GLOBALNY RYNEK MLEKA I PRODUKTÓW MLECZARSKICH

(1)

Prognoza światowej produkcji mleka w 2018 roku (tys. ton).

Światowe ceny mleka i pasz

Światowe ceny PMP sera cheddar i masła ($/t).

GLOBALNY RYNEK MLEKA I PRODUKTÓW MLECZARSKICH

I KWARTAŁ 2018

• W pierwszym kwartale br. niekorzystne warunki pogodowe zmniejszyły podaż surowca, głównie w Nowej Zelandii oraz ograniczyły znaczny wzrost produkcji mleka w Europie w styczniu i lutym 2018 roku. Występująca nadprodukcja mleka wraz z dużymi zapasami OMP w UE jest jednak nadal sporym problemem dla branży mleczarskiej. Również Stany Zjednoczone posiadają rekordowe zapasy proszku mlecznego, które wciąż rosną.

• W okresie od stycznia do marca 2018 roku światowa produkcja mleka u czołowych eksporterów wzrosła łącznie o 1,7% w stosunku do analogicznego okresu w 2017 roku. Znaczne zwiększenie dostaw mleka w bielącym roku odnotowano w Europie (+2,2%), wspierane przez wciąż wysokie ceny mleka. Produkcja mleka w USA (+1,5%) również była większa za sprawą wzrostu pogłowia i mleczności krów.

Dostawy mleka w Nowej Zelandii zmalały (-2,9%) w związku z trudnymi warunkami atmosferycznymi.

• Chiński import mleczarski rozwijał się dynamicznie w pierwszym kwartale 2018 roku notując 15,3% wzrost wolumenu i 24,2% wzrost wartości, w porównaniu do poprzedniego roku. Import ponad 758 tys.

ton mleka i produktów pochodnych wyceniono na 2,58 mld dolarów.

• Światowe ceny produktów mleczarskich (UE, USA. Oceania) po spadkach w ostatnich miesiącach ubiegłego roku w pierwszym kwartale bieżącego roku odnotowywały wzrost wartości poza cenami OMP w UE i USA. Ceny PMP i sera cheddar na rynkach międzynarodowych były do siebie zbliżone, podczas gdy rozpiętość cen masła była największa.

(2)

1

I KWARTAŁ 2018 GLOBALNY RYNEK MLEKA I PRODUKTÓW MLECZARSKICH

I. GLOBALNY RYNEK MLEKA I PRODUKTÓW

MLECZARSKICH - CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA

2 II. SYTUACJA NA WYBRANYCH RYNKACH 7

UNIA EUROPEJSKA

NOWA ZELANDIA AUSTRALIA

USA MEKSYK ARGENTYNA ROSJA

CHINY

(3)

2

I. GLOBALNY RYNEK MLEKA I PRODUKTÓW MLECZARSKICH CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA

Globalna gospodarka nadal wykazuje wysoki wzrost, który jest ważnym stymulatorem wzrostu popytu na produkty mleczne. W pierwszym kwartale bieżącego roku zakupy ze strony Chin, największego i najbardziej chłonnego ryku na świecie, pomogły utrzymać równowagę na międzynarodowych rynkach mleczarskich.

W pierwszym kwartale br. niekorzystne warunki pogodowe zmniejszyły podaż surowca, głównie w Nowej Zelandii oraz ograniczyły znaczny wzrost produkcji mleka w Europie w styczniu i lutym 2018 roku. Występująca nadprodukcja mleka wraz z dużymi zapasami OMP w UE jest jednak nadal sporym problemem dla branży mleczarskiej. Również Stany Zjednoczone posiadają rekordowe zapasy proszku mlecznego, które wciąż rosną.

Zwiększenie dostaw mleka na światowych rynkach, w pierwszych trzech miesiącach 2018 roku, wpłynęło również na spadek jego cen. Oczekuje się, że w krótkim okresie spadkowa tendencja cen powinna się utrzymać. Ponadto producenci mleka stoją przed perspektywą wyższych globalnych cen pszenicy, soi i kukurydzy, co wpłynie na spadek opłacalności produkcji mleka. Silny popyt importowy i mniejsze dostawy surowca na rynek przełożył się na wzrost cen większości produktów mleczarskich w pierwszym kwartale bieżącego roku, poza cenami OMP.

MAPA 1

Różnice w produkcji mleka u wybranych producentów mleka na świecie w %

Źródło: Urzędy Statystyczne

Obraz rynku mleczarskiego w kolejnych miesiącach może jednak wyglądać zupełnie inaczej. Wzrost produkcji mleka już wyhamował w Oceanii, a produkcja UE ulegnie spowolnieniu w drugiej połowie roku. Globalnie, obecna produkcja prawdopodobnie nie będzie w stanie nadążyć za bieżącym popytem a dostawcy uwolnią zapasy. Przewiduje się, że popyt importowy z Chin, Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej wzrośnie, odzwierciedlając rosnące dochody konsumentów i wzrost liczby ludności.

Perspektywy dla produktów mleczarskich są jednak nadal niepewne. Niskie zapasy masła w Europie mogą wpłynąć na utrzymanie się wysokich cen tego produktu. Zwiększona sezonowa podaż mleka w Europie będzie musiała znaleźć ujście. Znajdzie je prawdopodobnie w produkcji sera, a zwiększona podaż będzie wywierała presję na obniżanie cen w drugim kwartale 2018 roku. Embargo Federacji Rosyjskiej na produkty mleczarskie z Unii Europejskiej, Norwegii, Stanów Zjednoczonych Kanady i Australii ma zakończyć się w grudniu 2018 roku. Jeśli zakończy się zgodnie z planem, zwiększy to globalne zapotrzebowanie na ser.

(4)

3

I KWARTAŁ 2018 GLOBALNY RYNEK MLEKA I PRODUKTÓW MLECZARSKICH Prognozowana niższa cena mleka w drugim kwartale br. powinna wspierać wzrost popytu, szczególnie w krajach rozwijających się. Kolejny czynnik, który może wspierać wzrost popytu to dynamiczny wzrost ceny ropy, który może zapewnić zwiększone zakupy z krajów, które opierają swoją gospodarkę na sprzedaży tego paliwa. Z drugiej strony, słaby dolar podnosi konkurencyjność eksporterów z USA, co w coraz większym stopniu staje się problemem dla działalności eksportowej UE.

W okresie od stycznia do marca 2018 roku światowa produkcja mleka u czołowych eksporterów wzrosła łącznie o 1,7% w stosunku do analogicznego okresu w 2017 roku. Znaczne zwiększenie dostaw mleka w bieżącym roku odnotowano w Europie (+2,2%), wspierane przez wciąż wysokie ceny surowca. Produkcja mleka w USA (+1,5%) również była większa za sprawą wzrostu pogłowia i mleczności krów. Dostawy mleka w Nowej Zelandii zmalały (- 2,9%) w związku z niesprzyjającymi warunkami atmosferycznymi.

Departament Rolnictwa Stanów Zjednoczonych (USDA) utrzymuje swoją prognozę 2% wzrostu światowej produkcji mleka płynnego w całym 2018 roku na poziome 611 mln ton, przy 2% wzrośnie pogłowia krów mlecznych. Zakłada się wzrost produkcji mleka w większości krajów, największe w Argentynie (+6%), Indiach (+4,4%), Kanadzie (+3,7%), Chinach (+2,7%), Australii (+2,5%), Białorusi (+1,7%), USA (+1,7%), Nowej Zelandii (+1,4%), Brazylii (+1,4%) i Meksyku (+1%). Spowolnienie produkcji ma dotyczyć Ukrainy (-0,4%), Japonii (-0,5%) i Tajwanu (-1,3%).

Wraz ze wzrostem dostaw mleka USDA prognozuje, że w 2018 roku produkcja artykułów mleczarskich ogółem zwiększy się o 1,8% do poziomu 40,2 mln ton. Głównie za sprawą dalszego wzrostu produkcji OMP (+2,6%), masła (+2,4%), PMP (+2,3%) i serów (+1%), wspomaganego przez 1,7% wzrost światowej konsumpcji produktów mleczarskich.

Zgodnie z analizami International Farm Comparison Network (IFCN) średnia globalna cena mleka w marcu 2018 roku wzrosła w stosunku do ceny z lutego 2018 roku jedynie o 0,3%. Średnia cena w pierwszym kwartale bieżącego roku wyniosła 34$/100 kg i była 6,3% niższa niż w analogicznym okresie 2017 roku i 42% większa niż w 2016 roku.

Bazujące na cenach kukurydzy i soi, notowane przez IFCN średnie ceny pasz w okresie styczeń-marzec 2018 roku wzrosły do poziomu 23,2$/100 kg, były o 4,7% większe niż rok wcześniej oraz 15,6% większe niż w 2016 roku, w tym samym okresie.

WYKRES 1

Światowe ceny mleka i pasz

Źródło: IFCN

(5)

4

I KWARTAŁ 2018 GLOBALNY RYNEK MLEKA I PRODUKTÓW MLECZARSKICH Wskaźnik cen żywności FAO wynosił w marcu 2018 roku średnio 172,8 punktu, było to o 1,1% (1,8 punktu) więcej niż w lutym i był o 0,7% większy niż jego wartość w analogicznym okresie ubiegłego roku. Podobnie jak w lutym br., wzrost indeksu w marcu w ujęciu miesięcznym wynikał przede wszystkim z silniejszych międzynarodowych cen zbóż i przetworów mlecznych; mając na uwadze, że ceny cukru i olejów roślinnych spadły, a ceny mięsa nieznacznie wzrosły.

