t z b y t u na k r a j o w y m rynku węglowym przypisać należy przedewszyst- kiem większemu zapotrzebowaniu kolei, rolnictwa, przemysłu drzewnego i przemysłu szklanego, wreszcie elektrowni i gazowni oraz wzrostowi zapotrzebowania dla celów opału domowego.
O stałym wzroście konsumcji krajowej świadczą szczególnie wyraźne cyfry spożycia na głowę ludności. Spożycie to wynosiło bowiem w roku 1927 897 kg, w roku 1928 910 kg i w roku 1929 10 3 3 kg,
t. zn. od roku 1927 do 1929 wzrosło o 15,16% .
E k s p o r t w ę g l a , który co do swej wartości stanowi w polskim bilansie handlowym największą aktywną pozycję, kształtował się następująco:
1927 1928 1929
9 607 230 t = 100% 11 245 936 t = 117,06% 11 793 465 t = 122,76%
Jakkolwiek w roku 1929 w porównaniu z latami 1928 i 1927 wzrósł eksport węgla o 5,70% wzgl.
22,76% i dosięgną! prawie wysokości wywozu z roku 1926 (11 949 435 t), t. j. z roku angielskiego strej- ku węglowego, to jednak poziom cen, osiągniętych przy eksporcie większej części ogólnego tonażu (okrągło 59% całkowitego eksportu) był wskutek ostrej walki konkurencyjnej z węglem angielskim i niemieckim, szczególnie na rynkach północnych, tak niski, że w konsekwencji rentowność przemysłu węglowego po
ważnie ucierpiała.
V
Trudności, związane z poziomem kosztów produkcji, zaostrzyły się jeszcze w ciągu roku 1929 wsku
tek dwóch dalszych podwyżek z a r o b k ó w w g ó r n i c t w i e . Poraź pierwszy podniesiono bowiem zarobki dnia 1 marca 1929 ogólnie przeciętnie o 5% (wraz ze specjalnemi podwyżkami zarobków w nie
których grupach robotników fachowych podwyżka wynosiła ogółem 6,75%), a od 15. września 1929 pod
niesiono je w drodze arbitrażu znowu o 4% , (licząc zaś dodatki specjalne dla pewnych grup robotników fachowych o łącznie 5,39%). Podwyżka zarobków w ciągu roku wyniosła więc 12% , podczas gdy kra
jowe c e n y w ę g l a uległy począwszy od 1. kwietnia 1929 podwyżce o 7,64% w p r z e c i ę c i u dla wszystkich sortymentów.
P r z e m y s ł k o k s o w y wzmógł w godnej uwagi mierze swą zdolność produkcyjną dzięki no
wym instalacjom i przeróbce starych zakładów wzgl. wskutek ulepszenia i modernizacji systemów pie
ców. Przy technicznej przebudowie pieców koksowniczych miano na względzie nietylko podniesienie ich wydajności, lecz przedewszystkiem udoskonalenie jakości wyrabianego koksu, w pierwszym rzędzie zaś uzyskanie koksu twardszego, któryby odpowiadał dzisiejszym potrzebom metalurgicznym.
Zbyt koksu i brykietów przedstawia następujące zestawienie:
1927 1928 1929
1 337 663 t = 100% 1 472 032 t = 110,05% 1 640 747 t = 122,66%
229 389 t = 100% 253 140 t = 110,35% 342 313 t = 149,23%
158 715 t = 100% 191 529 t = 120,67% 189 431 1 = 119,35%
12 410 t = 100% 10 851 t = 87,44% 13 411 t = 108,07%
1 496 378 t = 100% 1 663 561 t = 111,17% 1 830 178 t = 122,31%
241 799 t = 100% 263 991 t = 109,18% 355 724 t = 147,12%
— VIII —
Z b y t k r a j o w y koksu . . Z b y t k r a j o w y brykietów W y w ó z k o k s u ...
W y w ó z brykietów . . . . Z b y t c a ł k o w i t y koksu . Z b y t c a ł k o w i t y brykietów
Zbyt koksu był naogół zadowalający; głównymi odbiorcami krajowymi był: przemysł żelazny, przemysł przetwórczy metalowy, koleje, gazownie i wodociągi oraz gospodarstwa domowe. Do najważ
niejszych odbiorców zagranicznych należały: Austrja, Gdańsk, Włochy, Rumunja i Jugosławja.
F a b r y k i b r y k i e t ó w zdołały zbyć nietylko całkowitą produkcję roczną, lecz także zapasy zeszłoroczne. W kraju sprzedano 96,23% i to głównie na potrzeby kolei, zagranicą zaś 3,77% całko
witego zbytu.
