Tworzenie aplikacji internetowych

Wiosenna Szkoła PTI Świnoujście ’98

Tworzenie aplikacji Internetowych

Organizowana przez

POLSKIE TOW ARZYSTW O INFORMATYCZNE

Świnoujście 11-15 muja 199S

W i o s e n n a S z k o ł a P T I Ś w in ou jście'98

Tworzenie aplikacji Internetowych

Organizowana przez

POLSKIE TOWARZYSTWO INFORMATYCZNE

Świnoujście 11-15 maja 1998

5 0 -L E C I E IN F O R M A T Y K I P O L S K I E J ( 1 9 4 8 - 1 9 9 8 )

W k o ń c u 1948 ro k u w p o w s ta ją c y m w ó w c z a s P a ń s tw o w y m I n s ty tu c ie M a te m a ty c z n y m ( p ó ź n ie js z y m In s ty tu c ie M a te m a ty c z n y m P A N ) p o w o ła n o G r u p ę A p a r a tó w M a te m a ty c z n y c h . T o s y m b o lic z n e w y d a r z e n ie p r z y ję to u z n a w a ć z a p o c z ą te k in fo rm a ty k i w P o ls c e .- d z ie d z in y , k tó ra s p o w o d o w a ła w ś w ie c ie z m ia n y c y w iliz a c y jn e p o r ó w n y w a n e c z ę s to d o ty c h p r z y p is y w a n y c h r e w o lu c ji p r z e m y s ło w e j X IX w ie k u .

K o m ite t In fo rm a ty k i P A N p o s ta n o w ił p r z y p o m n ie ć tę r o c z n ic ę d o c e n ia ją c ro lę , j a k ą in fo rm a ty k a o d g r y w a w e w s p ó łc z e s n y m ś w ie c ie , a ta k ż e j a k o w y r a z s z c z e g ó ln e g o u z n a n ia d la ty c h , k tó rz y w z r u jn o w a n e j w o jn ą P o ls c e w y k a z a li z d u m ie w a ją c ą p r z e n ik liw o ś ć i śm ia ło ś ć s ta w ia ją c n a ro z w ó j z u p e łn ie w te d y n o w e j d z ie d z in y n a u k i i te c h n ik i.

K o m ite t In fo rm a ty k i P A N u w a ż a , że n a jw a ż n ie js z e j e s t u p o w s z e c h n ie n ie tej ro c z n ic y w sa m y m ś ro d o w is k u in f o rm a ty c z n y m i o g ó ln ie w s p o łe c z e ń s tw ie . D la te g o z w ra c a się z a p e le m d o o r g a n iz a to ró w k r a jo w y c h sp o tk a ń o d b y w a ją c y c h s ię w ro k u

1998 ( k o n f e r e n c j i , ta rg ó w , s y m p o z jó w itp . ), ż e b y z e c h c ie li p r z y p o m n ie ć i p o d k re ś la ć ich ro c z n ic o w y c h a ra k te r, a m o ż e z a p r o p o n o w a ć ic h r a m a c h , j a k i ś s z c z e g ó ln y ro c z n ic o w y a k c e n t. T e m u c e lo w i m a s łu ż y ć ta u lo tk a in f o r m a c y jn a i s p e c ja ln ie z a p r o je k to w a n y z n a k 5 0 -le c ia n a n ie j u m ie s z c z o n y , k tó r y K o m ite t I n fo rm a ty k i r o z p o w s z e c h n ia i u d o s tę p n ia d o sw o b o d n e g o w y k o r z y s ta n ia . K o m ite t m a n a d z ie ję , że n p . z n a k , o k tó ry m m o w a b ę d z ie u m ie s z c z a n y n a r o ż n y c h m a te ria ła c h z w ią z a n y c h z in f o rm a ty k ą a u k a z u ją c y c h s ię w ro k u 1998 ( in f o rm a c je o

k o n fe re n c ja c h , m a te r ia ły k o n f e re n c y jn e , k sią ż k i i t p . ), a ta k ż e r o z p r o p a g o w a n y - w r a z z in fo rm a c ją ro c z n ic o w ą - p r z e z p e rio d y k i s p e c ja lis ty c z n e i in n e o g ó ln ie d o s tę p n e śro d k i p rz e k a z u , ta k ż e p o p r z e z In te rn e t.

N ie k tó re p r z y s z ło r o c z n e s p o tk a n ia in f o rm a ty c z n e j u ż z g ło s iły c h ę ć b a rd z ie j c z y n n e g o w łą c z e n ia się d o o b c h o d ó w u s ta la ją c w p o r o z u m ie n iu z K o m ite te m je g o fo rm ę . L is ta ta k ic h s p o tk a ń m o ż e b y ć d łu ż s z a ! C z e k a m y n p o d ję c ie in ic ja ty w y !

T re ś ć tej u lo tk i, z n a k 5 0 - le c ia i in n e a k tu a ln e in f o rm a c je n a te n te m a t z n a le ź ć m o ż n a p o d a d re se m : htti>://w w w .in in a n .w a w .p l/~ la t5 0

A d re s d o k o r e s p o n d e n c ji: 5 0 - L A T IN F O R M A T Y K I

IPI PAN

ul. Ordona 21 01-237 W arszawa

fax: 022 3 7 6564 , e-m ail: lat50@ ipipan .w aw .pl.

KOM ITET INFORMATYKI POLSKIE J A K A D E M II NAUK

S P I S T R E Ś C I

Z d z is ła w S z y j e w s k i - P o lsk ie T o w a r z y s t w o I n f o r m a t y c z n e

I N T E R N E T - n o w e s p o j r z e n i e n a t w o r z e n i e a p l i k a c j i

B a r b a r a L u k a s i k - M a k o w s k a - A E W r o c ła w

P r o b l e m y p r o j e k t o w e t w o r z e n i a w i t r y n i n t e r n e t o w y c h

O firm ie S u n M i c r o s y s y t e m s

K a m il K u r o w s k i - R O D A N - S Y S T E M

S e r w i s I n f o r m a c y j n y A r s l n f o

D a r iu sz L e o n a r s k i - N ovell Polska

N e t W a r e 5 - n a j w y d a j n i e j s z a p l a t f o r m a d l a a p l i k a c j i n a p i s a n y c h w J a v i e

P iotr T u c h o ls k i - C S B I S. A. O d d z ia ł P ro g r ess

T w o r z e n i e a p l i k a c j i i n t e r n e t o w y c h w s y s t e m i e W e b S p e e d

M a r iu s z C h m ie le w s k i - S Y S O F T

J a v a n a p o w a ż n i e

M ich a ł K a s p r z a k — A T M S. A.

