Kodeks postępowania administracyjnego w działalności organów samorzqdu adwokackiego

Emanuel Iserzon

Kodeks postępowania

administracyjnego w działalności

organów samorzqdu adwokackiego

Palestra 11/10-11(118-119), 8-20

8 E m a n u e l I s e r z o n Nr 11—11

rego niemożliwe jest osiągnięcie niezbędnych celów w ym iaru spraw ie­ dliwości.

U legają rozszerzeniu i um acniają się międzynarodow e stosunki ad­ w o katu ry radzieckiej. W sposób jak najbardziej ścisły są one podtrzy­ m yw ane z adw okatam i bratnich krajów socjalistycznych: Polski, Cze­ chosłowacji, Węgier, B ułgarii i innych. Stała w ym iana informacji, wza­ jem ne w izyty dla poznania doświadczeń stają się zjawiskiem powszed­ nim w stosunkach z adw okaturą tych krajów .

Cieszy nas niepom iernie, że na łam ach miesięcznika „P alestra” uka­ zują się system atycznie wiadomości o życiu adwokatów radzieckich, in ­ form acje o naszych konferencjach naukow ych, o literatu rze poświęco­ n e j adw okaturze. Z nie m niej baczną uwagą również i m y obserw uje­ m y życie i pracę adwokatów polskich, których pożyteczna działalność służy spraw ie socjalizmu w bratnim dla nas kraju.

Nie pom ylim y się, jeśli powiemy, że adw okatura radziecka znajdu­ je się obecnie w rozkwicie.

Z radością uśw iadam iam y sobie, że ten rozkw it zbiega się z jubile­ uszem socjalistycznego państw a radzieckiego, kroczącego ku nowym zwycięstwom w dziele budow nictwa gospodarczego, kulturalnego i pań­ stwowego.

Nie m niej radosna jest świadomość tego, że w spraw ę zwycięstw n a­ rodu radzieckiego w łożyliśm y także i my, adwokaci k ra ju zwycięskie­ go socjalizmu, swoją pracę.

EMANUEL ISERZON

Kodeks postępow ania adm inistracyjnego

w działalności organów sam orzqdu a dw okackiego

W dniu 28 lipca 1966 r. Naczelna Rada Adwokacka podjęła nastę­ pującą uchwałę:

„W zakresie przew idzianym ustaw ą samorząd adw okatury spełnia funkcje adm inistracji państw ow ej. W indyw idualnych spraw ach rozstrzyganych przez sam orząd w zakresie postępo­ w ania stosować należy k.p.a. (art. 1 i 2 § 2 p k t 2), jeżeli prze­ pisy szczególne nie stanowią inaczej” *.

W niniejszym a rty k u le zam ierzam wyjaśnić, dlaczego ustosunko­ w u ję się pozytywnie do stanow iska Naczelnej R ady Adwokackiej. Za­ m ierzam ukazać obraz zasięgu k.p.a. w działalności organu samorządu adwokackiego. Oczywiście arty k u ł rozważa jedynie niektóre typowe

Nr 10— 11 K .p .a . to d zia ła ln o ś c i o rg a n ó w s a m o rz ą d u a d w o k a c k ie g o 9

sytuacje. P ragnę zaznaczyć z najw iększym naciskiem, że przytoczone rozwiązania to tylko próby, które w ym agają dalszego jeszcze pogłę­ bienia.

i

O RG A N Y SA M O R ZĄ D U A D W O K A C K IEG O SĄ O R G A N A M I A D M IN IS T R A C JI P A Ń S T W O W E J

Kodeks postępowania adm inistracyjnego norm uje, jak wiadomo, po­ stępowanie organu, jeżeli sprawa, którą załatwia, w ykazuje łącznie na­ stępujące cechy:

a) spraw a należy do zakresu władczej adm inistracji państwowej, b) organ rozpoznający spraw ę jest organem adm inistracji państw o­ wej (a nie organem innego działu aktyw ności państwa),

c) spraw a jest indyw idualna (art. 1 i 2 § 1 k.p.a.).

A rtykuł 2 § 2 k.p.a. stanowi, że kodeks m a również zastosowanie, jeżeli spraw ę rozpoznaje organ jakiejkolw iek państw ow ej jednostki or­ ganizacyjnej lub jakiejkolw iek społecznej jednostki organizacyjnej — zawodowej, samorządowej, spółdzielczej itp. Ten ostatni przepis ko­ deksu (art. 2 § 2) m a charakter ustaw ow ej interpretacji: zaw iera w y­ jaśnienie treści zaw artej w w arunku pod lit. b). W yjaśnia mianowicie, kiedy jest spełniony w arunek pod lit. b), mimo że organ nie jest z na­ zwy „organem adm inistracji państw ow ej”. Gdyby kodeks nie zawie­ ra ł postanowienia a rt. 2 § 2, to już samo interp retacyjn e rozw ażenie art. 2 § 1 :(tj. pojęcia „organ adm inistracji państw ow ej”) doprowadzi­ łoby nas do wniosku, że o r g a n k a ż d e j j e d n o s t k i o r g a n i ­ z a c y j n e j , choćby nie objętej pojęciem aparatu państwowego — a w s z c z e g ó l n o ś c i o r g a n j e d n o s t k i s a m o r z ą d o w e j — jeżeli z mocy ustaw y jest powołany do załatw iania spraw z zakre­ su władczej adm inistracji państw ow ej, jest „organem adm inistracji państw ow ej” i dlatego w spraw ach rozpoznawanych przez ten organ ma zastosowanie k.p.a. (art. 2 § 1). Do tego wniosku prowadzi analiza koncepcji samorządu.

D oktryna i legislacja Polski Ludowej posługuje się pojęciem s a- m o r z ą d u. Ale stan naszej doktryny w kw estii istoty sam orządu jako instytucji ustrojow ej jest wysoce niezadowalający. Stw ierdza się u nas trafnie, że pojęcie samorządu w naszej nauce praw a adm ini­ stracyjnego rozum ie się wielorako. Taki stan rzeczy można daro­ wać literaturze pięknej. Nie może on natom iast być tolerow any już w publicystyce politycznej. A cóż dopiero w nauce prawa. W arunki fak­ tyczne (hipoteza norm y praw nej), które determ inują stosowanie naka­ zu (dyspozycji) norm y praw nej, mogą być opisane przy pomocy pojęć nieokreślonych {np. nieokreślony i naw et wieloznaczny w arunek, ja­ kim jest „znaczne przyspieszenie lub uproszczenie postępowania” , jest hipotezą norm y nakazującej przeprowadzenie rozpraw y w postępowa­ niu adm inistracyjnym — art. 82 § 1 k.p.a). Ale instytucje praw ne muszą mieć ostre granice pojęciowe. Je st to conditio sine qua non po­

jęcia i n s t y t u c j i p r a w n e j .