W przeciwieństwie do górnictwa węglowego kształtowała się sytuacja w p r z e m y ś l e ż e l a z n y m w roku 1929 mniej pomyślnie. Wskutek stagnacji w wielu gałęziach przemysłu, przetwarzającego żela
zo, w ruchu budowlanym oraz wskutek silnego zmniejszenia się zapotrzebowania kolej i żelaznych, chłon
ność rynku żelaznego bynajmniej nie odpowiadała oczekiwaniom przemysłu hutniczo-żelaznego.
W y s o k o ś ć p r o d u k c j i podają następujące cyfry:
1927 1928 1929
1. S u r ó w k a ... 441 010 t = 100% 463 806 t = 105,17% 476 059 t = 107,95%
2. Stal surowa . ... 786 690 t = 100% 918 212 t = 116,73% 880 806 t = 111,96%
3. Żelazo w a lc o w a n e ... 621 444 t = 100% 689 922 t = 111,02% 621 389 t = 99,99%, 4. Wyroby dalszej przeróbki . . . . 157 535 t — 100% 191 703 t = 121,69% 201 701 t = 128,04%
Produkcja surówki wzrosła w roku 1929 w stosunku do 1928 tylko o 2,64% , produkcja stali su
rowej zmniejszyła się natomiast w stosunku do 1928 r. o 4,07% , produkcja wytworów walcowanych o 9,94%
podczas gdy produkcja zakładów dalszej przeróbki wzrosła o 5,22%.
W stosunku do produkcji w roku 1913 stanowiła produkcja surówki w roku 1929 77,62% , pro
dukcja stali surowej 80,90% , a produkcja wytworów walcowanych (wraz z półfabrykatami na sprzedaż) 71,95% . Należałoby jednak zauważyć, że wyników osiągniętych z roku 1913 nie można uważać za mier
nik dzisiejszej zdolności wytwórczej przemysłu żelaznego. Liczne inwestycje techniczne i ulepszenia
organizacyjne, przeprowadzone w hutach w ostatniem dziesięcioleciu, podniosły ich zdolność produkcji mniej więcej o 25% w stosunku do roku 1913.
O niekorzystnych warunkach zbytu na r y n k u ż e l a z n y m świadczy najwyraźniej zmniejsze
nie się zleceń, napływających do Syndykatu Hut Żelaznych. W roku 1929 wynosił w stosunku do roku 1928 całkowity ubytek zleceń krajowych 28,67%. Same zlecenia rządowe zmniejszyły się przytem w po
równaniu z rokiem ubiegłym o 44%.
Łączny zbyt wytworów gotowych walcowni kształtował się, jak następuje:
1927 1928 1929
Z b y t k r a j o w y ... 410 375 t = 100% 510 271 t = 124,3% 416 954 t = 101,6%
W % % ogólnego z b y t u ... 70,7% 79,3% 72,0%
W y w ó z ... 169 768 t = 100% 133 469 t = 78,6% 162 033 t = 95,4%
W % % ogólnego z b y t u ... 29,3% 20,7% 28,0%
Zbyt o g ó łe m ... ~ 580 143 t = 100% 643 740 t = 111,0% 578 987 t = 99,8%
Z powyższego zestawienia wynika, że łączny zbyt wytworów gotowych walcowni w roku 1929 zmniej
szył się w stosunku do roku 1928 o 64 753 t = 11,2% . Sam zbyt krajowy zmniejszył się o 93 317 t — 22,7% , natomiast zdołano zwiększyć eksport o 28 564 t = 16,8% .
Z pośród przyczyn, które wpłynęły szczególnie silnie na spadek zbytu żelaza w kraju, wymieniamy tylko wstrzymanie budowy planowanych nowych linij kolejowych i ograniczenie prac konserwacyjnych na kolejach wskutek braku potrzebnych środków finansowych, ponadto brak kapitału w różnych gałęziach przemysłu przerabiającego żelazo, który nie pozwolił na odnowienie i udoskonalenie urządzeń wytwór
czych itd. Ogólny niedostatek i drożyzna środków pieniężnych nie pozwoliły również hurtownemu han
dlowi żelaza na utrzymywanie większych składów, ograniczał się on bowiem do sprowadzania tylko tych artykułów żelaznych, na które miał największe zapotrzebowanie. Z u ż y c i e ż e l a z a na głowę ludności wynosiło zatem w roku 1929 — 34,30 kg, podczas gdy w roku 1928 osiągnęło 35,9 kg, t. zn. w roku 1929 spadło w stosunku do roku 1928 o 4,5%.