B e z p i e c z n e s i e c i k o r p o r a c y j n e

INTERNET - now e spojrzenie na tworzenie aplikacji

Z dzisław Szyjew ski U niw ersytet Szczeciński P olskie T ow arzystw o Inform atyczne

Szczecin ul. M ickiew icza 66 C-mail : z s /' icwSuoo.unjy.szczecin pl

W historii rozw oju każdej d z ied zin y życia istnieją okresy pow o ln eg o ew o lu cy jn eg o rozw oju o ra z okresy sk o k o w eg o w z ro stu i przew artościow ań do ty ch czaso w y ch m eto d i narzędzi.

Z aistn ien ie p ew n y ch fak tó w lub o d k ry ć pow oduje, że na d o ty ch czaso w e sp o so b y realizacji , sto so w an e n arzędzia, środki i .w ykorzystyw ane m etody, zaczynam y p a trzeć z innego punktu w idzenia. K rytyczna ocena w y n ik a z nowej sytuacji, która z ja k ic h ś p o w o d ó w z aistn ia ła i je s t obow iązująca.

S ytuacje tak ie w relaty w n ie krótkiej historii rozw oju inform atyki w y stę p u ją w y ją tk o w o często. O becnie p rzeży w am y dy n am iczn y rozw ój sieci globalnej IN T E R N E T i o d d ziały w an ie je j w y k o rzy stan ia na w szy stk ie dziedziny życia. P o m ijając w iele b ard zo p ro fesjo n aln ie zasadnych i d o b ry ch ro zw iązań stosow ania sieci IN T E R N E T , należy zw ró c ić u w a g ę na sz ero k ie sto so w an ie jej d o rozryw ki. Fakt ten nie m ający b ezp o śre d n ie g o w p ły w u na dzisiejsze z a sto so w an ia in fo rm aty k i, tw o rzy potencjalną, liczn ą g ru p ę p rzy szły ch k lie n tó w zasto so w ań inform atyki. M łodzi ludzie przyzw yczajeni d o m ech an izm ó w sto so w an y ch w g rach k o m p u tero w y ch , b ę d ą chcieli sto so w ać je rów nież w pracy zaw o d o w e j, kiedy m in ie czas nauki i zaczn ie się o k res aktyw ności zaw odow ej.

P ow szechne sto so w an ie inform atyki w bardzo różnorodnych dzied zin ach ż y c ia , w różnym środow isku i przez różnych u ż y tk o w n ik ó w , to bardzo p raw dopodobna w izja n ajb liższ y ch lat.

P ow staje pytanie czy o b ecn ie stosow ane m etody i n arzęd zia w y tw arzan ia aplikacji in fo rm aty czn y ch sp ro sta ją tem u w yzw aniu. Z astosow anie te ch n o lo g ii sie cio w y ch w ap lik acjach info rm aty czn y ch stanow iło pierw szy etap do sto so w y w an ia się tw ó rc ó w system ów in fo rm aty czn y ch d o now ej sytuacji. C zas aplikacji posadow ionej na je d n y m cen traln y m k o m p u terze z od p o w ied n io d u ży m i zasobam i, m ija bezpow rotnie. O b o w iązu jąc a zacz y n a być sytuacja, g d zie ap lik acja m a szeroki zasięg użytkow ników o bardzo z ró żn ico w an y m p o zio m ie w ie d z y 1. Ś rod ow isk o in fo r m a ty k ó w nuisi być przygotow an e na w y tw a r z a n ie ap lik acji fun k cjon u jących efek ty w n ie w sieci IN TER N ET.

C o je s t ch arak tery sty czn e d la tej klasy aplikacji ? O bok b ard zo istotnych ró żn ic te ch n o lo g ii in fo rm aty czn ej, b ard zo isto tn ą ró żn icą w stosunku do dotychczas w y tw a rz a n y c h ap lik acji je s t uży tk o w n ik tej aplikacji. U żytkow nik, który je st ekstrem alnie ró żn o ro d n y , z racji pow szechności sto so w an ia aplikacji, ponadto m niem ający, że d ziałan ie aplikacji inform atycznej p o w in n o b y ć ta k sam o p roste i zgodne z je g o oczek iw a n ia m i, ja k je s t to ia tw e i b ezp ro b lem o w e w grach kom puterow ych. N ie m a rzeczy n iew y k o n aln y ch , czas reakcji m a by ć natychm iastow y, ew en tu aln e błędy m ają być sam o nap raw iain e i tak dalej.

1 Nie oznacza to, że tylko takiego typu aplikacje należy teraz wymarzać, natomiast jest to znacząca zmiana jakościowa w porównaniu z dotychczasową klasą zastosowań. Zastosowania wytwarzane obecnie mają już

sprawdzone metody i narzędzia wytwarzania i nic jest to obiektem naszych zainteresowań.

W y so k ie w y m ag an ia u ż y tk o w n ik a c o do fu nkcjonalności i elastyczności ro zw iązań in fo rm aty czn y ch id ą w parze z d u ż ą k o m p lik acja logiki d ziałan ia aplikacji i ró żn o ro d n o ści śro d o w isk a in fo rm aty czn eg o . G lo b aln a sie ć IN T E R N E T połączyła ró żn o ro d n e k o m p u ter)' z bard zo różnym i śro d o w isk am i sy stem ó w operacy jn y ch , o ra z korzysta z b ard zo różn o ro d n ie zap isan y ch danych. M n o g o ść rozw iązań info rm aty czn y ch , zin teg ro w an y ch w je d n e j g lobalnej sieci k o m p u tero w ej, to pro b lem in fo rm aty k ó w , u ży tk o w n ik aplikacji nie w nika w problem y tw ó rc ó w a je d y n ie w y m ag a p ro d u k tu sp e łn ia ją ceg o je g o w y so k ie oczekiw ania.

