O P R A C O WA Ł A D O M I N I KA D Y R KA
Postępowanie odrębne w
sprawach małżeńskich
Odrębności postępowanie w sprawach małżeńskich
W postępowaniach odrębnych w sprawach małżeńskich zarówno powodem, jak i pozwanym może być każde z małżonków, w zależności od tego, kto pierwszy wystąpi z powództwem.
Interwencję uboczną może zgłosić osoba, która mogłaby być strona procesu, ale w takim charakterze nie występuje. Jest to więc możliwe w sprawach o unieważnienie małżeństwa z powodu bigamii oraz kazirodztwa oraz w sprawach o ustalenie istnienia (nieistnienia) małżeństwa. W pozostałych sprawach interwencja uboczna nie jest dopuszczalna.
Legitymacja prokuratora do wszczynania spraw niemajątkowych z zakresu prawa rodzinnego została ograniczona do spraw wyraźnie wskazanych w przepisach szczególnych.
Prokurator może więc wytoczyć powództwo o unieważnienie małżeństwa oraz o ustalenie istnienia (nieistnienia) małżeństwa.
Ograniczenie wynikające z art. 7 KPC nie dotyczy udziału prokuratora w już toczącym się postępowaniu.
Odrębności postępowania w sprawach małżeńskich
W sprawach małżeńskich pełnomocnik musi legitymować się pełnomocnictwem szczególnym do prowadzenia konkretnej sprawy.
Zasadą w sprawach małżeńskich jest rozpoznanie sprawy na posiedzeniach przy drzwiach zamkniętych. Odstąpienie od tej reguły jest możliwe tylko wówczas, gdy spełnione są równocześnie dwa warunki:
1.
strony żądają publicznego rozpoznania sprawy,
2.
sąd uzna, że jawność nie zagraża moralności.
Odrębności postępowania w sprawach małżeńskich
Obecność stron nie jest konieczna dla odbycia się rozprawy. Nie dotyczy to jednak nieobecności powoda na pierwszym posiedzeniu, wyznaczonym w celu przeprowadzenia rozprawy.
Powód nie ma obowiązku osobistego stawiennictwa na pierwszym posiedzeniu wyznaczonym w celu przeprowadzenia rozprawy. Może być więc zastąpiony przez pełnomocnika.
Rozprawa odbywa się bez względu na niestawiennictwo stron, z wyjątkiem sytuacji, gdy na pierwsze posiedzenie nie stawi się powód. Niestawiennictwo pozwanego, z tego punktu widzenia, nie ma znaczenia.
Odrębności postępowania w sprawach małżeńskich
Nieusprawiedliwione niestawiennictwo strony wezwanej do osobistego stawienia się może spowodować nałożenie na nią grzywny.
Sąd może skazać na grzywnę stronę, w sytuacji, w której spełnione są łącznie dwie przesłanki:
1. strona została wezwana do osobistego stawienia,
2. nie usprawiedliwiła swojego niestawiennictwa.
W postępowaniu w sprawach małżeńskich obowiązuje bezwzględny ustawowy zakaz przesłuchiwania małoletnich w charakterze świadków, którzy nie ukończyli trzynastu lat oraz zstępnych stron, którzy nie ukończyli lat siedemnastu.
Zakaz nie dotyczy informacyjnego wysłuchania.
Odrębności postępowania w sprawach małżeńskich
W sprawach małżeńskich, czynności dyspozytywne stron wywołują inne skutki procesowe, niż w procesie zwykłym.
W sprawie o rozwód bądź o separację dowód z przesłuchania stron charakter obligatoryjny. W pozostałych sprawach sąd musi ten dowód dopuścić, jeśli strona o niego wnioskowała - przepis art. 432 KPC jest wyjątkiem od art. 299 KPC.
W postępowaniach małżeńskich dopuszczalne jest uznanie powództwa oraz przyznanie okoliczności faktycznych, jednakże sąd nie jest związany uznaniem powództwa ani nie może poprzestać na przyznaniu faktów.
W sprawach małżeńskich sąd powinien przeprowadzić postępowanie dowodowe. W sytuacji gdy pozwany uznał powództwo o rozwód bądź separację, sąd powinien ustalić przyczyny, które go do tego skłoniły.
Powództwo wzajemne jest niedopuszczalne.
Wydanie wyroku zaocznego jest dopuszczalne, ale sąd musi przeprowadzić postępowanie dowodowe.
Protokół rozprawy, poza ogólnymi wymogami, powinien zawierać także dodatkowe informacje.