C e n a ż e l a z a s z t a b o w e g o (zasadnicza cena syndykacka) w kraju pozostała przez cały rok niezmieniona; wynosiła ona 350.— zł. loco wagon stacja Chebzie (Górny Śląsk).
Z a r o b k i w hutnictwie również nie uległy zmianie.
Pomyślniejszy rozwój produkcji aniżeli w przemyśle żelaznym zanotować należy w p r z e m y ś l e c y n k o w y m , aczkolwiek sytuacja na światowym rynku cynkowym wykazywała w roku sprawozdawczym wzrastającą z miesiąca na miesiąc derutę cen wskutek nadmiernej produkcji cynku i małych widoków na przedłużenie upływającego z końcem grudnia 1929 r. Międzynarodowego Kartelu Cynkowego. Sytuację na międzynarodowym rynku cynkowym zaostrzyły jeszcze amerykańskie dostawy cynku po cenach dum
pingowych, które groziły zupełną dezorganizacją europejskiego rynku cynkowego i tak już silnie zagro
żonego wskutek nadmiernej zniżki cen.
Wyniki produkcji górnośląskiego przemysłu cynkowego w trzech latach ostatnich dają obraz nastę
pujący:
1927 1928 1929
1. Produkcja rudy cynkowej (wzbo
gaconej) ... 274 499 t = 100% 246 278 t = 89,72% 301 866 t = 109,97%
2. Kwas siarkowy, 50 Be 227 3 8 0 1 = 100% 270 4 6 7 1 = 118,95% 295 179 1 = 129,82%
3. C y n k ... 129 830 t = 100% 140 777 t = 108,43% 147 271 t = 113,43%
4. Pył c y n k o w y ... 7 892 t = 100% 7 553 t = 95,70% 7 272 t = 92,14%
5. Tlenek cynku 9 9 1 0 1 = 100% 1 1 7 1 7 1 = 118,23% 39 8 1 0 1 = 401,72%
6- K a d m ... 6 034 kg = 1 0 0 % 4 213 kg = 69,82% 3 584 kg = 59,40%
7. Blachy cy n k o w e... 12 722 t = 100% 14 153 t = 111,25% 16 278 t = 127,95%
Z wyjątkiem pyłu cynkowego i kadmu wszystkie inne produkty i wyroby wykazują uwagi godny, a po części nawet znaczny wzrost produkcji. W stosunku do roku 1928 wynosi w roku 1929 wzrost pro
dukcji rud cynkowych 22,57% , kwasu siarkowego 9,14% , cynku 4,61% , tlenku cynku 239,76% , blach cyn
kowych 15,01% ; spadek wykazują pył cynkowy o 3,72% i kadm o 14,93% .
W stosunku do produkcji w roku 1913 stanowiła produkcja cynku w roku 1929 = 86,92% , pro
dukcja pyłu cynkowego 101,72% i produkcja blach cynkowych 38,31% .
Zwiększenie się produkcji cynku w roku 1929 w stosunku do roku 1928 przypisać należy wyłącznie wzrostowi produkcji cynku elektrolitycznego, która z 612 t w roku 1928 zwiększyła się do 13 1 7 1 1 w roku 1929, podczas gdy produkcja w piecach muflowych spadła z 140 165 t na 134 102 t.
Do większego rozwoju produkcji kwasu siarkowego przyczyniło się przerabianie także i mniej bo
gatych rud dzięki osiągniętym w ostatnich latach postępom techniki prażenia blendy cynkowej.
Zbyt hut cynkowych kształtował się w ostatnich trzech latach jak następuje:
1927 1928 1929
Z b y t k r a j o w y
1. Kwas siarkowy, 50 B e ... 200 308 t = 100% 235 071 t = 117,35% 232 395 t = 116,02%
2. Cynk o g ó łe m ... 7 386 t = 100% 8 948 t = 121,15% 9 810 t = 132,82%
3. Pył c y n k o w y ... 200 t = 100% 4 1 0 1 = 205,00% 1 6 2 1 = 81,00%
4. Kadm . . ... 1 6 4 1 kg = 100% 2 415 kg — 147,17% 3 235 kg = 197,14%
5. Blachy c y n k o w e ... 1 552 t = 100% 3 410 t = 219,72% 2 870 t = 184,92%
E k s p o r t
1. Kwas siarkowy, 50 B e ... 37 847 t = 100% 37 118 t = 98,07% 17 008 t = 44,94%
2. Cynk o g ó łe m ... 107 743 t = 100%, 114 557 t = 106,32% 120 100 t = 111,47%
3. Pył c y n k o w y ... 7 334 t = 100%, 7 251 t = 98,87% 7 587 t = 103,45%
4. K a d m ... 5 059 kg = 100%, 2 035 kg = 40,23% 730 kg = 14,43%
5. Blachy cy n k o w e ... 11 395 t = 100%, 10 806 t = 94,83% 13 446 t = 118,00%
Wzrost światowej produkcji cynku z 1 416 000 t w roku 1928 na 1 471 000 t w roku 1929, t. zn.
