Kilka wskazówek,
co umieścić w statutach stowarzyszenia, aby je zabezpieczyć przed niebezpieczeństwem „publicznego“ charakteru posiedzeń.
1. Członkiem może zostać każdy Polak lub Polka, posia
dająca obywatelstwo pruskie. Liczba członków nie ma przekraczać cyfry..., albo: Na członków przyjmuje się tylko mieszkańców wsi, miasta, okręgu, parafii...
2. Kto oboe zostać członkiem, winien być przed
stawiony stowarzyszeniu przez przewodniczącego lub dwóch członków i jako gość być obecnym na posiedzeniu, które wybór poprzedza.
Wybór członka jest tajny. Rozstrzyga większość głosów obecnych członków.
3. Osoby w wieku niżej 18 lat, nie mogą być ani członkami stowarzyszenia, ani jako goście brać udziału w zebraniach.
4. Każdy gość winien być na zebraniu przedstawiony przez prezesa obecnym członkom z zapytaniem, czy na obecność jego się zgadzają. W razie protestu głosowanie , jest tajne.
5. W zebraniu uczestniczyć nie wolno osobom, które nie są ani członkami, ani gośćmi, w myśl przepisu pod liczbą 4.
6. Przedmiotem zebrań są odczyty, dyskusya nad temiź, deklamacye, śpiew.
7. Zarząd składa się z prezesa i jego zastępcy.
Jeżeli obydwaj nie są obecni na posiedzeniu, zebranie wy
biera przewodniczącego.
8. Prezes zwołuje zebrania, o ile one nie są raz na zawsze wyznaczone.
9. Zarząd ma prawo członka, który więcej, niż trzy posie
dzenia bez uniewinienia opuścił, skreślić z listy członków i zawiadomić o tern najbliższe zebranie.
Członek skreślony może się stawić do ponownego wyboru.
Wskazówki powyższe liczą się z przepisami ustawy, biorą wzgląd na wywody sądów z przeszłości, co do publicznego charakteru posiedzeń, oraz z motywami rządowemi, dołączo
nemu do projektu ustawy i w ten sposób uprzedzają rozmaite możliwości przeszkód.
Oczywiście trudno przewidzieć wszystko, jednakże prze
pisy powyższe, o ile stowarzyszenie będzie ich przestrzegało,
mogą je zawarować przed rozmaiłem! korowodami, a nawet
karami.
Kok 1.
Nr. 4.
Poseł do Ludu Polskiego
■ ■ ---- : Przedruk artykułów wzbroniony.
Treśćt Niemiecka ustawa o zebraniach i stowarzyszeniach z dnia l!)-go kwietnia 1908 roku.
Niemiecka ustawa o zebraniach i stowarzyszeniach
z dnia 19-go kwietnia 1908 roku.
Przetłóinaczył i objaśnił Jan Bvejski, poseł i referent „Koła Polskiego“ w komisyi Przejrzał i uzupełnił adwokat Ignacy lirejski w Gdańsku.
Prawo zbierania się i tworzenia stowarzyszeń, to jedna z najważniejszych zdobyczy dziewiętnastego stulecia. Celem pogodzenia interesów państwa z prawami obywateli wydano osobne ustawy o zebraniach i stowarzyszeniach. W rzeszy, niemieckiej dotychczas każde państwo i państewko miało swoję ustawę. Jedna ustawa nadawała ludności szerokie swobody, inna przepisywała, że bez pozwolenia rządu nie wolno zakładać stowarzyszeń ani zwoływać zebrań. Co było dozwolone w Bawaryi lub Hesyi, za to karano w państwie pruskiem, a co tu było wolno, za to w Meklemburgii wsadzano do aresztu. Z tego nie był nikt zadowolony. Dlatego za zgodą parlamentu i rady związkowej (przedstawicieli rządów) uło
żono nową ustawę o zebraniach i stowarzyszeniach, która od 15 maja 1908 r. obowięzuje w całej rzeszy niemieckiej, a więc nietylko w państwie pruskiem, lecz także w Bawaryi, Saksonii, Brunświku, Hamburgu i t. d.
Nowa ustawa poręcza prawo tworzenia wszelkiego ro
dzaju stowarzyszeń i zwoływania zebrań wszystkim osobom, posiadającym w rzeszy niemieckiej prawo przynależności pań
stwowej czyli krajowcom. Obcokrajowcy nie mają tego pra
wa, ale chociażby obcokrajowiec był członkiem stowarzy
szenia lub uczestniczył w zebraniu, to nie wolno policy! z tego powodu rozwiązywać zebrania ani stowarzyszenia.
Czy wszyscy krajowcy mają równe prawa?
Po skończonym roku ośmnastym mają równe prawa za
równo mężczyźni, jak niewiasty i dziewczęta. Wszystkim
wolno zakładać stowarzyszenia wszelkiego rodzaju, a więc
także polityczne i uczestniczyć w zebraniach politycznych
i niepolitycznych. Osoby niżej lat ośmnastu mogą należeć do
52 Niemiecka ustawa
O zebraniach pod gołein niebem.
Zebranie publiczne pod goleni niebem lub pochód przez publiczne ulice lub place może się odbyć tylko za piśmiennem przyzwoleniem policyi, o które 24 godzin naprzód zgłaszać się trzeba. Policya może przyzwolenia tylko wtenczas odmówić, jeżeli zachodzi obawa, iż zebranie publiczne pod golem nie
bem albo pochód publiczny zagrażać będzie bezpieczeństwu publicznemu. Odmowę obowiązana policya natychmiast uza
sadnić pisemnie.
Prywatne zebrania pod golem niebem n. p. w ogrodzo- nem podwórzu, w ogrodzie lub gdzieś na ustroniu zdała od ludzi może się odbyć bez pozwolenia policyi.
O stowarzyszeniach.
Stowarzyszenia, które nie wpływają na sprawy polity
czne, wolne są od wszelkiego nadzoru policyi. Nie mają więc te stowarzyszenia innych obowiązków ponad ten, że nie wolno na ich posiedzeniach popełniać czynów, przeciwnych ustawom państwowym.
Podawać policyi ustaw, spisu członków, nazwisk człon
ków zarządu ani donosić o swoich posiedzeniach stowarzy
szenia niepolityczne nie powinny, bo do tego nie są obo
wiązane.
Nie potrzeba też policyi dawać wyjaśnień w sprawie sto
warzyszenia ani też odpowiadać na zapytanie, czy ten lub ów należy do towarzystwa. Kto jako świadek zostanie wez
wany przed sąd, obowiązany zeznawać, o ile nie zachodzi obawa, iż przez zeznanie naraziłby na proces siebie, człon
ków swojej rodziny, najbliższych krewnych lub powino
watych.
Stowarzyszenia, wpływające na politykę, a więc poli
tyczne, obowiązane są ułożyć ustawy i wybrać zarząd.
Ustawy (w języku niemieckim) i nazwiska członków za
rządu należy w przeciągu dwu tygodni podać policyi. Skoro ustawy zostaną zmienione albo w zarządzie zajdzie jaka zmiana (ktoś z zarządu ustąpi, umrze itp.) należy w prze
ciągu dwu tygodni donieść policyi.
Spisu członków ani wyjaśnień w sprawie stowarzysze
nia, nikt policyi dawać nie jest obowiązany.
O odbyć się mających posiedzeniach członków stowarzy
szenia politycznego, nie potrzeba a nawet nie należy donosić policyi. Zarząd powinien przecież czuwać, żeby na posie
dzenie nie przychodzili dowolnie ludzie obcy. Gości mogą
członkowie wprowadzać, byle gości nie było więcej, niż człon-.
ków. Trzeba tedy gości przedstawić zarządowi a zarząd może ich przedstawić całemu zgromadzeniu aby uchwaliło', że godzi się na obecność gości. Osoby, należące do rodzin#
członka, przybywające w jego towarzystwie, nie mogą ucho
dzić za obce.
O komitetach wyborczych.