Indeks cen przetworów mlecznych FAO w marcu br. wynosił średnio 197,4 punktu, o 6,2 punktu (3,3%) więcej w stosunku do lutego br. i nieco powyżej w stosunku do marca przed rokiem. W ciągu miesiąca notowania międzynarodowych cen masła, pełnotłustego proszku (PMP) i sera wzrosły, a ceny OMP spadły. Niższa od przewidywanej produkcja mleka w Nowej Zelandii i utrzymujący się silny globalny popyt importowy doprowadziły do wzrostu cen masła, sera i PMP, a ciągła presja ze strony globalnych zapasów i wyższa produkcja przyczyniły się do obniżenia cen OMP.

WYKRES 2

Indeksy cen żywności FAO

Źródło: FAO

Światowe ceny produktów mleczarskich (UE, USA. Oceania) po spadkach w ostatnich miesiącach ubiegłego roku w pierwszym kwartale bieżącego roku odnotowywały wzrost wartości, poza cenami OMP w UE i USA. Ceny PMP i sera cheddar na rynkach międzynarodowych były do siebie zbliżone, podczas gdy rozpiętość cen masła była największa.

Ceny u głównych eksporterów OMP w marcu 2018 roku były o 13-18% niższe niż rok wcześniej. Najniższe średnie ceny OMP w pierwszym kwartale 2018 roku odnotowano w USA i UE. Było to odpowiednio 1544 i 1640 $/t, czyli 22 i 27% mniej niż rok wcześniej. Najwyższe ceny w tym czasie odnotowano w Oceanii, gdzie za tonę tego produktu trzeba było zapłacić średnio 1888$/t, było to jednak 24% mniej niż rok wcześniej w analogicznym okresie.

W marcu 2018 roku ceny PMP w UE, Oceanii i USA były do siebie zbliżone i wyniosły 3188-3234 $/t. W pierwszym kwartale bieżącego roku ceny PMP kontynuują zapoczątkowany na początku roku wzrostowy trend, pozostają jednak poniżej poziomów z roku ubiegłego. W Oceanii i USA ceny były o 3% niższe, a w UE o 1% niższe niż w okresie styczeń-marzec 2017 roku.

(6)

5

WYKRES 3

Światowe ceny mleka w proszku

OMP PMP

Źródło: USDA

Rozpiętość cen sera cheddar w marcu 2018 roku wynosiła od 3426 $/t w USA, poprzez 3594 $/t w UE, do 3731 $/t w Oceanii. Porównując do cen z przed roku, ceny sera cheddar wzrosły o 8% w UE i Oceanii, a w USA jedynie o 1%. W okresie od stycznia do marca średnie ceny sera cheddar były niższe niż rok wcześniej, w przypadku Oceanii i USA o 3%, a w UE o 1%.

Światowe ceny masła, po korektach w okresie 4 kwartału 2017 roku, rosną od początku bieżącego roku. Największą dynamikę wykazują ceny w UE, a najmniejszą w USA. W marcu bieżącego roku ceny za masło w USA były na poziomie 4797 $/t, w Oceanii 5294$/t, a w UE osiągnęły poziom 5913 $/t. Średnie ceny masła w pierwszym kwartale 2018 roku były jedynie w przypadku USA o 2% mniejsze niż rok wcześniej. Natomiast w przypadku Oceanii i UE ceny masła w tym czasie były o 14 i 23% wyższe.

WYKRES 4

Światowe ceny sera cheddar i masła

CHEDDAR MASŁO

Źródło: USDA

Według dostępnych danych w okresie styczeń-luty 2018 roku największymi eksporterem OMP była UE, która wysłała poza swoje granice 131,5 tys. ton, było to o 12% więcej niż rok wcześniej. USA w tym czasie zwiększyło swoje wysyłki (+17%) do poziomu 116,9 tys. ton. Nowa Zelandia eksportowała poniżej (-5%) poziomu z 2017 roku, tj. 73,8 tys. ton, podczas gdy eksport australijskiego OMP zmalał o 14% do poziomu 25 tys. ton.

(7)

6

I KWARTAŁ 2018 GLOBALNY RYNEK MLEKA I PRODUKTÓW MLECZARSKICH Największym odbiorcą OMP w okresie styczeń-marzec br. były Chiny, które zwiększyły swoje zakupy o 11% do poziomu 82,5 tys. ton. Meksyk łącznie w okresie dwóch pierwszych miesięcy 2018 roku sprowadził o 19% więcej OMP niż rok wcześniej, tj. 23 tys. ton. Brakuje jeszcze danych importowych z Algierii, a wstępne dane z Malezji, Indonezji i Filipin wskazują na kilkunastoprocentowe ograniczenie importu OMP.

Nowozelandzki eksport PMP – największego światowego dostawcy tego produktu, w okresie styczeń-luty 2018 roku był 14% większy niż rok wcześniej i wyniósł 269,5 tys. ton. Unia Europejska do lutego br. wysłała poza swoje granice 63,1 tys. ton i było to 6% mniej niż w 2017 roku. Australia i Argentyna zwiększyły w tym czasie sprzedaż PMP odpowiednio o 14% i 25% do poziomu 11,6 i 14,9 tys. ton.

Z dostępnych danych wynika, że w okresie od stycznia do marca 2018 roku import PMP do Chin zwiększył się o 10%, rok do roku, do poziomu 215,5 tys. ton. W okresie od stycznia do lutego br. odnotowano znaczny wzrost zakupów ze strony Hong Kongu (+35%), Sri Lanki (+10%) i Tajlandii (+20%). Kraje te łącznie zakupiły 43 tys. ton PMP.

Największym eksporterem masła i bezwodnego tłuszczu mlecznego w okresie styczeń-luty bieżącego roku była Nowa Zelandia, która zmniejszyła dostawy tłuszczów mlecznych o 15% do 69,9 tys. ton, rok do roku. W analizowanym okresie eksporterzy masła z UE zwiększyli swoje wysyłki o 34% do poziomu 33,6 tys. ton. Ze w wstępnych danych wynika, że Białoruś zmniejszyła eksport tłuszczów mlecznych w styczniu br. o 19% do poziomu 4,3 tys. ton. Amerykański eksport masła wzrósł o 34% do poziomu 5,2 tys. ton.

Głównym odbiorcą masła i bezwodnego tłuszczu mlecznego (AMF) w okresie pierwszego kwartału 2018 roku były Chiny, które zakupiły łącznie 31,2 tys. ton tłuszczów mlecznych, czyli o 30% więcej niż rok wcześniej. Z dostępnych danych wynika, że w import tłuszczów mlecznych w okresie stycznia 2018 roku do Rosji zmalał o 10% do poziomu 5,7 tys. ton. Stany Zjednoczone do lutego sprowadziły 6,6 tys. ton masła i było to o 3% mniej niż w analogicznym okresie poprzedniego roku.

W okresie styczeń-luty 2017 roku UE wysłała poza swoje granice 128,7 tys. ton sera, o 3% więcej niż rok wcześniej, a eksport USA wzrósł w tym czasie o 12% do poziomu 55,2 tys. ton.Eksport Nowej Zelandii do lutego 2018 roku był o 10% mniejszy i wyniósł 53,4 tys. ton, a wysyłki Australii zmalały o 7%, tj. 25,6 tys. ton. Eksport białoruskiego sera obniżył się o 1% do poziomu 15,1 tys. ton.

Japonia utrzymuje pozycję lidera i w okresie pierwszych dwóch miesięcy 2018 roku sprowadziła 42 tys. ton serów, tj. 2% więcej niż rok wcześniej. Jednocześnie sąsiednia Korea Pd w tym czasie odnotowała również 2% wzrost zakupów serów do poziomu 21,2 tys. ton. USA od stycznia do lutego br. zmniejszyła o 2% import serów do poziomu 25,4 tys. ton, a Australia utrzymała swoje wysyłki serów na poziomie 20,8 tys. ton.

(8)

7

II. SYTUACJA NA WYBRANYCH RYNKACH UNIA EUROPEJSKA

Zwiększenie dostaw mleka, większa produkcja, mocny eksport, duże zapasy OMP

Według wstępnych danych w okresie styczeń-marzec 2018 roku wyprodukowano 38,6 mln ton mleka, to jest 2,2%

więcej niż w tym samym czasie w 2017 roku.

WYKRES 5

Produkcja mleka w UE w latach 2013-2018 (tys. ton)

Źródło: Komisja Europejska

MAPA 2

Różnice w produkcji mleka u poszczególnych producentów mleka w UE

(9)

8

W okresie styczeń-luty br. wśród największych dostawców mleka w UE (Niemcy, Francja, Holandia, Wielka Brytania, Włochy i Polska), którzy odpowiadają za 70% dostaw surowca, łączny wzrost dostaw mleka w stosunku do 2017 roku wyniósł 3,5%. Na uwagę zasługuje również wzrost produkcji mleka w Rumunii i Bułgarii.

W grudniowym badaniu Eurostatu pogłowia krów wykazano blisko 1% spadek liczby krów mlecznych w porównaniu z analogicznym okresem ubiegłego roku. Jest to pierwszy znaczący spadek, gdzie pogłowie krów mlecznych w UE powróciło do poziomu z 2011 roku. W tym samym czasie produkcja mleka w UE wzrosła o blisko 13 mln ton (tj. o 8%). Inaczej mówiąc, średnia mleczność krów na przestrzeni lat znacznie wzrosła, w UE do 7060 kg na krowę w 2017 roku. W 2018 i 2019 roku liczba krów mlecznych ma nadal spadać, ale w wolniejszym tempie.