o 55 000 t = 3,88% z jednej strony, a słabsza konsumcja cynku z drugiej strony wywołały, jak to już wspomniano, nienotowaną dotąd derutę cen cynku, która nadzwyczaj silnie zmniejszyła rentowność prze
mysłu cynkowego, co najdobitniej ilustrują następujące notowania cen cynku na giełdzie londyńskiej (za tonnę angielską = 1 016 kg):
1927 1928 1929
S t y c z e ń ... 30,95 833 £ 26,08 808 £ 26,21450 £ G rudzień... 26,23 596 £ 26,61 183 £ 20,37188 £ Średnia r o c z n a ... 28,49 567 £ 25,26 967 £ 24,88 300 £
= 100% = 88,68%, = 87,32%
Od stycznia 1927 r. do grudnia 1929 cena przeciętna spadła zatem o 10,58 645 £ = 34,20% . Jesz
cze silniejszy był spadek cen w ciągu roku 1930. W sierpniu 1930 notowanie londyńskie wynosiło tylko 16,21 096 £ i osiągnęło zatem najniższy poziom z ośmiu pierwszych miesięcy r. 1930. W stosunku do ceny średniej roku 1929 cena niższa jest o 8,67 304 £ = 34,85%.
Pomimo niekorzystnego rozwoju cen cynku podwyższono w roku sprawozdawczym dwa razy za
robki w hutnictwie cynkowem, a mianowicie 1. maja 1929 o przeciętnie 6% , a 1. grudnia 1929 o dalsze 4% . Podobnie jak huty cynkowe, wykazują również huty ołowiu i srebra w roku sprawozdawczym po
myślne wyniki produkcji.
- XI -
Pomimo niezaprzeczenie ciężkiej sytuacji na światowym rynku ołowiu, którą wywołał stały wzrost produkcji ołowiu, oraz mimo słabszego zużycia tego metalu, górnośląski przemysł ołowiany zdołał utrzy
mać swą dotychczasową pozycję na rynku ołowiu.
P r o d u k c j a h u t o ł o w i u wykazała rozwój następujący:
1927 1928 1929
1. Ołów s u r o w y ... 28 883 t 100% 36 373 t = 125,93% 35 789 t = 123,91%
2. Ołów na sp rz e d a ż ... 20 994 t - 100% 25 568 t = 121,79% 25 907 t = 123,40%
3. G l e j t a ... 1 014 t - 100% 1 229 t = 121,20% 1 177 t = 116,07%
4. Minja ... 635 t * — 100% 1 045 t = 164,57% 855 t = 134,65%
5. Srebro ... 6 030 kg = 100% 6 939 kg = 115,07% 11 696 kg = 193,96%,
Z b y t kształtował się jak następuje:
1927 1928 1929
1. O ł ó w n a s p r z e d a ż
Zbyt k r a j o w y ... 6 297 t — 100% 10 057 t = 159,73% 9 981 t = 158,54%
W y w ó z ... 15 852 t - 100% 12 614 t = 79,57% 16 150 t = 101,88%
G l e j t a
Zbyt k r a j o w y ... 697 t — 100% 586 t = 84,07% 567 t = 81,35%
W y w ó z ... 190 t - 100% 620 t = 326,32%, 577 t = 303,68%
M i n j a
Zbyt k r a j o w y ... . . — 468 t 502 t
W y w ó z ... • • — 528 t 379 t
S r e b r o
Zbyt k r a j o w y ... . . 5 893 kg — 100% 6 947 kg = 117,89% 9 571 kg = 162,41%
W y w ó z ... . . — — 1 933 kg
C e n y o ł o w i u na giełdzie londyńskiej z początkiem i z końcem roku oraz przeciętne średnie roczne tych cen kształtowały się następująco (za tonnę angielską = 1 016 kg):
1927 1928 1929
S t y c z e ń ... 27,63 542 £ = 100% 21,99 292 £ = 79,58% 22,22 729 £ = 80,43%
G rudzień... 22,30158 £.== 100% 21,53 621 £ = 96,57% 21,47 813 £ = 96,31%, Średnia r o c z n a ... 24,39 897 £ = 100% 21,16 468 £ = 86,74% 23,24 576 £ = 95,27%0
Zasługuje na uwagę fakt, że w związku z pogorszeniem sytuacji na rynku ołowiu amerykańscy, angielscy i niemieccy producenci ołowiu zawarli w jesieni 1929 konwencję ołowianą celem obrony swych interesów.