10 E m a n u e l I s e r z o n N r 10— 11

nie przed organam i „organizacji samorządowych”, to musim y wiedzieć jednoznacznie, co to jest organizacja samorządowa. Do obowiązków nauki praw a należy uściślenie pojęć instytucji praw nych. Jeżeli poję­ cie instytucji praw nej nie jest rozum iane jednoznacznie, to zadaniem nauki praw a jest doprowadzenie treści pojęcia do jednoznaczności, choć­ by umownej. Taki pogląd może nie odpowiadać tym , którzy są zwo­ lennikam i „operatyw ności” organu stosującego prawo, ponieważ ogra­ nicza możliwość „celowościowej” w ykładni. Nie w ystępuję przeciwko takiem u charakterow i w ykładni. W ykładnia pow inna być zawsze „ce- lowościowa”, ale ograniczona ścisłym sensem i niew ątpliw ym celem norm y. Dopuszczenie jednak szerokiej celowości w ykładni w ykraczają­ cej poza te granice jest zachętą do naruszenia praw a, jest zniesieniem prym atu praw a n a rzecz celowości.

Moim zdaniem pojęcie samorządu, wieloznaczne w aktualnym sta­ nie naszej doktryny, jest dostatecznie j e d n o z n a c z n e w polskiej trad y cji konstytucyjnej. Możemy je ustalić jednoznacznie również w doktrynie, jeżeli pozbędziemy się lęku, że trad y cy jn a jednoznaczność tej instytucji może popaść w sprzeczność z nową rzeczywistością. Je­ żeli u kute w dotychczasowej trad ycy jn ej nauce praw a pojęcie samo­ rządu jest przeżytkiem w nowej form acji, odrzućm y je i stw órzm y in ­ ne. Ale ono nie jest przeżytkiem . Jest pojęciem żywym w naszym dzi­ siejszym praw ie i nie w ykazuje żadnej sprzeczności z nową rzeczywi­ stością.

G dyby nasze praw nictw o żywiło przekonanie, że pojęcie samorządu może być różnie rozumiane, to kodeks postępowania adm inistracyjne­ go, redagow any przez naukowców i praktyków i uw zględniający doko­ nane konsultacje z w ielu najbardziej reprezentatyw nym i środowiskami prawniczym i, nie operowałby pojęciem samorządu dla sform ułow ania tak podstawowego postanowienia, jakim jest przepis określający zasięg k.p.a. (art. 2 § 2 pk t 2 k.p.a.).

Treść samorządu jest organicznie sprzęgnięta z pojęciem adm inistra­ cji państw ow ej. D oktryna utrzym uje, że dotychczas nie udało się na­ uce praw a ustalić treści pojęcia adm inistracji państw ow ej. Jest to prze­ konanie o niem ałym zasięgu, bo w skali światowej. Wielu teoretyków zaniechało wysiłków w tym względzie. Dlatego w ielu zadowala się opi­ sem pojęcia. Istotnie, nie um iem y zdefiniować adm inistracji państwowej. Ale tylko dlatego, że szukam y definicji, która by przeprowadziła li­ nię dem arkacyjną m iędzy adm inistracją państwową a w ym iarem spra­ wiedliwości oraz m iędzy adm inistracją państw ow ą a działalnością „usta­ wodawczą” (działalnością organów przedstawicielskich). Takiej defini­ cji nie znajdziemy, bo jest ona z n a tu ry rzeczy niemożliwa. Rodzaje działalności organów adm inistracji państw ow ej, organów sądowych i przedstawicielskich nie różnią się pod względem istoty, a tylko pod względem formalnego charak teru organów jako podmiotów działania. P rzyjrzy jm y się bliżej będącym w obiegu próbom „definicji” adm ini­ stracji państw ow ej jako jednej z gałęzi działalności państwa. Oto jed­ na z nich: jest to form a działalności państw ow ej polegającej na orga­ nizowaniu bezpośredniej, praktycznej realizacji zadań państw a (oczy­ wiście ludowego). Oto druga: jest to działalność organów państwowych podejm owana w celu w ykonania ustalonych przez praw o zadań orga­

Nr ’ n— '1 K .p .a . w d z ia la ln o ic i o r g a n ó w s a m o rz ą d u a d w o k a c k ie g o 1'

nizatorskich w swoistych form ach działania. Definicje te wcale nie de- lim itują istoty różnych domen działalności państw a. Czyż działalność organów sądowych lub przedstawicielskich nie obejm uje „bezDOŚrad- niej praktycznej realizacji zadań państw a” albo nie jest „w ykonyw a­ niem ustalonych praw em zadań organizatorskich w swoistych form ach działania”? Już więc ta pobieżna analiza będących w obiegu defini­ cji wykazuje, że nie w ytyczają one wcale linii dem arkacyjnych m ię­ dzy poszczególnymi gałęziami działalności państw a. Zresztą sami ich autorzy tra k tu ją w spom niane „definicje” tylko jako próby, a nie jako udatne rozwiązania.

Nie udało się dotychczas zdefiniować adm inistracji państwowej tak, żeby definicja istotnie odcinała cstro adm inistrację od sądownictwa i or­ ganów przedstawicielskich — od strony ich istoty. Jest to bezsporne.

Tłumaczę to faktem historycznym , że adm inistracja państwowa (wbrew rozpowszechnionemu mniemaniu) nie w yodrębniła się bynajm niej

z ogólnego pojęcia działalności państw a w ogóle. H istorycznie spraw a

w tym względzie przedstaw ia się następująco:

Do XIX w ieku istniała nie zróżnicowana działalność państwa. Z na­ ne były funkcje sądowe, ustawodawcze i adm inistracyjne, ale orga­ ny, którym te funkcje powierzano, nie w ykonyw ały ich w sposób w y­ łączny. Ten sam organ, np. król, książę, k u ria (rada) królewska, adm i­ nistrator, obszarnik, w ykonyw ał łącznie funkcje sądowe, norm otw ór- cze i policyjne. W procesie kształtow ania się państw a konstytucyjne­ go, które zastąpiło państwo policyjne (absolutystyczne), w yodrębniły się z dziedziny aktywności państw a nowożytnego: domena sądownictwa i domena organów przedstawicielskich jako przywiązane do w y s p e ­ c j a l i z o w a n y c h organów, a reszta, szeroka domena adm inistracji państw ow ej, pozostała tym , czym była od wieków, mianowicie dzia­ łalnością państw a skierow aną na w ykonyw anie zadań uznanych za pań­ stwowe. W ten prosty sposób tłum aczy się zjawisko, że nie potrafim y zdefiniować adm inistracji jako w y s p e c j a l i z o w a n e j działal­ ności państw a. A przecież istotą poszukiwania definicji adm inistracji jest ustalenie tego pojęcia jako domeny w y s p e c j a l i z o w a n e j , jaką adm inistracja z n atu ry n i e j e s t . Dowodem tego najlepszym — je j dzieje. Była ona i pozostała — po w yspecjalizow aniu się sądow­ nictw a i parlam entu jako specyficznej działalności państw a — działal­ nością państw a w ogóle i po prostu. Jak można bowiem wyspecjalizować tę nie w yspecjalizow aną historycznie działalność?