Różnice liczebności stad pomiędzy poszczególnymi państwami członkowskimi są znaczne. Od 7% spadku w Holandii, do prawie 4% wzrostu w Irlandii. Z wyłączeniem Holandii, spadek unijnego pogłowia krów mlecznych w 2017 roku wyniósł 0,5%. Liczba krów mlecznych wzrosła natomiast w Polsce, Danii, Austrii, Słowenii i na Cyprze.

Spadki pogłowia powyżej 2% odnotowano w Bułgarii, Rumunii, Słowacji, Łotwie, Litwie, Chorwacji, Malcie, Belgii i Grecji. Spadek liczby krów nie przełożył się na mniejsze dostawy mleka, ponieważ w 2017 roku odnotowano znaczny wzrost wydajności, w szczególności dzięki wykorzystaniu koncentratów paszowych oraz większemu udziałowi młodszych i bardziej produktywnych krów. Ponadto trwa profesjonalizacja produkcji mleka w Rumunii i Bułgarii.

Pomimo mniejszej liczby krów (-0,4%) oczekuje się, że w całym 2018 roku dojdzie do wzrostu produkcji mleka o 1,2% w porównaniu do 2017 r. Wynikać to będzie ze znacznego wzrostu mleczności krów (+1,7%) spowodowanego wymianą stad w 2016 roku i zwiększeniem ilości produktywnych jałówek. Spowolnienie wzrostu produkcji mleka ma nastąpić dopiero w 2019 roku (+0,5%), głównie z powodu prognozy niższych cen otrzymywanych za surowiec.

WYKRES 6

Średnie ceny mleka w UE w latach 2015-2018 (tys. ton)

Źródło: Komisja Europejska

Według danych Komisji Europejskiej w marcu bieżącego roku, średnia cena mleka wyniosła 33,76 EUR za 100 kg, o 2% mniej niż miesiąc wcześniej, oraz o 1,9% więcej niż w marcu 2017 roku, była również o 31% większa niż najniższa odnotowana cena mleka w lipcu 2016 roku. Prognozowana cena w kwietniu br. jest o 0,9% niższa niż w marcu br. oraz 0,8% wyższa niż w kwietniu 2017 roku.

W marcu 2018 roku, najniższe stawki za mleko otrzymywali farmerzy z Łotwy, Litwy, Słowenii, Estonii i Bułgarii. Z kolei najwyższe ceny oferowano na Cyprze, Malcie, Grecji i Finlandii.

(10)

9

WYKRES 7

UE: Ceny mleka wg krajów członkowskich (€/100 kg)

Według najnowszych danych LTO International Milk Price Comparison w marcu 2018 roku średnia cena mleka płacona przez europejskie firmy mleczarskie wyniosła 33,58 €/100 kg. Było to 2,4% (0,81 €/100 kg) mniej niż miesiąc wcześniej i 1,1% (0,35 €/100 kg) więcej niż przed rokiem.

TABELA 1

Cena skupu mleka u czołowych producentów w UE (€/100 kg)

(11)

10

I KWARTAŁ 2018 GLOBALNY RYNEK MLEKA I PRODUKTÓW MLECZARSKICH Pierwszy kwartał bieżącego roku był okresem, w którym ceny mleka spotowego w Holandii i Włoszech wykazywały różne tendencje. Cena mleka od początku roku w Holandii rosła, a we Włoszech obniżała się. W obu jednak przypadkach marcowa cena oscylowała wokół 30 €/100 kg.

Średnia cena mleka w pierwszym kwartale 2018 roku w Holandii wyniosła 26,3 €/100 kg i była 11% niższa niż w poprzednim kwartale i 18% niższa niż rok wcześniej. We Włoszech średnia cena w analizowanym okresie wyniosła 32,6 €/100 kg i była 23% niższa niż kwartał wcześniej oraz 15% niższa niż analogicznym okresie 2016 roku.

WYKRES 8

Średnie ceny mleka spotowego w Holandii i Włoszech w latach 2012-2018 (€ 100 kg)

Spadek cen surowca na unijnym rynku mleczarskim wpłynął negatywnie na ceny artykułów mleczarskich. Poza serwatką, która średnio w pierwszym kwartale br. odnotowała 1% wzrost wartości względem poprzedniego kwartału, pozostałe produkty odnotowały obniżkę cen. Największy spadek cen w pierwszym kwartale br. w stosunku do cen z poprzedniego kwartału odnotowano w przypadku masła (-15%), OMP (-11%), serów (-10%) i PMP (-7%).

Porównując ceny z pierwszego kwartału 2017 roku jedynie w przypadku masła (+10%) odnotowano wzrost cen. OMP było tańsze o 30%, serwatka o 27%, PMP o 13%, a sery o 10%.

WYKRES 9

Unijne ceny artykułów mleczarskich latach 2015-2018 (euro/100 kg)

(12)

11

W okresie styczeń-luty 2018 produkcja większości podstawowych unijnych produktów mleczarskich względem analogicznego okresu przed rokiem odnotowała wzrost produkcji, poza PMP, śmietaną i mlekiem skondensowanym i spożywczym.

W 2018 roku, do lutego, łączna produkcja odtłuszczonego mleka w proszku wyniosła 250,5 tys. ton i była 9,4%

większa niż w analogicznym okresie rok wcześniej. Najwięcej OMP w UE wyprodukowała Niemcy – 79,8 tys. ton (+11,6%), Francja – 70,2 tys. ton, (+2,8%), Belgia – 29,1 tys. ton (+18,3%) oraz Polska – 26,9 tys. ton (+13,2%) Łącznie kraje te wyprodukowały 82% OMP w UE.

Eksport OMP z UE w analogicznym okresie wzrósł o 12% do 131,5 tys. ton. Kierowany był głównie do Algierii (+87%), Egiptu (+40%), Indonezji (-34%), Chin (-45%), na Filipiny (-36%), do Bangladeszu (+40%), Tajlandii (-24%), Arabii Saudyjskiej (+8%), Nigerii (+51%) i Malezji (+5%).

Komisja Europejska Rozporządzeniem Rady (UE) 2018/147 ustaliła, że w ramach interwencji publicznej ograniczenie ilościowe zakupu odtłuszczonego mleka w proszku po ustalonych cenach w 2018 roku wyniesie zero ton. W związku z powyższym Komisja Europejska rozporządzeniem wykonawczym (UE) 2018/154 otworzyła procedurę przetargową dotyczącą interwencyjnego zakupu odtłuszczonego mleka w proszku. Zakup OMP w systemie przetargowym może być realizowany w okresie od 1 marca do 30 września 2018 r. Jak dotąd w pierwszym kwartale zostało zgłoszone 1,3 tys. ton OMP w cenach pomiędzy 1349-1650 €/t i żadna z ofert nie została zaakceptowana przez KE.

Na skutek realizowanych w latach 2015–2016 i w okresie styczeń–wrzesień 2018 r. zakupów interwencyjnych odtłuszczonego mleka w proszku, zapasy tego produktu w Unii Europejskiej są rekordowo duże. Komisja Europejska rozporządzeniem wykonawczym (UE) 2016/2080 z 25 lutego 2016 r. otworzyła sprzedaż odtłuszczonego mleka w proszku w drodze procedury przetargowej. Termin składania ofert w ramach 18 częściowego przetargu upłynął 20 marca 2018 r. W ramach tego przetargu sprzedano 4,12 tys. ton OMP, a minimalną cenę sprzedaży ustalono na poziomie 105 EUR/100 kg.

OMP sprzedano w: Belgii (1,98 tys. ton), Holandii (1,2 tys. ton), Polsce (772 tony), we Francji (96 ton) i w Finlandii (84 tony). Łącznie w UE od początku uruchomienia sprzedaży OMP (tj. od grudnia 2016 r.) z zapasów interwencyjnych sprzedano 10,2 tys. ton OMP.

Według danych KE na koniec marca 2018 r. w ramach zakupów interwencyjnych w UE zgromadzono 371,8 tys. ton odtłuszczonego mleka w proszku.

Prognozowana przez Komisję Europejką produkcja OMP w 2018 roku ma wzrosnąć do 1,56 mln ton, czyli 2,6%

więcej niż w 2017 roku. Wspomagana przez zakładany 2,6% wzrost konsumpcji oraz 5% wzrost eksportu.

W okresie od stycznia do lutego 2018 roku w UE wyprodukowano 119,2 tys. ton PMP, było to 1,7% mniej niż w analogicznym okresie 2017 roku. Najwięcej PMP w UE wyprodukowała Holandia – 29,7 tys. ton, (3,9%), Niemcy – 27,8 tys. ton (+9,6%), Francja – 21,5 tys. ton (-15,2%) i Dania – 13,3 tys. ton (-4,3%). Łącznie kraje te wyprodukowały 77% PMP w UE.

Eksport PMP z UE w okresie styczeń-luty 2018 roku zmalał o 6% do poziomu 63,1 tys. ton. Kierowany był głównie do Omanu (+60%), Algierii (-62%), Kuwejtu (+15%), Nigerii (+25%), Chin (-23%), Peru (+2000%), Arabii Saudyjskiej (-6%), Zjednoczonych Emiratów Arabskich (+34%), Libanu (+9%) i Singapuru (-6%).

W całym 2018 roku Komisja Europejska oczekuje produkcji PMP na poziomie 760 tys. ton, czyli o 1,9% więcej niż w 2017 roku. Prognozy unijnego eksportu PMP w bieżącym roku zakładają 1% wzrost do 397 tys. ton. Wzrosnąć ma również popyt wewnętrzny (+2,9%) do poziomu 365 tys. ton.

