PROCESY UPADŁOŚCIOWE PRZEDSIĘBIORSTW W POLSCE

(1)

PROCESY UPADŁOŚCIOWE PRZEDSIĘBIORSTW W POLSCE

RAPORT Z BADAŃ

dr Paweł Antonowicz

(2)

COPYRIGHT

© Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce – Związek Pracodawców, ul. Długie Pobrzeże 30, 80 – 888 Gdańsk, info@kpf.pl

© Europejski Rejestr Informacji Finansowej BIG S.A.

ul. Ludna 2, 00 – 406 Warszawa, info@erif.pl

© KRUK S.A.

ul. Legnicka 56, 54-204 Wrocław, info@kruksa.pl

(3)

Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych – Związek Pracodawców powstała 27 października 1999 roku

i obecnie skupia kilkadziesiąt kluczowych przedsiębiorstw z rynku finansowego w Polsce (banki, doradcy i pośrednicy finansowi, przedsiębiorstwa pożyczkowe, zarządzające informacją gospodarczą, wierzytelnościami oraz przedsiębiorstwa z branży ubezpieczeniowej). Przedsiębiorstwa zrzeszone w KPF postanowiły reprezentować własne interesy w formule organizacji pracodawców, która ma prawo opiniować założenia i projekty aktów prawnych jako partner społeczny w procesie legislacyjnym. Powyższe uprawnienia honorowane są przez organy władzy i administracji państwowej. KPF to Członek Rady Rozwoju Rynku Finansowego, powołanej do życia przez Ministra Finansów. Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce jako pierwsza organizacja pracodawców spośród nowych krajów członkowskich Unii Europejskiej podjęła decyzję o przystąpieniu do EUROFINAS - federacji związków przedsiębiorstw finansowych (European Federation of Finance House Associations), zrzeszającą szesnaście organizacji z krajów europejskich, reprezentujących ponad 1.200 instytucji finansowych.

EUROFINAS (European Federation of Finance House Associations) jest głównym europejskim

przedstawicielem branży specjalizującej się w udzielaniu kredytów konsumenckich. Obecnie reprezentuje 17

organizacji krajowych, które zrzeszają ponad 1.000 domów finansowych, banków specjalistycznych

i uniwersalnych i innych przedsiębiorstw finansowych. Łącznie firmy te udzieliły w 2008 roku kredytów

o wartości ponad 400 miliardów euro, a wartość ich należności sięgnęła na koniec tego roku 745 miliardów

euro. Firmy reprezentowane przez Eurofinas zatrudniają ponad 90.000 pracowników.

(4)

Europejski Rejestr Informacji Finansowej BIG S.A. to biuro informacji gospodarczej, którego zadaniem jest

przyjmowanie, przechowywanie oraz udostępnianie informacji o dłużnikach, a także o konsumentach, którzy terminowo regulują zobowiązania.

Dzięki zamieszczeniu informacji w ERIF rzetelni płatnicy mają możliwość potwierdzenia swojej wiarygodności finansowej. Dłużnikom natomiast utrudnia lub uniemożliwia on korzystanie z produktów bankowych, uzyskiwania kredytów, zakupów ratalnych czy zawierania umów z dostawcami usług np. telekomunikacyjnych.

Wśród partnerów Europejskiego Rejestru Informacji Finansowej BIG S.A. znajdują się przedsiębiorstwa telekomunikacyjne i instytucje finansowe oraz firmy z sektora MŚP.

KRUK S.A. jest prekursorem na rynku zarządzania wierzytelnościami masowymi w Polsce. Dzięki swojej

innowacyjności i skuteczności KRUK osiągnął pozycję nr 1 w branży stając się kluczowym graczem zarówno w obszarze windykacji na zlecenie jak i obrotu wierzytelnościami. Siła kapitałowa spółki oraz renomowany inwestor strategiczny gwarantują jej stabilizację finansową oraz możliwość dalszego dynamicznego rozwoju i finansowania nowych projektów.

Dzięki KRUKowi rękę na pulsie należności trzymają banki, pośrednicy kredytowi, ubezpieczyciele i inne

instytucje finansowe, operatorzy telefonii komórkowej i stacjonarnej, telewizyjne platformy cyfrowe oraz

telewizje kablowe. KRUK współpracuje także ze spółdzielniami mieszkaniowymi, zakładami energetycznymi,

firmami dystrybucyjnymi i handlowymi (z sektora FMCG) i innymi podmiotami, których dłużnikami są klienci

indywidualni oraz małe i średnie przedsiębiorstwa.

(5)

Przezorni są bardziej bezpieczni

Urszula Okarma, Prezes Zarządu

ERIF Biura Informacji Gospodarczej S.A.

Choć polska gospodarka z najcięższym okresem kryzysu gospodarczego poradziła sobie całkiem nieźle, to mimo wszystko część firm dotkliwie odczuła problemy, z jakimi rynki zmagają się od niemal dwóch lat. Doniesienia prasowe oraz informacje napływające z rynku świadczą o tym, że niestety coraz więcej przedsiębiorstw w Polsce ogłasza upadłość. Potwierdzeniem tej niepokojącej tendencji jest również najnowszy raport, który szczegółowo pokazuje jak w ostatnim roku zmieniła się kondycja firm.

Teraz najważniejszą kwestią pozostaje to, co zrobić, aby zapobiegać narastaniu negatywnych zjawisk i jak uchronić przedsiębiorców przed bankructwem. Aby móc na nie odpowiedzieć należy przede wszystkim zastanowić się nad przyczynami pogarszania się sytuacji firm.

Z pewnością przyczyn większości upadłości należy upatrywać w zjawiskach wynikających z kryzysu: zmniejszającej się liczby zamówień, topniejącemu popytowi wśród konsumentów, problemach z dostępem do kredytów czy ograniczonych możliwości inwestowania i rozwoju. Niemniej jednak, wydaje się, że jednym z głównych powodów utraty płynności przez firmy są narastające opóźnienia w płatnościach pomiędzy kontrahentami i w relacjach z klientami. W czasach, gdy wciąż ciężko uzyskać finansowanie z kredytu bankowego, firmy wydłużają terminy płatności lub wręcz przestają regulować swoje zobowiązania.

Gdy z zapłatą zalega jeden z wielu kontrahentów sytuacja jest do opanowania. Gdy jednak dłużników pojawia się więcej albo faktur nie reguluje strategiczny partner, który zapewnia znaczną część przychodów, pojawia się poważane ryzyko utraty płynności i w jego konsekwencji upadłości. Co zrobić, aby uchronić się przed tym najgorszym scenariuszem?

Lepiej zapobiegać niż leczyć – ta prosta zasada ma w tym przypadku wyjątkowe znacznie.

Wiedząc bowiem, że mamy do czynienia z nierzetelnym klientem możemy szybko pojąć

decyzję o rezygnacji ze współpracy z nim, a tym samym uchronić się przed potencjalnym

problemem z niezapłaconą fakturą. Dlatego warto korzystać z wszelkich dostępnych

środków, które pozwolą na weryfikację kontrahentów i to zarówno tych nowych, jak i

firm, z którymi współpraca trwa od lat. Nikt nie zagwarantuje przecież, że ich kondycja

finansowa nie zmieniła się międzyczasie na gorsze.