Do kwestji z a r o b k ó w w h u t n i c t w i e o ł o w i u i s r e b r a odnosi się to, co już powie
dziano o zarobkach w hutach cynkowych.
Na koniec wymienimy jeszcze kilka gałęzi przemysłu, które w ostatnich latach znacznie się rozwinęły.
W przemyśle chemicznym wyrobów węglopochodnych, związanym organicznie z przemysłem koksowni
czym, z roku na rok większe ilości produktów surowych i półfabrykatów (smoły surowej i olejów suro
wych wszelkiego rodzaju) przerabia się w f a b r y k a c h b e n z o l u i d e s t y l a r n i a c h s m o ł y na produkty sprzedażne, jak smoła preparowana, oleje impregnacyjne itp., pak, naftalinę surową i rafi
nowaną, zasady pirydynowe, fenole, kresole, kwas karbolowy krystaliczny, benzole oczyszczone wszel
kiego rodzaju, skoncentrowaną wodę amonjakalną, żywicę kumaronową itp.
P r z e m y s ł m a t e r j a ł ó w w y b u c h o w y c h , opierający się na górnictwie węglowem i wy
dobyciu rud, obejmuje trzy fabryki, zaś p r z e m y s ł s z t u c z n y c h n a w o z ó w cztery przedsię
biorstwa.
— XII —
Trzy samodzielne e l e k t r o w n i e zaopatrują przemysł sam i rozległe obszary okręgu przemysło
wego w energję i światło elektryczne.
P r z e m y s ł e l e k t r o c h e m i c z n y , obejmujący dwa przedsiębiorstwa, wytwarza prócz prą
du elektrycznego karbid, ferrosilicium o zawartości 20, 45, 75 i 90% Si, ferroaluminiumsilicium itp. połą
czenia żelaza, nadto smołę pogazową i wapno dla celów chemicznych.
O ilości i rodzaju produkcji wymienionych powyżej gałęzi przemysłowych informują szczegóło
wo odnośne wykazy ogólne i specjalne niniejszej statystyki.
★ ★
*
Statystyka niniejsza za rok 1929 jest ułożona według wzoru rocznika statystycznego za rok 1928.
Tabele statystyczne pozostały pod względem układu i rozmiarów prawie niezmienione.
O ile pewne liczby za lata ubiegłe, które przytoczono dla porównania, wykazują różnice w porów
naniu z liczbami w poprzednich rocznikach Statystyki, to zmiany te polegają na sprostowaniach, dokona
nych na podstawie nowszych ostatecznych danych.
Pewną zmianę wprowadzono w zewnętrznej postaci wykresów na końcu Statystyki. Wykresy te wykonano nie, jak dotychczas w jednobarwnych linjach, lecz w kolorowych kolumnach.
Katowice, koniec sierpnia 1930.
GÓRNOŚLĄSKI ZWIĄZEK
PRZEM YSŁOWCÓW GÓRNICZO-HUTNICZYCH, Z. Z.
A
O G Ó L N E Z E S T A W I E N I A D O T Y C Z Ą C E P R Z E M Y S Ł U
GÓRNICZO-HUTNICZEGO NA POLSKIM GÓRNYM ŚLĄSKU
W y k a z
PRZEMYSŁ GORNICZO - HUTNICZY POLSKIEGO GORNEGO SL Ą SK A
Z a r z ą d w y m i e n i o n y
Nr.
bie
żący
N azwa p rzed sięb io rstw a Kopalnie węgla kamien
nego
Kopalnie rudy żelaznej i łomy dolomitu
Kopalnie rudy cynkowej
i ołowianej
Koksownie i destylamie
smoły
Fabryki
brykietów Wielkie piece
1 2 3 4 5 6 7 8
1 M . Adler i J. Panofski, Sp. z o. p., Odlewnia żelaza i fabryka maszyn
Huta Pawła, Żory (G. Ś.)
— — — — — —
2 S. Bloch, Tarnowskie Góry Kopalnie rudy
żelaznej S. Bloch Tarnowskie
Góry1) ,
3 Chemiczna Fabryka dawn. Karol Scharff
i Sp., Sp. Akc., Katowice-Bogucice - — — — —
4 Benno Cohn i Sp., Tarnowskie Góry 1. Piekary Rud
ne z łomami dolomitu 2. Tarnowskie
Góry pole po
łudniowe (Bo
browniki/ Ko
palnia Segeth)
3. Tarnowskie Góry pole po
łudniowe (Ra
dzionków/Na
kło) 5 Czecho-Słowacka Spółka Akcyjna —
Zachodni Czeski Związek Górniczy Akcyjny w Pradze, Dyrekcja Górn.