W okresie od stycznia do lutego 2018 roku produkcja masła w UE wzrosła o 1,7% do poziomu 360,2 tys. ton. W analizowanym okresie Niemcy oraz Francja były niekwestowanymi liderami w produkcji masła w UE. Łącznie wyprodukowali 46% unijnego masła, odpowiednio 86,4 tys. ton (-3,1%) i 79,7 tys. ton (+3,1%). Znaczącymi

(13)

12

I KWARTAŁ 2018 GLOBALNY RYNEK MLEKA I PRODUKTÓW MLECZARSKICH producentami była także Polska – 40 tys. ton (+16,6%), Holandia – 24,7 tys. ton (-0,8%) i Wielka Brytania – 22,5 tys.

ton (-20,5%). Łącznie wyżej wymienione kraje odpowiadały za produkcję 70% masła w UE.

W pierwszych dwóch miesiącach 2018 roku eksport unijnego masła wzrósł o 26% rok do roku, do poziomu 24,9 tys.

ton. Najbardziej opłacalny w tym okresie był eksport do USA (+15%), Arabii Saudyjskiej (+76%), Maroko (+289%), Singapuru (+49%), Turcji (+600%), Emiratów (+46%), Chin (-10%), Kuwejtu (+189%), Tajwanu (+19%) i Libanu (- 12%).

Zmalał natomiast import masła. W okresie styczeń-luty 2018 roku sprowadzono do UE 1,1 tys. ton masła, czyli o 23% mniej niż miało to miejsce w analogicznym okresie 2017 roku. Głównym dostawcą tego produktu na unijny rynek była Nowa Zelandia z 72% udziałem i Ukraina z 28% udziałem w rynku.

Całkowita produkcja masła w 2018 roku prognozowana przez Komisję Europejską jest na 2,44 mln ton, czyli o 3,1%

więcej niż w 2017 roku. Wzrost wielkości eksportu masła i oleju maślanego prognozowana jest na 5% i powinna osiągnąć poziom 176 tys. ton. Import, powinien wzrosnąć dwukrotnie do poziomu 3 tys. ton. Zakłada się również 1,9% wzrost konsumpcji, do poziomu 2,27 mln ton.

W pierwszych dwóch miesiącach 2018 roku produkcja sera była o 2,6% wyższa niż rok wcześniej i wyniosła 1,5 mln ton. W analizowanym okresie najwięcej sera wyprodukowali Niemcy – 374,7 tys. ton (+3,1%), Francja – 276,6 tys.

ton (-0,2%), Włochy – 174,5 tys. ton (+4%), Holandia – 143,4 tys. ton (+0,7%), Polska – 141 tys. ton (+6,9%), Wielka Brytania – 75,3 tys. ton (+1,3%) i Dania – 66,8 tys. ton (-9,3%). Wyżej wymienione kraje odpowiadały za 84%

produkcji sera w UE.

Komisja Europejska oczekuje wzrostu produkcji sera w całym 2018 roku o 2,1% do poziomu 10,13 mln ton, napędzanej przez silny eksport (+4%) na poziomie 863 tys. ton, oraz zwiększoną konsumpcję wewnętrzną na poziomie 9,62 mln ton (+1,2%).

Unijny eksport serów w okresie styczeń-luty 2018 roku wyniósł 128,7 tys. ton i był 3% wyższy niż rok wcześniej w tym samym czasie. Najbardziej opłacalny w tym okresie był eksport do USA – 18,1 tys. ton (-8%), Japonii – 12,8 tys.

ton (-12%), Szwajcarii – 9,4 tys. ton (+9%), Arabii Saudyjskiej – 7,3 tys. ton (+7%), Korei Pd. – 6,8 tys. ton (-23%), Chile – 5 tys. ton (+141%), Australii – 4,4 tys. ton (+11%), Libanu – 4 tys. ton (+23%), Emiratów – 3,2 tys. ton (+2%) i Norwegii – 3 tys. ton (+32%).

W okresie styczeń-luty 2018 roku zwiększono o 6% import sera do UE do poziomu 8,9 tys. ton. Głównym dostawcą tego produktu na unijny rynek jest nadal Szwajcaria z 91% udziałem w rynku i Norwegia z 5% udziałem. Odnotowano także znaczący wzrost importu z Serbii (+16%), Islandii (+46%) oraz Turcji (+166%). Łącznie te kraje miały 2% udział w imporcie sera do UE.

NOWA ZELANDIA

Niesprzyjające warunki atmosferyczne, ograniczenie produkcji mleka, spadek eksportu.

Po mokrej i zimnej wiośnie wyjątkowo suche warunki pogodowe uderzyły w produkcję mleka w Nowej Zelandii w miesiącach letnich. Deszcz w styczniu poprawił nieznacznie sytuację pastwisk, niemniej styczeń był najgorętszym miesiącem w Nowej Zelandii, z temperaturami powyżej średniej w całym kraju. Luty przyniósł dwa tropikalne cyklony, które spowodowały zakłócenia w gospodarstwach mlecznych, ale z kolei przyniosły wysokie opady. Do połowy marca wilgotność gleby powróciła do normy, jednak niektóre regiony kraju są bardziej wilgotne niż normalnie. Ulga od suszy pozwoliła na ustabilizowanie produkcji mleka w części kluczowych regionów, jednakże rolnicy obawiają się o jakość pastwisk i dostępność paszy.

Prognozy pogody z dużą pewnością zakładają, że temperatury będą powyżej średniej dla wszystkich regionów Nowej Zelandii do czerwca 2018 roku. Szacuje się, że opady deszczu i wilgotność gleby w tym czasie będzie w normie lub wyższa na większości terytorium Nowej Zelandii.

(14)

13

W sezonie 2017/2018 (od czerwca do marca) produkcja mleka w Nowej Zelandii była o 0,3% mniejsza niż w analogicznym okresie sezonu 2016/17. Finalnie ocenia się, że dostawy mleka w całym bieżącym sezonie, do maja br., obniżą się o 1% do poziomu 21,1 mln ton.

TABELA 2, WYKRES 10

Produkcja mleka w Nowej Zelandii (tys. ton)

Cena mleka w Nowej Zelandii w lutym wyniosła 52,06 NZ$/100 kg i była 1% niższa niż miesiąc wcześniej jednak 5,4% wyższa niż rok wcześniej. Średnia cena mleka w okresie styczeń-luty wyniosła natomiast 52,25 NZ$/100 kg i była 5,4% wyższa niż w analogicznym okresie ubiegłego roku.

Nowa Zelandia/Fonterra: Cena mleka w NZ$ ($/100 kg, €/100 kg bez VAT)

Pod koniec marca 2018 roku Fonterra podwyższyła prognozowaną cenę wypłat za surowiec z 6,40 do 6,55 NZ$ za kg suchej masy. Wyższa prognoza cen mleka odzwierciedla przekonanie władz Fonterry, że utrzymujący się silny globalny popyt na produkty mleczne i stabilna globalna podaż będą wspierać światowe ceny. Szczególnie w przypadku, najważniejszego dla Nowej Zelandii, pełnotłustego mleka w proszku, notującego wzrosty od początku roku na aukcji GDT. Jeśli prognozy się sprawdzą nowozelandzcy farmerzy mogą liczyć, wraz z premiami, na wypłatę w wysokości 6,80 - 6,90 NZ$ za kg suchej masy. Stanowiłoby to trzecią najwyższą wypłatę w ostatniej dekadzie.

Jest to również dobra wiadomość dla gospodarki Nowej Zelandii, ponieważ oznacza ona około 10 mld dolarów wpływających do budżetu kraju. Wyzwaniem dla rolników może być jednak niestabilna pogoda wpływająca na produkcję mleka.

(15)

14

Ostatnia aukcja internetowej platformy handlowej GDT w pierwszym kwartale 2018 roku odbyła się 20 marca i zakończyła się spadkami cen większości produktów mleczarskich na poziomie -1,2%. Niższe ceny nie przyciągnęły kupujących i sprzedano jedynie 18 tys. ton artykułów mleczarskich. Jedyny wzrost dotyczył PMP (+0,1%), które sprzedawano po 3226 $/t. Największy spadek wartości odnotowano w przypadku OMP (-8,6%) które zbywano po 1887 $/t, kazeiny (-2,9%) do poziomu 4948 $/t i sera cheddar sprzedawanego po 3609 $/t (-3,9%). Ceny masła i AMF utrzymały się na poziomie z poprzedniej aukcji tj., po 5281 $/t i 6249 $/t.

WYKRES 12

Nowa Zelandia: Indeks cenowy internetowej platformy handlowej Global-DairyTrade (GDT), w $/t

Źródło: GDT

Produkcja wyrobów mleczarskich w Nowej Zelandii rośnie wspomagana przez wzrost eksportu i konsumpcji. Łączna produkcja wszystkich produktów mlecznych (z wyłączeniem mleka płynnego) w 2018 roku zakłada 1,5% wzrost produkcji artykułów mleczarskich. Zgodnie z prognozami konsumpcja nabiału ma wzrosnąć o 2%, a końcowe zapasy artykułów mlecznych mają osiągnąć poziom 311 tys. ton i będzie to 6% mniej niż rok wcześniej.

Całkowity eksport produktów mleczarskich z Nowej Zelandii w lutym br. wzrósł o 4%, tj. o 11 tys. ton w porównaniu z tym samym miesiącem zeszłego roku. Wzrost na poziomie 12% lub 16 tys. ton był ponownie napędzany przez PMP, mleko spożywcze i świeży nabiał, skompensowany przez spadki w wysyłkach masła sera, laktozy i AMF.

Wywóz w okresie ostatnich 12 miesięcy do lutego br. był na tym samym poziomie, co w poprzednim okresie porównywalnym. Eksport nabiału ogółem w całym 2018 roku według prognoz wzrośnie o 4,2%.