(6)

Teraz prewencja będzie dużo łatwiejsza, a to za sprawą nowelizacji ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych. Zmiany wprowadzone do ustawy rozszerzają zakres działalności biur informacji gospodarczej pozwolają na lepszą i pełniejszą weryfikację firm. Wszystko to za sprawą likwidacji ograniczeń, które nakładały stare przepisy. Obecnie dane o nierzetelnych uczestnikach rynku będą mogli przekazywać wszyscy wierzyciele (także osoby fizyczne), którzy będą mogli przedstawić wymagane dokumenty potwierdzające istnienie długu. A zatem staje się znacznie bardziej prawdopodobne, że informacja o zaległościach przedsiębiorcy znajdzie się w rejestrach BIG-ów.

Oczywiście ustawa i przezorność przedsiębiorców nie spowodują, że liczba upadłości

spadnie do zera. Można mieć jednak pewność, że są to środki zapobiegawcze, które w

znaczący sposób mogą poprawić kondycję przedsiębiorstw. Mam nadzieję, że nowelizacja

przepisów przyniesie spodziewane efekty, a kolejny raport dotyczący upałości firm w

Polsce da nam powody do bardziej optymistycznego spojrzenia w przyszłość.

(7)

Spis treści

1. Metodologia badań ... 9

Źródła danych i kryteria porównań regionalnych procesów upadłościowych w Polsce ... 9

2. Dynamiczna analiza upadłości przedsiębiorstw w Polsce ... 11

Analiza retrospektywna (1997 – 2009) ... 11

Regionalny Barometr Upadłości (RBU) – 2009 ... 18

Podsumowanie - branżowa analiza upadłości ... 20

3. Regionalna analiza upadłości przedsiębiorstw w Polsce ... 21

Upadłości w województwie zachodniopomorskim ... 21

Upadłości w województwie dolnośląskim ... 24

Upadłości w województwie śląskim ... 27

Upadłości w województwie kujawsko-pomorskim ... 30

Upadłości w województwie podkarpackim ... 33

Upadłości w województwie lubuskim ... 36

Upadłości w województwie lubelskim ... 39

Upadłości w województwie warmińsko-mazurskim ... 42

Upadłości w województwie mazowieckim ... 45

Upadłości w województwie małopolskim ... 49

Upadłości w województwie łódzkim ... 52

Upadłości w województwie wielkopolskim ... 55

Upadłości w województwie świętokrzyskim ... 58

Upadłości w województwie podlaskim ... 61

Upadłości w województwie pomorskim ... 64

Upadłości w województwie opolskim ... 67

4. Podsumowanie ... 70

Zmiany ilościowe w upadłości podmiotów gospodarczych

w Polsce w latach 2008 – 2010 ... 70

(8)

(9)

Metodologia badań

Źródła danych i kryteria porównań regionalnych procesów upadłościowych w Polsce

Przedstawione w niniejszym raporcie wyniki badań, dotyczące skali oraz intensyfikacji procesów upadłościowych w Polsce w 2009 roku, oparte są na autorskich badaniach

¹

, których podstawowym źródłem danych są publikacje sądowe w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (MSiG). W celu zebrania materiału statystycznego, służącego opracowaniu niniejszego raportu, analizie poddane zostały MSiG o numerach: 13/2008- 74/2009 (dane dotyczące upadłości w okresie porównawczym – 2008), a także 10/2009- 46/2010 (dane dotyczące upadłości w roku objętym analizą – 2009).

Uzupełnieniem informacji, przekazywanych do publicznej wiadomości przez sądy, prowadzące postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości przedsiębiorstw, były dane statystyczne, gromadzone przez Główny Urząd Statystyczny (GUS) – w szczególności w Banku Danych Regionalnych (BDR) GUS. Bieżący monitoring MSiG oraz uzupełnienie opisu analizowanej populacji przedsiębiorstw upadłych w Polsce poprzez BDR GUS pozwoliły opisać w niniejszym raporcie łącznie 693 podmioty, które w 2009 r. zostały postawione w stan upadłości. Ponadto, jako odniesienie skali opisywanych procesów upadłościowych, przywołane zostały dane za rok 2008, obejmujące łącznie 424 postępowania upadłościowe.

W pierwszej części raportu poddana została analizie skala upadłości przedsiębiorstw w ujęciu globalnym. Przeprowadzając w dalszej części analizy regionalne, których celem było stworzenie rankingu województw, charakteryzujących się najwyższym poziomem koncentracji procesów upadłościowych, wykorzystana została miara, stosowana w geografii ekonomicznej, określana jako współczynnik LQ

²

. Analizując bowiem skalę procesów upadłościowych nie tylko w skali ogólnopolskiej, ale również w poszczególnych regionach, można odnieść ich intensywność do liczby podmiotów, zarejestrowanych w danym województwie. W ten sposób relatywizowana jest mapa procesów upadłościowych względem faktycznego natężenia procesów gospodarczych w danym regionie kraju.

1

dr Paweł Antonowicz – adiunkt w Katedrze Ekonomiki Przedsiębiorstw na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego.

2

LQ (z ang. location quotient) - wskaźnik lokalizacji.

(10)

Dla potrzeb zrealizowanych w niniejszym raporcie badań określono, iż współczynnik LQ stanowi relatywną ocenę koncentracji przedsiębiorstw upadłych w określonym regionie [Eij / Ej] względem łącznej liczby firm, przynależących do analizowanej zbiorowości w gospodarce w stosunku do wszystkich podmiotów, funkcjonujących w gospodarce narodowej [Ein / En]. Miarę tę określa się następującym wzorem:

Współczynnik Lokalizacji (LQ)

gdzie:

LQ współczynnik lokalizacji

Eij liczba firm upadłych w danym regionie (województwie) Ej łączna liczba firm w regionie

Ein liczba firm upadłych w całej gospodarce En łączna liczba firm w gospodarce narodowej

Współczynnik LQ jest powszechnie wykorzystywanym w geografii ekonomicznej oraz analizie ekonomicznej regionów wskaźnikiem, który służy określaniu poziomu natężenia badanego zjawiska w danym regionie, w relacji do całej gospodarki. Przyjmuje się, iż LQ przekraczające wartość 1 oznacza ponadprzeciętną koncentrację analizowanego zjawiska w danym regionie. W niniejszym raporcie, jako punkt odniesienia intensyfikacji procesów upadłościowych w poszczególnych województwach Polski, przyjęta została liczba zarejestrowanych w bazie REGON podmiotów gospodarki narodowej. Pomimo, iż w ujęciu bezwzględnym najwięcej upadłości w 2009 r. zanotowano w województwie mazowieckim, to jednak ich relatywna skala w odniesieniu do liczby tam funkcjonujących podmiotów gospodarczych pozwoliła zaklasyfikować ten obszar Polski dopiero na 9 pozycji.

Struktura raportu (kolejność omawiania poszczególnych regionów – województw Polski) została podporządkowana obliczonemu poziomowi wskaźnika LQ, którego wartość oszacowano indywidualnie dla każdego województwa.