Gorzyczki, Poczta Gorzyce
Fryderyk2) — — — —
6 Czernickie Towarzystwo Węglowe, Sp. Akc., Górny Niewiadom
Hoym-Laura — — — — —
7 Dyrekcja Kopalń i Hut Księcia
Donnersmarcka, Świętochłowice 1. Blticher 2. Niemcy 3. Donnersmarck 4. Śląsk
— — — — —
8 Dyrekcja Kopalń
Księcia Pszczyńskiego, Katowice I
1. Zjedn. Ale
ksander 2. Bóer
3. Zjedn. Brade 4 Emanuel3) 5. Książę3) 6. Szyby Piast 9 Fabryka Palenisk Mechanicznych,
T . z o. p., Mikołów — — — — — —
*) Wydobycie rudy żelaznej zastanowiono. — 2) Od marca 1923 r. nieczynna. — Ł) Począwszy od 1. I. 1929 r. kopalnie Emanuel i Książę były znowu prowadzone oddzielnie.
o g ó l n y I
WEDŁUG PRZEDSIĘBIORSTW I GAŁĘZI PRZEMYSŁU
w k o ł u m n i e 2 e k s p 1 o a t u j e
Odlewnie żelaza, stali
i metali
Stalownie i walcownie
Działy fabrykacji hut żelaznych
Prażelnie blendy cynko
wej Huty cynku Walcownie
cynku
Huty ołowiu
i srebra Inne zakłady
■Nr.
bie
żący
9 10 11 12 13 14 15 16 17
Adler & Panofski 1
odlewnia żelaza
— — — — — — — — 2
— — — — —
•
— Chemiczna Fa
bryka sztucz
nych nawozów 3
4
— _ _ _ _
« 5
— - _ _ 6
/
— — — Guidotto Guidotto — - — 7
— — — — — — — — 8
Fabryka rusztów 9
ruchomych (od
lewnia żelaza)
Z a r z ą d w y m i e n i o n y Nr.
bie
żący Nazwa przedsiębiorstwa Kopalnie
węgla kamien
nego
Kopalnie rudy żelaznej i łomy dolomitu
Kopalnie rudy cynkowej
i ołowianej
Koksownie i destylamie
smoły
Fabryki
brykietów Wielkie piece
1 2 3 4 5 6 7 8
10 Spółka Akcyjna „Ferrum”,
Katowice-Bogucice
_
11 A. Fitzner nast., Odlewnia Żelaza i Fabryka budowy Maszyn,
Strzybnica
— — — — — —
12 Fitznerowska Fabryka Śrub i Nitów,
Sp. z ogr. odp., Siemianowice — — — - — —
13 W. Fitzner, Sp. z ogr. odp.,
Siemianowice - — — — —
14 Giesche Spółka Akcyjna, Katowice I 1 . Kleofas 2. Giesche i Re
zerwa
Szarlej Biały — — —
15 Godulla Spółka Akcyjna, Chebzie
•
1. Godulla 2. Gotthard 3. Lithandra
— Gotthard
(koksownia) — —
16 Górnośląskie Zjednoczone Huty Królewska i Laura Sp. Akc.
Górniczo-Hutnicza, Katowice I
1. Dębieńsko 2. Hr. Laura 3. Huta Laura *) 4. Richter l)
1. Łomy dolo
mitu Anto
niów 2. Łom wapie
nia Maciej- kowice
1. Dębieńsko (koksownia) 2. Huta Kró
lewska (koksownia)
1. Huta Kró
lewska
- 2. Huta Laura
ł) Począwszy od 1. I. 1929 r. kopalnie Huta Laura i Richter były znowu prowadzone oddzielnie.
— 5 —
w k o l u m n i e 2 e k s p 1 o a t u j e
Odlewnie żelaza, stali
i metali
Stalownie i walcownie
■
Działy fabrykacji hut żelaznych
Prażelnie blendy cynko
wej
Huty cynku Walcownie
cynku Huty ołowiu
i srebra Inne zakłady Nr.
bie
żący
9 10 11 12 13 14 15 16 17
Ferrum (odlewnia żelaza
i stali, mała besemernia)
Ferrum:
a) Prasa i ku
źnica b) Walcownia
rur
c) Prasa do rur d) Spawalnia rur e) Fabrykacja
drobnych wy
robów żela
znych
1
10
A. Fitzner (odlewnia)
A. Fitzner Nast.:
a) Zakład budo
wy maszyn b) Warsztat na
prawy maszyn
_ 11
Fitznerowskie Fabryki Małych Wyrobów Żela
znych ' .