Dlatego możemy potraktow ać współczesną adm inistrację tylko ja ­ ko działalność państw a w toku realizacji w ytyczonych mu zadań —

z w yłączeniem zadań w yspecjalizowanych, jakie w ykonują sądowni­

ctwo i parlam ent. Jest to nie tylko wniosek teoretyczny, w sparty fak ­ tam i historycznym i. Jest to wniosek również empiryczny. To, co zwy­ kliśm y nazywać adm inistracją państw ow ą (nie wyspecjalizowaną), obejm uje zadania tak wielorakie, gatunkowo tak do siebie niepodob­ ne, jak w alka z nierządem i budowa dróg, prowadzenie teatrów i skup zboża, lecznictwo i ustalanie cen, adm inistracja rzemiosła i ewidencja ludności itd. itd. W szystkie te gałęzie działalności m ają tylko jedną w spólną cechę, mogącą stanowić kryteriu m pojęcia adm inistracji pu­

12 E m a n u e l I s e r z o n _{N r 10— 11}

blicznej: są one d z i a ł a l n o ś c i ą p a ń s t w a skierow aną na wy­ konanie zadań ustawowo uznanych za państwowe.

Państw o w ykonuje swą działalność przez poszczególne osoby fi­ zyczne lub kolektyw y, tj. łącznie działające osoby fizyczne. Taką oso­ bę fizyczną lub kolektyw nazyw am y o r g a n e m państwowym , jako że jest on niejako narządem organizmu zwanego państw em . N arzą­ dem, którego działalność jest uw ażana za działalność państw a. Każdy człowiek lub kolektyw w ykonujący pewne zadania przypisyw ane pań­ stw u jest organem niezależnie od tego, czy czynności, które w ykonuje, m ają ch arak ter władczy. Dla państw a socjalistycznego i w ogóle pań­ stw a współczesnego (nie tylko nakazującego, zakazującego, zezwalającego, karzącego, ale i „świadczącego”) wcale nie jest typow e działanie władcze.

Ogół (system) tego rodzaju organów stanow i aparat państwowy. Jest to w łasny ap arat państw a, aparat państw a jako osoby praw nej zw anej państwem. Żadna część tego ap aratu nie m a osobowości odręb­ nej od osoby państwa. Osobowość każdej części tego ap aratu stapia się z osobowością państw a. Ani jeden z organów składających się na apa­ r a t — rada narodow a lub prezydium rady narodow ej albo jego wydział itp. — n i e m a o s o b o w o ś c i o d r ę b n e j o d o s o b o w o ś c i p a ń s t w a . Owszem, m ają one osobowość jako podm ioty woli (mogą przecież wydawać w swoim im ieniu ak ty i występować jako strony w postępowaniu sądowym czy adm inistracyjnym ), ale ich osobowość praw ­ na zbieżna jest z osobowością praw ną państw a.

Jednakże państw o w ykonuje niektóre swe zadania, w łaśnie zada­ nia „z zakresu adm inistracji państw ow ej”, nie przy pomocy s w e g o a p a r a t u , swoich organów, ale p r z y p o m o c y a p a r a t u i n ­ n y c h o r g a n i z a c j i o o d r ę b n e j o d p a ń s t w a o s o b o ­ w o ś c i p r a w n e j . Do takich należą przedsiębiorstw a „państw ow e” i inne zakłady państw ow e o odrębnej od państw a osobowości praw nej (szkoły wyższe, instytuty). Do nich należą również organizacje nie pań­ stwowe, lecz kom unalne o odrębnej osobowości, jak np. „terytorialne związki samorządowe” (jakimi były w okresie m iędzyw ojennym oraz w Polsce Ludowej do roku 1950 gminne, powiatowe i wojewódz­ kie związki), „samorządy zawodowe” i niektóre stow arzyszenia (którym państwo zleciło w ykonyw anie niektórych zadań państwowych). Wszy­ stkie te organizacje o odrębnej od państw a osobowości praw nej, któ­ rych organy w ykonują z mocy praw a zadania państwowe, ściślej — zadania adm inistracji państw ow ej, stanowią podm ioty adm inistracji p o ś r e d n i e j , bo w ykonują one adm inistrację państw ow ą pozosta­ jącą poza ram am i własnego aparatu państw a. Ten typ organizacyjny w ykonywania adm inistracji państw ow ej (adm inistracji państwowej po­ średniej) przyjęto w trad ycy jn ej nauce praw a konstytucyjnego i ad­ m inistracyjnego nazywać s a m o r z ą d e m albo a d m i n i s t r a c j ą z d e c e n t r a l i z o w a n ą .

Oczywiście w tym w ypadku term in „sam orząd” jest term inem technicznym (term inus technicus) — p r a w n y m . W tym w łaśnie sensie mówimy o samorządzie terytorialnym , gospodarczym, zawodo­ wym. Istnieje jednak również pojęcie samorządu w znaczeniu szer­ szym, nie technicznym , mianowicie w znaczeniu p o l i t y c z n y m . W tym sensie można nazwać samorządem również b e z p o ś r e d n i

j^ r i q ,j i K .p .a . w d z ia ła ln o ś c i o rg a n ó w s a m o r z ą d u a d tu o k a c k ie g o ₁₃

a p ara t państw a, jakim jest np. system organów naszych terytorialnych rad narodowych, gdyż w tym system ie organów miejscowe społeczeń­ stw o bierze udział w stanow ieniu o s o b i e (samorząd w znaczeniu potoczno-politycznym). W tym sensie m ówim y również o samorządzie robotniczym. Ale nie jest to samorząd w znaczeniu praw nym , tra d y ­ cyjnym .

