Materiał do ćwiczenia w komponowaniu rozwinięcia wypowiedzi interpretacyjnej dotyczącej wiersza Nagrobek Wisławy Szymborskiej
Nagrobek Wisława Szymborska
Tu leży staroświecka jak przecinek
autorka paru wierszy. Wieczny odpoczynek raczyła dać jej ziemia, pomimo że trup nie należał do żadnej z literackich grup.
Ale tez nic lepszego nie ma na mogile oprócz tej rymowanki, łopianu i sowy.
Przechodniu, wyjmij z teczki mózg elektronowy i nad losem Szymborskiej podumaj przez chwilę.
Uwagi analityczno-interpretacyjne w toku linearnego czytania utworu:
- tytuł kojarzący się z cmentarzem , śmiercią - charakterystyczny zwrot dla epitafium: Tu leży…
- określenie bohaterki utworu: autorka paru wierszy
- peryfraza podkreślająca skromność, dystans do siebie i swej twórczości, swego dorobku - określenie jej epitetem: staroświecka, porównanie do przecinka: anachronizm? przywiązanie do lekceważonej tradycji?
-początek stałego frazeologizmu (frazy), modlitwy chrześcijańskiej -rozbicie frazeologizmu przerzutnią
………..
………..
Grupowanie uwag – planowanie kompozycji (przykład) :
1. portret bohaterki utworu/podmiotu mówiącego/ Szymborskiej:
- określenie bohaterki utworu: autorka paru wierszy
- peryfraza podkreślająca skromność, dystans do siebie i swej twórczości, swego dorobku
- krótka forma lapidarnego epitafium zamiast peanu, testamentu do potomności wyrazem dystansu - poczucie odrębności, rezygnacja z udziału w oficjalnym życiu literackim
- określenie jej epitetem: staroświecka, porównanie do przecinka: anachronizm? przywiązanie do lekceważonej tradycji?
- autoironia
2. refleksja o poezji:
- brak przekonania o jej doniosłości, żart (rymowanka)
- rola symboli: łopian – natura; chwast, nie: laur; rzep (zapomnienie, pomniejszenie, przywiązanie?); sowa- mądrość, kultura; śmierć
3. portret współczesnego człowieka:
- kpina z umysłowości i mentalności
- zewnętrzna pamięć i potrzeba pomocy w przetwarzaniu informacji o świecie (wyjmij z teczki) - brak samodzielności w myśleniu, brak wrażliwości (mózg elektronowy)
- życie w stechnicyzowanym świecie
- mądrość sztuczna zamiast naturalnej (sowa) 4. parodia epitafium:
- nawiązanie do konwencji epitafium, ale epitafium dla siebie
-zderzenie stylu podniosłego z żartobliwym, stylu wysokiego z niskim (słownictwo kolokwialne) -rozbicie frazeologizmu: Wieczny odpoczynek…
-wykorzystanie przerzutni w celu zderzenia sacrum i profanum, wzniosłości i banalności - cytat z heroicznych epitafiów (Termopile, Monte Cassino) i słownictwo kolokwialne - trawestacja (obniżenie stylu) tradycyjnego epitafium
- humor i sposoby jego budowania: absurd (trup w przeszłości!), przerzutnie w części połączonej rymami aabb, rym męski wykorzystujący absurdalne zestawienie
- zaskakujący koncept: żart z tematu funeralnego
5. - sposób podjęcia motywu exegi monumentum - reinterpretacja