∑

=

En

Ein

Ej

Eij

LQ

(11)

Dynamiczna analiza upadłości przedsiębiorstw w Polsce

Analiza retrospektywna (1997-2009)

Rok 2009 stał się okresem przełomowym pod względem liczby prowadzonych procesów upadłościowych w Polsce od 2002 r., kiedy to zaobserwowana została największa liczba upadłości, obejmująca 1.863 postępowania. Do 2008 r. sukcesywnie malała liczba ogłaszanych upadłości w Polsce, która ostatecznie wyniosła w tamtym roku 424 upadłości.

Kształtowanie się trendu upadłości zarejestrowanych w Polsce w ostatnim 13-leciu zostało przedstawione na wykresie 1.

Wykres 1. Upadłości przedsiębiorstw w Polsce w latach 1997-2009

Lata analizy 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Postępowania upadłościowe 794 864 1 017 1 289 1 674 1 863 1 798 1 116 793 576 447 424 693 Dynamika zmian - 9% 18% 27% 30% 11% -3% -38% -29% -27% -22% -5% 63%

794 864

1 017 1 289

1 674

1 863 1 798

1 116

793 576

447 424

693

0 200 400 600 800 1 000 1 200 1 400 1 600 1 800 2 000

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Lata analizy

Źródło: od 2007 r. obliczenia własne na podstawie danych publikowanych w MSiG, dane za lata 1997-2006 Coface Poland.

Zmiana kierunku trendu upadłości w 2009 r. niewątpliwie stanowi pochodną kryzysu na

globalnych rynkach finansowych. Jednak, jak pokazują statystyki upadłości, procesy te

odnotowywane są z pewną inercją, która wynika z czasu, jaki potrzebny jest od złożenia

przez wierzycieli (bądź samego dłużnika) wniosku o wszczęcie procesu upadłościowego,

do momentu jego ogłoszenia (przy założeniu spełnienia określonych ustawowo

wymogów formalnych przez dłużnika). Względne zwiększenie się skali upadłości w 2009

roku dodatkowo wzmacnia fakt, iż w okresie tym, choć nieznacznie (o 14.420 jednostek),

spadła liczba zarejestrowanych w GUS podmiotów gospodarczych. Analiza

(12)

porównawcza liczby upadłości, mających miejsce w 2008 i 2009 roku, na tle wybranych danych, dotyczących polskiej gospodarki, przedstawia tabela 1.

Tabela 1. Upadłości przedsiębiorstw w Polsce w 2008 i 2009 r. na tle liczby podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w REGON

Dynamika

[rok] [rok] [%]

2008 2009 (t2-t1)/t1

A 3 632 565 3 622 185 -0,29%

a1 314 082 346 914 10,45%

a2 241 531 355 786 47,30%

B 124 528 120 488 -3,24%

b1 3 872 2 742 -29,18%

b2 3 434 1 744 -49,21%

C 3 757 093 3 742 673 -0,38%

c1 317 954 349 656 9,97%

c2 244 965 357 530 45,95%

D 424 693 63,44%

POLSKA OGÓŁEM Liczba jednostek w okresie:

Kategoria jednostek gospodarczych:

Sektor prywatny ogółem - zarejestrowane w REGON Sektor prywatny - nowo zarejestrowane w REGON Sektor prywatny - wyrejestrowane z REGON Sektor publiczny ogółem - zarejestrowane w REGON

Sektor publiczny - nowo zarejestrowane w REGON Sektor publiczny - wyrejestrowane z REGON Ogółem jednostek zarejestrowanych w REGON:

Ogółem nowo zarejestrowanych w REGON Ogółem wyrejestrowanych z REGON

OGÓŁEM POSTAWIONYCH W STAN UPADŁOŚCI

Liczba upadłości w 2009 r. określona została na podstawie postanowień sądowych ogłoszonych od 1.01.2009 do 16.03.2010 r.

Źródło: obliczenia własne na podstawie danych opublikowanych w MSiG za lata 2009 i 2010 (10/2009 - 255/2009, a także 1/2010 - 46/2010) oraz informacji z Banku Danych Regionalnych GUS (stan bazy danych aktualny na dzień: 30 marca 2010 r.).

W ujęciu bezwzględnym, w roku 2009 w stosunku do roku ubiegłego, o 269 spraw zwiększyła się liczba upadłości, co stanowi przyrost o 63%. Warto podkreślić, iż w całym 13-letnim okresie nie miało miejsca tak dynamiczne zwiększenie się liczby prowadzonych postępowań upadłościowych. Ostatni, najwyższy przyrost upadłości miał miejsce w 2000 r., ale wynosił on tylko 27%. Natomiast przez ostatnie 6 lat ich liczba sukcesywnie malała, w średnim tempie (-21%) w skali roku.

Warto jednocześnie zauważyć, iż upadłości przedsiębiorstw stanowią, w odniesieniu do skali procesów likwidacyjnych, zaledwie niewielki odsetek. Na 693 upadłości z bazy REGON zostało wyrejestrowanych (zlikwidowanych) w 2009 r. 357.530 jednostek gospodarczych. Oznacza to, iż w 2009 r., na każde 1.000 likwidowanych podmiotów gospodarczych, przypadały zaledwie dwie upadłości.

Pomimo, iż w strukturze formy organizacyjno-prawnej firm funkcjonujących w 2009 r.

zdecydowanie dominowały firmy rejestrowane przez osoby fizyczne samodzielnie prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, to w strukturze upadłości najwyższy odsetek dotyczył spółek z ograniczoną odpowiedzialnością. W 2009 r. w sektorze prywatnym zarejestrowanych było 3.622.185 podmiotów gospodarczych, z czego 78%

(2.815.618 jednostek) stanowiły właśnie działalności gospodarcze. Upadłości w grupie przedsiębiorstw tej formy organizacyjno-prawnej w 2009 r obejmowały zaledwie 19%

toczących się spraw.

(13)

Szczegółowa analiza struktury upadłości przedsiębiorstw, dokonana przy uwzględnieniu kryterium formy organizacyjno-prawnej, została przedstawiona w tabeli 2.

Tabela 2. Struktura organizacyjno-prawna upadłości przedsiębiorstw w Polsce w latach 2008 i 2009

1 - Działalności gospodarcze i spółki cywilne 77 18,16% 132 19,05%

2 - Spółki jawne 15 3,54% 22 3,17%

3 - Spółki partnerskie 0 0,00% 0 0,00%

4 - Spółki komandytowe i komandytowo-akcyjne 3 0,71% 7 1,01%

5 - Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością 275 64,86% 445 64,21%

6 - Spółki akcyjne 30 7,08% 71 10,25%

7 - Spółdzielnie 16 3,77% 11 1,59%

8 - Stowarzyszenia, fundacje 3 0,71% 3 0,43%

9 - Przedsiębiorstwa państwowe 5 1,18% 2 0,29%

424 100,00% 693 100,00%

OGÓŁEM Upadłości ogółem w Polsce według formy organizacyjno-prawnej

2008 2009

Liczba podmiotów (ok res poprzedni )

Liczba podmiotów (ok res bieżący )

- Działalności gospodarcze i spółki cywilne - Spółki jawne

- Spółki partnerskie

- Spółki komandytowe i komandytowo-akcyjne - Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością - Spółki akcyjne

- Spółdzielnie

- Stowarzyszenia, fundacje - Przedsiębiorstwa państwowe

Źródło: obliczenia własne na podstawie danych opublikowanych w MSiG za lata 2009 i 2010 (10/2009 - 255/2009, a także 1/2010 - 46/2010) oraz informacji z Banku Danych Regionalnych GUS (stan bazy danych aktualny na dzień: 30 marca 2010 r.).