A n i n a s z a d o k t r y n a , a n i n a s z a l e g i s l a c j a n i e o d r z u c i ł y t e j t r a d y c y j n e j , p r a w n e j i n s t y t u c j i s a m o r z ą d u . Nasza legislacja konstruuje w łaśnie przy pomocy ka­ tegorii praw nej samorządu w ykonywanie niektórych zadań adm inistra­ cji państwowej przez szkoły wyższe, in sty tu ty naukowe, przedsiębior­ stwa, spółdzielnie, organizacje zawodowe, związki zawodowe, niektóre stowarzyszenia. Więcej nawet: ustaw y PR L nazyw ają nieraz sam orząd w znaczeniu praw nym „samorządem zawodowym”, „samorządem gospodar­ czym ”, kontynuując w ten sposób naszą trad y cję praw ną. ** Recypują więc nie tylko samo pojęcie sam orządu (w znaczeniu prawnym ), ale i term inologię praw ną tej instytucji.

Kodeks postępowania adm inistracyjnego stanowiąc, że ma on za­ stosowanie w postępowaniu przed organam i „organizacji (...) sam orzą­ dow ych” (art. 2 § 2 p k t 2), ma na m yśli organizacje samorządowe w z n a c z e n i u p r a w n y m , co w ynika z kontekstu. I tak art. 2 k.p.a., w yliczając kategorie organów, których postępowanie jest normowane przez k.p.a., nazyw a je „organami adm inistracji państw ow ej” (§ 1), „przedsiębiorstw państw ow ych i innych państw ow ych jednostek orga­ nizacyjnych” (§ 2 pkt 1), organam i „organizacji zawodowych, samo­ rządowych, spółdzielczych i innych organizacji społecznych” (art. 2 p k t 2). Analiza treści term inów kontekstow ych przekonuje nas, że na­ zw a „organizacje samorządowe” nie może obejmować żadnych orga­ nizacji poza organizacjam i samorządu zawodowego i gospodarczego (samorząd rzem ieślniczy i adwokacki), tj. samorządu w znaczeniu tr a ­ dycyjnym (prawnym).

W m yśl ustaw y z 1963 r. o u stroju adw okatury, adw okatura jest zrzeszeniem zawodowym, bo składa się ona z adw okatów i aplikantów adwokackich, jest „samorządem”, tj. związkiem samorządowym w yko­

nującym następujące zadania: „czuwanie nad należytym w ykonyw a­ niem przez adw okaturę jej ustawowych zadań, zapewnienie jej w łaś­ ciwej postaw y społecznej, wysokiego poziomu etycznego i stałego pod­ noszenia kw alifikacji zawodowych, spraw owanie kontroli nad ścisłym przestrzeganiem przepisów o w ykonyw aniu zawodu adw okata” (art. 1 ust. 2). D o s a m o r z ą d u z a w o d o w e g o a d w o k a t u r y n a l e ż y z a t e m c a ł a w ł a d c z a a d m i n i s t r a c j a s t o ­ s u n k ó w p o w s t a j ą c y c h w p r o c e s i e w y k o n y w a n i a z a w o d u p r z e z a d w o k a t ó w ***. Przez adm inistrację władczą

** P o r . a r t . 1 u s ta w y z d n . 11.IX .1956 r. o iz b a c h rz e m ie ś ln ic z y c h i Z w ią z k u Izb R z e m ie ś ln ic z y c h (,,Iz b y r z e m ie ś ln ic z e są o rg a n iz a c ja m i s a m o r z ą d u g o s p o d a r c z e ­ g o i z a w o d o w e g o r z e m io s ł'’) o ra z a r t . 1 u s ta w y z d n . 19.XII.1963 r . o u s t r o j u a d w o ­ k a t u r y ( „ A d w o k a tu r ę s ta n o w i o g ó ł a d w o k a tó w i a p lik a n tó w a d w o k a c k ic h z o r g a n iz o w a ­ n y c h n a z a s a d a c h s a m o r z ą d u z a w o d o w e g o ” ) (p o d k re ś le n ie m o je — E .I.). •** P o ję c ie „ w y k o n y w a n ia z a w o d u a d w o k a c k ie g o ” ro z u m ie m s z e ro k o . O b e jm u ję n im ró w n ie ż t a k i e w y d a r z e n ia , j a k w p is a n ie n a lis tę , s k r e ś le n ie z lis ty , w y d a le n ie , g d y ż w y ­ d a r z e n ia t e n a le ż ą d o s z e ro k ie g o p o ję c ia „ w y k o n y w a n ia z a w o d u a d w o k a c k ie g o ” , n a le ż ą d o w a r u n k ó w je g o w y k o n y w a n ia .

14 E m a n u e l 1 s e r z o n Nr 10— 11

rozumiemy adm inistrację przymusową (adm inistrację realizow aną w razie oporu w drodze przym usu). Ponieważ podmiotem w ładztw a jest tylko państw o na zasadzie wyłączności, przeto a d m i n i s t r a c j a w ł a ' d c z a j e s t a d m i n i s t r a c j ą p a ń s t w o w ą . Ta adm ini­ stracja, którą w ykonuje samorząd adwokacki jako adm inistrację w ład­ czą (przymusową), jest z a t e m a d m i n i s t r a c j ą p a ń s t w o w ą . Dlatego organy sam orządu adwokackiego są o r g a n a m i a d m i n i ­ s t r a c j i p a ń s t w o w e j — tyle że w ykonyw anej nie przez pań­ stwo bezpośrednio, tj. przez ap arat państw ow y, ale pośrednio przez ap arat organizacji samorządowej, k tó rej osobowość jest odrębna od osobowości państwa.

Samorząd adwokacki w ykonuje w stosunku do zawodu adwokac­ kiego zadania analogiczne do tych, jakie w stosunku do zawodu lek ar­ skiego, lekarsko-dentystycznego, farm aceutycznego itp. w ykonuje pań­ stw o bezpośrednio przez swój w łasny aparat, a zatem w ykonuje z a- d a n i a a d m i n i s t r a c j i p a ń s t w o w e j . O rgany tej adm ini­ stracji są wyłonione przez organizacje adwokackie. Organizacje adwo­ kackie m ają osobowość praw ną odrębną od osobowości państw a. A z a ­ t e m s a m o r z ą d a d w o k a c k i j e s t t y p o w y m s a m o ­ r z ą d e m w z n a c z e n i u p r a w n y m .

i i

J A K IE CZ Y N N O ŚC I O R G A N Ó W S A M O R ZĄ D U A D W O K A C K IE G O M A JĄ C H A R A K T ER P O S T Ę P O W A N IA A D M IN IS T R A C Y JN E G O W S P R A W A C H „IN D Y W ID U A L N Y C H ” ?