Komitety wyborcze, czynne tylko przez czas przed wy
borami do parlamentu, sejmu, rady gminnej, kasy chorych i do innych korporacyi publicznych, istniejących na moc#
ustawy albo wskutek rozporządzenia władzy nie uchodzą zä' stowarzyszenia polityczne a więc nie podają policyi ani ustaw, ani nazwisk członków zarządu. Wolno im naturalnie zbie
rać się w zamkniętem kółku bez donoszenia policyi i radzić w języku polskim.
Po ukończeniu wyborów powinny się komitety wybor
cze rozwiązać albo podać policyi ustawy i spis członków zarządu.
O filiach i zjazdach delegatów.
Filie albo grupy miejscowe większych organizacyi ucho- d tą za stowarzyszenia, jeżeli pracują samodzielnie, chociażby na ich czele stał mianowany przez zarząd centralny delegat.
Obowiązana tedy filia lub grupa miejscowa podać policyi usta
wy oraz nazwiska członków zarządu. Posiedzenia człon
ków filii lub grupy nie podlegają dozorowi policyi i wolno na nitli rozprawiać po polsku.
Zjazdy zapraszanych w imieniu delegatów filii lub stowa
rzyszeń związkowych, są również zebraniami prywatnemi.
Nie potrzeba więc uwiadamiać o nich policyi ani wpuszczać jej przedstawicieli na zebranie. Rozprawy polskie są na ta
kich zjazdach dozwolone.
O obronie przeciw nadużyciom policyi.
Przeciw nadużyciom policyi można się użalić, przecho
dząc wszystkie instaneye lub skarżyć w drodze administra
cyjnej.
Policyę wiejską i policyę miast poniżej dziesięciu tysięcy mieszkańców, trzeba w państwip pruskiem skarżyć do wy- działu powiatowego, potem do wydziału obwodowego a w- końcu wnieść rewizyę do najwyższego trybunału admim, stracyjnego.
Land rata i policyę miast ponad dziesięć tysięcy, mie
szkańców skarży się do wydziału obwodowego a potem do
najwyższego trybunału administracyjnego.
54 Niemiecka ustawa
Nie wolno równocześnie dochodzić praw swoich na dro
dze zażalenia i na drodze skargi, ale przeciw odmownej od
powiedzi prezesa regencyjnego na zażalenie, można wnieść skargę do najwyższego trybunału administracyjnego.
Czas wnoszenia zażaleń, skarg itd. upływa w przeciągu dwu tygodni.
Dosłowne brzmienie niemieckiej ustawy związkowej.
§ i.
Wszyscy obywatele rzeszy niemieckiej mają prawo zakładać stowarzyszenia i zbierać się w colach, któro nie sprzeciwiają się ustawom kar
nym. Prawo to podłoga pod wzglądem policyjnym tylko tym ograniczeniom, które zawiera niniejsza ustawa i inne ustawy rzeszy.
Ogólne policyjne przepisy bezpie
czeństwa, zawarto W ustawach krajowych, mają być stosowano, o ile chodzi o od
wrócenie bezpośredniego niebezpieczeń
stwa, zagrażającego życiu i zdrowiu uczest
ników zebrania.
Wortlaut bee Heicfys- ucretttsąefehes.
§ i.
Słfte 9teidj§nngeljöriflen haben bad Dledjt, ;u Sweden, btc ben ©trnfgefetjm nictjt suto ib erlaufen, Screine ju hüben uhb ftcjj 311 oerfammeln. SDiefed 3łcd;t unter«
liegt polizeilich nur ben in biefem (ilejeb unb dnberen Dicidjägcfctjcn enthaltenen Śc=
fĄrantungen.
®te allgemeinen fid)erljeitópoli;eilidien Scftitmmmgcii be§ Sanbe§recl|t§ finbeit Sin«
ivcnbung, jorocit cd fid; um bie SSerlpitung unmittelbarer Wcfaljr für geben unb, (9e«
funbtjcit ber Teilnehmer an einer SSerfamnt«
lung hanbelt.
Uw»gi do ^ 1. Policya nie może na mocy tej ustawy naprzód wydać rozporządzenia, że nie pozwala na odbycie zebrania. (Stenogr. zapiski str. 45G2.)
Również nie wolno rozwiązać zebrania dla tego, żo upłynęła godzina, do której gospodarz lokalu ma konsens. (Priedenthal, Romeo.)
Natomiast wolno przeszkodzić zebraniu w budynku, w którym panują cho
roby zaraźliwe lub który grozi zawaleniom. Może też policya przepisać, jak po
winny być urządzone lokale dla wielkich zebrań np., żo drzwi powinny sio otwiekać na zewnątrz.
Szczupłość lokalu nie upoważnia do zakazu, ale skoro lokal już pełen, może policya więcej osób do niego nie wpuścić.
Do zabaw publicznych odnoszą się dotychczasowe przepisy. Potrzebno jest zwykło pozwolenie policyi, która toż zabawy te dozorować możo. Na zabawy w kółku zamkniętem (geschlossene Gesellschaft) nie ma policya wstępu.
Przez zamknięte kółko rozumie się według orzeczeń najwyższego trybu
nału pewną liczbą osób, odgrodzoną od ogółu a połączotm jakimś wspólnym wę
złem. Takim węzłem nroże być już chęć wspólnego zabawienia się.
.§ 2.
Stowarzyszenie, którego cel sprzeci
wia się ustawom karnym, może zostać rozwiązane.
Dekret rozwiązujący można zaczepić w drodze procesu administracyjnego, ą gdzie postępowanie administracyjno- procosowo nie istnieje, w drodze rokursu w myśl przepisów §§ 20 i 21 ordynacyi procederowej.
Prawomocne rozwiązanie towarzystwa ćąleźy ogłosić publicznie.
§ 2.
Gin Serein, bcffcit ßrocd bert ©traf«
gefeint guroiberläuft, farm aufgetöft «erben Sic Stuftöfungducrfügung fattn im Sßege bed 3]enbattung§fimtt)erfat)renä unb, wo ein fetched nicht Befteht, im Stiege bed Ślefurfed nach SOZafigaBc ber Sorfdjriften ber §§ 20, 21 ber ©eroerBeorbmmg angefodjtcn «erben.
Sic cubgütrige Stuftßfung cincd Serein*
ift öffentlich Befgnut ;u machen.
Uwagi <lo § 3. Nie pociąga za sobą rozwiązania stowarzyszenia, jeżeli ktoś na posiedzeniu jego dopuścił się czynu karygodnego lub jeżeli narazi się na
55
karę za wykroczenie przeciw przepisom niniejszej ustawy. Zakazano są tylko stowarzyszenia, które mają cel karygodny.
§ 3.
Każde stowarzyszenie, którego celem jest wpływanie na sprawy polityczno (stowarzyszenie polityczne), obowiązane j jest mieć zarząd i ustawy (statuty).
Zarząd jest obowiązany w przeciągu dwu tygodni od założenia stowarzyszenia doręczyć władzy policyjnej w miejscu Swojej siedziby ustawy i spis członków zarządu stowarzyszenia. Doręczenie po
winna władza policyjna poświadczyć bez
płatnie.
§ 3.
Sebcr Serein, ber eine ©inroirfung mtf potitifdje 3tngetegen[)eiten bejiucctt (p o i i t i=
f d) e r Serei n), tnujj einen Sorftanb unb eine ©gfcung Haben.
Ser Sorftanb ift uerpftic[)tet, binnen einer ßrift von jiuei Śłodjen nad) Śriinbitng beg SercinS bie ©aljung foroie bag Ser«
jeictjnig bet SÄitglieber beä Sotflanbcg ber fiir ben ©itj bc5 Sereing guftiinbigen fßoligei«
bctjiirbe eittjureidjen. Über bie erfolgte ©in«
reid)una ift eine toftenfreie SBefReinigung ;n Również o każdej zmianie ustaw
i składu zarządu należy donieść policy!
W przeciągu dwu tygodni od dokonania zmiany.