W strukturze upadłości, zarejestrowanych w 2009 r. (podobnie jak w 2008 r.) niemal niezmieniony pozostał udział spółek z ograniczoną odpowiedzialnością. Utrzymywał się on na poziomie przekraczającym 64% ogółu prowadzonych spraw upadłościowych.

Biorąc pod uwagę mającą miejsce w ubiegłym roku nowelizację Kodeksu spółek handlowych, na mocy której m.in. obniżony został minimalny kapitał założycielski dla spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, nie należy spodziewać się zmniejszenia skali upadłości podmiotów, zorganizowanych w tej formie, w najbliższych latach. Obniżenie wymagań co do minimalnej kwoty kapitału dla spółek z o.o. do wysokości 5 tys. zł zmniejsza bowiem m.in. bariery rejestracji tych podmiotów, również dla osób fizycznych, które dotychczas prowadziły przedsiębiorstwo w formie jednoosobowej działalności gospodarczej.

Struktura procesów upadłościowych, pod względem formy własności podmiotów nimi

objętych, wskazuje na zdecydowaną przewagę firm, będących własnością krajowych

(14)

osób fizycznych. Zjawisko to dotyczyło blisko 55% upadłości (łącznie z wyodrębnioną w statystykach GUS kategorią - własności prywatnej krajowej pozostałej). Szczegółowa analiza struktury własnościowej podmiotów, objętych procesami upadłościowymi została zawarta w tabeli 3.

Tabela 3. Struktura własnościowa upadłości przedsiębiorstw w 2009 r.

Liczba podm iotów

Udział w ogóle podm iotów

upadłych Kod

(GUS) [jedn.] [%]

111 10 1,44%

112 7 1,01%

122 1 0,14%

132 3 0,43%

133 3 0,43%

214 280 40,40%

215 98 14,14%

216 64 9,24%

224 17 2,45%

225 21 3,03%

226 19 2,74%

227 13 1,88%

234 5 0,72%

235 4 0,58%

236 1 0,14%

- 147 21,21%

693 100,00%

Własność mieszana między sektorami z przewagą własności sektora prywatnego, w tym z przewagą własności zagranicznej

Zakończona działalność lub brak danych

OGÓŁEM UPADŁYCH JEDNOSTEK

Własność mieszana w sektorze prywatnym z przewagą własności krajowych osób fizycznych

Własność mieszana w sektorze prywatnym z przewagą własności prywatnej krajowej pozostałej

Własność mieszana w sektorze prywatnym z przewagą własności zagranicznej Własność mieszana w sektorze prywatnym z brakiem przewagi któregokolwiek rodzaju własności prywatnej

Własność mieszana między sektorami z przewagą własności sektora prywatnego, w tym z przewagą własności krajowych osób fizycznych

Własność mieszana między sektorami z przewagą własności sektora prywatnego, w tym z przewagą własności prywatnej krajowej pozostałej

Własność mieszana między sektorami z przewagą własności sektora publicznego, w tym z przewagą własności państwowych osób prawnych

Własność mieszana między sektorami z przewagą własności sektora publicznego, w tym z przewagą własności samorządowej

Własność krajowych osób fizycznych Własność prywatna krajowa pozostała Własność zagraniczna

Rozszerzenie (opis) formy własności:

Własność Skarbu Państwa

Własność państwowych osób prawnych

Własność mieszana w sektorze publicznym z przewagą własności państwowych osób prawnych

UPADŁOŚCI W PODZIALE NA FORMĘ WŁASNOŚCIOWĄ

Upadłości ogółem w Polsce według formy własności (klasyfikacja przyjęta przez GUS)

2009

Źródło: obliczenia własne na podstawie danych opublikowanych w MSiG za lata 2009 i 2010 (10/2009 - 255/2009, a także 1/2010 - 46/2010) oraz informacji z Banku Danych Regionalnych GUS (stan bazy danych aktualny na dzień: 30 marca 2010 r.).

Średnio, w każdym miesiącu 2009 r., miało miejsce 58 upadłości. Pomimo, iż ustawa Prawo upadłościowe i naprawcze umożliwia sądom prowadzenie upadłości w trybie obejmującym likwidację majątku dłużnika oraz możliwość zawarcia układu z wierzycielami, ta druga opcja jest wybierana zdecydowanie rzadziej. Zaledwie 18%

postępowań upadłościowych prowadzonych było w tej właśnie formie, zaś 82% spraw

sądowych miało na celu upłynnienie masy majątkowej dłużnika w celu uregulowania jego

zapadalnych zobowiązań. Średnio, w każdym miesiącu 2009 roku, ogłaszanych było 47

(15)

upadłości obejmujących likwidację majątku dłużnika i 11 upadłości, uwzględniających możliwość zawarcia układu.

Rozkład upadłości przedsiębiorstw w kolejnych miesiącach 2009 r., z uwzględnieniem formy toczących się procesów sądowych (L.M. – likwidacja majątku dłużnika; M.Z.U – możliwość zawarcia układu), została przedstawiona na wykresie 2.

Wykres 2. Miesięczny rozkład upadłości w podziale na rodzaj prowadzonych procesów sądowych w 2009 r.

MIESIĘCZNY ROZKŁAD UPADŁOŚCI W PODZIALE NA RODZAJ POSTĘPOWANIA UPADŁOŚCIOWEGO

23

40 47 46

65

52 48

37 61

50 38 8 59

11 5 9

5

12 14

8 14

5 18

18

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

2009 r.

M.Z.U. L.M.

Źródło: obliczenia własne na podstawie danych opublikowanych w MSiG za lata 2009 i 2010 (10/2009 - 255/2009, a także 1/2010 - 46/2010).

Analiza w czasie liczby ogłaszanych upadłości pozwala zaobserwować poziom

stabilności prac administracyjno-sądowych, jednak zdecydowanie więcej informacji na

temat skali upadłości uzyskamy z analizy ich geograficznego rozkładu.

(16)

Tabela 4. Upadłości w 2009 r. w podziale administracyjnym Polski

[jedn.] [%] [jedn.] [%]

1 MAZOWIECKIE 102 24,1% 118 17,0%

2 ŚLĄSKIE 66 15,6% 107 15,4%

3 DOLNOŚLĄSKIE 50 11,8% 86 12,4%

4 ZACHODNIOPOMORSKIE 33 7,8% 61 8,8%

5 MAŁOPOLSKIE 20 4,7% 53 7,6%

6 WIELKOPOLSKIE 22 5,2% 47 6,8%

7 KUJAWSKO-POMORSKIE 20 4,7% 42 6,1%

8 ŁÓDZKIE 14 3,3% 34 4,9%

9 LUBELSKIE 25 5,9% 31 4,5%

10 PODKARPACKIE 12 2,8% 31 4,5%

11 WARMIŃSKO-MAZURSKIE 19 4,5% 22 3,2%

12 LUBUSKIE 9 2,1% 21 3,0%

13 POMORSKIE 13 3,1% 19 2,7%

14 ŚWIĘTOKRZYSKIE 9 2,1% 11 1,6%

15 PODLASKIE 5 1,2% 7 1,0%

16 OPOLSKIE 5 1,2% 3 0,4%

424 100% 693 100%

L.p.