Postępow anie adm inistracyjne normowane przez k.p.a. obejm uje tylko w ąski sektor postępow ania organów adm inistracji państwowej. Ten sektor nie obejm uje postępowania pozaprawnego, jak np. organi­ zowania prelekcji rolniczych, urządzania w ystaw y artykułów gospo­ darstw a domowego. N i e obejm uje czynności cywilnoprawnych, jak zaopatrzenia wsi w m aszyny rolnicze. N i e obejm uje również tzw. urzędowania w ew nętrznego, tj. n i e zwróconego na zew nątrz, nie adresowanego do osoby fizycznej lub jednostki organizacyjnej jako stro n y (podmiotu praw nie chronionego interesu). Do w ew nętrznego urzędow ania odnoszą się czynności w zakresie w zajem nych stosunków między pracow nikam i danego organu i m iędzy organam i danego syste­ m u w toku funkcjonow ania aparatu. Do nich należą czynności w za­ kresie stosunków m iędzy w ydziałam i prezydiów rad narodowych, m ię­ dzy prezydium rady narodow ej a wydziałami, m iędzy wydziałami a innym i organam i adm inistracji państwowej itd. Kodeks postępowania adm inistracyjnego cdnosi się wyłącznie do postępowania m i ę d z y o r ­ g a n e m mieszczącym się w ram ach aparatu adm inistracji państwowej

**** D la u n ik n ię c ia n ie p o r o z u m ie ń p o d k r e ś la m , że n :e tw ie r d z ę b y n a jm n ie j, iż o r g a ­ n y s a m o rz ą d u a d w o k a c k ie g o są o r g a n a m i a p a r a t u a d m i n i s t r a c j i p a ń s tw o w e j. S ą o n e o r g a ­ n a m i a d m in is tr a c ji p a ń s tw o w e j p o ś r e d n i e j . Z a c h o d z i i s to tn a r ó ż n ic a m i d z y ,,b e z ­ p o ś r e d n i ą ” a „ p o ś r e d n ią ” a d m in is tr a c ją p a ń s tw o w ą . M ię d zy in n y m i r ó ż n ic a p o le g a n a o d m ie n n o ś c i m e to d y o r g a n iz a c ji p o d m io tu a d m in is tr u ją c e g o : p o ś r e d n ia a d m in is tr a c ja p a ń ­ stw o w a w y k o n u je sw e z a d a n ia p rz e z s w o i s t y u d z ia ł o b y w a te li w z a r z ą d z a n iu s p r a ­ w a m i p a ń s tw a .

N r 10— 11 K .p .a . w d zia ła ln o ś c i o rg a n ó w s a m o r z ą d u a d w o k a c k ie g o 15

(bezpośredniej lub pośredniej) a s t r o n ą s p o z a a p a r a t u , czyli do postępowania orzeczniczego, tj. ustalającego władczo w zajem ne (organu i strony) stosunki z dziedziny adm inistracji.

Jakie spraw y z kręgu działalności organów samorządu adwokac­ kiego należą do spraw tego rodzaju? Albo prościej: kiedy te organy m ają stosować k.p.a.?

Odpowiedź nie będzie — z n a tu ry rzeczy — w yczerpująca, o czym już na w stępie nadm ieniłem. Zam ierzam jedynie — m ając na uw adze przepisy ustaw y o u stroju adw okatury — ograniczyć się do przykła­ dów ilustrujących powyższe zagadnienie.

1. A rty ku ł 12 ustaw y o u.a. nakazuje, by „uchw ały organów adwo­ k atu ry dotyczące bezpośrednio poszczególnych osób” zaw ierały uza­ sadnienie „faktyczne i praw ne”, i ustala term in czternastodniowy „do wniesienia środków odwoławczych przew idzianych w ustaw ie”. Ten przepis proceduralny świadczy o tym , że autorzy ustaw y nie brali pod uwagę tego, iż w postępowaniu przed organam i samorządu adwokac­ kiego ma zastosowanie k.p.a. G dyby bowiem to przewidywali, nie umieściliby przepisu już zaw artego w k.p.a. A rt. .12 m a jednak tę w ar­ tość *****, że w ykazuje, w jakich spraw ach z zakresu działalności samo­ rządu adwokackiego ma zastosowanie k.p.a. Otóż k.p.a. nie m a zasto­ sowania do uchw ał w różnych spraw ach ogólnych, natom iast ma zasto­ sowanie do uchw ał (czyli decyzji) w spraw ach dotyczących „bezpośred­ nio poszczególnych osób”, tj. w spraw ach indyw idualnych z zakresu zadań organów samorządu adwokackiego (a więc z zakresu adm inistra­ cji państwowej). K.p.a. stosuje się w spraw ach indyw idualnych objętych w ładztw em samorządu adwokackiego, w spraw ach indyw idualnych ze stosunków adm inistraeyjnopraw nych. Nie stosuje się on w spraw ach cy­ w ilnopraw nych, w któ ry ch organ sam orządu w ystępuje jako strona

(np. w spraw ach najm u lokalu, kupna budynku, zaw arcia umowy o pra­ cę itp.).

2. Umowa zespołu z klientam i (art. 20 ust. 1 ustaw y o u.a.) jest czynnością cywilnoprawną. Spory z tego stosunku należą do właściwoś­ ci sądu. W yznaczenie adw okata przez kierow nika jest poleceniem pod adresem członka zespołu, jest więc czynnością w ew nętrznej adm inistra­ cji, klient bowiem nie jest w tym w ypadku stroną stosunku. Tak samo, jeśli chodzi o wyznaczenie przez kierow nika zastępcy i udzielenie sub­ stytucji przez adw okata (art. 21 ustaw y o u.a.). K.p.a. nie m a do ty ch czvnności zastosowania.

3. O przyjęciu do zespołu decyduje zebranie zespołu (art. 19 ust. 2). Ponieważ o przyjęciu decyduje organ samorządu adwokackiego, a więc organ „pośredniej” adm inistracji państw ow ej (por. wyżej), prze­ to stosunek między zespołem a jej członkiem ma ch arak ter stosunku adm inistracyjnopraw nego (orzeka o nim zebranie zesoołu jako organ adm inistracji państwowej). Postępowanie w spraw ie tego stosunku jest zatem normowane przez k.p.a. (art. 1 i 2 k .p .a.\ Spraw a o przyięcie do zespołu może wymagać przeprow adzenia postępowania dowodowego ce­

****** r t . 12 m a je s z c z e je d n ą s a m o d z ie ln ą w a r to ś ć : w s k a z u je o n te r m in o d w o ła w ­ czy w s p r a w a c h d y s y c y p lin a rn y c h , do k tó r y c h k .p .a . n ie m a z a s to s o w a n ia .

16 E m a n u e l I s e r z o n N r 3,0— f i

lem w yjaśnienia, czy nie zachodzą przeszkody przewidziane w art. 70 i 72 lub w art. 19 ust. 4 ustaw y o u.a. S troną jest kandydat. Od de­ cyzji (uchwały) zespołu przysługuje stronie odwołanie do rady adwo­ kackiej. To samo dotyczy w ykluczenia adw okata z zespołu (art. 25 pkt 7 ustaw y o u.a.).