P o stu lat sy stem ó w „o tw arty ch ” zg łaszan y i realizo w an y o d pew nego czasu w środow isku in form atycznym je s t częścio w y m rozw iązan iem p roblem u. P ozw ala je d y n ie w m iarę b e zb o leśn ie łączy ć w je d n y m sy stem ie różne śro d o w isk a sp rzęto w e i o p eracy jn e oraz w y m ien iać d an e po m ięd zy ap lik acjam i pracu jący m i w tych środow iskach. R o z p ro szen ie zaso b ó w w y k o rzy sty w an y c h w je d n e j ap likacji zm o d y fik o w ało w sposób znaczący tech n o lo g ie o b liczeń i w y tw arzan ia sy stem ó w in fo rm aty czn y ch . Pow stały n o w e narzędzi i m etody w y tw arzan ia system ów . W y k o rzy stan ie d anych przechow yw anych na zdalnym k o m p u terze i p racu jący m w in n y m niż źró d ło w e środow isku, stało się faktem w licznych a p lik acjach inform atycznych.

W iad o m o , że na k a ż d ą ap lik acje in fo rm aty czn ą o b o k d anych składa się alg o ry tm ich przetw arzania. A lg o ry tm p rzetw arzan ia d o ty ch czas był zlo k alizo w an y c en traln ie i je d y n ie dro b n e operacje na d an y ch były realizo w an e na zd aln y ch kom puterach. D robne przekształcenie d an y ch n a p o trzeb y aplikacji je s t sto su n k o w o prostym zab ieg iem w po rów naniu z k o n ieczn o ścią zdalnej realizacji algorytm u o b liczeniow ego. M im o unifikacji sp rzętu i o p ro g ram o w a n ia , k o m p u tery p racu ją na innych pro ceso rach i m ają d o dyspozycji inne listy ro zk azó w p odstaw ow ych. P ro ste p rzen iesien ie zak odow anego na jed n y m p ro c e so rz e algorytm u na inny nie w ch o d zi w rachubę. D la realizacji alg o ry tm u (czyli pro ced u ry pro g ram o w e j) k o n ieczn e je s t w y k o n an ie pro cesu przekształcenia jej z g o d n ie z w y m ag an iam i p ro ceso ra, na którym m a b y ć realizo w an a. N ależy ponow nie w y k o n ać p ro ces kom pilacji, co nie z a w sze je s t procesem p ro w ad zący m do sukcesu.

P ró b ą rozw iązan ia te g o pro b lem u je s t Ja v a, ję z y k p ro g ram o w an ia, który zdobył ju ż d u żą p o p u larn o ść i stale zw ięk sza się liczba je g o sy m patyków . Java istnieje ju ż od kilku lat ale je g o dynam iczny w z ro st pop u larn o ści o b se rw u jem y od n iedaw na. C zęściow o w y n ik a to z zam ieszan ia ja k ie sp o w o d o w an e zo stało przez g łó w n y ch d o sta w c ó w tego języ k a. G łów nym p o w o d em w z ro stu pop u larn o ści Javy je s t je d n a k w y jśc ie n aprzeciw problem om in fo rm aty k ó w piszących ap lik acje k o rzy stające z sieci IN T E R N E T . E m ocje zw iąza n e z w ejściem teg o ję z y k a p rz y sło n iły p o d sta w o w e problem y i sposób ich rozw iązyw ania.

N iek tó rzy tw ierdzą, że je s t to je d e n z w ielu ję z y k ó w pro g ram o w an ia i p o d obnie ja k kolejne pojaw iające się języ k i p ro g ra m o w a n ia m a sw ój o k re s dużej p o pularności w ynikający z prem ii now ości. B y ć p rorokiem w in fo rm aty ce je s t n iezw ykle tru d n o i niebezpiecznie, d lateg o nie będ ziem y p ro g n o z o w a ć a je d y n ie u w a ż n ie o b se rw o w a ć d alsze losy tego języka.

N a czym p olega fen om en Ja v y ?

C zym Ja v a różni się od in n y ch ję z y k ó w p rog ra m o w a n ia ?

Ja v a z zało żen ia je s t ję z y k ie m u n iw ersaln y m , po zw alając y m na w y k o n an ie p rogram u n ap isan eg o w tym ję z y k u na ró żn y ch k o m p u terach b e z potrzeby ż m u d n y ch i sk o m p lik o w an y c h z a b ie g ó w w rodzaju k o m p ilacji, łą c z e n ia m od u łó w i innych p ro cesó w przy sto so w aw czy ch . C ech ę t ą osiąg a Ja v a p o p rz e z z ain stalo w an ie na każdym rodzaju

kom putera program u o nazw ie "w irtualny k o m p u te r Java". O czy w iście na k ażd y m konkretnym k o m p u terze je s t to inny p ro g ram , który m a ce c h y z n a n e g o w in fo rm aty ce interpretera. P am iętam y n ie d a w n ą karierę in terp retera B asica, k tó ra je d n a k trw ała relaty w n ie krótko ale spełniła sw o ją isto tn ą rolę w w p ro w ad zen ie sp rzętu klasy m ik ro na rynek inform atyczny. C zy Java podzieli los in terp reteró w B asica ?

Jedną z przyczyn upadku B asica, ja k o je d y n e g o ję z y k a p ro g ram o w a n ia na sp rzęc ie k lasy m ikro, było pow stanie liczn y ch d ialek tó w teg o języ k a. A u to rzy Javy zn a ją te d o św ia d czen ia i stąd taka w alka o czy sto ść języ k a. Inną ce c h ą Javy je s t tw o rzen ie śro d o w isk a w sp ó łp ra c y z tym językiem , co m oże sp o w o d o w ać efekt sam o n ap ęd zająceg o się m ech an izm u w opanow yw aniu rynku. P o w stan ie ko m p u tera sie cio w eg o (n etw o rk co m p u ter czy n a w e t ja v a station) tw orzy środow isko sprzęto w e , które w y m u sza sto so w an ie ję z y k a w zam ian za w ie le udogodnień i gw arancji d o sta rcza n y ch w p rzypadku p rzy jęcia tak ieg o rozw iązania. M a ria ż z popularnym i przeglądarkam i internetow ym i to kolejny k rok w kierunku zw iąza n ia użytkow nika z Javą

Problemy zw iązane z d o b o rem sprzętu, środow iska sy stem o w eg o i p ro g ram o w e g o , stopień w spom agania prac w y tw arzan ia sytem u to część decyzji ja k ie sto ją przed tw ó rcam i aplikacji inform atycznych. O d pow iednie w y bory n asu w ają ro zw iązan ia zaszyte w przyjętej te ch n o lo g ii ale liczne problem y p o zo stają i m u szą być efek ty w n ie ro zw iązan e p rz e z a u to ró w aplikacji.