Zgodnie z prognozami produkcja PMP w 2018 roku powinna wzrosnąć o 0,7% do poziomu 1,39 mln ton.

W okresie od stycznia do lutego 2018 roku wysyłki PMP były większe o 14% i wyniosły 269,5 tys. ton. Oczekuje się, że w 2108 roku wysyłki PMP wzrosną o 3% do poziomu 1,38 mln ton.

W bieżącym roku oczekuje się 5,3% wzrostu produkcji OMP do poziomu 395 tys. ton.

Eksport OMP w okresie styczeń-luty 2018 roku zmalał rok do roku o 5% do poziomu 73,8 tys. ton. Prognozy zakładają 1,3% wzrost eksportu OMP do poziomu 405 tys. ton.

Ocenia się, że wzrost produkcji masła w całym 2018 roku wyniesie 1% do poziomu 540 tys. ton.

Wywóz masła poza granice Nowej Zelandii w okresie styczeń-luty 2018 roku wyniósł 69,9 tys. ton i był o 15%

mniejszy niż rok wcześniej. Prognozy na 2018 rok zakładają 7,5% umocnienie wysyłek tłuszczu mlecznego do poziomu 505 tys. ton.

Zakłada się dalsze umocnienie produkcji serów w 2018 roku do poziomu 385 tys. ton, tj. 1,3%.

Pierwsze dwa miesiące bieżącego roku przyniosły 10% spadek eksportu nowozelandzkiego sera do poziomu 53,4 tys. ton. Jednocześnie w tym samym czasie eksport serwatki zmalał o 25% do poziomu 5,7 tys. ton.

Prognozy dotyczące wysyłek serów w 2018 roku zakładają blisko 3% wzrost do poziomu 360 tys. ton.

(16)

15

AUSTRALIA

Wzrost produkcji mleka, wzrost spożycia mleka, spadek produkcji OMP i masła

Produkcja mleka w Australii wzrosła o prawie 3% w pierwszej połowie bieżącego sezonu, odzwierciedlając przy tym korzystniejszą wiosenną aurę w porównaniu do Nowej Zelandii. Wpłynęło to również pozytywnie na wyższe ceny mleka. Wzrost dostaw jest napędzany przez regiony położone na południu, skoncentrowane na eksporcie, gdzie rolnicy wyprodukowali średnio o 4% więcej mleka niż w poprzednim sezonie. Północna część kraju, doświadczona przez suszę na początku sezonu, obecnie odpowiada za ponad 80% wzrost wolumenu. Letnie opady były bardzo zróżnicowane w regionach mleczarskich. Sytuacja na zachodzie kraju była najtrudniejsza pod względem niższych średnich opadów. Najnowsze prognozy sezonowe dla nadchodzących miesiącach są optymistyczne dla producentów mleka w Australii.

Oczekuje się, że produkcja mleka w Australii utrzyma obecny trend wzrostowy do końca bieżącego sezonu i będzie o 2-3% większa niż w poprzednim sezonie. Australijski przemysł mleczarski odradza się, konsumpcja mleka (+2,4%) i eksport (+5) rośnie, a wzrost produkcji mleka w kolejnym sezonie prognozuje się na 9,5 mln ton (+2,7%). Oczekuje się, że sprzyjające warunki wzrostu pastwisk, odbudowa stad mlecznych i wyższe ceny wypłacane za surowiec będą wspierać ten trend.

Produkcja mleka w Australii (tys. l).

WYKRES 14

Cena mleka w Australii (Ac/ l).

Źródło: Dairy Australia

(17)

16

Prognoza Ministerstwa Rolnictwa Australii zakłada, że średnia cena mleka w australijskim gospodarstwie rolnym wzrośnie o 15% do 47,0 centów za litr w sezonie 2017-18. Prognoza ta zakłada również, że sprzedaż Murray Goulburn na rzecz Saputo przebiegnie zgodnie z planem. Saputo oferuje ceny od 5,60 do 6,00 USD za kilogram masy w porównaniu z ceną Murraya Goulburna z października 2017 roku wynoszącą 5,20 USD. Przewiduje się, że cena wzrośnie o dalsze 3 procent do 48,4 centów za litr w latach 2018-19, poparte założonym spadkiem dolara australijskiego, który na tą chwilę nie traci swojej wartości zgodnie z oczekiwaniami.

Zgodnie z dostępnymi danymi w okresie styczeń-grudzień 2017 roku wyprodukowano 330,8 tys. ton sera i było to o 3,2% więcej niż w analogicznym okresie 2016 roku. W tym czasie odnotowano 4% wzrost produkcji serwatki do poziomu 33 tys. ton. Zgodnie z szacunkami produkcja serów w bieżącym roku może wzrosnąć o 1 do poziomu 50,9 tys. ton. Prognozy dotyczące produkcji w 2018 roku zakładają 3,5% wzrost produkcji, przy 2% wzroście konsumpcji i blisko 6% wzroście eksportu.

Od początku roku do lutego 2018 roku wyeksportowano 25,6 tys. ton serów, czyli o 7% mniej niż w pierwszych 2 miesiącach 2017 roku. Prognozuje się, że wolumen eksportu w całym 2017 roku wyniesie 180 tys. ton, tj. 6% więcej niż w 2017 roku.

Eksport serwatki w okresie styczeń-luty 2018 roku zmalał do poziomu 5 tys. ton i był 14% mniejszy niż rok wcześniej.

Dane dotyczące produkcji PMP z okresu styczeń-grudzień 2017 roku wskazują poziom 72,1 tys. ton, czyli 36% wzrost produkcji względem analogicznego okresu 2016 roku. Według prognoz produkcja PMP w całym 2018 roku wyniesie 75 tys. ton i będzie o 2,7% większa niż w 2017 roku.

Eksport PMP w okresie od stycznia do lutego 2018 roku wyniósł 11,6 tys. ton i był 14% większy niż rok wcześniej.

Prognozy wielkości eksportu PMP w 2018 roku wskazują na wzrost wolumenu do poziomu 65 tys. ton, czyli o 18,2%

względem 2017 roku.

W okresie dwunastu miesięcy 2017 roku produkcja OMP spadła o 22% do poziomu 186,9 tys. ton. Produkcja w całym 2018 roku zgodnie z prognozami ma osiągnąć poziom 195 tys. ton, czyli 2% więcej niż w 2017 roku. Wzrost produkcji wspierany będzie przez zwiększenie eksportu (+3%) i konsumpcji (+1%).

Od stycznia do lutego 2017 roku ograniczono wywóz australijskiego OMP. Eksport 25 tys. ton odtłuszczonego mleka w proszku był 14% mniejszy niż w porównywalnym okresie 2017 roku. Prognozuje się, że eksport OMP w całym 2018 roku może wnieść 162 tys. ton, czyli o 3% więcej niż w 2017 roku.

Spadek produkcji australijskiego masła w okresie styczeń – grudzień 2017 roku pogłębił się o 22% do poziomu 57,4 tys. ton, rok do roku. Prognozy wzrostu konsumpcji (+3,6%) jak i eksportu (+50%) w 2018 roku mają wpłynąć na 2%

wzrost produkcji masła do poziomu 59 tys. ton.

Eksport 2 tys. ton masła w okresie pierwszych 2 miesięcy 2018 roku był o 1% mniejszy niż w porównywalnym okresie 2017 roku. Szacuje się, że eksport masła w całym 2018 roku wróci do poziomu z lat wcześniejszych i wyniesie 30 tys. ton i będzie o 50% większy niż w 2017 roku.

USA

Wzrost produkcji mleka, silny popyt krajowy, rekordowy eksport

Korzystne zimowe warunki pogodowe w zachodnich stanach oraz ciągły wzrost liczebności pogłowia bydła mlecznego i poprawa mleczności sprzyjały zwiększaniu produkcji w pierwszym kwartale 2018 roku. Spośród głównych regionów produkujących mleko, w Kalifornii odnotowano wzrost produkcji mleka o 2,7%, w Idaho o 4,4%, podczas gdy produkcja w Wisconsin wzrosła o zaledwie 0,2%, a Nowy Jork - osłabiony przez słabą jakość pasz - odnotował spadek na poziomie 2,2%. W tym samym czasie, stan Colorado zanotował dwucyfrowy wzrost produkcji mleka rok do roku, o 8,6%, a w Teksasie wzrost dostaw sięgnął 5,3%. Te dwa ostatnie stany zwiększyły pogłowie krów o 28 tys. sztuk w porównaniu do pierwszego kwartału 2017 roku.

(18)

17

I KWARTAŁ 2018 GLOBALNY RYNEK MLEKA I PRODUKTÓW MLECZARSKICH Średnia liczba krów mlecznych w Stanach Zjednoczonych w ciągu pierwszego kwartału wynosiła 9,41 mln sztuk, tj.

9 tys. sztuk więcej niż w poprzednim kwartale i o 38 tys. szt. więcej niż w analogicznym okresie ubiegłego roku.

Postępuje jednak wymiana stad na młodsze i bardziej produktywne. Ubój krów mlecznych w pierwszych trzech miesiącach bieżącego roku był 5,5% powyżej ubiegłego roku. Prognoza pogłowia w całym 2018 roku zakłada 0,4%

wzrost pogłowia do poziomu 9,43 mln szt.

Łącznie w okresie styczeń-marzec 2018 roku amerykańska produkcja mleka była 1,5% większa niż rok wcześniej i wyniosła 24,6 mln ton. Prognoza na 2018 rok zakłada wzrost produkcji mleka i jego konsumpcji na poziome 1,8%

rok do roku.