4. Postępowanie zebrania zespołu, które dotyczy praw nie chronione­ go interesu strony stosunku adm inistracyjnopraw nego między zespo­ łem a stroną, jest norm ow ane przez k.p.a.

Jakiego rodzaju uchw ały (decyzje) zebrania zespołu dotyczą p raw ­ nie chronionego interesu członków zespołu? A rt. 26 stanowi, że „od uchw ały zebrania zespołu adwokackiego przysługuje odwołanie do ra­ dy adwokackiej jako drugiej instancji” (ust. 1) i że „wniesienie odwo­ łania w strzym uje w ykonanie uchw ały zebrania zespołu”. L iteralna w y­ kładnia skłania do zajęcia stanowiska, że od każdej uchw ały zebrania zespołu przysługuje odwołanie każdem u członkowi lub kandydatow i (jeśli chodzi o spraw ę przyjęcia nowego członka). Taki wniosek pro­ w adziłby w konsekw encji do tego, że członek może się odwołać do ra ­ dy adwokackiej w spraw ie uchw ały dotyczącej w yboru delegatów na zgromadzenie delegatów, uchw alenia prelim inarza budżetowego, w y­ boru kom isji rew izyjnej lub rozwiązania czy likw idacji zespołu. Taki wniosek byłby czymś niezwykłym , odcinającym się od przyjętych w legislacji rozwiązań w analogicznych kw estiach. Stanowisko tego ro­ dzaju byłoby sprzeczne z powszechnie przyjętą zasadą, że uchw ały ciał kolegialnych zapadają większością głosów (tak stanow i § 11 ust. 1 roz­ porządzenia M inistra Sprawiedliwości w spraw ie zespołów adwokac­ kich — Dz. U. z 1964 r. N r 1, poz. 4).

L iteralna w ykładnia art. 26 ustaw y o u.a. stw arzałaby dla każdego członka swoiste liberum veto. Wprawdzie byłoby ono ograniczone ze względu na to, że ostateczne słowo przyznaje się radzie adwokackiej, ale stw arzałoby poważne zagrożenie dla sprawności funkcjonowania zespołu. Takie rozwiązanie byłoby zresztą niecelowe ze stanow iska in ­ teresu zespołu lub poszczególnych członków, ponieważ rada adwokac­ ka jest w ładna z urzędu uchylić uchwałę zebrania zespołu niezgodną z praw em albo uchylić i zmienić uchwałę, jeżeli w ym aga tego interes społeczny (art. 27 ustaw y o u.a.).

Należy zatem przyjąć, że tylko osobie będącej s t r o n ą w postę­ pow aniu zakończonym uchw ałą zebrania zespołu przysługuje odwoła­ nie, co harm onizuje całkowicie z zasadą k.p.a. (art. 110 § 1). Taką stro­ ną (art. 25 k.p.a.) jest kandydat do zespołu w spraw ie przyjęcia do ze­ społu oraz członek zespołu, k tó ry został uchw ałą w ykluczony z ze­ społu.

Zastanowienia w ym aga przepis art. 25 ustaw y o u.a. głoszący, że do zakresu działania zebrania zespołu należy m. in. „kontrola i ocena członków zespołu i aplikantów adwokackich pod względem zawodo­ w ym , etycznym i społecznym (podejmowanie uchw ał w tym zakresie)” Spraw a oceny zawodowych, etycznych lub społecznych kw alifikacji jest objęta i n t e r e s e m p r a w n i e c h r o n i o n y m każdego obywatela. Ten in teres doznaje naw et ochrony karnej (art. 255 k.k.). Oczywiście uchw ała zebrania zespołu dyskw alifikująca kolegów w tej

jvjr iq 1 1 K.p.a. w d zia ła ln o ś c i o rg a n ó w s a m o rz ą d u a d w o k a c k ie g o ₁₇

m aterii, naw et jeżeli ocena taka jest nieprawdziw a, nie stanowi prze­ stępstw a, ponieważ ocena została dokonana w w ykonaniu ustawowego obowiązku. Ale adwokat lub aplikant adwokacki, który „nie daje rę ­ kojm i w ykonywania zawodu (...) zgodnie z zadaniami adw okatury w PR L” podlega skreśleniu z listy (art. 78 ust. 1 pkt 8 ustaw y o u. a.). Trzeba więc uznać, że adwokatowi i aplikantow i przysługuje od uch­ w ały zebrania zespołu w kw estii oceny ich kw alifikacji odwołanie do "ady adwokackiej.

Do zakresu działania zebrania zespołu należy „kontrola działalnoś­ ci kierow nika zespołu, w szczególności zaś badanie i zatwierdzanie je ­ go spraw ozdań” (art. 25 pkt 5). Czynności zebrania zespołu w tej dzie­ dzinie nie dotyczą interesu kierow nika jako s t r o n y w postępowa­ niu zespołu jako organu. W ;grę wchodzą tu stosunki w ew nętrzne, „we­ w nętrzne urzędow anie” między kierow nikiem zespołu jako o r g a n e m a zebraniem zespołu jako organem wyższego stopnia. Te stosunki, jako w ew nętrzne, nie są normowane przez k.p.a. W szczególności kierow ­ nikowi zespołu nie przysługuje odwołanie od uchw ały zebrania ocenia­ jącej negatyw nie działalność kierow nika lub odmawiającej zatw ierdze­ nia sprawozdania.

5. K ierow nika zespołu i jego zastępcę powołuje rada adwokacka. Adwokat powołany na to stanowisko może — za zgodą tejże rad y — odmówić przyjęcia powołania (art. 28 ustaw y o u.a.). Zgoda rady ad­ wokackiej na odmowę przyjęcia powołania jest objęta praw nie chro­ nionym interesem powołanego adw okata (art. 28). Powołany jest więc stroną wobec organu powołującego i w yrażającego zgodę na odmowę przyjęcia powołania. Do postępowania przez radę adwokacką w sprawie w yrażenia zgody m a zastosowanie k.p.a.

6. Rada adwokacka może odwołać kierow nika zespołu i jego za­ stępcę przed upływ em kadencji, jeżeli zachodzą ku tem u dostateczne powody (art. 31 ustaw y o u.a.). Tego rodzaju decyzja rad y objęta jest zakresem praw nie chronionego interesu kierow nika. K ierow nik jest stroną w tym postępowaniu z zakresu adm inistracji państwowej. P o ­ stępowanie to norm ow ane jest przez k.p.a.

