1. Greccy bohaterowie
Opracowała Helena Tomaszewska
Starożytna Grecja
Starożytna Grecja
1. Cywilizacja grecka leży u podstaw współczesnej cywilizacji europejskiej.
2. Na cywilizację grecką składają się:
• cywilizacja mykeńska ok. 1600 - 1100 r. p.n.e.
• cywilizacja helleńska – szczyt rozwoju VI – IV w. p.n.e.
• cywilizacja hellenistyczna – po śmierci Aleksandra Macedońskiego 323 r. p.n.e.
3. Dorobek Greków:
• idee filozoficzne – greccy filozofowie przyrody, Sokrates, Platon, Arystoteles, szkoły filozoficzne: stoików, epikurejczyków, cyników,
• wynalazki,
• stworzenie teatru – tragedii i komedii,
• Stworzenie podstaw literatury europejskiej – liryki i epiki,
• stworzenie kanonów sztuki m.in. zasad harmonii, klasycznego piękna,
• rozwój architektury, na której wzorowały się kolejne cywilizacje,
• organizacja życia społecznego i politycznego – stworzenie pojęcia obywatelstwa, ustroju demokratycznego, oligarchicznego czy tyranii.
Pierwsze eposy – „Iliada” i „Odyseja” Homera.
Najstarsze literackie utwory stworzone w Europie.
4. „Iliada” – opowiada o WOJNIE TROJAŃSKIEJ ok. 1100 r. p.n.e.
5. „Iliada” przedstawia dwa archetypy bohaterów: Achillesa i Hektora
Achilles Hektor
• niezwyciężony w walce • był niezwykle honorowy i obowiązkowy
• cenił nieśmiertelną sławę bardziej
niż życie • poświęcił własne życie dla ojczyzny
Achilles i Hektor
Tetyda ofiarowuje Achillesowi tarczę, hydria czarnofigurowa z
VI w. p.n.e.
Gniew Achillesa
obraz François-Léon Bénouville z 1847 roku
Franz Matsch, Triumf Achillesa (XX w.)
Achilles i Hektor
Hector and Achilles Gra karciana w klimacie
starożytnych bitew
Plakat do filmu
„ Troja”
2004 r.
Walka między Achillesem a Hektorem
Koń trojański
Najstarsze wyobrażenie konia trojańskiego na wazie z Mykos
Koń trojański z filmu „Troja”
Koń trojański - określenie oprogramowania, które podszywając się pod przydatne lub ciekawe dla użytkownika aplikacje dodatkowo
implementuje niepożądane, ukryte przed użytkownikiem różne funkcje (programy
szpiegujące, bomby logiczne, furtki umożliwiające przejęcie kontroli nad systemem przez nieuprawnione osoby itp .) Koń trojański w Troi
Troja
6. Odkrycie Troi
W epoce nowożytnej uważano, że Troja nigdy nie istniała, a opowieść o wojnie trojańskiej jest fikcją literacką.
Heinrich Schliemann w 1873 r. odkrył ruiny Troi, posługując się jedynie treścią eposu. Rok później odkrył grobowce królewskie w Mykenach
Heinrich Schliemann Sophia Schliemann Wykopaliska Schliemanna
Wojny grecko - perskie
Najsławniejsze bitwy:
• Maraton
• Salamina
• Termopile
Wojny grecko - perskie
7. Grecy mieszkali w polis – miastach-państwach, które często rywalizowały ze sobą.
Jednakże w momencie bezpośredniego zagrożenia potrafili się zjednoczyć i wspólnie walczyć o zachowanie swojej niepodległości – wojny z Persami w V w. p.n.e.
Leonidas pod Termopilami – obraz Jacques’a-Louisa Davida z 1814 r.
Bitwa pod Salaminą, obraz USA XX w.
Maratończyk w źródłach
Bitwę pod Maratonem zwiastował, według Heraklejdesa z Pontu, niejaki Tersyppos z gminy Erchia. Większość autorów podaje jednak, że nazywał się Eukles, a biegł z bronią jeszcze, rozgrzany bitwą, a gdy dobiegł do pierwszych domów, wyrzekł tylko – „Witajcie! Radujmy się !” i zaraz potem wyzionął ducha.