Ustawy i zmiany ustaw należy do
ręczyć w języku niemiecki m.
Zwolnić od tego obowiązku może wyższa władza administracyjna.
erteilen.
©benfo, ift jebe Śinbcnmg ber ©acting forcie jebe Anbetung in ber gufatnmenfebung be§ Sorftnnbeg binnen einer grift o on jroci üßotficn nad) bciTt ©intritte ber Śtnbenmg anjujetgen.
®ie ©afpmg foroie bie Śinberungen finb in beutfdjer gaffung eiitjureidjen.
aiusnal)tnen non biefer Sorfd;rift Rinnen non ber f)ö[)eren Serroattńnggbeljiirbe jugelaffett roerben.
llwagi do § 3. Za polityczne uchodzą tylko te stowarzyszenia, których zadaniem jest wpływać na sprawy polityczne i które w tym kierunku trwają stale. Jednorazowo dorywczo poruszenie . spraw politycznych nie nadaje stowa
rzyszeniu charakteru stowarzyszenia politycznego. Sądownictwo pruskie przecież niejednokrotnie orzekło, że jest wpływaniem na sprawy polityczne, jeżeli Polacy, łącząc się pomiędzy sobą, oddzielają się od Niemców.
Wpływać na sprawy polityczne można nietylko przez przemówienia, lecz także przez śpiewy, doklemacye, rozdawanie druków itp.
Za sprawy polityczne uważa się wszystko, co dotyczy urządzeń państwo
wych, wzajemnego stosunku różnych warstw ludności i stosunków międzynarodo
wych. Sprawami polityeznomi są więc przedewszystlciem także sprawy spo
łeczno-polityczne.
Zarząd stowarzyszenia może się składać z jednej lub kilku osób. W spisie, podawanym policy!, trzeba podać imię, nazwisko, stan i miejsce Zamieszkania, a w -większych miastach i ulicę. Dnia i miejsca urodzenia podawać nie potrzeba.
8 4.
Zjednoczenia osób, łączących się przejściowo, aby z polecenia upraw
nionych do głosowania przy
gotować wybory do korporacyi publicznych, istniejących na mocy obo- więzującej ustawy lub z polecenia wła
dzy, nie uchodzą za stowarzyszenia poli
tyczno od dnia publicznego ogłoszenia terminu wyborów aż do chwili ich ukoń
czenia.
SG.
Kto zamierza urządzić publiczne ze
brań i o celem roztrząsania spraw polity- _... ,
ćzriycli (zebranie p o 1 i ł y jo z n e),{l i t i f d; t Ś e r j a ui in 1 u u g) fleranftalten powinien przynajmniej 24 godziny przed [roili, Hat Ijictuoti uiinbcjteud »immbjrcanjijs
§ 4.
5ßer[onenntef)vt)eiten, bie k uorlibcrgcljenb aufammentreten, um im Sluftroge uon SB a (j I«
GcreĄtigteM SSorbereitungert für bt-
ftimmte SBat)Ien )u ben auf ©h#
ober aittorbnuug uon S3cl)i)rben bcruf)enben öffcntlidjen flSr'perfcfiaften ;u treffen, gelten vom Sage ber amt#en S8etauntmad)img bcS Sßaf)ltage3 bis jur Süecnbigung bet 5tBat)[l)anb(uug nid;t aid politifdie Vereine.
§ 5.
2Ber eine öffcntlid)e SSerfaimntung jut Erörterung Politiker Slngelegculjeitcn (p o«
Niemiecka ustawa 56
6tunbm »ot bem Beginne bet Berfaimnhmg unter Slngnbe beä DrteS imb ber geit bet 'ber ąiolijetbefjorbc 91n;eige ju crftatten.
Über bie 9(njdge ift »on ber Sßotijeibeljörbe f of ort eine toftenfreie Bcfcfjeinigung ju er*
teilen.
Uwagi <lo § 5. Według orzeczeń najwyższych sądów zebranie jest wtenczas publiczne, jeżeli może przyjść na nie każdy a nie tytko ściśle określono grono osób np. członkowie towarzystwa. Także zebranie, zwołano do domu pry
watnego, jest publicznom, jeżeli każdy, kto chce, z całego ogółu lub z pośród pewnej grupy ludności przyjść może. Natomiast zebranie w lokalu publicznym nie jest zebraniem publicznom, jeżeli nie każdy, kto wejdzie do lokalu, zostanie dopu
szczony do udziału w zebraniu.
Za roztrząsanie (Erörterung) uważa się także wykłady bez dyskusyi, śpiew pieśni narodowych, deklamacye itp.
Zebranie może trwać do dnia następnego. Ustawa nie przepisuje, jak długo wolno czekać z zagajeniem rozpraw. Zależy to więc od zwołującego.
Jeżeli zwołujący zebranie nie zamierza roztrząsać spraw politycznych, nie potrzeba się opowiadać policy!.
Do zebrań publicznych, na których rozprawy toczyć się mają w języku polskim, stosują się przepisy paragrafu 12.
rozpoczęciem zebrania uwiadomić o tern władzę policyjną, podając miejsce i czas zebrania. Władza policyjna obowiązana natychmiast wydać bezpłatnie poświad
czenie odbioru doniesienia.
§ e. 8 6.
Doniesienie nie jest po
trzebne, o ile odbyć się mające ze
branie zapowiedziano publicznie; władza krajowa określa, w jaki sposób taka za
powiedź ogłoszona być powinna.
Dalej nie potrzeba donosić władzy policyjnej o odbyć się mających zebra
niach uprawnionych do głoso
wani a w sprawie wyborów do korpora- cyi publicznych, istniejących na mocy ustawy lub wskutek rozporządzenia władzy i to od dnia ogłoszenia terminu wyborów aż do ich ukończenia.
To odnosi się także do zebrań przemysłowców, przemysło
wych pomocników, czeladników, robotników fabrycznych, właścicieli i ro
botników kopalń, salin, przorobni, (Aufbe
reitungsanstalten) oraz podziemnych ka
mieniołomów i kopalń, celem uzyska
nia korzystniejszej płacy i pracy, mianowicie przez porzucenie pracy lub wydalenie robotników.
@iner 91 n 3 c i g c 6 e b n r f cd n i tf> t für Bcrfammlungcit, bic öffentlich Befonnt gemacht worben ftttb; bie ©rforbetniffe bet Betatmtmadumg bvftimmt bic Sanbedjentral»
Behötbe.
(Sinet 9titjeige Bebatf cd ferner nicht für Berfantmhmgett her Bläh (Bered)»
tigten jum Betriebe ber SÖ3af)ten jtt beit auf ©efe() ober Slnorbmmg non Behörben Beruhenben öffentlichen Körperhaften vom Sage ber amtlichen Belanntmachung bed Söahttaged Bid gut Beenbigung ber Bläht»
hanbtung.
®ad ©(eiche gilt für B e r f a in tu»
langen ber © c 10 er 6 e t r e 16 e n b e n, gern er Bl ich eit ©e hilf eit, ©efelten, SaBrifarBeitet, Befi|er unb 9(r6citer 001t Bergwetten, Salinen, 9tufBereitung6anftalteu unb tmterirbifch Betriebenen Brüchen unb 3ttr ©rörterung von Berabrebuttgeit. unb Ber»
einigungett junt Befjufe ber © r I a « g u n g günftiger Sohn» unb 91 rheitd»
Bebtngttngen, inSBefonbete niittetft
©inftettung ber Slrbeit ober ©nttaffung ber 9tr6eiter.
Cwnjt'l do § fl. Przepis 0 publicznom ogłoszeniu nie ma znaczenia dla zebrań polskich.
O polskich wiecach przedwyborczych również policy! donosić nie potrzeba
a wolno na nich od rozpisania aż do ukończenia wyborów na sejm i do parla
mentu rozprawiać po polsku.
§ 7.
Dla zebrań publicznych pod gołem niebem óraz dla pechcrdów przez
§ 7.