12
W. Fitzner a) Walcownia rur b) Prasa do rur c) Spawalnia rur d) Warsztaty
konstrukcyjne (fabryka ko
tłów)
13
1. Recke 2. Lieres 3. Saeger
1. Bernhardi 2. Paweł z fa
bryką szamoty 3. Uthemann 4. Zakład cynku
elektrolitycz
nego
Szopienice Walther Croneck Zakład tlenku cynkowego Szarlej-Biały
14
— — — — - — - — 15
1. Huta Zgoda (odlewnia że
laza, stali i me
tali, mała be- sememia) 2. Huta Królew
ska (odlewnia metali)
1. Huta Królew
ska (stalownia i walcownia) 2. Huta Laura
(stalownia i walcownia)
1. Huta Zgoda:
a) Warsztaty konstrukcyjne b) Zakłady bu
dowy maszyn c) Zakłady na
prawy maszyn 2. Huta Królew
ska:
a) Prasa b) Warsztaty
konstrukcyjne 3. Huta Laura:
a) Walcownia rur
b) Prasa do rur c) Spawalnia rur d) Fabrykacja
drobnych wy
robów żela
znych e) Cynkownia f) Fabryka
drutu
*
16
— 6 —
Z a r z ą d w y m i e n i o n y
Kopalnie węgla kamien
nego
Kopalnie rudy żelaznej i łomy dolomitu
Kopalnie rudy cynkowej
i ołowianej
Koksownie i destylarnie
smoły
Fabryki
brykietów Wielkie piece
17
18
19
Gwarectwo Węglowe Charlotte, Katowice I
The Henckel v. Donnersmarck- Beuthen Estates, Ltd,.
Tarnowskie Góry (Karłuszowiec)
„Huta Pokój” Śląskie Zakłady Górniczo-Hutnicze S. A., Katowice I
Charlotta
Radzionków
1. Pokój 2. Hr. Franci- 3. Wolfgang1) 4. Eminencja
Łomy dolo
mitu w Bo- browniku
20 Katowicka Sp. Akc. dla Górnictwa i Hutnictwa, Katowice I
1. Ferdynand 2. Florentyna 3. Mysłowice
Łomy dolomitu Sucha Góra
21 H. Koetz Nast. Tow. Akc.
Fabryka maszyn i kotłów parowych, Mikołów
Huta Pokój (koksownia i de- stylarnia smoły)
1. HutaBethlen- Falva
(koksownia) 2. Huta Huber
ta
(koksownia)
Huta Pokój
1. HutaBethlen- Falva 2. Huta Huber
t a 2)
*) Począwszy od 1. IV. 1929 r. kopalnie Wolfgang i Hr. Franciszek były znowu prowadzone oddzielnie. — *) Przejściowo wstrzymano.
7 —
w k o l u m n i e 2 e k s p l o a t u j e
Odlewnie żelaza, stali
i metali
Stalownie i walcownie
Działy fabrykacji hut żelaznych
Prażelnie blendy cynko
wej
Huty cynku Walcownie
cynku
Nr.
bie
żący
10 11 12 13 14 15 16 17
Huta Pokój (odlewnia metali)
1. Huta Baildon (stalownia i walcownia) 2. Huta Pokój
(stalownia i walcownia)
1. HutaBethlen- 1. HutaBethlen- Falva (odle- Falva (stalow- wnia żelaza i nia i walcow- metali)
2. Huta Huber
ta (odlewnia żelaza, jsta li i metali)
nia)
1. Huta Baildon:
a) Prasa i kuź
nica Walcownia na zimno Fabryka świ
drów Kształtownia Fabryka łań
cuchów b)
2. Huta Pokój:
a) Prasa i kuź
nica b) Warsztaty
konstrukcyjne c) Fabrykacja
wyrobów bla
szanych d) Fabrykacja pił
1. HutaBethlen- Falva:
a) Prasa i kuźnica b) Walcownia na
zimno 2. Huta Bismar- 2. Huta Bismar-
ka (stalownia ka:
i walcownia) a) Prasa i kuźnica b) Walcownia rur
| c) Prasa do rur 3. Huta Huberta j d) Spawalnia rur
(stalownia) ; e) Apretura i kształtownia 4. Huta Marta 3. Huta Huber- 5.