Odrębności postępowania w sprawach małżeńskich
W sprawach małżeńskich sąd może zasądzić przeprowadzenie wywiadu środowiskowego.
Prawomocny wyrok w sprawach małżeńskich niemajątkowych korzysta z rozszerzonej skuteczności. Skuteczność erga omnes nie dotyczy tej części wyroku, w której orzeczono o prawach i roszczeniach majątkowych.
Wyrok oddalający powództwo ma powagę
rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w
związku z podstawą sporu stanowiło
przedmiot rozstrzygnięcia
Sprawy o rozwód i separację
W sprawach o rozwód oraz o separację można skierować strony do mediacji – przepis ma charakter fakultatywny. W odniesieniu do rozwiązania małżeństwa czy wprowadzenia separacji nie jest dopuszczalne zawarcie ugody. Pozytywny wynik mediacji może jednak spowodować cofnięcie pozwu.
W sprawach o rozwód lub o separację
niedopuszczalne jest powództwo wzajemne.
Sprawy o rozwód i separację
Możliwość utrzymania małżeństwa powinna skutkować umorzeniem postępowania.
W sprawach o rozwód lub o separację postępowanie dowodowe powinno zmierzać do wyjawienia faktów istotnych dla ustalenia istotnych przesłanek orzeczenia. Uznanie powództwa nie może być jedyną okolicznością, na której sąd oprze merytoryczne rozstrzygnięcie. Należy prowadzić postępowanie dowodowe, także w zakresie przyczyn uznania.
Ograniczenie postępowania dowodowego jest możliwe, jeżeli spełnione są łącznie następujące warunki:
1. pozwany uznaje żądanie pozwu;
2. małżonkowie nie mają małoletnich dzieci, które są dziećmi wspólnymi.
Ograniczenie postępowania dowodowego jest możliwe tylko wówczas, gdy pozwany wyraża zgodę na orzeczenie rozwodu i rozstrzygnięcie o winie w taki sposób, w jaki żąda tego powód.
Sprawy o rozwód w separację
Małżonek może wnosić o zasądzenie alimentów od drugiego małżonka w przypadku orzeczenia rozwodu bądź separacji - podstawa materialnoprawna wniosku są art. 60 i 130 KRO.
Przepisy art. 445 oraz 451 KPC regulują zbieg procesów o: rozwód, separację, unieważnienie małżeństwa, ze sprawami o zaspokojenie potrzeb rodziny lub o alimenty.
Podczas trwania procesu o rozwód lub o separację, a
także o unieważnienie małżeństwa, nie może toczyć
się odrębna sprawa dotycząca władzy rodzicielskiej
oraz kontaktów ze wspólnymi małoletnimi dziećmi.
Sprawy o rozwód i separację
Przedmiotem mediacji mogą być sporne kwestie dotyczące:
1. zasad zaspokajania potrzeb rodziny;
2. alimentów;
3. sprawowania władzy rodzicielskiej;
4. kontaktów z dziećmi;
5. spraw majątkowych, podlegających rozstrzygnięciu w wyroku orzekającym rozwód lub separację.
Po śmierci jednego z małżonków w sprawie o rozwód lub separację nie jest możliwe merytoryczne rozstrzygnięcie sporu.
Inne sprawy
Po śmierci małżonka możliwe jest wytoczenie powództwa o unieważnienie małżeństwa oraz o ustalenie istnienia (nieistnienia) małżeństwa. W miejsce zmarłego małżonka ustanawia się kuratora.
Prokurator, wytaczając powództwo o unieważnienie albo o ustalenie istnienia (nieistnienia) małżeństwa, pozywa oboje małżonków. W razie śmierci małżonka (małżonków) postępowanie toczy się z udziałem kuratora (kuratorów), ustanowionych w miejsce zmarłego małżonka (małżonków).
W sprawach o unieważnienie albo o ustalenie istnienia (nieistnienia) małżeństwa prokurator jest zawiadamiany o terminach rozprawy, doręcza się mu odpis pozwu.
Inne sprawy
W razie śmierci jednego z małżonków zawiesza się toczące się postępowanie o unieważnienie małżeństwa.
W procesie o ustanowienie rozdzielności
majątkowej odpowiednie zastosowanie mają
niektóre zasady dotyczące postępowań
odrębnych w sprawach małżeńskich.
M A R S Z A Ł K O W S KA - K R Z E Ś E . ( R E D . ) , K O D E K S P O S T Ę P O WA N I A C Y W I L N E G O.
K O M E N TA R Z , WA R S Z AWA 2 0 1 7 , L E G A L I S B E C K O N L I N E .