N ow ą jak o ść w aplikacjach inform atycznych tw o rzy śro d o w isk o m u ltim e d ialn eg o sprzętu dostępnego ju ż dla w iększości użytk o w n ik ó w . O p ró cz o czy w isteg o w y m o g u p o p raw n o ści istotną cechą staje się eleg an cja, estetyka rozw iązania.

Sposób prezentacji na stanow isku klienta aplikacji staje się je d n y m z isto tn iejszy ch problem ów każdej aplikacji inform atycznej. Z m ysł a rty sty czn y in fo rm aty k a, u m iejętn o ść dotarcia do klienta p o p rzez u m iejętn e op ak o w an ie d o sta rcza n y ch inform acji b ard zo często je st czynnikiem sukcesu lub porażki. Jest to zupełnie now e w y z w a n ie dla in fo rm aty k ó w , w wielu przypadkach p rzek raczające m ożliw ości d o ty ch czas d o sk o n a ły ch tw ó rc ó w sy stem ó w inform atycznych. G rafika, d źw ięk , o perow anie efektam i anim acji je s t ró w n ie w ażn e ja k popraw ność algorytm u i je g o szy b k o ść a w w ielu p rzy p ad k ach staje się n aw et w ażn iejsze dla użytkow nika w ychow anego na grach kom puterow ych.

W dotychczasow ych d o św ia d czen iach realizacji sy stem ó w in fo rm aty czn y ch najczęściej m ieliśm y lepszy lub g o rsz)' k o n tak t z przyszłym u ży tk o w n ik iem n aszeg o pro d u k tu . M o g liśm y poznać je g o oczekiw ania, up o d o b an ia i w m iarę m ożliw ości z asp o k o ić je g o po trzeb y funkcjonalne i estetyczne. O becnie co raz częściej u ż y tk o w n ik je s t a n o n im o w y i to w bardzo szerokim zakresie ro zu m ien ia tego słow a. N ie ty lk o nie p o trafim y o k reślić je g o autentycznych potrzeb, zain tereso w ań , u podobań ale ró w n ież n ie z n a n e są je g o in ten cje i w iedza konieczna przy p o p raw nym korzystaniu z w ytw arzanej ap lik acji. Z drugiej strony pow inniśm y naszą ap lik acją, jej w y g ląd em zew n ę trzn y m , zab ieg ać o te g o użytkow nika.

K onkurencja na rynku u słu g in fo rm acy jn y ch p o w o d u je, że nasza w y tw a rz a n a ap lik acja pow inna być na tyle interesująca, żeby w pow odzi w ielu in n y ch w y ró ż n ić się czy m ś i przyciągnąć uw agę.

Z astosow ania inform atyki p rzen o sz ą się z g a b in e tó w i sta n o w isk p racy d o dom u.

U żytkow nikiem w y tw arzan ej aplikacji je st n orm alny, a n o n im o w y c z ło w ie k , który w zaciszu dom ow ego pokoju w y k o rzy stu je naszą ap lik acje dla ro zw iązan ia ja k ie g o ś w łasn eg o problem u. Ta istotna zm ian a ja k o śc io w a m usi m ieć w p iy w na p ro c e s w y tw arzan ia n a

sto so w an e n arzęd zia, środki i m eto d y tw o rzen ia. C zy je ste śm y do tej now ej sytuacji p rzy g o to w an i ?

O b ecn e w y d a n ie W io sen n ej S zk o ły PTI S w in iu jśc ie ’98 m a p o m ó c Państw u w o dpow iedzi na to pytanie. M am nad zieję, że p rezen to w an e w ykłady zasp o k o ją c iek aw o ść i u d zielą o d p o w ied zi na p o d sta w o w e p y tan ia z w iąza n e z dalszym rozw ojem in form atyki w o bszarze w y k o rzy stan ia sieci IN T E R N E T . W arsz ta ty p ro g ram o w a n ia w języ k u Java n ie ty lk o przybliżą te n ję z y k ale p o z w o lą na o so b iste p rzek o n an ie się o zaletach tego narzędzia tw orzenia a p lik acji w [N T E R N E C IE .

M aj 1998

PROBLEMY PROJEKTOWE

Barbara L.ukasik-M akow ska A kadem ia Ekonom iczna w e W rocław iu

P R O B L E M Y P R O J E K T O W E T W O R Z E N I A W I T R Y N I N T E R N E T O W Y C H

1. l)la kogo powstają witryny w Internecie?

O dpow iedź na to z po zo ru banalne pytanie w cale nic jest p ro sta i jed n o zn acz n a Czym że bow iem je st, lub m o że być, w itryna internetow a w działalności o k re ślo n e g o podm iotu g o spodarczego? Czy m ożna w yłącznic u tożsam iać j ą z jak ąk o lw iek inną, tradycyjną form ą, kom unikacji teg o podm iotu z otoczeniem ? C zy należy u znać, że w itryna prezentacyjna to tylko sw oisty elektroniczny folder, p ro sp ek t lub naw et książka7 C zy m oże je st to je d n a k specyficzny rodzaj publikacji, o p otencjalnie bardzo szerokim zasięgu o d b io rcó w , której p rzygotow anie staw ia autorom w yjątkow e w yzw ania? Jak p o strzeg ają Internet szefow ie firm?