7. W spraw ie rozwiązania zespołu członek zespołu jest członkiem organu kolektywnego, tj. zebrania zespołu, które orzeka kolektyw nie większością 2/3 głosów (art. 33 ustaw y o u.a. i § 11 ust. 3 rozp. Mini­ stra Sprawiedliwości — Dz. U. z 1964 r. N r 1, poz. 4). Członek zespo­ łu jest jedną z osób fizycznych składających się na organ, na zebra­ nie zespołu orzekającego. Nie może więc ów członek być uw ażany za „stronę” w sprawie, w której jest członkiem organu orzekającego. Mię­ dzy członkiem zespołu a zespołem lub zebraniem zespołu istnieje sto­ sunek praw ny, ale nie jest on stosunkiem zew nętrznym i dlatego de­ cyzja zespołu rozw iązująca zespół nie jest aktem adm inistracyjnym pod adresem członka zespołu, choćby głosował przeciwko rozwiązaniu. Tego stosunku, jako w ewnętrznego, nie norm uje k.p.a. W szczególnoś­ ci nie przysługuje tem u członkowi odwołanie. N atom iast rada adwo­ kacka jest w ładna uchylić z urzędu uchw ałę zebrania zespołu o roz­ wiązaniu zespołu, jeżeli uchw ała jest sprzeczna z praw em albo jeżeli wym aga tego interes społeczny (art. 27 ustaw y o u.a.). Członek

zespo-2 — P a l e s tr a i

18 E m a n u e l I s e r z o n _{N r 10— 11}

łu niezadowolony z tej uchw ały może spowodować rozpoznanie przez radę z urzędu spraw y rozwiązania zespołu w try b ie skargi.

N atom iast jeżeli rada adwokacka wszczyna postępowanie w spra­ wie rozwiązania zespołu (art. 33 pkt 2), to stroną w ty m postępowaniu jest zespół. Praw o broni interesu zespołu, interesu polegającego na jego istnieniu. W te j spraw ie zespół jest stroną w rozum ieniu jk.p.a. (art. 25). U stawa o u.a. stanowi, że w takiej sytuacji przysługuje zespołowi od­ wołanie i(art. 33 p k t 2). P rzysługuje m u nie tylko odwołanie, ale wszel­ kie upraw nienia przysługujące stronie w edług k.p.a. od chwili wszczę­ cia sprawy.

Jeżeli M inister Sprawiedliwości wszczął postępowanie w sprawie rozwiązania zespołu, to zespół -jest — rzecz oczywista — stroną w po­ stępow aniu i przysługują m u w tym postępowaniu odpowiednie upraw ­ nienia z k.p.a. bez żadnych ograniczeń („nic o stronie bez strony”). W myśl k.p.a., od decyzji organów naczelnych odwołanie nie przysłu­ guje, dlatego też art. 33 ust. 2 stanowi zgodnie z k.p.a., że w sprawie rozwiązania zespołu przysługuje odwołanie tylko od uchw ały rady ad­ wokackiej.

8. U kład organów samorządu adwokackiego przedstaw ia się nastę­ pująco. O rganam i sam orządu adwokackiego są: kierow nik zespołu, ze­ branie zespołu, rada adwokacka, NRA. Każdemu z tych organów u sta­ wa o u.a. w yznaczyła jego właściwość. O rgany stanowią drabinę hie­ rarchiczną. K ierow nik podporządkowany jest zebraniu, które spraw u­ je nad kierow nikiem nadzór. Ustawa nie wspomina o tym exvressis

verbis. Ale ustaw a pow ierza zebraniu zespołu „ k o n t r o l ę działal­

ności kierow nika zespołu, w szczególności zaś b a d a n i e i z a t w i e r ­ d z a n i e jego spraw ozdań” (art. 25 pkt 5). K o n t r o l a obejm uje

(ex definitione pojęcia kontroli) ocenę w yników kontroli, a więc oce­

nę każdej czynności kierow nika. Praw o zatw ierdzania sprawozdań obejm uje praw o żądania złożenia sprawozdania z każdej czynności i do­ konania oceny każdej czynności. Ustawa nie upraw nia zebrania do uchylania lub zm iany czynności kierow nictw a, upraw nia jednak do występowania do rady adwokackiej i odwołania kierow nika przed upły­ w em kadencji.

Rada adwokacka w ykonuje nadzór nad zebraniem zespołu. Mówi o ty m w yraźnie ustaw a: „Rada adwokacka z urzędu uchyla Uchwałę zebrania zespołu adwokackiego sprzeczną z praw em : może także uchy­ lić lub zmienić uchw ałę zespołu adwokackiego, jeżeli wym aga tego in­ teres społeczny” (art. 27). Takie jest zadanie rady adwokackiei jako organu nadzorczego. Należą do rad y wszystkie spraw y samorządu ad­ wokackiego, w yłączone z mocy ustaw y z kom petencji zespołu lub or­ ganów adm inistracji państw ow ej (art. 43).

Naczelnej Radzie Adwokackiej przysługuje funkcja nadzoru nad wojewódzkimi radam i adwokackimi. Uchwały rad adwokackich sprzecz­ ne z praw em lub interesem społecznym podlegają uchyleniu przez NRA (art. 6CLust. 1 ustaw y o u.a.).

Do postępowania nadzorczego zebrania zespołu nad kierowmikiem, rad y adwokackiej nad zebraniem, a NRA nad radą, jeżeli tylko nie do­ tyczy ono spraw indyw idualnych, k.p.a. nie m a zastosowania. Jeżeli

Nr 10— 11 K. p .a. w d z ia ła ln o ś c i o r g a n ó w s a m o rz ą d u a d w o k a c k ie g o ₁₉

jednak spraw a dotyka praw nie chronionych interesów osoby z ze­ w nątrz hierarchicznego nadzoru, albo inaczej: jeżeli w tym postępo­ w aniu osoba trzecia ma kw alifikacje strony — to organ nadzorczy w stosunku do niej powinien stosować k.p.a. Przykład: Zebranie przy ję­ ło do zespołu obyw atela A. Rada adwokacka uważając, że uchw ała ze­ brania jest niezgodna z prawem, wszczyna postępowanie w trybie nad­ zoru z mocy art. 27 ustaw y o u.a. W tym postępowaniu A przysługują wszystkie upraw nienia strony. Postępowanie rad y w stosunku do A jest normowane przez k.p.a. („nic o stronie bez strony”). Od uchwały rady adwokackiej uchylającej uchw ałę zebrania zespołu o przyjęcie A do zespołu przysługuje A odwołanie do NRA.