Region Polski (województwo)

[sortowanie według liczby upadłości w 2009 r. ]

Upadłości przedsiębiorst w w 2009 roku

OGÓŁEM

Upadłości przedsiębiorstw w 2008 roku

Źródło: obliczenia własne na podstawie danych opublikowanych w MSiG za lata 2009 i 2010 (10/2009 - 255/2009, a także 1/2010 - 46/2010).

Jak wskazują dane zawarte w tabeli 4 oraz na wykresie 3 aż w piętnastu województwach w 2009 r. wzrosła liczba upadłości w stosunku do roku 2008. Największy bezwzględny przyrost upadłości miał miejsce w województwie śląskim, gdzie liczba spraw sądowych wzrosła o 41 postępowań, co stanowiło przyrost ich liczby o 62%. Tylko w województwie opolskim, w którym w obu latach analizy odnotowano najmniejszą liczbę upadłości, ich liczba zmniejszyła się (5 postępowań w 2008 r. i 3 upadłości zarejestrowane w 2009 r).

Wykres 3. Upadłości w 2009 r. w podziale administracyjnym Polski

118 107 86

61 53 47 42 34 31 31 22 21 19 11 7 3

0 20 40 60 80 100 120 140

MAZOWIECKIE ŚLĄSKIE DOLNOŚLĄSKIE ZACHODNIOPOMORSKIE MAŁOPOLSKIE WIELKOPOLSKIE KUJAWSKO-POMORSKIE ŁÓDZKIE LUBELSKIE PODKARPACKIE WARMIŃSKO-MAZURSKIE LUBUSKIE POMORSKIE ŚWIĘTOKRZYSKIE PODLASKIE OPOLSKIE

Źródło: obliczenia własne na podstawie danych opublikowanych w MSiG za lata 2009 i 2010

(10/2009 - 255/2009, a także 1/2010 - 46/2010).

(17)

Wielkości przedstawione w tabeli 4 i na wykresie 3 jednoznacznie wskazują, iż najwięcej upadłości w obu latach analizy miało miejsce w województwie mazowieckim. W 2009 r.

upadłości w tym regionie Polski stanowiły 17% ogółu postępowań, prowadzonych na obszarze całego kraju. Sytuacja ta nie jest zaskoczeniem, gdyż właśnie w województwie mazowieckim zlokalizowana była, i w dalszym ciągu jest, największa liczba zarejestrowanych przedsiębiorstw. Na koniec 2009 roku w bazie REGON figurowało 646.696 jednostek gospodarczych z siedzibą na terenie tego województwa, co stanowiło dokładnie 17% firm, zarejestrowanych w Polsce. Liczba upadłości jest zatem ściśle skorelowana z liczbą funkcjonujących (posiadających siedzibę) na danym obszarze przedsiębiorstw.

Aby zatem zobrazować względną skalę analizowanego zjawiska w poszczególnych

regionach (województwach), dla celów niniejszego raportu opracowana została

metodologia Regionalnego Barometru Upadłości (RBU). Ocena poziomu natężenia

procesów upadłościowych w różnych regionach przeprowadzona została przy

wykorzystaniu wcześniej omówionej metodologii LQ. Dzięki wykorzystaniu wskaźnika

RBU możliwe jest stworzenie chronologicznej listy województw, wskazując tym samym

obszary o nadmiernej i poniżej przeciętnej koncentracji procesów upadłościowych.

(18)

Regionalny Barometr Upadłości (RBU) - 2009

Pogłębienie analizy skali skalę upadłości przedsiębiorstw w poszczególnych województwach Polski, w odniesieniu do liczby zarejestrowanych tam podmiotów gospodarczych, możliwe jest po dokonaniu obliczeń, których wyniki przedstawia tabela 5.

Tabela 5. Regionalny Barometr Upadłości – województwa Polski (2009 r.)

Liczba podmiotów postawionyc

h w stan upadłości

[A]

Udział w ogóle podmiotów

upadłych [B]

Liczba podmiotów w sektorze prywatnym (REGON)

[C]

Liczba podmiotów w sektorze publicznym (REGON)

[D]

Łącznie podmioty

(REGON)

[E]=[C+D]

Relacja upadłości do ogółu podmiotów

[F]=[A/E]

Współczynnik Lokalizacji

LQ = RBU [G]=[F]/[A/E]

1 ZACHODNIOPOMORSKIE 61 8,8% 208 238 6 842 215 080 0,0284% 1,53

2 DOLNOŚLĄSKIE 86 12,4% 302 284 14 527 316 811 0,0271% 1,47

3 ŚLĄSKIE 107 15,4% 414 298 16 280 430 578 0,0249% 1,34

4 KUJAWSKO-POMORSKIE 42 6,1% 176 275 5 756 182 031 0,0231% 1,25

5 PODKARPACKIE 31 4,5% 138 968 6 031 144 999 0,0214% 1,15

6 ^LUBUSKIE ²¹ ^3,0% ^{96 857} ^{4 548} ^{101 405} ^0,0207% ^1,12

7 LUBELSKIE 31 4,5% 150 453 5 727 156 180 0,0198% 1,07

8 WARMIŃSKO-MAZURSKIE 22 3,2% 109 362 5 459 114 821 0,0192% 1,03

9 MAZOWIECKIE 118 17,0% 633 939 12 757 646 696 0,0182% 0,99

10 MAŁOPOLSKIE 53 7,6% 306 062 7 955 314 017 0,0169% 0,91

11 ŁÓDZKIE 34 4,9% 214 139 6 567 220 706 0,0154% 0,83

12 WIELKOPOLSKIE 47 6,8% 349 695 9 655 359 350 0,0131% 0,71

13 ŚWIĘTOKRZYSKIE 11 1,6% 102 362 3 316 105 678 0,0104% 0,56

14 ^PODLASKIE 7 1,0% 86 527 3 051 89 578 0,0078% 0,42

15 POMORSKIE 19 2,7% 241 433 7 829 249 262 0,0076% 0,41

16 OPOLSKIE 3 0,4% 91 293 4 188 95 481 0,0031% 0,17

693 100,00% 3 622 185 120 488 3 742 673 0,0185% -

2009 r.

Upadłości w Polsce według województw

OGÓŁEM

Źródło: obliczenia własne.

Kolejność zaprezentowanych w tabeli 5 województw została określona wartością RBU.

Im wyższa wartość tego współczynnika, tym wyższe jest w danym województwie natężenie procesów upadłościowych w odniesieniu do ogółu tam funkcjonujących firm.

Biorąc pod uwagę to kryterium jako odniesienie do skali upadłości, należy zauważyć, iż największa ich koncentracja w 2009 r. miała miejsce w województwie zachodniopomorskim (RBU=1,53). Na obszarze tym miało miejsce 8,8% upadłości, zarejestrowanych w skali całego kraju, ale liczba tam zarejestrowanych podmiotów gospodarczych stanowiła już tylko 5,7% ogółu zarejestrowanych w REGON jednostek gospodarczych.