Analiza zaw artości różnych w itryn dostępnych w Internecie skłania do stw ierdzenia, ze w wielu przypadkach istnienie Internetu (globalnej, o tw artej sieci) je s t p rz e z podm ioty g o sp o d arcze b agatelizow ane, a tw o rzen ie w itryn in ternetow ych, to nadal bardziej m oda, lub próba zw eryfikow ania w łasnych um iejętności, niż faktyczne p ro jek to w an ie n o w o cze sn eg o narzędzia kom unikacji z o to czen iem , ściśle zw iązane z potrzebam i i funkcjam i o k reślo n eg o podm iotu g o sp o d a rcz eg o [L U K A 97], D om inują w itryny „k siążk o p o ch o d n e” , a w iec takie, gdzie poza użyciem odm iennych narzędzi prezentacji te k stu o ra z w staw ieniem paru (zazw yczaj p rzy padkow o d obranych) elem entów graficznych tru d n o m ów ić o jakim kolw iek celow ym posłużeniu się n o w ą techniką. D o w itryny „w rzu ca” się w sp o só b d o ść losow y różne tek sty historyczne i prom ocyjne, ubarw ia się to zdjęciam i o m iernych w alo rach poznaw czych, oszałam ia czytelnika tłam i, na k tó ry ch tekst głów ny zatraca czy teln o ść, a d o te g o agresyw nie m anifestuje „now ość” , niezależnie od faktu, że z daty o statniej aktualizacji ja s n o w ynika, że adm inistrator nie zagląda! do w itryny na przykład od p o nad p ó h o ra roku.

O becnie m enedżerow ie c o ra z częściej zam aw iają d la sw ych firm w itry n y in tern eto w e, lecz m ają problem z ustaleniem jak i zak res inform acji o sw ej działalności chcieli by tam um ieścić. N a koresp o n d en cję przy ch o d zącą p o c z tą in te rn e to w ą często nie m a kto odpow iedzieć, lub je d y n ą o d p o w ied zią dla k o resp o n d en ta je s t su g e stia, aby zw ró c ić się do

BL-M I

PROBLEMY PROJEKTOWE

ok reślo n eg o p raco w n ik a firmy telefonicznie lub tradycyjnym listem . A p rzecież w szyscy m enedżerow ie w ied zą ju ż , że inform acja jest tow arem , że rynek inform acji nie m oże być b agatelizow any, niezależnie od rodzaju upraw ianej działalności [N O W A 97a, N O W A 97b],

2. C o p o w in n a z a w ie ra ć w itr y n a ?

Z aw arto ść w itryny ściśle w yznacza jej przeznaczenie i adresat (adresaci). P rzed jej o p racow aniem pow inniśm y jaw n ie w yartykułow ać zarów no cel jej tw o rzen ia, ja k i a d re s a tó w , do k tórych j ą kierujem y. O k azu je się, że na pytanie postaw ione o cel i ad re sa tó w wielu tw ó rc ó w w itryn nie um ie udzielić jednoznacznej odpow iedzi Z azw yczaj o d pow iadają, ze m ateriał w w itrynie służy prom ocji i jest przeznaczony dla w szystkich, k tó rz y się nim zainteresują Z dajm y sobie zatem spraw ę, że ch o ć sieć Internet ma ch arak ter publiczny, co o zn acz a że d o utrzym yw anych w serw erach inform acji m ogą p otencjalnie m ieć do stęp d ow olne o so b y (oczyw iście w odniesieniu do zaso b ó w o g ó ln odostępnych), to w praktyce stw ierdzam y dw a rodzaje u ż y tk o w n ik ó w tych zaso b ó w , a mianowicie:

© u ży tk o w n ik ó w z o r ie n to w a n y c h (uk ieru n k o w an y ch ) - to znaczy takich, któ rzy św ia­

dom ie p rzeg ląd ają zasoby Internetu, w poszukiw aniu inform acji na w ybrany tem at oraz

© u ży tk o w n ik ó w p r z y p a d k o w y c h - k tó rzy losow o p rzeglądają zasoby In ternetu i

„w ch o d z ą” w dany o b szar inform acji, gdy z o stan ą czym ś zainteresow ani (w ich mniemaniu w ejście w dany tem at w yda się interesujące).

Dla pierw szych zd obycie inform acji ma o k reślo n ą w arto ść (są o n e u żyteczne w jakim ś działaniu) M ożna w up ro szcz en iu przyjąć, że użytkow nikom zorientow anym bardziej zalezy na łatw ości d o tarcia do poszukiw anej inform acji, niz jakichkolw iek form ach zachęty do spenetrow ania danej w itryny. Im w szczególności przeszkadza zaró w n o nadm ierna objętość i sekw encyjność stron, ja k i „p rzero śn ięta" form a graficzna, opóźniająca d o stę p do o czek i­

w anych inform acji 1 p rzeciw n ie u ż y tk o w n ik ó w przypadkow ych bardziej zazw yczaj frapuje atrak cy jn o ść stosow anej z ach ę ty d o poznania d an eg o obszaru (stro n a ty tu ło w a, kolor, ruch, u ży te narzędzia), niż sam tem at. Jeśli planujem y jakiekolw iek p rzedsięw zięcie internetow e, m usim y zatem uśw iad o m ić sobie, do jak ich u ży tk o w n ik ó w je adresujem y. Znajdzie to sw oje odbicie w różnych atrybutach (ch arak tery sty k ach ) w itryny, a przede w szystkim :

> w zakresie i szczeg ó ło w o ści p rezen to w an y ch inform acji,

> w e w prow adzeniu a k cen tó w „n o w in k arsk ich ” (nadążność podaw ania inform acji),

B L-M

PROBLEMY PROJF.KTOWE

r w form ie edycyjnej i narracyjnej tek stu (język, term inologia fachow a, styl),

> w atrakcyjności szaty graficznej (ilustracje, instrum enty „zaclięty” ),

r w stru k tu rze stro n i m echanizm ach nawigacji po inform acjach zgro m ad zo n y ch w

w itrynie (poziom y stru k tu ry , odw ołania, rozw inięcia tem atów ).

> w odw ołaniach do innych w itryn internetow ych (pokrew nych tem atycznie),

> w dynam ice w itryny - częstotliw ości aktualizacji p rezen to w an y ch inform acji o ra z zasadach p rzechow yw ania informacji archiw alnych.

W śród u ży tk o w n ik ó w zorientow anych m ożna (i trzeba p o d czas p rac p rojektow ych) ponadto w yróżnić określone grupy, k tó re posiadają zazw yczaj w sp ó ln ą o rien tację (ch a ra k te ­ rystykę, preferencję) zaw o d o w ą , b ranżow ą, regionalną, w iek o w ą, k u ltu ro w ą itp S ą to po prostu segm enty rynku inform acji, k tó re musimy jaw nie określić. Z n ajo m o ść takich preferencji pozw ala precyzyjniej ustalić a d rc s a tn (ó w ) w itry n y , a tym sam ym w yznaczyć z a ró w n o zak res informacji „dedykow anych” określonej grupie użytkow ników , jej sz czeg ó ło w o ść, w ym agania aktualizacyjne, ale tak że w ym agania ję zy k o w e (styl narracji), k o n w en cje graficzne, instrum enty zachęty itp.