(walcownia) Huta Silesia (Walcownia blach cien
kich)
Fabryka maszyn i kotłów paro
wych Tow. Akc. Miko
łów (odlewnia żela
za i metali)
ta (warsztaty konstrukcyj
ne)
4. Huta Silesia (Fabrykacja wyrobów bla
szanych i emaljowan.)
Fabryka maszyn i kotłów paro
wych:
a") Warsztaty konstrukcyjne b) Fabryka ko
tłów
Wapienniki Nakło i Szarlej
1. Fabryka tlenu 2. Elektrownia
Mikołaj
17
18
19
Fabryka tlenu i Fabryka
wodoru
20
21
— 8 —
Z a r z ą d w y m i e n i o n y Nr.
bie
żący
Nazwa przedsiębiorstwa
Kopalnie węgla kamien
nego
Kopalnie rudy żelaznej i łomy dolomitu
Kopalnie rudy cynkowej
i ołowianej
Koksownie i destylarnie
smoły
Fabryki
brykietów Wielkie piece '
1 2 3 4 5 6 7 8
22 Lignoza, Spółka Akcyjna, Katowice I — — — -- -- --
23 Oberschlesisches Kraftwerk, Sp. Akc.,
Katowice I — — - — — —
24 „Oswag”
Sp. Akcyjna, W yry G. Śl.
25 Państwowa Fabryka Związków
Azotowych, Chorzów — — — - —
9
26 Polska Huta Skarbowa Ołowiu i Srebra, Sp. dz., Sp. Akc., Tarnowskie Góry,
w Strzybnicy (Górny Śląsk)
— — — — — —
27 Polskie Kopalnie Skarbowe na Górnym Śląsku, Spółka Dzierżawna — Spółka
Akcyjna, Królewska Huta
1. Bielszowice 2. Knurów 3. K ró l2)
Knurów (koksownia)
Król
28 Rybnicka Fabryka Maszyn,
Sp. z ogr. odp., Rybnik — — — — — —
29
i
Rybnickie Gwarectwo Węglowe,
Katowice I 1. Anna
2. Ema 3. Romer
— — Kop. Ema
(koksownia i de- stylamia smoły)
1. Kop. Ema
2. Kop. Romer —
30 „Sam ” Sp. Akc. Mtinstermann,
Katowice I — — — — — —
31 Śląskie Kopalnie i Cynkownie,
Sp. Akc., Katowice I 1. Andaluzja
2. Matylda 1. Cecylja
2. Paulina 3) 3. Zakłady
Szarlej skiego Towarzystwa budowy pod
ziemnej -
1) Uruchomiona 1. I. 1930 r. — s) Pole Południowe tej kopalni zastawiono całkowicie dnia 1. grudnia 1928 r. — 3) W zakładzie tym wykonywuje
— 9 —
w k o ł u m n i e 2 e k s p 1 o a t u j e
Odlewnie żelaza, stali
i metali
1 Stalownie i walcownie
Działy fabrykacji hut żelaznych
Prażelnie blendy cynko
wej Huty cynku Walcownie
cynku
Huty ołowiu
i srebra Inne zakłady Nr.
bie
żący
9 10 11 12 13 14 15 16 17
\
1. Fabryki M a
terjałów W y
buchowych wKrywałdzie, Pniowcui Sta
rym Bieruniu 2. Fabryka pa
pieru w Pniowcu
22
— — — — — — — Elektrownia
Chorzów
23
•
1. Fabryka ma
terjałów wybuchowych 2. Fabryka
amon jaku syntetyczne
go ‘)
24
— — — — — — — Fabryka Związ
ków Azotowych w Chorzowie
25
— — Polska Huta
Skarbowa — — Polska Huta
Skarbowa
— 26
1. Fabryka tlenu 2. Fabryka amo-
njaku syntety
cznego 3. Fabryka siar
czanu amono
wego
27
Rybnicka Spół
ka Budowy M a
szyn (odlewnia żelaza i metali)
Rybnicka Spółka Budowy Maszyn:
a) Warsztat kon
strukcyjny b) Zakład budo
w y maszyn c) Warsztat na
prawy maszyn
28
29
Huta Ludwik (odlewnia żelaza
i metali)
. — — — — — — 30
t
1. Kunegunda 2. Łazarza 3. Silesia
1. Hugo 2. Kunegunda 3. Łazarza 4. Rozamunda 5. Silesia
1. Huta Anto
nia ‘) 2. Kunegunda 4) 3. Silesia
1. Huta tlenku cynkowego Lipiny 2. Fabryka siar
czanów Lipiny 3. Fabryka kwa
su solnego Huta Łazarza
31
się na razie prace doświadczalne. — 4) Narazie nieczynna.