Również ponadprzeciętne natężenie upadłości miało miejsce w województwie

dolnośląskim (RBU=1,47), gdzie odnotowano aż 12,4% ogółu upadłości, zaś

zarejestrowanych było na tym obszarze tylko 8,5% firm, funkcjonujących w kraju.

(19)

Ponadprzeciętna liczba upadłości w 2009 r. miała miejsce ponadto w województwach:

śląskim, kujawsko-pomorskim, podkarpackim, lubuskim, lubelskim, a także warmińsko- mazurskim. We wszystkich tych obszarach, RBU wykazuje wielkości przekraczające graniczną wartość 1. Pozostałe wymienione w tabeli 5 województwa charakteryzują się niższym niż przeciętnym poziomem upadłości, w odniesieniu do skali tego zjawiska w ujęciu ogólnopolskim. Mapa intensyfikacji procesów upadłościowych została przedstawiona na rysunku 1.

Rys. 1. Mapa intensyfikacji procesów upadłościowych w Polsce – RBU (2009 r.)

Źródło: opracowanie własne.

Województwa, oznaczone na rys. 1. odcieniami czerwieni, charakteryzują się

ponadprzeciętną koncentracją upadłości, w odniesieniu do przeciętnego poziomu tego

zjawiska w 2009 r. Ciemniejszej barwie odpowiada wyższy wskaźnik RBU (Regionalny

Barometr Upadłości). Województwa oznaczone na mapie odcieniami zieleni odnotowały

w analizowanym okresie mniejszą niż przeciętna koncentrację upadłości (im jaśniejsza

barwa zieleni, tym niższa intensyfikacja procesów upadłościowych). W dalszej części

raportu opisana została sytuacja w zakresie upadłości przedsiębiorstw w poszczegónych

województwach, zgodnie z chronologią wyznaczoną przez wartość indeksu RBU.

(20)

Podsumowanie - branżowa analiza upadłości

Reasumując dotychczas omówione aspekty toczących się w Polsce w 2009 r. spraw upadłościowych należy zauważyć, iż w skali ogólnopolskiej relatywnie duża liczba upadłości dotyczyła firm z branży budowlanej, sprzedaży hurtowej i detalicznej.

W 2009 r. aż 65 upadłości, stanowiących łącznie 9% ogółu postępowań, miało miejsce w odniesieniu do podmiotów wykonujących roboty ogólnobudowlane związane ze wznoszeniem budynków (mieszkalnych i niemieszkalnych). Produkcja konstrukcji metalowych, wyrobów chemicznych z tworzyw sztucznych, szkła gospodarczego dla budownictwa, a także obróbka tych materiałów to dalsze 50 upadłości, stanowiących 7%

ogółu upadłości w Polsce. Warto zauważyć, iż w sferze produkcji przemysłowej upadłości dotyczyły również podmiotów wytwarzających różnego typu maszyny oraz narzędzia przemysłowe, aparaturę rozdzielczą, sprzęt elektroenergetyczny i medyczny.

Produkcją tego typu wyrobów zajmowało się w 2009 r. kolejne 30 podmiotów (4% ogółu jednostek), które zostały również postawione w analizowanym okresie w stan upadłości.

Grupę pozostałych firm produkcyjnych, które objęte były procesami upadłościowymi ogłoszonymi w 2009 r., stanowiło 114 innych podmiotów (16%), realizujących bardzo zróżnicowaną działalność produkcyjną (produkcja wyrobów tartacznych, wyrobów z drewna i ceramiki, odlewnictwa żeliwa, ale także produkcja tkanin i materiałów włókienniczych, i wytwarzanie produktów przemiału zbóż, wód mineralnych, napojów).

Kolejną, relatywnie homogeniczną grupą upadających w 2009 r. firm były podmioty należące do sektora handlu hurtowego. Ten kod prowadzonej działalności gospodarczej wskazywało 94 upadłych jednostek gospodarczych, co stanowiło 14% ogółu zarejestrowanych upadłości. Wśród analizowanej grupy podmiotów (hurtowni) znalazły się zarówno przedsiębiorstwa dystrybuujące produkty dla branży budowlanej (metale, rudy metali, drewno oraz materiały budowlane i wyposażenie sanitarne i elektryczne), ale także artykuły spożywcze oraz odzież. Kolejne ogniwo dystrybucji produktów, towarów i materiałów, stanowiące grupę 43 pośredników, zajmujących się sprzedażą detaliczną, stanowiło 6% w strukturze upadających w 2009 r. firm. Były to zarówno przedsiębiorstwa zajmujące się detaliczną sprzedażą sprzętu komputerowego oraz elektronicznego, jak również AGD, odzieży, książek i innych produktów za pośrednictwem Internetu (domy sprzedaży wysyłkowej) oraz tradycyjnych kanałów sprzedaży bezpośredniej.

Na uwagę zasługuje relatywnie duża liczba upadłości firm transportowych. Aż 32 upadłości (5% ogółu) dotyczyły jednorodnej grupy przedsiębiorstw, świadczących usługi transportu drogowego towarów pojazdami uniwersalnymi oraz działalności agencji transportowych.

W przypadku dalszych 27 dalszych upadłości, stanowiących 4% upadłości mających

miejsce w 2009 r., przedsiębiorcy prowadzili działalność gospodarczą obejmującą

pośrednictwo finansowe, wynajem i zarządzanie nieruchomościami, a także kupno

i sprzedaż nieruchomości. Upadłości te stanowiły, obok bardzo zróżnicowanych profili

działalności gospodarczych, homogeniczne grupy przedsiębiorców.

(21)

Regionalna analiza upadłości przedsiębiorstw w Polsce

Upadłości w województwie zachodniopomorskim

Bilans zamknięcia liczby zarejestrowanych w województwie zachodnipomorskim podmiotów gospodarczych wyniósł w 2009 roku 215.080 jednostek. Ich liczba zwiększyła się w stosunku do roku ubiegłego o 1.956 podmiotów (+0,9%). W tym samym czasie zostało ogłoszonych 61 postępowań upadłościowych, co stanowiło przyrost o 84,9%

w stosunku do liczby upadłości, prowadzonych w roku poprzednim.

Tabela 6. Upadłości przedsiębiorstw w województwie zachodniopomorskim w 2008 i 2009 r. na tle liczby podmiotów gospodarczych w bazie REGON

Dynamika

[rok] [rok] [%]

2008 2009 (t2-t1)/t1

A 206 128 208 238 1,02%

a1 18 661 19 610 5,09%

a2 16 071 17 715 10,23%

B 6 996 6 842 -2,20%

b1 212 301 41,98%

b2 212 115 -45,75%

C 213 124 215 080 0,92%

c1 18 873 19 911 5,50%

c2 16 283 17 830 9,50%

D OGÓŁEM POSTAWIONYCH W STAN UPADŁOŚCI 33 61 84,85%

Sektor publiczny ogółem - zarejestrowane w REGON Sektor publiczny - nowo zarejestrowane w REGON Sektor publiczny - wyrejestrowane z REGON Ogółem jednostek zarejestrowanych w REGON:

WOJEWÓDZTWO ZACHODNIOPOMORSKIE Liczba jednostek w okresie:

Sektor prywatny ogółem - zarejestrowane w REGON Sektor prywatny - nowo zarejestrowane w REGON Sektor prywatny - wyrejestrowane z REGON

Liczba upadłości w 2009 r. określona została na podstawie postanowień sądowych ogłoszonych od 1.01.2009 do 16.03.2010 r.