Produkcja mleka w USA (tys. ton).

Ceny mleka w USA w bieżącym roku utrzymywały się poniżej bardzo wysokich poziomów z 2017 roku. Średnia cena mleka w pierwszym kwartale wyniosła 15,67 $/cwt i była o 14,1% niższa w porównaniu do ceny z 2017 roku i porównywalna w stosunku do roku 2016. Opłacalność produkcji mleka jest mniejsza za sprawą cen kukurydzy, która w bieżącym roku jest o 14,2% droższa niż rok wcześniej i ogranicza zwiększenie marż producentów. Oczekuje się dalszego osłabienia cen mleka w skupie w drugim kwartale 2018 roku.

Cena mleka w USA ($/cwt, €/100 kg).

(19)

18

I KWARTAŁ 2018 GLOBALNY RYNEK MLEKA I PRODUKTÓW MLECZARSKICH Oczekuje się, że popyt na artykuły mleczarskie będzie się zwiększał, napędzany wzrostem gospodarczym USA, który zgodnie z prognozami ma wzrosnąć do 2,7% w 2018 roku w porównaniu z 2,3% w 2017 roku. Przewiduje się, że silniejszy wzrost gospodarczy będzie wynikał głównie ze zmiany polityki podatkowej, co przekłada się na większy popyt na produkty mleczarskie poprzez zwiększenie usług gastronomicznych i sprzedaży detalicznej. Znaczna część tego wzrostu popytu będzie prawdopodobnie pochodzić z serów, masła i produktów mlecznych premium, zgodnie z ostatnimi tendencjami dotyczącymi zdrowego trybu życia.

Amerykańskie zapasy produktów mlecznych wzrosły, ale na różnych poziomach wielkości. Według stanu na koniec marca zapasy serów ogółem przekroczyły 602 tys. ton, co stanowi wzrost o 5% w stosunku do analogicznego okresu przed rokiem. Zapasy oddtłuszczonego mleka w proszku również są uciążliwe i były 23% większe niż w pierwszym kwartale przed rokiem i wyniosły na koniec marca 135,2 tys. ton. Zapasy masła nieznacznie wzrosły (+0,4%) i na koniec pierwszego kwartału wyniosły 124,1 tys. ton.

Eksport produktów mlecznych z USA ustanowił w marcu 2018 nowy rekord pod względem wielkości wolumenu.

Dostawcy wysłali w marcu br. 203,2 tys. ton mleka w proszku, sera, tłuszczu maślanego, serwatki, o 25% więcej niż w marcu 2017 roku. Marcowy eksport z USA został wyceniony na 519 mln USD, o 8% więcej niż w marcu 2017 roku i miał najwyższą całkowitą wartość od kwietnia 2015 roku.

W przeliczeniu na ekwiwalent mleka, amerykański eksport stanowił 17,3% produkcji mleka w USA w marcu. Import odpowiadał zaledwie 3,0%.

Łącznie w okresie pierwszego kwartału 2018 roku eksport produktów mlecznych w USA wzrósł o 18% do poziomu 545,7 tys. Wartość wysyłek w tym czasie wzrosła o 4% do 1,39 mld USD.

Eksporterzy zyskali na większości liczących się rynkach. Meksyk pozostał głównym odbiorcą artykułów mleczarskich, a sprzedaż w pierwszym kwartale bieżącego roku wyniosła 315 mln dolarów (-4%). Znaczące wzrosty wartości pochodziły z Południowo-Wschodniej Azji - 181 mln $ (+5%), Chin - 143 mln $ (+9%), regionu Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej (MENA) - 73 mln $ (+37%) i Japonii - 72 mln $ (+22%).

Od stycznia do marca 2018 roku wyprodukowano 1,44 mln ton serów dojrzewających, czyli o 2,9% więcej niż rok wcześniej. Ocenia się, że wzrost produkcji utrzyma się do końca 2018 roku i wyniesie 5,68 mln ton, czyli 0,5% więcej niż w 2017 roku. Spożycie serów w 2018 roku ocenia się na 5,48 mln ton, czyli o 1,3% więcej niż rok wcześniej.

Eksport serów w okresie pierwszego kwartału 2018 roku osiągnął najwyższy poziom w ciągu trzech lat, osiągając 88,9 tys. ton, Najwięcej serów wysłano do Meksyku (24,6 tys. ton, +4,8%), Korei Południowej (14 tys. ton, +11%) i Japonii (9,2 tys. ton, +30%). Prognozy eksportowe w całym 2018 roku zakładają 5% wzrost wysyłek serów w 2018 roku do 357 tys. ton.

Produkcja serwatki w USA w pierwszych trzech miesiącach 2018 roku wyniosła 122 tys. ton i była 8,6% większa niż rok wcześniej.

Eksport serwatki w analizowanym okresie był o 28% większy niż w 2017 r i wyniósł 61,1 tys. ton. Chiny sprowadziły 23,2 tys. ton serwatki, było to 9,2% więcej niż rok wcześniej. Kraje Azji Południowo-Wschodniej łącznie sprowadziły 16,6 tys. ton i odnotowały aż 92% wzrost w stosunku do roku 2017. Meksyk sprowadził 4,4 tys. ton serwatki i odnotował 1% spadek rok do roku.

Produkcja NDM (beztłuszczowe mleko w proszku) w okresie pierwszego kwartału 2018 roku była 8,8% wyższa niż rok wcześniej i wyniosła 226 tys. ton. Natomiast produkcja OMP w analizowanym okresie ukształtowała się na poziomie 17% niższym i wyniosła 56 tys. ton.

Według danych USDA produkcja odtłuszczonego mleka w proszku ogółem w całym 2018 roku powinna wynieść 1,08 mln ton i będzie o 1,4% większa niż w 2017 roku, przy 15% wzroście konsumpcji.

Eksport NDM/OMP w pierwszym kwartale bieżącego roku wyniósł 183,5 tys. ton i był o 23% większy niż rok wcześniej. Prawie połowa eksportu proszków mlecznych z USA trafiła do Meksyku (79,6 tys. ton, +16,7%). Znaczące były również wysyłki do Azji Południowo-wschodniej (54,2 tys. ton, +34,2%). Eksport w całym 2018 roku prognozowany jest na 635 tys. ton, czyli o 4,5%.

(20)

19

I KWARTAŁ 2018 GLOBALNY RYNEK MLEKA I PRODUKTÓW MLECZARSKICH Produkcja PMP w USA w okresie styczeń-marzec 2018 roku była o 54% większa niż rok wcześniej i wyniosła 23 tys.

ton. W okresie całego bieżącego roku, według prognoz USDA, produkcja PMP utrzyma się na poziomie z 2017 roku.

Eksport PMP w okresie pierwszego kwartału 2018 roku wyniósł 9,4 tys. ton i wzrósł o 69% względem 2017 roku.

Najwięcej PMP wyjechało w kierunku Chin (4 tys. ton +260%), Meksyku (1,3 tys. ton, +31%) i Azji Południowo Wschodniej (1, tys. ton +12%).

W okresie styczeń-marzec 2018 roku produkcja masła wzrosła o 4,2%, do 244 tys. ton. Prognoza produkcji masła w całym 2018 roku wynosi 850 tys. ton, czyli o 1,4% więcej niż w 2017 roku. Wspomagana ma być przez 2% wzrost konsumpcji.

W okresie pierwszych trzech miesięcy 2018 roku USA wyeksportowało 6,4 tys. ton masła i było to o 28% więcej niż w analogicznym okresie rok wcześniej. Największym odbiorcą amerykańskiego masła była Kanada (3 tys. ton, +31%), Meksyk (1,8 tys. ton, +99%) i MENA, które łącznie sprowadziły ponad tysiąc amerykańskiego masła.

Prognozuje się, że eksport masła w całym 2018 roku utrzyma się na poziomie z 2017 roku.

MEKSYK

Wzrost produkcji mleka i importu OMP i serów, wzrost konsumpcji

Od czasu rosyjskiego embarga handlowego Meksyk stał się drugim co do wielkości rynkiem eksportowym produktów mleczarskich po Chinach, wartym blisko 2 mld $ w 2017 roku. Pierwszy kwartał 2018 roku jest kolejnym, w którym produkcja mleka w Meksyku wzrasta rok do roku. W okresie od stycznia do marca 2018 roku wyprodukowano 2,8 mln l mleka, tj. o 1,8% więcej niż rok wcześniej. Zgodnie z prognozami produkcja mleka w 2018 roku ma wzrosnąć o kolejny 1% w stosunku do 2017 roku. Wzrost ma być związany z inwestycjami w zwiększenie pogłowia (+1%) i jego mleczności oraz zwiększoną konsumpcją produktów mlecznych (+4%).

Produkcja mleka w Meksyku (tys. l).

Prognozy USDA na 2018 rok zakładają dalszy wzrost produkcji PMP (+3,3%) w Meksyku do poziomu 155 tys. ton, konsumpcji (+1,6%) do poziomu 124 tys. ton i eksportu (+9,4%) na poziomie 35 tys. ton. Import PMP ma pozostać na tym samym poziomie, co w 2017 roku.

Stały wzrost konsumpcji OMP, który w 2018 roku oceniany jest na 358 tys. ton wpływa na wzrost produkcji i wielkość importu. Prognozy produkcji OMP w 2018 roku zakładają 11% wzrost do poziomu 50 tys. ton, konsumpcja ma wzrosnąć o kolejne 7% do poziomu 358 tys. ton, a import o 6,5% do 330 tys. ton.