Plutarch z Cheronei, Moralia, 347 C
(1) Jakie znaczenie w nowożytnej kulturze ma bieg greckiego żołnierza z Maratonu do Aten. Jakie odniesienia do tego tematu odnajdujesz we współczesnej kulturze?
Maratończyk w źródłach
.
W Atenach pusto,. Kto mógł miecz podźwignąć, Już ojca swego w boju, chciał wyścignąć.
W nagłej potrzebie, dla kraju posługi Rzucano skarby, warsztaty i pługi;
Nawet swych mędrców uczniowie odbiegli I za kraj może w tej chwili polegli.
I każdy ziszczał nie słowem, lecz czynem, Że niewyrodnym był ojczyzny synem.
W Atenach pusto. Śród obszaru miasta Pozostał starzec, ślepiec i niewiasta.
A kto mógł, patrzał w trwożnym niepokoju.
Czy nie obaczy co od strony boju.
Nic, nic nie widać I słońce zagasło
I gwiazdy… Cyt – cyt – coś w pobliżu wrzasło…
Prędkimi kroki ktoś po bruku bije
I woła: „Tchu! Tchu! Głosu! Grecja… żyje!
Kornel Ujejski, Maraton
Maratończyk w źródłach
Cześć! Cześć! Milicjades! … Tchu!... Zwycięstwo z nami!”
Kobiety z domów wyszły z pochodniami … Z gałązką lauru grek ulica bieżył
I padł wołając: „Zwy-cięstwo!” – Już nie żył.
A lud się ciśnie, podnosi mu głowę, Rozrywa zbroję – całe ciało zdrowe!
Ni śladu rany.
Kornel Ujejski, Maraton, Rzeszów 1986, s.14
(2) Opisz atmosferę panującą w Atenach, ukazaną w poemacie Kornela Ujejskiego.
8. Motyw żołnierza spod Maratonu, gotowego poświecić się dla ojczyzny był bardzo popularny w sztuce i literaturze. Artyści różnych epok posługiwali się nim jako symbolem patriotyzmu i bohaterstwa.
Wojny z Persami – bitwa pod Termopilami
9. Temat bitwy pod Termopilami stał się inspiracją dla twórców współczesnej kultury popularnej:
1962 r. – film „300 Spartan”
1998 r. – komiks Franka Millera „300”
2006 r. – film „300” w oparciu o komiks Franka Millera Przeczytaj tekst źródłowy i wykonaj polecenia:
(1) Wyjaśnij przyczyny zwycięstwa Persów w bitwie pod Termopilami.
(2) Wyjaśnij dlaczego zdaniem autora Spartanie pozostali w wąwozie termopilskim i podjęli walkę z przeważającym liczebnie przeciwnikiem.
Zastanów się, jakie mogły być jeszcze inne powody podjęcia tej decyzji?.
(3) Odpowiedz, dlaczego – Twoim zdaniem temat bitwy pod Termopilami zyskał popularność w kulturze?
Niezgoda, która rujnuje
10. Po wojnach grecko – perskich Sparta i Ateny zaczęły rywalizować między sobą o hegemonię w Grecji co doprowadziło do licznych wojen domowych (np. Wojna peloponeska ) i do osłabienia państwa, które zostało podbite przez Macedonię w 338 r.p.n.e.
Antyczne wzorce bohaterów
Wzorzec antycznego bohatera Charakterystyczna postawa
Achilles Niezwyciężony w walce. Walczył dla nie śmiertelnej sławy.
Hektor Człowiek honoru, który dla ojczyzny poświęcił
własne życie. Dobro państwa stawiał ponad własne.
Maratończyk Żołnierz, który jest synonimem wytrwałości i niezłomności dla dobra ojczyzny.
Leonidas Człowiek, który nie mając szans na zwycięstwo podejmuje walkę w obronie ojczyzny wiedząc, że zginie.
Zadanie domowe: znajdź przykłady dzieł (malarstwo, rzeźba, film, teatr, książka, muzyka), w których przedstawiono bądź wykorzystano wzorce antycznych
bohaterów greckich.