Źródło: obliczenia własne na podstawie danych opublikowanych w MSiG za lata 2009 i 2010 (10/2009 - 255/2009, a także 1/2010 - 46/2010) oraz informacji z Banku Danych Regionalnych GUS (stan bazy danych aktualny na dzień: 30 marca 2010 r.).

W strukturze (tab. 7) upadłych w 2009 r. w analizowanym województwie przedsiębiorstw, zdecydowanie dominowały spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, stanowiące 65,6%

ogółu upadłości. Drugą pod względem liczebności grupą były osoby fizyczne, samodzielnie prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą (19,7%).

Większość prowadzonych postępowań sądowych (wykres 4) obejmowała likwidację majątku dłużników (83,6% spraw), a tylko w nielicznych przypadkach sąd orzekł o możliwości zawarcia układu dłużnika z wierzycielami (16,4%).

Blisko 52,5% upadłości dotyczyło podmiotów gospodarczych, będących własnością

krajowych osób fizycznych oraz zaklasyfikowanych do pozostałej krajowej własności

prywatnej (tabela 8).

(22)

Tabela 7. Struktura organizacyjno-prawna upadłości podmiotów w województwie zachodniopomorskim w latach 2008 i 2009

2 - Spółki jawne 1 3,03% 3 4,92%

6 - Spółki akcyjne 1 3,03% 2 3,28%

7 - Spółdzielnie 1 3,03% 3 4,92%

33 100,00% 61 100,00%

OGÓŁEM

Upadłości w województwie zachodniopomorskim według formy organizacyjno-prawnej

2008 2009

- Spółdzielnie

Źródło: obliczenia własne na podstawie danych MSiG.

Wykres 4. Miesięczny rozkład upadłości w województwie zachodniopomorskim w podziale na rodzaj prowadzonych procesów sądowych w 2009 r.

2 5

3 4

5

3 3

5 4

8

3 6 1

1

2 1

0 2

0 1

1 0

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

2009 r.

M.Z.U. L.M.

Źródło: obliczenia własne na podstawie danych MSiG.

(23)

Tabela 8. Struktura własnościowa upadłości przedsiębiorstw w województwie zachodniopomorskim w 2009 r.

(GUS) [jedn.] [%]

111 1 1,64%

112 2 3,28%

214 25 40,98%

215 7 11,48%

216 8 13,11%

224 1 1,64%

226 1 1,64%

227 2 3,28%

- 14 22,95%

61 100,00%

Własność Skarbu Państwa

Upadłości w województwie zachodniopomorskim według formy własności (klasyfikacja przyjęta przez GUS)

2009

Źródło: obliczenia własne na podstawie danych MSiG.

W strukturze upadłości, mających miejsce w 2009 r. w województwie zachodnipomorskim, dominowały przedsiębiorstwa wykonujące roboty ogólnobudowlane związane ze wznoszeniem budynków mieszkalnych i niemieszkalnych (18,0%). Dalsze 8,2% firm, związanych było z produkcją konstrukcji metalowych, a także mechaniczną obróbką metali i elementów metalowych.

Podobnie jak w strukturze upadłości w Polsce, również w analizowanym województwie relatywnie duży odsetek (18,0%) niewypłacalnych dłużników obejmował sprzedaż hurtową. Najliczniej reprezentowane, w tej grupie podmiotów, były firmy sprzedające artykuły użytku domowego i osobistego.

Kolejne 6,6% upadłości zarejestrowanych w tym województwie dotyczyło podmiotów, których profil działalności związany był z uprawą zbóż, roślin strączkowych i roślin oleistych, a także uprawą grzybów, kwiatów i ozdobnych roślin ogrodniczych.

Analogicznie do sytuacji, jaka miała miejsce w 2009 r. w skali ogólnopolskiej, także w analizowanym regionie wśród upadających firm znalazły się firmy transportowe.

Niecałe 4,9% przypadków upadłości w tym regionie to upadłości w grupie przedsiębiorstw transportu drogowego, przewożących towary pojazdami uniwersalnymi, a także specjalizowanymi.

Pozostałe upadłości regionu miały charakter bardzo zróżnicowany.

(24)

Upadłości w województwie dolnośląskim

W regionie województwa dolnośląskiego w 2009 r. utrzymała się niemal ta sama liczba funkcjonujących przedsiębiorstw w porównaniu z rokiem poprzednim (316.811 jedn.), które stanowiły 8,5% ogółu podmiotów zarejestrowanych w REGON. Pod względem liczby upadłości (86 spraw sądowych) region ten zajął trzecią pozycję spośród wszystkich szesnastu województw Polski.

Tabela 9. Upadłości przedsiębiorstw w województwie dolnośląskim w 2008 i 2009 r. na tle liczby podmiotów gospodarczych w bazie REGON

Dynamika

[rok] [rok] [%]

2008 2009 (t2-t1)/t1

A 301 934 302 284 0,12%

a1 26 611 28 783 8,16%

a2 18 790 28 847 53,52%

B 14 786 14 527 -1,75%

b1 843 627 -25,62%

b2 285 176 -38,25%

C 316 720 316 811 0,03%

c1 27 454 29 410 7,12%

c2 19 075 29 023 52,15%

D 50 86 72,00%

WOJEWÓDZTWO DOLNOŚLĄSKIE Liczba jednostek w okresie:

Sektor prywatny ogółem - zarejestrowane w REGON Sektor prywatny - nowo zarejestrowane w REGON Sektor prywatny - wyrejestrowane z REGON Sektor publiczny ogółem - zarejestrowane w REGON

Sektor publiczny - nowo zarejestrowane w REGON Sektor publiczny - wyrejestrowane z REGON Ogółem jednostek zarejestrowanych w REGON:

OGÓŁEM POSTAWIONYCH W STAN UPADŁOŚCI

Liczba upadłości w 2009 r. określona została na podstawie postanowień sądowych ogłoszonych od 1.01.2009 do 16.03.2010 r.

Źródło: obliczenia własne na podstawie danych opublikowanych w MSiG za lata 2009 i 2010 (10/2009 - 255/2009, a także 1/2010 - 46/2010) oraz informacji z Banku Danych Regionalnych GUS (stan bazy danych aktualny na dzień: 30 marca 2010 r.).

W Polsce liczba upadłości w 2009 r. w stosunku do roku poprzedniego wzrosła o 63,4%.

Natomiast w województwie dolnośląskim przyrost liczby procesów upadłościowych w tym czasie był wyższy (72,0%). Również, co może niepokoić, liczba wyrejestrowanych na tym obszarze podmiotów z bazy REGON była wyższa niż w skali ogólnopolskiej. Dynamika nowo rejestrowanych podmiotów sektora prywatnego na tym obszarze (8,2%) wykazywała niższą względną wartość, niż zmiana w liczbie nowo rejestrowanych przedsiębiorstw w Polsce ogółem (10,5%).

Zdecydowana większość upadłości w regionie województwa dolnośląskiego dotyczyła spółek z ograniczoną odpowiedzialnością. Ich liczba wzrosła w 2009 r. niemal dwukrotnie, stanowiąc 72,1% ogółu toczących się tam spraw sądowych.