9. „Od uchw ały rad y adwokackiej podjętej w pierwszej instancji przysługuje zainteresow anem u odwołanie do NRA” (art. 45 ust. 1). Jest to nieścisłe sform ułow anie: odwołanie przysługuje nie „zainteresow a­ nem u” , tylko stronie, tj. osobie m ającej praw nie chroniony interes (art. 25 k.p.a.). O rgan samorządowy (kierownik zespołu, zebranie zes­ połu), niezadowolony z uchw ały jako organ (szczebel drabiny h ie ra r­ chicznej), jest „zainteresow any”, ale nie jest stroną, o czym była już wyżej mowa. Nie przysługuje mu zatem odwołanie, natom iast przy­ sługuje m u — rzecz jasna — skarga do NRA w drodze nadzoru. „Gdy uchw ała dotyczy odmowy wpisu na listę adwokatów lub aplikantów adwokackich, zainteresow anem u przysługuje odwołanie do M inistra Sprawiedliwości”. Oczywiście — znów — nie „zainteresow anem u”, lecz stronie, tj. osobie, k tó ra ubiega się o wpisanie na listę. '

W spraw ie toczącej się w radzie adwokackiej obowiązują względem strony przepisy k.p.a.: w pierwszej instancji i w instancji odwoław­ czej.

M inister Sprawiedliwości jest w zasadzie organem nadzorczym (zwierzchnim, art. 13 ust. 1). Ale w yjątkowo w sprawie wpisania na listę M inister Sprawiedliwości jest w stosunku do kandydata orga­ nem odwoławczym (art. 45 ust. 1 ustaw y o u.a.). W tym postępowa­ niu przed M inistrem Sprawiedliwości przysługują stronie (kandydato­ wi) wszystkie upraw nienia strony. Ale od decyzji m inistra nie przysłu­ guje stronie odwołanie, albowiem odwołanie przysługuje tylko do jed­ nej instancji (art. 110 § 1 k.p.a.).

Nie ma 'więc strona w tym w ypadku regularnego środka praw ne­ go, natom iast przysługuje jej środek niereg u larn y (quasi — środek prawny). Jest nim tzw. „skarga” przewidziana w art. 151 i nast. k.p.a. Właściwym organem do rozpoznania skargi dotyczącej zadań i działalności m inistra jest Rada M inistrów i(art. 159 pkt 3 k.p.a.). Jest to droga, na którą chyba dotychczas jeszcze nikt nie w stąpił. Istnieje bowiem droga m niej niezwykła w obronie w łasnej sprawy. Jest nią tzw. rem onstracja, tj. ponowne okazanie („m onstro” okazuję, „re” — przedrostek oznaczający ponowienie czynności) swych racji tem u sa­ memu organowi, k tó ry załatw ił sprawę. O rem onstracji głucho w k.p.a. Nie było potrzeby w zm iankowania o niej, ponieważ jest ona oczywis­ tym praw em obyw atela państwa, którego organy są sługami narodu. Jest ona objęta konstytucyjnie zapewnionym (art. 73) praw em każde­ go obyw atela do zw racania się do w szystkich organów państw a o po­

20 E m a n u e l I s e r z o n N r 10— 11

moc w swoich kłopotach. Na skutek rem onstracji M inister, który za­ łatw ił spraw ę w pisania na listę odmownie, może sprawę rozważyć je­ szcze raz i 'swoją decyzję zmienić na podstaw ie art. 135 k.p.a.: decyzja odmowna w spraw ie wpisania na listę należy do tych, na mocy któ­ rych strona nie nabyła praw.

10. Naczelna Rada Adwokacka jest w rozum ieniu k.p.a. organem naczelnym w system ie organów samorządu adwokackiego. K.p.a. sta­ nowi, iże w stosunku do organizacji samorządowych naczelnym orga­ nem jest i c h naczelny organ (art. 14 i 2 § 2 pkt 2). W sprawach więc załatw ionych przez NRA nie ma odwołania, naw et jeżeli decyduje ona w I instancji (art. 110 § 3 k.p.a.). Na przykład w spraw ie zezwo­ lenia adwokatowi na zamieszkanie w okręgu izby, której inie jest członkiem (art. 73 ust. 3), decyzja NRA jest ostateczna. Ustawa mo­ że przew idyw ać w yjątki. Jeżeli NRA postanowiła przenieść adwokata do innego zespołu lub do innej miejscowości (art. 74 ust. 3 ustaw y o u.a.), adw okatow i przysługuje odwołanie do M inistra Spraw iedli­ wości (art. 74 ust. 4 ustaw y o u.a.).

11. Nie docenia się u nas możliwości rem onstracji od decyzji osta­ tecznej (prawomocnej). Rzecz w tym , ;że decyzja, naw et ostateczna, na mocy któ rej strony n i e nabyły praw , może być uchylona lub zmie­ niona przez organ, k tó ry decyzję w ydał, albo przez organ wyższego stopnia. Decyzja zaś — naw et ostateczna 1— n a mocy której strony nabyły praw a, może być w te n sam sposób zmieniona, jeżeli strony w yrażą na to swoją zgodę (art. 135 i 136 k.p.a.).

12. Postępow anie organów samorządu adwokackiego, wszczęte w w y n i k u o r z e c z e n i a d y s c y p l i n a r n e g o , nie jest „postę­ powaniem dyscyplinarnym ” w rozum ieniu art. 194 '§ 1 p k t 6 k.p.a. Na przykład postępowanie w spraw ie w ykluczenia z zespołu w związ­ ku z zapadłym orzeczeniem dyscyplinarnym j e s t normowane przez k.p.a.

Część III uchw ały NRA z 28.VII.1966 r. w spraw ie stosowania art. 154 i nast. k.p.a. (skargi i wnioski) może sugerować, wbrew intencji autorów, że przepisy te m ają zastosowanie tylko w tedy, gdy staw iane adwokatowi zarzuty n i e m ają ch arak teru dyscyplinarnego. K a ż d a w pływ ająca do rady adwokackiej skarga na adwokata, kierow nika zespołu lub inny organ samorządu jest skargą w rozumieniu art. 157 k.p.a. ‘(jeżeli oczywiście skarga dotyczy dziedziny kom petencji samo­ rządu adwokackiego), niezależnie od tego, czy zarzuty m ają charak­ te r dyscyplinarny, czy też nie. /Chodzi o to, że do postępowania dys­ cyplinarnego n i e m ają zastosowania działy I—III oraz V k.p.a. Na­ tom iast przepisy działu IV („Skargi i w nioski”) m ają zastosowanie (art. 194 § 3). D latego również skarga na adw okata zaw ierająca za­ rzu ty n a tu ry dyscyplinarnej powinna być rozpoznana w trybie prze­ pisów działu IV l(„Skargi i w nioski”) k.p.a. i skierow ana na drogę po­ stępowania dyscyplinarnego.