öffentliche B e r f a m m t u n g e n u tt»
ter freiem § i mm et unb 9( uf tilge
57
publiczne drogi lub miejsca potrzebne jest pozwolenie władzy policyjnej.
O pozwolenie winien urządzający zebranie lub, pochód wnieść przynajmniej 24 godziny przed rozpoczęciem zebrania lub pochodu, podając miejsce i czas.
Pozwolenie należy dać na piśmie, a od
mówić go można jedynie wtenczas, jeżeli obawiać się. trzeba, że odbycie zebrania lub urządzenie pochodu zagrażałoby bez
pieczeństwu publicznemu. W razie od
mowy należy zwołującemu zebranie dać bezpłatnie odpowiedź z wyszczególnieniem powodów.
Uwagi <lo § 7. Pozwolenie policyi potrzebno jest tylko dla publicznych zebrań pod gołem niebom i to'dla wszystkich publicznych. Posiedzenia i zabawy towarzystw lub zaproszonych imiennie gości w zamkniętych dla publiczności, przynajmniej na czas posiedzenia lub zabawy, ogrodach mogą się odbywać bez pozwolenia policyi.
Zebranie pod werandą ogrodową, chociaż ma tylko trzy ściany, nie uchodzi za zebranie pod gołem niebem. Podczas zebrania w stodole wrota mogą być otwarte a mimo to będzie to zebranie w zamkniętym lokalu.
Za pochód uważa się wspólne posuwanie się pewnej liczby osób, któro ze
brały się we wspólnym celu i zwracają na siebie uwagę publiczności. Pochód może się odbywać pieszo, wozami, konno, na kołoweach itp.
Odmówić pozwolenia na zebranie pod gołem niebem lub na pochód pu
bliczny może polieya wtenczas, kiedy są powody do obawy o bezpieczeństwo publiczne.
auf öffentlichen ©trafień ober 'fllnimt 6c*
biirfcn bev Sent h «liflun j ber fßolijeU Beljörbe.
$ie ©ttteljttiigtmg ift »an beut Skran»
flatter mmbcftcnS vterunbjroanjig ©tauben
»or beut Süegintte bev SSerfamtnlung ober bed atufpged unter StngaBe beS DrteS unb bev Beit natf)jufucf)en. ©ie ift fdjrifilid) ;u erteilen unb batf nur verjagt roerben, menu aus ber ülbtjaltung ber Sßerfammtung ober ber Slevanftnltung beS SlufjugS ©efafjr für bie öffentliche Sicherheit ju Befürchten ift.
9fnt gatte ber Sßeriueigerung ift betu Sßer- anftalter fofort ein foftenfreier tüefdjcib mit ber SlngaBe ber ©rilnbe ju erteilen.
§ 8.
Zebranie urządzone w zamkniętym lokalu, nie może być uważane za zebra
nie pod gołem niebem dlatego tylko, że znajdujące się poza lokalom osoby uczest
niczą w obradach, ani też z powodu prze
niesienia zebrania do połączonego z loka
lem ogrodzonego podwórza lub ogrodu.
Najwyższej władzy krajowej wolno § 9.
i rozporządzić, że i pod jakimi warunkami
! pozwolenie na zebrania pod gołem nio
bom i na publiczne pochody zastąpić może doniesienie lub ogłoszenie publi
czne.
Zwyczajne pogrzeby i pocho
dy orszaków ślubnych, o ile są i w zwyczaju, mogą się odbywać bez do
niesienia i pozwolenia policyi. Naj
wyższa władza krajowa może rozporządzić, że także inne pochody mogą się odbywać bez doniesienia i przyzwolenia i że dla pochodów przez kilka miejscowości wy
starczy doniesienie jednej władzy poli
cyjnej i jej pozwolenie.
§ 8.
(Sine SRerfommtUng, bic in einem ge.
fdjloffenen Fannie vergnftaitet mirb, ift nicht fefjon besfjoii) nid SBerfammlung unter freiem fjimmet nngufehen, weit außerhalb bed 83er»
fammfimggraumed befinblirijc jSerfoncit an ber (Srörtmmg tei(nc[)men, ober weit bic SBerfammlung in einem mit bem Sßetfflmnv (ungarmim gufanmtcnhängenben umfriebigten
$of ober ©arten verlegt mirb.
■ § 9.
Ser 6mibed$WftVüi(6e()örbe. bleibt c5 über»
taffen gu Beftimmm, beiß unb unter melctjen Sorauęfefmitgen für ißerfammlungen unter freiem #imme( unb Slufgttge bic Menel)»
migung burd) Slngeigc ober vffentlidjc Sie»
fmmtmac()ung erfeßt mirb.
Meroöhnltcfic ti e i d) e n 6 e g ii n g n i j f c foroie güge ber .% o dj g c i t d g e f e (l»
fd)often, mo fie f)ergebrndjt finb, bc»
btirfen ber sdngeige ober Genehmigung nid)t.
Der £dnbeögentral6ct)Brbe bleibt cd übertnffen gu beftimmen, baß and) nnberc Slufgüge ber Slngeige unb Genehmigung nicht bebiirfeit, unb baß ütufgüge, bie burd) mehrere Qrt»
fehaften führen, nur einer 5ßoligeibeI)brbe
angegeigt unb von ihr genehmigt gu lvcrbeu
brauchen.
68 Niemiecka ustawa
Uwngi do § 9. Mowy osób świeckich uważają sądy pruskie za rzecz nadzwyczajną na pogrzebach, a więc nie wolno ich wygłaszać bez pozwolenia policy;. Za mowę uchodzi wygłoszenie nawet kilku słów, jak: Spoczywaj w po
koju! Niech ci ziemia będzie lekką!
Policya może wydawać przepisy, ograniczająco udział chorągwi w po
grzebach.
§ 10.
Każde publiczne zebranie polityczne obowiązane mioó kierow
nika (przewodniczącego). Zwołujący ma prawo sam objąć przewodnictwo, złożyć je w ręce innej osoby lub postarać się O wybór przewodniczącego przez zebranie.
Przewodniczący albo, o ile go jeszcze nie ustanowiono, zwołujący powinien starać się o spokój i porządek na zebra
niu. Wolno mu ogłosić rozwiązanie ze
brania.
§ 10.
gebe öffentliche politijdje S3 er«
f n m tn (u n g ntufs einen Setter bęben.
Ser Skranftolter ift berechtigt, bie Seitnng felbft ;n iibecnetmien, fie einem embeeen ;n übertragen ober bie 28af)t be5 SciterS burd) bie SSerfamtnlung ;n nerantaffen. Ser Setter, ober, fotange biefer nid)t beftcllt ift, ber Sßeranftatter tjnt für Stube nub Drbnung in ber Słerfammtung ;u forgett. ©r ift be«
fugt, bie Słerfammtung für aufgelöft ;u er«
Hären.
§ 11.
Nikomu nie wolno na z ob rani o publiczne ani do pochodu mającego się odbyć przez drogi lub miejsca publiczne przybyć z broni ą, chyba, że do no
szenia broni uprawnia go zawód publi
czny lub toż władza nadała mu prawo do przybycia z bronią.
{'Hagi <lo § U. Za broń uważa się przedewszystkiem broń w zwykłem znaczeniu to jest: strzelby, pałasze i sztylety. Nadto uchodzi za broń wszystko, co ludzie zabiorą z sobą, czy to celem zaczepki, czy też dla obrony, a więc przedewszystkiem mogą uchodzić za broń nadające się na ten cel kije, laski, dalej kastety, noże itp.
. Zakaz odnosi się do wszelkiej broni a więc także do ukrytej.
8 u.
92 i nu n it b barf in einer öffenttidjen Scrfammtung ober einem Slufjuge, ber auf öffentlichen Straßen ober tfitäfien ftattfinben foil, bewaffnet erscheinen, cS fei beim, bafi er uermöge öffentlichen töcrufeS gunt SBaffcutragen berechtigt ober $um ©rfdjeincu mit SBaffcn BefjorbUcl; ermächtigt ift.
§ 12 (pierwotnie 7).