(21)

20

I KWARTAŁ 2018 GLOBALNY RYNEK MLEKA I PRODUKTÓW MLECZARSKICH W okresie stycznia 2018 roku Meksyk zakupił 23 tys. ton OMP, było to o 19% więcej niż rok wcześniej.

Ocenia się, że konsumpcja i produkcja masła wzrosną w bieżącym roku o odpowiednio o 2,6% i 0,9% w stosunku do 2017 roku. W 2018 roku prognozowany jest także dalszy wzrost importu tłuszczu mlecznego o 9%.

W okresie stycznia 2018 roku Meksyk sprowadził 2,1 tys. ton masła i było to 62% mniej niż rok wcześniej w tym samym czasie.

W okresie pierwszego miesiąca bieżącego roku import serów do Meksyku wzrósł o 28% do poziomu 10,6 tys. ton w stosunku do poprzedniego roku. Zakupy serwatki w tym czasie były aż o 53% większe i wyniosły 5,5 tys. ton.

W całym 2018 roku import serów powinien osiągnąć poziom 135 tys. ton i będzie o 4,7% większy niż w 2017 roku.

Produkcja, podobnie jak konsumpcja w tym czasie ma odnotować 3% wzrost do odpowiednio poziomu 390 i 520 tys.

ton.

ARGENTYNA

Znacząca poprawa sytuacji branży mleczarskiej, wzrost produkcji mleka i eksportu

Argentyna odnotowała duży wzrost produkcji mleka po bardzo trudnym 2017 roku, kiedy to powódź uderzyła w kluczowe regiony produkujące mleko. Wzrost o tyle zauważalny, że jest największy od 4 lat. Skup mleka w pierwszym kwartale 2018 roku wyniósł 2,4 mln l i był o 13,9% większy niż w poprzednim roku. Obecnie susza negatywnie wpływa na kondycję pastwisk oraz mniejszą dostępność pasz. Wyższe ceny kukurydzy i soi na międzynarodowych rynkach również zmniejszają marże rolników. Jednak niższe temperatury pozytywnie wpływają na kondycję lucerny, która jest główną składową mieszaki pasz dla bydła mlecznego w Argentynie, rekompensując tym samym szkody wyrządzone przez suszę i wysokie ceny zbóż. Ponadto niższe temperatury sprzyjają dobrostanowi zwierząt i umożliwiły wzrost produkcji mleka. Sucha pogoda oznaczała również brak trudności z transportem mleka, co było kluczowym problemem podczas powodzi w pierwszym kwartale 2017 roku.

W 2018 roku branża mleczarska wyczekuje poprawienia warunków atmosferycznych. Przewiduje się, że produkcja mleka wzrośnie o 6%, do 9,7 mln l, a ceny mleka utrzymają wysoki poziom. Kontynuacja konsolidacji w sektorze mleczarskim prawdopodobnie doprowadzi do zwiększenia wydajności.

Produkcja mleka w Argentynie (tys. l).

Popyt na przetwory mleczne ma szansę na kontynuację powolnej drogi do odbudowy. Gospodarka nadal wykazuje stopniowe oznaki poprawy, ale inflacja wciąż jest bardzo wysoka i prawdopodobnie pozostanie taka sama w drugim kwartale 2018 roku. Ocenia się także, że stopa bezrobocia będzie powoli rosnąć, ponieważ kluczowe branże dostosowały się do bardziej wydajnych metod produkcji w czasie ostatniego spowolnienia gospodarczego. Przy wysokiej inflacji i jedynie nieznacznym wzroście poziomu zatrudnienia, konsumenci mogą mieć problem ze zwiększeniem w znaczący sposób konsumpcji produktów mlecznych w 2018 roku.

(22)

21

I KWARTAŁ 2018 GLOBALNY RYNEK MLEKA I PRODUKTÓW MLECZARSKICH Cena mleka w Argentynie rośnie nieprzerwanie od początku 2016 roku, osiągając rekordowe poziomy. Średnia cena mleka w okresie styczeń-marzec 2018 wyniosła 5,89 ARS$/l i była 16% wyższa w stosunku do analogicznego okresu przed rokiem.

Cena mleka w Argentynie (ARS$/l, €/100 l).

Prognoza produkcji podstawowych produktów mleczarskich w 2018 roku wzrosła o 10,2% do 710 tys. ton.

Najbardziej widoczna w maśle (+16,6%), OMP (+11,9%), serach (+9,9%) i PMP (+9,6%). Wzrost konsumpcji wewnętrznej w całym bieżącym roku oceniany jest na 3,3%, a eksportu artykułów mleczarskich o 11%.

Wywóz PMP poza granice Argentyny w okresie styczeń-luty 2018 roku w stosunku do poprzedniego roku był o 25%

większy i wyniósł 14,9 tys. ton. Eksport OMP w tym czasie spadł o 72% do poziomu 1,4 tys. ton.

Perspektywy na rok 2018 dla proszków mlecznych powinny być lepsze, ponieważ oczekuje się, że dostawy PMP wzrosną o 13% i osiągną poziom 80 tys. ton, a wzrost wysyłek OMP osiągnie poziom 23 tys. ton, czyli 9,5% więcej niż w 2017 roku.

Do lutego 2018 roku sprzedaż masła poza granice Argentyny wzrosła aż o 187% do poziomu 1,3 tys. ton. Prognozy na 2018 rok zakładają wzrost poziomu wysyłek masła o 20% do 5 tys. ton względem 2017 roku.

Wzrost o 29% w pierwszych dwóch miesiącach 2018 roku w stosunku do 2017 roku odnotowano również w eksporcie ów. Łącznie poza granice kraju wysłano 8,5 tys. ton. Prognozuje się 13% wzrost eksportu sera w całym 2018 roku do poziomu 50 tys. ton.

Większy eksport odnotowano także w handlu serwatką. Łącznie w okresie od stycznia do lutego 2018 roku sprzedano poza granice Argentyny 9,9 tys. ton tego produktu i było to o 11% mniej niż rok wcześniej.

W przeciwieństwie do Argentyny i Urugwaju skutki suszy w Brazylii są niewielkie. Produkcja mleka została częściowo zmniejszona, ponieważ niektórzy, mniejsi producenci mleka likwidują swoją działalność, głównie ze względu na niższe ceny mleka i wyższe koszty operacyjne. W rezultacie dostawy mleka maleją, co powoduje konkurencję między przetwórcami, szczególnie między producentami serów a producentami mleka UHT. Jednakże zainteresowanie produktami mleczarskimi ze sklepów detalicznych i usług gastronomicznych jest solidne i stale się poprawia.

W Chile dostawy mleka są zbyt małe, aby pokryć wszystkie potrzeby przetwórców. W związku z tym import produktów mleczarskich, głównie ze Stanów Zjednoczonych, poprawia się i oczekuje się dalszego wzrostu co najmniej do końca drugiego kwartału br. Należy wspomnieć, że przywóz z USA do Chile nie jest objęty taryfą celną z powodu umów o wolnym handlu (TPP).

Peru i Australia również zawarły umowę o wolnym handlu (PAFTA) 10 listopada 2017 r. Umowa wejdzie w życie, gdy oba kraje zakończą proces tworzenia traktatów wewnętrznych. PAFTA może zapewnić australijskim producentom rolnym możliwości importu m.in wołowiny i nabiału. Po wejściu w życie umowy australijscy producenci mleka otrzymają bezcłowy kontyngent w wysokości 7 tys. ton. Kwota ta wzrośnie do 10 tys. ton po dziesięciu latach.

(23)

22

ROSJA

Wzrost produkcji mleka, wzrost importu serów

Produkcja mleka w Rosji w ubiegłym roku była opłacalna bardziej niż kiedykolwiek wcześniej. Wysokie światowe ceny surowca sprawiły, że mleko i produkty mleczne produkowane w Rosji stały się konkurencyjne cenowo w stosunku do tych z importu. Światowe ceny artykułów mleczarskich nadal jednak wpływają na rynek rosyjski pomimo wzajemnych sankcji. Udział importowanych przetworów mlecznych z Białorusi i innych dostawców pozostaje wysoki, ponieważ łączna moc wszystkich rosyjskich gospodarstw mlecznych zapewnia jedynie około 80% zapotrzebowania kraju.

Rosyjskie embargo wprowadzone kilka lat temu przyczyniło się do wzrostu produkcji artykułów mleczarskich, jednak w dłuższej perspektywie nie powinno to znacząco wpłynąć na obraz lokalnego rynku. Brak konkurencji wpływa negatywnie na jakość artykułów mleczarskich, a brak efektywności wynika z niedofinansowania branży. W momencie zniesienia embarga bardziej efektywne i lepsze jakościowo zachodnie produkty z pewnością nie będą miały problemu z powrotem na rosyjski rynek. Prezydent Rosji w odpowiedzi na przedłużenie europejskich sankcji do stycznia 2018 roku, przedłużył sankcje względem UE do końca 2018 roku.

Produkcja mleka w Rosji w okresie styczeń-marzec 2018 roku, zgodnie z wstępnymi informacjami, wyniosła 6,6 tys.

ton i wzrosła o 2,4% w stosunku do analogicznego okresu przed rokiem. Prognozy na 2018 rok zakładają dalszy wzrost produkcji mleka do poziomu 31,5 mln ton.

Produkcja mleka w Rosji (tys. ton).

Z dostępnych danych wynika, że w pierwszym kwartale 2018 roku średnia cena mleka w Rosji obniżyła się do poziomu 24,32 RUB/kg i była o 4,6% niższa niż rok wcześniej.

(24)

23

Cena mleka w Rosji (RUB/kg, €/100 kg).