Z tego sam ego w zględu należy rów nież spróbow ać jed n o zn acz n ie w y arty k u ło w ać jaki je st ccl(c) o p ra c o w a n ia w itry n y . Pod dyskusję m ożna tu p o d d ać następujące cele:

* informacyjny (prezentacja i/lub d o radztw o),

* popularyzacyjny (w odniesieniu do działań, zam ierzeń, przedsięw zięć, śro d o w isk a itp.),

* dydaktyczny (upow szechnienie określonej w iedzy),

* okolicznościow y (inform acja w ynikająca z określonego zdarzenia),

* propagandow y (p ro p ag o w a n ie inicjatyw , lansow anie p o glądów , idei, poszukiw anie sprzym ierzeńców itp.),

* m arketingow y (usług, p ro d u k tó w , osób), kom ercyjny,

* ro z ry w k o w y

D ążenie do realizacji poszczególnych celów w yznacza z jednej stro n y zak res i sposoby prezentacji inform acji, ale ta k ż e rzutuje na pozostałe p rzed staw io n e ch arak tery sty k i w itryny.

3. Jakie są głów n e m ank am en ty w itryn?

Lista zastrzeżeń jak ie m ożna w ysuw ać pod adresem w ielu w itryn je s t niestety bardzo obszerna. W arto chyba w ym ienić te najczęściej spotykane, aby tym sam ym p o m ó c a u to ro m w udoskonaleniu ich p ro d u k tó w . Sądzę, że w yraźnie m ożna podzielić te zastrze żen ia na zw iązane

BL-M 3

PROBLEMY PROJEKTOWE

m e ry to ry c z n ie z prezentow anym i inform acjam i - pod tym w zględem m ożna ro zp atry w ać trzy g ru p y zastrze żeń d o ty czące zakresu, szczeg ó ło w o ści i aktualności p rezen to w an y ch inform acji - o raz zastrzeżen ia d o ty czące fo rm y czyli sp o so b u ich prezentacji (w tym ta k ż e um iejętnego w ykorzystania m ożliw ości stosow anych narzędzi program ow ych) O czyw iście o b serw ow ane problem y są c z ę sto k ro ć silnie pow iązane, bow iem w adliw a p rezentacja m oże spraw ić, że ocena m erytoryczna dostępnej inform acji będzie negatyw na.

Pierw sza grupa zastrzeżeń d o ty czy z a k r e s u in fo rm a c ji um ieszczonych w w itrynie, szczególnie c z ę sto m ożem y zauw ażyć, ze

• prezen to w an a inform acja nie m a w łaściw ie sw eg o adresata, to co p rzed staw io n o hardziej u żyteczne je st samym au to ro m w itryny, niż jaw n ie w yartykułow anym odbiorcom ,

• w iele z przedstaw ionych inform acji nie w nosi żadnych now ych (p o zn aw czy ch ) treści,

• brak jest istotnych inform acji, k tó re w iele z osó b uznałoby za isto tn e (p o trzeb n e , np godziny o tw arcia placów ki banku),

• a u to rzy w-itryny nie są w łaściw ie zainteresow ani grom adzeniem inform acji o użyteczności o p raco w an ej przez siebie w itryny (nie g ro m a d z ą tych inform acji)

D ruga g rupa zastrzeżeń w iąże się ze sz czeg ó ło w o ścią in fo rm a c ji, a podstaw ow ym i m ankam entam i są

• nieporów nyw alny poziom u szczegółow ienia różnych g ru p inform acji, zebranych we w spólnej w itrynie (jedne z inform acji są nadm iernie uszczegółow ione, inne p o d an e bardzo o g ólnikow o),

• niepełne rozw inięcie struktury inform acji zdefiniow anej na w yższych poziom ach,

• uszczególaw ianie nieodpow iednich (z p u n k tu w idzenia p otrzeb odb io rcó w ) gru p informacji - brak zw iązku m iędzy zakresem i w ażnością inform acji, a ich szczegółow ością,

• b rak w ew nętrznych o d w ołań, pom iędzy inform acjam i szczegółow ym i (ten aspekt dotyczy ju ż bardziej formy).

Trzecia g ru p a m ankam entów d o ty czy a k tu a ln o ś c i in fo rm a c ji,

• w iele z przedstaw ionych inform acji o k azu je się być nieaktualnym i, w iele ma charakter archiw alny, często brak inform acji aktualnych (np. podany num er telefonu d aw n o został zm ieniony),

• p o d an a data ostatniej aktualizacji zazw yczaj źle św iadczy o często ści weryfikacji prezentow anych informacji

• nadużyw anie hasła „new " w o b ec braku d o sta te c z n ie częstej aktualizacji.

B L-M ₄

PRODLEMY PROJEKTOWE

Zastrzeżenia d o ty czące fo rm y prezentacji to głów nie:

• zbyt długie ciągi te k sto w e (p o n ad 3 strony m aszynopisu b ez podziału stru k tu raln eg o ),

• nadm iernie zapełniona stro n a (brak „św iatła” w tekście),

• nadm iar dużych zdjęć, w łączonych do głów nej strony w itryny,

• zbędne „w odotryski” elem en tó w anim ow anych,

• mało czytelny tekst (zbyt m ała czcionka, zbyt zło zo n e graficznie tło),

• chaotyczna szata graficzna (b rak jakiejkolw iek konw encji),

• brak konsekw encji w sto so w an iu sta n d ard ó w polskich liter,

• nadm iar elem entów „w b u d o w ie ” - stan ten trw a w ielokrotnie b ard zo długo

4. J a k p o w in n a p o w sta w a ć w itr y n a ?

Zakładam y, Ze w itryna je s t o p racow aniem d o ść obszernym , k tó re chcem y p rz y g o to w a ć w dość krótkim czasie, tak aby p rezen to w an e inform acje nie uległy dezaktualizacji O pracow anie pow inno być zatem przedsięw zięciem zbiorow ym , w którym u czestn iczy ć będzie określony zespól a u to r s k i, kiero w an y przez red ak to ra P o d czas całego przebiegu prac szczególnego znaczenia n ab ierają zarów no uzgodnienia m ery to ry czn e (d o ty czące prezentow anych problem ów - inform acji), ja k i form alne (zw iązane ze sp o so b em realizacji p rac - w arszta to w e) R e d a k to r w itryny od p o w iad a za organizację i koo rd y n ację całości działań.