Rozprawy na zebraniach publi
cznych toczyć się powinny w języku n i c m ile c k i m.
lylopis ten nie odnosi się do kon- grcs«w międzynarodowych ani do zebrań obywateli, uprawnionych do głosowania w sprawie wyborów do parlamentu i do ciał ustawodawczych (sejmów) państłr związkowych oraz Al żacy i i Lotaryngii V to od dnia urzędowego ogłoszenia ter
minu wyborów, aż do ich ukończenia.
O ile dozwolone być mają dalszo ulgi określa ustawodawstwo krajowe.
Jednakowoż w obwodach, w których w czasie wejścia tej ustawy w życie istnieje zasiedziała ludność języka ojczystego nie- nicmieckicgo, o ile według każdorazo
wego liczenia, ludność ta przenosi 00 procent, wolno przez dwadzieścia lat od wejścia w życie tej ustawy używać także języka ni e ni e m reckie
go, jeżeli zwołujący przynajmniej trzy
§12.
Sie 0 et I) a n b I« ng e it in öffent
lichen äSetfammlungen fittb in b c n t f cl) c r SpraĄc SU führen.
üDiefe «orjdjrlft finbet auf internatio«
nale Kongreffe, foiuie auf Sßerfantmfuugen bec aBghiberechtigten gutn betriebe ber SBai)5 ten für ben 9ieid)§tag unb für bie gefeit«
gebenbeit Sjerfaiumiungcn ber SBunbcSftantcn :f unb (Slfaft = Sot[)ringcn§ vom Zage ber amt« y liehen Setanntmadjung bed 3Bal>ltage6 bid jur Sßccnbigung bet SBahlijnublung teilte "■
jlnmcnbung.
®ic Suläffigfeit weiterer SluSnahmcn regelt bie gattbedgefchgebuug. 3ebod) ift in gaubcdteilen, in beiten gut Seit bed ßn«
trafttretcnS biefcd ©efejseb altcingcfcffene SSeoiilterimgSteile nidjtbeutfdjcr SOtuttcrfpradje uorljanbett finb, fofem biefc iöcuölferungd«
teile nad) bern ©rgebniffe ber jeweilig lebten SSpltdgähluug fedjgig nein §unbert ber
©efamtbeoölleruug überfteigen, währenb ber erften gwangig Saljre nach bei« ßntraft«
treten biefcd ©efehed ber 31t i t g e b r a u eh
69
razy dwadzicściacztery godziny przed rozpoczęciem zebrania uwiadomi policyę, że i w jakim nieniemieckim języku roz
prawy toczyć się mają. Odbiór doniesie
nia powinna policyn natychmiast po
świadczyć bezpłatnie. Za obwody uchodzą okręgi niższej władzy administracyjnej.
Dalej, o ile tego nie broni ustawo
dawstwo krajowe, dozwolono są wyjątki za zgodą naczelnej władzy krajowej.
ber ttirtjtbeutfd)en ©pracze ge ftattet, wenn bcr Bcranftatter ber öffentlichen Berfammttwg mmbeftenä breimat »tenmb*
jwanjig ©tunben uor intern Beginne bei Botijcibehörbe bie Stnjeige erftattet hat, baf unb in meiner nidjtbeutfchen Sprache bit Berljanbttmgen geführt werben füllen. Über bie Slnjeigc ift uoit ber tpolycibeijörbc fo-- fort eine foftenfreie Bereinigung ;u erteilen.
21(3 SanbeSteitc gelten bie Bejivte ber nn- teren Benuathingśbeprben.
ferner fini), foweit bie Sanbeägefetp gebung abwcidjenbeS nicht beftimmt, 2tuä-- nannten audj mit (Genehmigung ber ŚanbeS' 3enttabbef)örb e gutnffig.
VwnKi «Io § 12. Według Fricdenthala zakaz językowy odnosi się tylko do rozstrząsania spraw i do obrad nad niemi. Z togo by wynikało, żo np. ogłosze
nie pewnej uchwały lub postanowienia w języku polskim jest dozwolone.
Zakaz językowy obowiązuje tylko na zebraniach publicznych a więc nie odnosi się do zebrań prywatnych ani też do posiedzeń członków stowarzyszeń.
Mogłyby posiedzenia stowarzyszeń przybrać charakter zebrań publicznych, ale na to potrzebny byłby dowód w każdym poszczególnym wypadku. Za zebranie publiczne uchodziłoby, zdaniem przedstawicieli rządu, posiedzenie stowarzyszenia, gdyby np. każdy, kto zapłaci u wstąpu na salę pewną kwotę, tom samem zyski
wał prawa członka, albo gdyby organizacja, licząca kilkadziesiąt tysięcy człon
ków, zwołała zebranie, na które wszyscy, mieszkający w różnych stronach człon
kowie przybyćby mogli, a nie wyłącznie członkowie jednej filii lub grupy miejscowej.
Według komentarza radzcy Roniona, który zasiadał w komisy! jako przed
stawiciel rządu, zakaz językowy odnosi się do wszystkich publicznych zebrań.
Nie odpowiada to przecież inteneyom znacznej części członków większości komi
sy i, która ten przepis uchwaliła. Przewodniczący tej komisyi, narodowy liberał dr. Bieber oświadczył w pełnej izbic w drugim czytaniu, że zakaz ma się odnosić tylko do zebrań, które zajmują się sprawami państwa, sprawami nie
mieckiej ojczyzny (Angelegenheiten des Staates, Angelegenheiten des Deutschen Vaterlandes), ale później w stenograficznych zapiskach (str. 4(150 C) słowa An
gelegenheiten des Staates“ skreślił. Wszelkie usiłowania przecież, by w ustawie uwydatnić, iż zakaz,odnosi się tylko do rozpraw politycznych, rozbiły się o opór rządu. Należy się przeto obawiać, żo władzo policyjne i sądy pójdą za zdaniem Domena i zechcą stosować zakaz językowy do wszystkich zebrań publicznych a więc także do niepolitycznych.
Pełnomocnicy, których w ł a- §13.
d z a policyjna wyślo tia zebranie publiczne (§§ 5, 6, 7, 8, 9. 12) powinni się przedstawić przewodniczącemu, albo, dopóki przewodniczącego nie wybrano, zwołującemu zebranie i uwiadomić ich, w jakim przybyli charakterze
Pełnomocnikom policyi należy się przyznać odpowiednio miejsce. Kio wolno policyi wysyłać więcej pełnomocników, aniżeli dwóch.
§13.
• Beauftragte, nictdjc bte B o t i J c i*
b c I) ö v b c in eine öffentliche Bcrfatum«
lung (§§ 5, -6, 7, 8; 9,12) entjenbet, haben fid) unter .Himbgebung ihrer (Sigenfdjaft bent Setter ober, fotangc biefer nicht beftettt ift, I bent Bcranflaltcr bcr Bcrjammlung ju er«
feinten su geben.
$cn Beauftragten muf; ein angemeffener Blat; eingenhmit werben. Sie Bolijeibehürbe barf nicht mehr als §roet Beauftragte ent«
feitben.
Uwagi <I<> § lii. Tylko na publiczne zebranie może policy» wysolać swoich przedstawicieli. — Tylko uzasadnione faktami po lej rżenie, że na żebra
niu prywatnbm, zamkniętcm, popełniono czyu karygodny, upoważnia poiicyę do wtargnięcia na zebranie zamknięte.
60 Niemiecka ustawa
Zebranie może się naturalnie odbyć, chociaż przedstawiciela policy! nie ma.
Nie wolno rozwiązać zebrania dla tego, żo przedstawicielowi nie podoba eię przeznaczone dla niego miejsce.
§14.