Łączna produkcja wszystkich produktów mlecznych (z wyłączeniem mleka płynnego) w 2018 roku zakłada 0,2%

wzrost produkcji artykułów mleczarskich. Zgodnie z prognozami konsumpcja nabiału ma wzrosnąć o 2,4%, a końcowe zapasy artykułów mlecznych mają osiągnąć poziom 57 tys. ton i będzie to 13,6% mniej niż rok wcześniej.

Jedynie produkcja sera w bieżącym roku prognozowana jest na wyższym poziomie, która oceniana jest na 935 tys.

ton, czyli o 1% więcej niż w 2017 roku. Spadek produkcji mleka w proszku ma wynieść dla PMP o 1,6% do poziomu 60 tys. ton, a dla OMP o 5,6% do poziomu 68 tys. ton. Produkcja masła w tym czasie ma wynieść 260 tys. ton i będzie o 0,8% mniejsza niż rok wcześniej.

Z dostępnych danych wynika, że import serów przez Rosję w okresie stycznia bieżącego roku wzrósł o 40% do 2,2 tys. ton. Import masła w tym czasie obniżył się o 42% do poziomu 1,9 tys. ton. Całkowity import produktów mleczarskich do Rosji w bieżącym roku ma wzrosnąć jedynie o 0,6%, tj. o 3 tys. ton w porównaniu z 2017 rokiem.

Niewielki wzrost będzie napędzany głównie przez sery (+2,2%). Największe spadki prognozowane są w przypadku PMP (-3,9%) i mleka (-8,5%). Import masła i OMP powinien pozostać na poziomie z 2017 roku.

CHINY

Znaczny wzrost importu, spadek pogłowia i produkcji mleka

W 2008 roku, gdy mleko zafałszowane melaminą spowodowało śmierć sześciorga dzieci i spowodowało jeszcze więcej zachorowań, produkcja mleka w Chinach została ograniczona. Skandal poważnie osłabił zaufanie konsumentów do krajowych produktów mleczarskich. Od tego czasu Chiny podjęły kroki w celu konsolidacji produkcji i uzyskania lepszej kontroli nad bezpieczeństwem i jakością produktów mlecznych, a Ministerstwo Rolnictwa wprowadziło nowe regulacje mające na celu zwiększenie bezpieczeństwa konsumentów. W wyniku restrukturyzacji wywołanej skandalem melaminowym i wycofaniem się drobnych producentów z łańcucha dostaw na rzecz większych, produkcja mleka zaczęła rosnąć. Popyt na produkty mleczne w Chinach rośnie w tempie 6-7% rocznie i nie nadąża za podażą. Aby zwiększyć produkcję, rząd Chin promował tworzenie dużych przedsiębiorstw mleczarskich i zaostrzał regulację sektora mleczarskiego. Podpisał również porozumienia z Nową Zelandią i Australią o wolnym handlu (FTA), które obniżają taryfy na produkty mleczne wchodzące do Chin. Rząd oczekuje, że wciągu najbliższych 5 lat 75% wszystkich produktów mlecznych konsumowanych w Chinach będzie produkowanych w kraju. Jednak produkcja mleka pozostaje wciąż stosunkowo nieefektywna. Średnio, krowy w Chinach są o połowę mniej wydajne niż w krajach z wysoko rozwiniętą produkcją mleka.

Według danych Narodowego Biura Statystycznego Chin, produkcja mleka w drugiej połowie 2017 roku obniżyła się o ponad 3%. Łącznie w 2017 roku skupiono 35,4 mld l mleka, o 2% mniej niż rok wcześniej. Spadek ten był głównie spowodowany stresem cieplnym, rezygnacją mniejszych podmiotów ze względu na brak rentowności produkcji oraz bardziej rygorystycznym egzekwowaniem przepisów dot. ochrony środowiska.

(25)

24

I KWARTAŁ 2018 GLOBALNY RYNEK MLEKA I PRODUKTÓW MLECZARSKICH Z informacji Chińskiego Ministerstwa Rolnictwa wynika, że produkcja mleka w styczniu bieżącego roku po raz pierwszy od dziesięciu miesięcy zaczęła się zwiększać i była o 0,2% wyższa niż rok wcześniej. Ocenia się, że wzrost produkcji mleka utrzyma się do końca roku i wyniesie 2% lub 36,1 mld l. W dużej mierze dzięki poprawie wydajności.

Średnia cena mleka wypłacana rolnikom w 2018 roku była o 1,7% niższa niż rok wcześniej. Ponieważ dostawy mleka zaczęły nabierać tempa, a popyt wszedł w spokojniejszy okres po chińskim Nowym Roku. Po przeliczeniu na euro, średnia cena surowca traci na wartości o 8% w stosunku do 2017 roku.

Cena mleka w Chinach (CNY/l, €/100 l).

Chiński import mleczarski rozwijał się dynamicznie w pierwszym kwartale 2018 roku notując 15,3% wzrost wolumenu i 24,2% wzrost wartości, w porównaniu do poprzedniego roku. Import ponad 758 tys. ton mleka i produktów pochodnych wyceniono na 2,58 miliarda dolarów.

Ocenia się, że nadal istnieje wiele możliwości rozwoju sprzedaży artykułów mlecznych do Chin. Wszystko zależy od stopnia rozpowszechnienia kultury spożywania produktów mlecznych. Z pomocą przychodzi Chińskie Towarzystwo ds. Żywienia, które opublikowało wytyczne żywieniowe dla chińskich konsumentów. Zaleca ono każdemu dorosłemu spożywać 300 gramów produktów mlecznych dziennie - aktualnie spożycie wynosi około 100 gramów.

Większy wolumen importu w pierwszym kwartale 2018 roku dotyczył większości produktów poza śmietaną (-3,2%) i serami (-5%). Wielkość importu śmietany osiągnęła poziom 22,1 tys. ton, a serów 26,7 tys. ton. Wartość obu artykułów wzrosła odpowiednio 23,9% i 3,6% do poziomu 77,5 mln $ i 127,2 mln $.

W pierwszym kwartale 2018 import PMP roku był największy. Zakupiono 215,5 tys. ton za 721,8 mln $, było to o 9,9% więcej pod względem ilości i 21,6% drożej niż w 2017 roku. W całym 2018 roku prognozuje się 20% wzrost importu PMP, ponieważ spodziewany jest dalszy wzrost spożycia (+3,8%) w przeliczeniu na mieszkańca ze względu na większą urbanizację i wyższy poziom dochodów.

Nowa Zelandia jest nadal uprzywilejowanym partnerem Chin, szczególnie w przypadku PMP, którego eksport wzrósł o 12% w pierwszym kwartale 2018 roku, w stosunku do poprzedniego roku. Udział Nowej Zelandii w eksporcie PMP do Chin stanowi 96%, pozostała część należy do Australii, Francji, USA i Holandii.

Chiński import mleka dla niemowląt jest najbardziej dochodowy spośród artykułów mleczarskich i jego wartość w pierwszym kwartale bieżącego roku wyniosła 931,2 mln $. Było to 27,2% więcej niż rok wcześniej. Pod względem wielkości import wzrósł o 16,7% do 63,1 tys. ton. Holandia zwiększyła swój udział w eksporcie i potwierdziła, że jest liderem w zakresie dostaw mleka modyfikowanego do niemowląt z 40% udziałem w rynku.

Wzrost importu OMP w okresie pierwszych trzech miesięcy 2018 roku wyniósł 10,9% do poziomu 82,5 tys. ton.

Wartość spadła o 0,2% do poziomu 179,4 mln $. Prognozuje się ponad 7% wzrost importu OMP i 9% wzrost

(26)

25

I KWARTAŁ 2018 GLOBALNY RYNEK MLEKA I PRODUKTÓW MLECZARSKICH konsumpcji tego produktu w 2018 roku. Niewielka produkcja chińskiego OMP powinna wzrosnąć w tym czasie o 14%

i osiągnąć poziom 40 tys. ton.

Podobnie jak w przypadku OMP, wartość importu serwatki 2018 roku była niższa niż rok wcześniej. Do marca Chiny zakupiły 136,8 tys. ton serwatki wydając na nią 2,2% mniej, czyli 145 mln $.

Niniejszy materiał został przygotowany dla klientów BGŻ BNP PARIBAS S.A. przez SPARKS Polska Sp. z o.o. i jest jedynie materiałem informacyjnym do użytku odbiorcy. Nie może on być uznany za wyraz poglądów Banku BGŻ BNP PARIBAS ani za rekomendację do dokonania jakiejkolwiek inwestycji. Wszystkie opinie i prognozy wyrażone w niniejszym dokumencie są˛ wyrazem oceny SPARKS Polska Sp. z o.o. w dniu publikacji i mogą ulec zmianie bez zapowiedzi. Żadna część jak i całość utworów zawartych w tej publikacji nie może być powielana i rozpowszechniania lub dalej rozpowszechniana w jakiejkolwiek formie i w jakikolwiek sposób (w tym także elektroniczny, mechaniczny lub inny albo na wszelkich polach eksploatacji) włącznie z szeroko pojętą digitalizacją, fotokopiowaniem lub kopiowaniem, w tym także zamieszczaniem w Internecie - bez uprzedniej pisemnej zgody Banku BGŻ BNP Paribas S.A. z siedzibą w Warszawie. Jakiekolwiek użycie lub wykorzystanie z naruszeniem prawa utworów zawartych w Raporcie, w całości lub w części, bez uprzedniej pisemnej zgody Banku BGŻ BNP Paribas S.A. jest zabronione pod groźbą kary i może być ścigane prawnie.

Raport opracowany przez firmę Sparks Polska Sp. z o.o. W celu pozyskania szerszej analizy skontaktuj się z info@sparks.com.pl