Proces tw orzenia w itryny m a zazw yczaj c h arak ter iteracyjny. W ynika to z faktu, ze w w itrynie prezentujem y inform ację ze stanem aktualności na określo n y dzień. P o n iew aż w p raktyce zazw yczaj ta rd n o je s t uchw ycić w szystkie (w ażn e lub błahe) zdarzenia, k tó re pow odują, Ze witryna ju z nie je st w pełni aktualna i d o k o n y w ać b ieżących ak tualizacji, należy ustalić zasadę jej o k reso w ej, cyklicznej aktualizacji W p ro cesie tw o rzen ia w itryny m ożna w yróżnić sześć e ta p ó w , a m ianow icie (rys I ) [I.U K A 96]

- sform ułow anie zadania, - analiza i m odelow anie w itryny, - opracow anie pro jek tu w itryny,

■ przygotow anie testow ej wersji witryny, - testow anie i ocena w itryny,

- w łączenie w itryny d o zaso b ó w sieci IN T E R N E T .

Pierw sze trzy etapy m ają ch arak ter kreatyw ny. Ich p rzeb ieg , inw encja tw ó rc z a zespołu i przyjęte ustalenia, w aru n k u ją p o w o d zen ie całego przedsięw zięcia. N ależy zatem p o św ię cić im do stateczn ie dużo zaan g ażo w an ia i energii. W arto zw ró c ić u w a g ę na iteracyjny ch arak ter etap ó w 1 - 3, a zw łaszcza etap u analizy i m odelow ania. Im rozleglejsze p rzed sięw zięcie i liczniejszy zespól autorski, tym staranniej należy p rz y g o to w a ć m odel i p ro jek t, a w szystkie poczynione uzgodnienia, ustalenia, zalecenia, standardy itp. u d o k u m e n to w a ć pisem nie.

BL-M 5

PROBLEMY PROJEKTOW E..

/ !

Etapy kreatywne

1

Etap 1 Sformułowanie

zadania

i

Etap 3 Opracowanie projektu witryny A

y '

j L

Etap 2

Analiza i modelowanie

witryny H <

Etap 4

Przygotowanie testowej wersji witryny

i

< -

3 A 2 A 1

A

Etapy ^{Etap 5} J /

w ykonaw cze Testowanie i ocena Aktualizacje

.... witryny

t " ...

1

...

A

Etap 6 W łączenie witryny do sieci IN T E R N E T

Rys 1 P roces tw orzenia w itryny

T rzy kolejne etapy, to działania w ykonaw cze, a staranność ich p rzep ro w ad zen ia i su ­ m ienność przestrzeg an ia przyjętych ustaleń decyduje o kom pletności, aktualności i atrakcyj­

ności w itryny. W realizacji poszczególnych e ta p ó w w yróżnić m ożna następujące kroki działań E tap 1. S F O R M U Ł O W A N IE Z A D A N IA

• D ecyzja o o p raco w an iu w itryny, w skazanie jej przedm iotu (określenie Instytucji)

• Specyfikacja ob szarów p rob lem ow ych (rys 2).

• P o w o łan ie zespołu au to rsk ieg o d o realizacji zadania - w y b ó r lidera zespołu a u to rsk ieg o - red a k to ra w itryny.

• O kreślenie oczek iw an eg o term inu realizacji zadania.

• U stalenie w a ru n k ó w realizacji zadania.

BL-M 6

PROBLEMY PROJEKTOWE

E ta p 2. A N A L IZ A I M O D E L O W A N IE W IT R Y N Y

• B urza m ózgów - w ypracow anie koncepcji w itryny. U stalenie a d re sa ta (ó w ), celu, zak resu i szczegółow ości m ateriałów inform acyjnych.

• S trukturalizacja problem ow a w itryny (u stalo n e o b szary i w arstw y p ro b lem o w e - w y ró żn io n e bloki p ro b le m o w e rys 3).

• O pracow anie zało żeń p r e z e n ta c y jn y c h i z a s a d r e a liz a c y jn y c h w itryny.

• Podział obow iązków pom iędzy czło n k ó w zespołu a u to rsk ieg o i w razie p o trzeb y rozszerzenie składu zespołu

• U stalenie narzędzi do realizacji w itryny o raz form y i postaci p rzy g o to w an ia m ateriałó w do opracow ania projektu w itryny.

• O kreślenie „dnia z e ro w eg o ” (stan na dzień) dla m ateriałów zam ieszczanych w w itrynie

• W skazanie kategorii inform acji podatnych na dezaktualizację.

BL-m 7

PROBLEMY PROJEKTOW E.

• W yznaczenie p rogu poufności grom adzonych inform acji

• W stępna a u to r y z a c ja w itryny.

• U stalen ie harm o n o g ram u dalszej realizacji prac

Rys. 3. S trukturalizacja p ro b lem o w a w itryny - p rzykładow e obszary, w a rstw y i bloki pro b lem o w e

BL-M 8

PROBLEMY PROJEKTOWE

E ta p 3. O P R A C O W A N IE P R O J E K T U W IT R Y N Y (P R E Z E N T A C J I IN S T Y T U C J I)

• Przygotow anie k o n sp e k tó w te k stó w w łasnych o ra z w skazanie zak resu i źródeł pozyskania te k stó w cytow anych.

• Specyfikacja m ateriału g raficzn eg o , k tó ry znajdzie się w w itrynie o ra z źródeł jeg o pozyskania.

• O pracow anie s t r u k t u r y lo g iczn ej w itryny (segm entacja blo k ó w i pow iązania m ateriałów inform acyjnych - m a k ie ta lo g ic z n a , rys 4).

• Przygotow anie p ro jek tó w graficznych w itryny i stron(y).

• O pracow anie zasad naw igacji po m ateriale udostępnianym w w itrynie (o d w o łan ia i słow nik hiperlinków ).