Policy» może, podając powody, oświad
czyć, że rozwiązuje zebranie:
1, jeżeli w wypadkach § 12 ustępu 3 nie można przedłożyć poświadczenia o prawidłowemu doniesieniu policyi;
2, jeżeli nie udzielono pozwolenia (§7);
3, jeżeli pełnomocnikowi władzy policyj
nej (§ 13 ustęp 1) zabroniono wstępu;
4, jeżeli ludzie zbrojni, znajdujący się na zebraniu nieprawnie, nie zostaną wydaleni (§ 11);
6, jeżeli na zebraniu rozstrząsane są wnioski albo projekty mające znamiona wzywania lub pobudzania do zbrodni lub występków karanych bez wniosku;
C, jeżeli mówcom, którzy wbrew zakazowi używania języka nieuieiniecfeiego (§ 12) kierownik lub zwołujący zebranie na żądanie pełnomocnika władzy policyj
nej nie odbierze głosu.
Jeżeli ogłoszono rozwiązanie zebrania, winna polieya kierownikowi podać powody, stwierdzone faktami, o ile tego w prze
ciągu trzech dni zażąda.
§ 14.
®ie Beauftragten ber $oli;eibel)brbe finb befugt, unter Mugabe bed (Grunbeö
;btc Berfa nt m t u u g f (i r aufgetö ft 8U erffären,
1, menu in ben gälten beö § 12 3lbf. 3 bie Befcffeinigung über bie orbmmgż- mäfttge Stnjeige niefjt »orgetegt roerben lann;
2, menu bie (Genehmigung nid)t erteilt ift (§ 7);
3, meint bie ßulaffung ber Beauftragten ber Boliieibeljörbe (§ 13 Slbf. 1) verweigert roirb;
4, wenn Bewaffnete, bie unbefugt in ber Berfammlung amvcfenb finb, nicljt ent
fernt werben (ti 11);
5, wenn in ber Berfammlung Slnträge ober
• Borfd)lage erörtert werben, bie eine 3luf=
forberung ober Slnreijung ju $ erbred) en ober nid/t nur auf Slntrag ju Verfolgern ben Sergeljen enthalten;
6, wenn B ebnem, bie fiel) verbotomibvig einer nidjtbvutfcijcn Spradje bebienen (ü 12), auf 31ufforbmmg ber Beauf=
fragten ber ^ott}eibel)äri>e non betu beiter ober Beranftatter ber Berfamm- luitg bad Sßort nid)t entzogen wirb.
ßft eine Berfammlung für aufgelöft erftart worben, fo hat bie Boti?eibc()örbe bem Seiten ber Berfammlung bie mit Satfadjeu ju Belegenben ©rtinbe ber 3luflöfung fd)rift=
lief) mitjuteilcn, falld er bie» binnen brei Sagen beantragt.
Uwngi «Io § 14. Tylko w wyliczonych powyżej wypadkach może polieya zebranie rozwiązać.
Brak poświadczenia policyjnego, dopóki nie zaczęto rozprawiać w języku polskim, nie uprawnia do rozwiązania zebrania.
Dozorujący urzędnik niema prawa domagać się objaśnień co do osoby mówcy. Gdyby przecież mówca dopuścił się czynu karygodnego, wolno policy!
stwierdzić jego nazwisko itd.
Samo przedstawienie karygodnego wniosku nie upoważnia do rozwiązania, lecz tylko rozprawy lub głosowanie nad takim wnioskiem.
§ 15.
Rozwiązanie zebrania zaczepić można w myśl § 2 ustępu 2.
5 IG.
3(uf bic Slnfedjtung ber Stuflüfung einet Berfammlung finben bic Borfcfjrifteu bed § 2 3tbf. 2 3tnroenbung.
§16.
Skoro zebranie rozwiązane zostało, powinni wszyscy uczestnicy natychmiast eię oddalić.
§16.
6obnlb eine Berfammlung für «ufge*
löft erflärt ift, finb alle Slnwcfcnben »er»
pflidjtet, ficfi fofert »u entfernen.
61
§ 17.
Osobom, które jeszcze nio ukończyły ośmnas tego rokuj życia, nie wolno być członkami towa
rzystw politycznych ani też uczestniczyć w zebraniach takich towarzystw, o ile to nie są zabawy towarzyskie. Nie wolno im też bywać na publicznych zebraniach politycznych.
§ 17.
SfSerfoncu bte ba3 18. S c (> c n 8«
al)t u o d) n i d) t votlcnbet haben, btirfen nidjt 3)litglieber von politijdjcn 58ev- eineit jcitt unb weber in ben SBctfammlunojeń folder Screine, fofern e3 fid) ni(l)t urn
$eranftattimgcn ju gcfetttgen Sweden l)«n-- belt, nod) in öffentlichen poUtifctjen SSerfamtn-- lungen onwcfettb fein.
§18.
Kara aż do stupięćdziesięciu marek, którą w razie niemożności zapłacenia za
stępuje areszt, spotyka każdego:
1, kto jako przewodniczący albo czło
nek zarządu towarzystwa wykroczy przeciw przepisom e doręczeniu ustaw i spisów (§ 3 ustęp 2 do 4);
2, . któ urządzi zebranie bez przepisa
nego w' §§ 5, G, 7, 8, 9, niniejszej ustawy doniesienia lub ogłoszenia lub zebraniem tern kieruje;
3, kto jako zwołujący lub kierownik ze
brania odmówi pełnomocnikom policyi odpowiedniego miejsca (§ 13 ustęp 2);
4, lito po ogłoszeniu rozwiązania zebra
nia natychmiast się nie oddali (§ 16);
5, kto jako przewodniczący lub członek zarządu towarzystwa, wbrew przepi
som § 17 niniejszej ustawy, cierpi w stowarzyszeniu osoby, które jeszcze me skończyły 18 roku życia:
G, kto wbrew przepisom § 17 niniejszej ustawy, obecny jest na zebraniu.
§18.
Dl it ©elbftrafe bis gu ISO Dtf., an bereit Stelle im UnverntogenSfalle Shaft tritt, wirb beftraft:
1, wer als Borftanb ober a(3 Dlitgticb ocS BorftanbcS eines BereittS ben Borfdjrifteit über bic @inreict)ung von ©alsungeit uttb Berjeichniffen (§ 3 Stbf. 2—4) guwiberfianbett;
2, wer eine Bcrfantmlung ol)nc bic burd)
§§ 5, G, 7, 8, 9 biefeS ©efefceS vor-- gefcl)rtcbenc Śtnjcige ober Betanntmachuug ucranftaltet ober leitet;
3, wer als Beranftatter ober Beiter einer Berfamntlung ben Beauftragten ber '|los (ijeibel)örbe bic Einräumung eines au«
gemeffenen PnbeS verweigert (§ 13 3tbf. 2);
4, wer fiel; nad) Erllärung ber Sluflöfung einer Berfantmltmg nicht fofott entfernt (§16);
5, wer als Borftnnb ober als DHtglicb beS BorftanbcS eines Bereutes entgegen beit Borfdjrifteit bcS § 17 biefeS ©cfe^cS fßerfonen, bte baS 18. Bebensjahr noch nicht vollcnbct fyaben, in bera Bereine bulbct;
6, wer entgegen ben Borfd)riften bcS § 17 biefeS ©ejehcS in einer Berfamntlung dnwefenb ift.
Uwagi do § 18. Nie wolno młodzieży bywać na posiedzeniach stowa
rzyszeń politycznych ani też na publicznych wiecach politycznych.
W dorywczych prywatnych schadzkach politycznych a także w komitetach wyborczych, od rozpisania aż do ukończenia wyborów, wolno uczestniczyć także młodzieży niżej lat ośmnastu.
Nie wolno rozwiązać stowarzyszenia politycznego za to, że do niego nale
żało kilku młodzieńców niżej lat ośmnastu.
Odpowiedzialność za cierpienie młodzieży w stowarzyszeniu ponoszą wszy
scy członkowie' zarządu.
§ 19.
Kara aż do 300 marek, którą w razie niemożności płacenia zastępuje areszt, albo kara aresztu, spotyka każdego:
1, kto urządzi zebranie pod gołem nio
bem albo pochód bez przepisanego doniesienia lub pozwolenia (§§ 7, 9) albo występuje tam jako kierownik;
1,
§ 19.