Analogicznie do sytuacji w całej Polsce, w analizowanym regionie, w strukturze

upadających przedsiębiorstw, dominowali dłużnicy (80,2%), którzy na drodze

prowadzonych postępowań sądowych rozpoczęli likwidację majątku w celu zaspokojenia

roszczeń wierzycieli. Pozostałe 19,8% postępowań sądowych prowadzonych było

z uwzględnieniem możliwości zawarcia układu dłużników z ich wierzycielami (wykres 5).

(25)

Tabela 10. Struktura organizacyjno-prawna upadłości podmiotów w województwie dolnośląskim w latach 2008 i 2009

2 - Spółki jawne 2 4,00% 2 2,33%

6 - Spółki akcyjne 4 8,00% 7 8,14%

7 - Spółdzielnie 3 6,00% 1 1,16%

50 100,00% 86 100,00%

Upadłości w województwie dolnośląskim według formy organizacyjno-prawnej

2008 2009

OGÓŁEM

- Spółdzielnie

Źródło: obliczenia własne na podstawie danych MSiG.

Wykres 5. Miesięczny rozkład upadłości w województwie dolnośląskim w podziale na rodzaj prowadzonych procesów sądowych w 2009 r.

3 6

4 4

3

5 6

8 10

4 6

10 1

1

1 1

2 1

4 2

2

1 0

1

0 2 4 6 8 10 12 14

2009 r.

M.Z.U. L.M.

Źródło: obliczenia własne na podstawie danych MSiG.

(26)

Spośród 86 upadłości w regionie województwa dolnośląskiego, co najmniej 50 spraw (58,1%) dotyczyło podmiotów, będących własnością prywatną oraz stanowiących własność krajowych osób fizycznych.

W 8 przypadkach, upadłością objęta była działalność, będąca własnością zagraniczną.

Szczegółowe dane dotyczące formy własności tej grupy podmiotów prezentuje tabela 11.

Tabela 11. Struktura własnościowa upadłości przedsiębiorstw w województwie dolnośląskim w 2009 r.

(GUS) [jedn.] [%]

112 1 1,16%

133 2 2,33%

214 35 40,70%

215 15 17,44%

216 8 9,30%

224 2 2,33%

225 3 3,49%

226 1 1,16%

227 1 1,16%

234 1 1,16%

- 17 19,77%

86 100,00%

Upadłości w województwie dolnośląskim według formy własności (klasyfikacja przyjęta przez GUS)

2009

Własność mieszana między sektorami z przewagą własności sektora publicznego, w tym z przewagą własności samorządowej

Własność mieszana w sektorze prywatnym z przewagą własności prywatnej krajowej pozostałej

Własność mieszana między sektorami z przewagą własności sektora prywatnego, w tym z przewagą własności krajowych osób fizycznych

Źródło: obliczenia własne na podstawie danych MSiG.

W strukturze upadłości przedsiębiorstw województwa dolnośląskiego wyraźnie dominuje działalność produkcyjna. Aż 38,4% firm objętych procedurami prawa upadłościowego posiadała ten właśnie profil działalności. Były to w szczególności podmioty produkujące wyroby stolarskie, wyroby z drewna i tworzyw sztucznych, a także ceramikę, maszyny budowlane, silniki elektryczne oraz systemy do sterowania procesami przemysłowymi.

W tej grupie podmiotów znalazły się również firmy produkujące tkaniny, odzież i obuwie.

Nieliczna grupa (8,1%) upadłych firm regionu województwa dolnośląskiego, należała do

branży budownictwa (budowa dróg kołowych i szynowych, wykonywanie instalacji

wodno-kanalizacyjnych oraz budownictwo ogólne). Podobnie jak w skali całego kraju,

również w tym regionie upadłości miały miejsce w przedsiębiorstwach handlu hurtowego

(9,3%). Struktura asortymentowa sprzedaży hurtowej, realizowanej przez te podmioty

odpowiadała zróżnicowaniu, zaobserwowanemu w skali ogólnopolskiej (sprzedaż

hurtowa drewna, materiałów budowlanych, metali, odpadów i złomu, a także

komputerów, urządzeń peryferyjnych i oprogramowania).

(27)

Upadłości w województwie śląskim

W 2009 r. w województwie śląskim odnotowanych zostało 107 upadłości, stanowiących 15,4% ogółu postępowań sądowych, jakie miały miejsce w Polsce. Tylko w województwie mazowieckim zanotowano w tym czasie większą, bezwzględną liczbę upadłości. Na obszarze tym zarejestrowana jest druga co do wielkości liczba podmiotów gospodarczych – 430.578 jednostek. Szczegółowe dane, dotyczące lat 2008-2009, zostały przedstawione w tabeli 12.

Tabela 12. Upadłości przedsiębiorstw w województwie śląskim w 2008 i 2009 r. na tle liczby podmiotów gospodarczych w bazie REGON

Dynamika

[rok] [rok] [%]

2008 2009 (t2-t1)/t1

A 411 546 414 298 0,67%

a1 32 601 39 370 20,76%

a2 31 017 37 741 21,68%

B 17 374 16 280 -6,30%

b1 575 276 -52,00%

b2 329 183 -44,38%

C 428 920 430 578 0,39%

c1 33 176 39 646 19,50%

c2 31 346 37 924 20,99%

D OGÓŁEM POSTAWIONYCH W STAN UPADŁOŚCI 66 107 62,12%

Sektor publiczny ogółem - zarejestrowane w REGON Sektor publiczny - nowo zarejestrowane w REGON Sektor publiczny - wyrejestrowane z REGON Ogółem jednostek zarejestrowanych w REGON:

WOJEWÓDZTWO ŚLĄSKIE Liczba jednostek w okresie:

Sektor prywatny ogółem - zarejestrowane w REGON Sektor prywatny - nowo zarejestrowane w REGON Sektor prywatny - wyrejestrowane z REGON

Liczba upadłości w 2009 r. określona została na podstawie postanowień sądowych ogłoszonych od 1.01.2009 do 16.03.2010 r.

Źródło: obliczenia własne na podstawie danych opublikowanych w MSiG za lata 2009 i 2010 (10/2009 - 255/2009, a także 1/2010 - 46/2010) oraz informacji z Banku Danych Regionalnych GUS (stan bazy danych aktualny na dzień: 30 marca 2010 r.).

Struktura podmiotowa upadłości przedsiębiorstw w województwie śląskim obejmowała w 2009 r.: 69,2% spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, 14,0% spółek akcyjnych, a także 12,2% osób fizycznych samodzielnie prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą.

Analizując rozkład w czasie postępowań sądowych w przedmiocie ogłoszenia upadłości, widoczna jest rosnąca skala upadłości, mających miejsce pod koniec roku. Średnio każdego miesiąca 2009 r. ogłaszanych było 6 postępowań likwidacyjnych i 3 upadłości, uwzględniające możliwość zawarcia układu. W strukturze upadłości tego regionu występowały relatywnie często postępowania, uwzględniające możliwość zawarcia układu z wierzycielami (29,9% ogółu spraw), co stanowi wyższy względny udział tego typu procedur w porównaniu z sytuacją ogólnopolską (18,3%).