Dłit ©etbftrnfe bis ;u brctfjunbeut 9)torf, an bereit ©telle in UnvcrmögeuSfaUe Ipaft tritt, ober mit igaft wirb bcftmft:
wer eine Berfamntlung unter freiem öintmel ober einen Slufjug ohne bie uorgcjcijtiebcne Stiqeigc ober ©ettcljmigunfl (§§ 7, 9) oeranftaltet ober leitet;
60 Niemiecka ustawa
2, kto nieprawnie pojawi się z kromą na 2,zebraniu lub w pochodzie (§ 11);
3, kto wbrew przepisom § 12 niniejszej 3, ustawy urządzi zebranie publiczne, przewodniczy mu lub występuje na niem jako mówca.
§ 20.
Przepisy niniejszej ustawy nie odno
szą się do zebrań, odbywających się na mocy ustawy lub wskutek rozporządzenia powołanej władzy.
§21.
Które władze rozumieć należy przez nazwę »władza policyjna«, »niższa władza administracyjna« określa najwyższa wła
dza krajowa.
§ 22.
Zamiast § 72 kodeksu cywilnego obo
wiązywać ma przepis następujący:
Zarząd obowiązany w każdym czasie doręczyć sądowi obwodowemu na żądanie podpisane przez siebie poświadczenie o liczbie członków stowarzyszeniu.
§23.' ' Znosi się:
§ 17 ustęp 2 ustawy o wyborach tlo parlamentu niemieckiego z dnia 31 maja 1869 (Bundesgesetzblatt S. 145, Beichsgesetzblat 187 S. 163).
§ 2 ustęp 2 ustawy wprowadza
jącej kodeks karny dla rzeszy niemie
ckiej z dnia 31 maja 1879 roku (Bun
desgesetzblatt S. 185, Beichsgesetzblatt.
1871 S. 127) o ile odnosi się do speoyal- nych przepisów, krajowego ustawodaw
stwa karnego o nadużywaniu prawa zbierania się i zakładania stowarzyszeń.
§ 6 ustęp 2 numer 2 ustawy wpro
wadzającej procedurę karną z 1 lutego 1877 (Iteichsgesetzblatt S. 346).
Inne przepisy ustawodawstwa rzeszy o zebraniach i stowarzyszeniach obowią
zują i nadal.
§24.
Zachowują moc obowiązującą:
przepisy ustawodawstwa krajowego o kościelnych i religijnych stowarzyszeniach i zebraniach, o kościelnych procesyach, piel
grzymkach i ofiarach, jako też o du
chownych zakonach i kongregacyach,
wer unbefugt m einer berfammtung ober iu einem Ülufguge bewaffnet erfdjeint (§11);
n>er entgegen ben borfdjciften beS § 12 biefeS ©efetjed eine öffentliche berfammlung ucmnftaltct, leitet ober in itjr atd 31 ebner auftritt.
§20.
®ie borfdjrifteit bed ©efejjed finbeit feine 3tnmenbung auf bie burd) bad Glefefs ober bie guftänbigen 33el)örbeit augeorbneten berfammtimgem
§21.
SEBeldje befjorben unter ber begeidjuung
„fpolisctbeljörbe", „untere bemmttungd- bcljörbc" unb „höhere berroattuttgßbeljörbe'' gu uerfteljen finb, beftimmt bie Sanbed«
gentralbeljörbe.
§23. .
3(n bie ©teile bed § 72. bürgerlichen
©efefcbudjed tritt folgenbe borfdjrift:
Ser borftanb Ijat bau Slmtdgeridjt auf beffett bedangen febergeh eine non iljm voll«
gogene befcljeinigung über bie galjl ber bercindmugtieber cingureichen.
§23.
2tufgcf)o6eu werben:
ber § 17 3(bj. 2 bed 2ßat)lgcfct;eS für ben Seutfdjeu SHcidjötag uont 31. SDlai 186" (58unbe§=©efe(5bt. ©. 45, dleidjd*
©efe#l. 3873 ©. 163), —
ber § 2 2lbf. 2 bed GinfiUjnmgd*
gefehes gum StrafgcfeyUud) für bad ®eutd)e illeid) nom 31. 9Jtai 1870 (bunbed-
©efcbM. ©. 45, 3(eid)d < @efe|6(. 1873
©. 163), foroeit er fid) auf bie befonberen borfdjriften bed iianbcdftrafredjtd über Sllijfbraud) bed bercind- unb berfamm»
lungdred)td begieljt, —
ber § 6 3lbf. 2 Jlr. 2 bed ©in-' führungdgefehed jur ©trafprogefjorbnung nom 1 gebruar 1877 (31eichd-©efe#i.
€5. 346).
®ic fonftigen reichägefeblidjen bor*
fdjrifteu über bereine unb bcrfammlungen bleiben in Kraft.
§24.
Unberührt bleiben:
bie borfdjriftem bed Sanbesredjtd über f ir dj 1 i d) e unb religiöfc bereine unb berfamntlimgen, über tircfjlicfje fflrogef fronen, aUaltfatjrten unb bittgiinge, forcie über geiftltche Crben unb Kongregationen,
63
przepisy ustawodawstwa krajowego, dotyczące stowarzyszeń i zebrań w cza
sie niebezpieczeństwa wojny, w cza
sie wojny, w czasie ogłoszonego stanu wojennego (oblężenia) albo podczas nie
pokojów wewnętrznych (buntu).
przepisy ustawodawstwa krajo
wego w sprawie zmów robotni
ków rolnych i czeladzi ce
lem porzucenia lub przeszkodzenia pracy, przepisy ustawodawstwa krajo
wego o święceniu niedziel i dni świątecznych; jednako
woż w niedziele, na które nie przypada święto uroczyste, wolno zebrania ogra
niczać tylko aż do ukończenia przed
południowego nabożeństwa głównego.
fole Sjorfdjriften beä Saubeäredjtä in Bejug auf Siereine unb SSerfotmnumgeii ftiv bie gelten bev i$ r i e g ä g e f a l) r, beä ßriegeä, beä erhärten Ütriegä« (Sie*
lagemngä») guftanbeä ober innerer ltn«
ruf)en (SCufruTjrä),
bie öorfdjriften beä Jtaubeävedjtä in foejug auf SSeraBrebunge» tänbtidjer Str Beiter unb £>'ten ft Boten jur (Sinfteltung ober Sierfiinberung ber StrBeit, bie SJorfTriften beä &mbeäred)tä jum Sdju^e ber jffeier ber Sonm unb
@e ft tage; jebod) fvnfo für Sonntage, bie nidjt jugieicB ßefitage finfo, Sie«
fdjrdnfungeu beä SSerfammlungSrcdjtä nur Biä jur Sieenbigung beä oonnittägigeii .‘gauptgotteäbienftes jutäffig.
Uwagi di» 8 8-1. Eobotnikom rolnym i czeladzi wolno tworzyć związki, celom wywalczenia lepszej płacy, a zabronione są tylko zmowy, celem porzucenia lub przeszkodzenia pracy. Mogą więc robotnicy rolni należeć do polskich orga- nizacyi robotniczych na równi i razem z robotnikami przemysłowymi.
§25.
Ustawa niniejsza wchodzi w życie dnia 15 maja 1908' roku.
§25.
Siefeä ©tjejs tritt am 15. ü)iai 1908 in firaft
* *
*
Nowa ustawa będzie miała ten Skutek, że w powiatach z polską ludnością, nie wynoszącą 60°/„, (a więc we wszystkich niewymienionych na stronie 51 tej książeczki) polskie publiczne zebrania (wiece) nie mogą się odtąd odbywać.
Natomiast we wszystkich innych (na stronie 51 wymienio
nych) powiatach można polskie zebrania publiczne (wiece) urządzać — jeszcze przez 20 lat, t. j. do roku 1928.
Wszelkie stowarzyszenia polskie polityczne i nie
polityczne mogą wszędzie, we wszystkich powiatach używać na swoich posiedzeniach polskiego języka, byle te po
siedzenia nie stały się publicznemi t. j. takiemi, na które każdy, członek czy nie członek, ma wstęp.
Wielkie stowarzyszenia jednak, (jak n. p. „Straż“), które
„wielki obszar działalności, bardzo wielu członków, mieszkających w różnych okolicach mają, i pod łatwymi warunkami członków' przyjmują i łatwo ich z członkostwa wypuszczają, słowem o któ
rych nie można powiedzieć, że członkowie ich stanowią zam
knięte, dokładnie ograniczone koło ludzi, wewnętrznie z sobą złą
czonych“, napotkają niewątpliwie na przeszkody ze strony władź.
Tak w motywach ustawy, jak w rozporządzeniu ministra spraw wewnętrznych z 18 maja 1908 do władz policyjnych, wyraźnie po
wiedziano, iż posiedzenia takich stowarzyszeń mają charakter zebrań publicznych, chociaż ich jako publicznych nie zamel
dowano.
Następstwom takiego pojmowania sprawy ze strony wła
dzy co do "wielkich stowarzyszeń byłoby to, że stowarzyszenia t9 podlegałyby przepisowi § 12 (co do języka) i nlo mogłyby posła-
64 Niemiecka ustawa o zebraniach i stowarzyszy» iack.
dzeń ant zebrań urządzać w powiatach, w których ludność pol
ska 60°/„ nie wynosi; we wszystkich innych, (wymienionych na ptronte 51) natomiast mogą to czynić — do r. 1928.
Podczas gdy dotąd przy stowarzyszeniach ważnem pytaniem było, czy stowarzyszenie jest polityczne, czy nie, albowiem od tego zależało, czy na posiedzenia urzędnik policyjny przychodził lub nie,
to odtąd polityczny lub niepolityczny charakter stowarzy
szenia jest rzeczą drugorzędną, albowiem nawet na posiedzenia Stowarzyszeń politycznych policya nie ma prawa przychodzić!
Pierwszorzędną natomiast i najgłówniejszą sprawą lest to, czy posiedzenie (zebranie) Jest pub liczne m, czy nlepu- blioznem (prywatnem.)
O ile charakter prywatny posiedzenia, (zebrania) zostanie Rachowany ściśle, stowarzyszenie będzie wolne od dozoru policy!.
Zaleca się przeto 1) aby gości tylko w ograniczonej licz
bie na posiedzenie dopuszczano, 2) ażeby każdego z nich człon
kom przedstawiano, 3) aby, jeśli mają zamiar do stowarzyszenia Wstąpić, nie od razu, bez wszystkiego ich przyjmowano, lecz naj
przód w listę kandydatów na członków wpisano, 4) aby przy drzwiach sali była kontrola nad tymi, co wchodzą, 5) aby na drzwiach zawieszono plakat z napisem: „Wstęp dozwolony tylko Członkom“.
Przy takiej ostróźności posiedzenie (zebranie) zachowa cechę posiedzenia prywatnego.
Z tego wszystkiego wynika, że nasze społeczeństwo całe życie publiczne skupić powinno przeważnie w sto
warzyszeniach lokalnych, miejscowych, przezna
czonych dla mieszkańców wsi, miasta, parafii.
Jeżeli wszyscy, licząc się z grozą położenia, rzucimy się do stowarzyszeń, jeżeli Ich posiedzeń nie będziemy wypełniali w lel
kiem a często pustem gadulstwem, lecz rzeczowe m, celo wem pouczaniem się wzajemnem o tern wszystkicm, co Po
lak jako katolik, ojciec rodziny, członek narodu i swojego stanu, jako obywatel gminy, powiatu, państwa koniecznie wiedzieć po
winien, natenczas przetrzymamy wyjątkową ustawę bez większej dla nas szkody.
Nie zapominajmy nigdy, że oświata i organizacya na polu politycznem, socyalnem i ekonomicznem rozstrzygnie o naszej przyszłości!
Kto żyw jest i kto sam i w swoich potomkach żywym się ostać pragnie,' niech dba o oświatę i organizaoyę przez sto
warzyszenia.
Bóg i my, — oto nasze hasło! Nie spuszczajmy się na ni
kogo, jak na pomoc Boską i swoją własną, Do dzieła, rodacy i
rodakcyę odpowiedzialny: A<lam Napieralski w Bytomiu (Beuthen 0.-8.) Czcionkami ^Katolika“, anółki wx4. s ęgr. odyow w Bytomiu«
księgarnia „katolika“
poleca:
Niemiecki kodeks cywilny. Cena »Kodeksu cywilnego«:, zawierającego 469 stron, a 2385 paragrafów wynosi tylko 1,30 mk., z przesyłką 1,50 mk.
Podstawą wszystkiego, co się w państwie i między ludźmi dzieje, powinno być prawo. Na prawie opierają się wszelkie stćsunki ludzkie.
Rzeczą przeto jest ważną i niezbędną, ażeby każdy wiedział, jakie są, prawa i co przepisują. Wszystkie prawa co do spraw cywilnych obywateli w cesar » stwie niemieckim mieszczą się w kodeksie cywilnym. Kto tę księgę praw poi siada, może wszystko w niej znaleźć, do czego potrzebuje objaśnienia.
My Polacy szczególnie powinniśmy znać prawo, abyśmy się w trudnych warunkach potrafili bronić. Kto zna prawo, ten zachowa«
się przed niejednym kłopotem i stratą.
Testament prywatny i nagły, podług niemieckiego kodeksu cywilnego. Podręcznik do rozporządzenia ostatniej woli dla każdego. Napisał radzca sądowy J. Marcus. Na polskie przełożył doktor prawa Witold Celichowski. Cena 1,50 mk., z przesyłką 1,60 mk.
Książka ta jest nadzwyczajnie ważna, albowiem objaśnia do.
kładnie, jakie są przepisy prawa co do spadku. Wiadomo, że z po
wodu spadków toczą się często bardzo długie i kosztowne procesy.
Kto tę książkę posiada, łatwo się obznajmi z tern, kto i jakie ma.
prawo do spadku i w jakim stopniu. Są w niej też podane wzory testamentów po polsku i niemiecku. Książka więc ze wszech miar praktyczna i pożyteczna. Polecamy ją wszystkim.
Poradnik podatkowy do praktycznego użytku, napisał dr.
Górny. Cena książki zawierającej 264 strony 1 mk. 30 fen., z przes. 1 m. 50 fen.
Na podatki wszyscy narzekają, lecz narzekanie nie starczy; trzeba wiedzieć, czy podatku za wielo płacimy i umieć sobie radzić, aby się od za wysokich obronić. Nasz „Poradnik“ ma być doradzcą i obrońcą w sprawach podatkowych i takim też dla każdego będzie, kto go posiada. W książce tej mieszczą się nie tylko przepisy praw podat
kowych, ale także objaśnienia, rady, wyroki sądów, podania do władz podatkowych i to mianowicie co do podatków państwowych (dochodowego i majątkowego), gminnych czyli komunalnych włącznie z gruntowym, budynkowym, procederowym, co do podatku spadko
wego, a wreszcie taryfę stemplową i taryfę stempla wekslowego.
Prócz tego dołączone są w niej rozliczne przykłady, formularze, wzory, oraz podania do władz we wszystkich sprawach podatko
wych. Każdy obywatel powinien książkę tę mieć w domu.
Zabezpieczenie na słabość i starość. Najważniejsze przepisy prawa o zabezpieczeniu, które każdy znać powinien.
Napisał ks. prof. dr. JJfeze. Cena oprawnego egzempl. 40 fen.
z przesyłką 45 fen.
Tę książeczkę polecamy wszystkim, którzy są zabezpieczeni, czyli posiadają karty do wlepiania marek. Z niej mogą się dowiedzieć, jakie mają prawo, na co opłacają zabezpieczenie i jak rentę otrzy
mać. Kto tę tanią książeczkę posiada, z pewnością łatwo rentę otrzyma, bo będzie wiedział, jak się o nią postarać.