• U zgodnienie s ta n d a r d ó w d la w itry n y , w zakresie: szczegółow ości inform acji, konw encji narracji, nieprzekraczalnego poziom u poufności i pryw atności inform acji, pro jek tu g raficznego stro n y (np. układ strony, w yróżniki), kategorii um ieszczanych m ateriałów graficznych, elem entów naw igacyjnych (przyciski, teksty, sym bole), słow nictw a, nazew nictw a, sk ró tó w itp.

• U stalenie zasad n azew n ictw a (sym bolizacji) plików i katalogów .

• U stalenie sz czeg ó ło w eg o harm onogram u prac realizacyjnych

E la p 4. P R Z Y G O T O W A N IE T E S T O W E J W E R S J I W IT R Y N Y

• O p racow anie s tr u k t u r y fizycznej w itryny (pliki i icli pow iązania - m a k ie ta fizy czn a, p or rys. 5).

• O p racow anie w szystkich te k stó w d o w itryny (w postaci plików i w ydruków ).

• K olaudacja te k stó w (połączenie, w m iarę p otrzeb reedycja, ew en tu aln e usu w an ie p o w tó rzeń i w skazanie p o trzeb y uzupełnień)

• O p raco w an ie i/lub zeskanow anic m ateriału graficznego (pliki i w ydruki)

• K oordynacja m ateriału g raficznego (p o sta ć , form at, k olor, inne atrybuty).

• W kom ponow anie m ateriału graficznego w tekst (z potrzebnym i m odyfikacjam i)

• P ow iązanie płików w stru k tu ra ln ą całość (w zajem ne odw ołania pom iędzy segm entam i) - w ersja ro b o cza w itryny

• Analiza kom pletności m ateriału w stosunku d o projektu (inw entaryzacja b rak ó w , nadm iarów i o d stę p stw od ustaleń).

• K ontrola pow ołania źró d eł i autoryzacji zgrom adzonych m ateriałów .

• K o rek ty i uzupełnienia w itryny.

• U stalenie trybu testo w an ia w itryny i zasad ew idencjonow ania w łasnych uw ag.

BL-M 9

PROBLEMY PROJEKTOWE

E ta p 5. T E S T O W A N IE I O C E N A W IT R Y N Y

• Z w eryfikow anie (p rzejrzen ie/p rzeczy tan ie) całej w itryny przez zespól au to rsk i, w spólna ocena realizacji zam ierzeń, w skazanie i uzasadnienie o d stę p stw od przyjętych założeń K o n tro la zachow ania p raw au to rsk ich m ateriałów w łasnych i „zap o ż y czo n y ch ” (tek sty i m ateria! graficzny)

• Z w eryfikow anie w itryny przez o so b y sp o z a zespołu lecz zw iązane (słu żb o w o , form alnie, em ocjonalnie) z p rzedm iotem prezentacji, o cen a atrakcyjności, k om pletności, szczeg ó ło w o ści, aktualności, stosow anej term inologii, poufności i p ry w atn o ści dostępnych w w itrynie inform acji ( o s ta te c z n a a u to r y z a c ja p rz e z u p o w ażn io n eg o p rzedstaw iciela

Instytucji).

BL-M 10

p r o b l e m yp r o j e k t o w e

• Z ew nętrzna ocena m ateriału zam ieszczonego w w itrynie z punktu w idzenia czytelności, jednoznaczności, atrakcyjności treści i form y itp. P ow inna być d o k o n an a z a ró w n o w odniesieniu do internetow ej w ersji witry ny, ja k i jej „treści” w postaci w y d ru k ó w , przez osobę (osoby) spoza kręgu realizato ró w zadania

• K orekta stw ierdzonych niepraw idłow ości

Rys 5 P rzykładow y fragm ent m akiety fizycznej (seg m en t B 30)

E ta p 6. W Ł Ą C Z E N IE W IT R Y N Y DO Z A S O B Ó W S IE C I IN T E R N E T

• O sadzenie witryny na serw erze

• U stalenie cyklu aktualizacji w itryny i osoby o d p ow iedzialnej za jej realizację (a d m in istra to r w itry n y ).

• U stalenie zasad zgłaszania propozycji do m odyfikacji i/lub ro z b u d o w y w itryny.

B L -M 11

PROBLEMY PROJEK TO W E.

5. Jak stru k turnlizow n ć m ateriał inform acyjny?

O d ro zleg ło ści w y zn ac zo n eg o zagadnienia, k tó re będzie p rzedstaw iane w witrynie, b ęd zie zależeć ilość m ateriałó w inform acyjnych, k tó re m usim y zgrom adzić i zap rezen to w ać na stronach w itryny. Jak p rzed staw io n o pow yżej najtrudniejszym zadaniem dla zespołu a u to rsk ieg o je st in w en tary zacja w szystkich potrzebnych elem entów D ziałania takie w spom aga podejście stru k tu raln e, k tó re zaleca przechodzenie od ogólnie w ytyczonych o b szaró w p roblem ow ych, p rz e z w a rstw y i hloki problem ow e, az do szczegółow o w yróżnionych se g m en tó w . S egm ent sta n o w i zatem p ew n ą spójną logiczną całość, k tó ra jest przedm iotem prac realizacyjnych.

Istnieje o czy w iście m ożliw ość podejścia od w ro tn eg o , to znaczy specyfikacji k o nkretnych, sz czeg ó ło w y ch m ateriałów tek sto w y ch i graficznych, k tó re chcem y zap re z e n to w a ć w w itrynie, a następnie zsyntezow ania ich w określone segm enty, a następnie naw et pew ne o b szary p roblem ow e. T akie podejście jakkolw iek często sto so w an e w praktyce, nie g w a ra n tu je je d n a k k o m p lek so w eg o podejścia do prezentacji problem u N ie zapew nia bow iem ani k o m p letn o ści, ani nad zo ro w an ia szczegółow ości prezentacji, nie pozw ala też zazw yczaj p an o w ać nad p lan o w ą aktualizacją m ateriałów .

Jako słuszne m o żn a n atom iast przyjąć założenie, że w etapach kreatyw nych procesu tw o rzen ia w itryny (e ta p y 1 - 3), działam y zgodnie z zasad ą dekom pozycji (przejście od ogółu do sz czeg ó łu ) n ato m iast na etap ach w ykonaw czych (etapy -1 i 5) o d w ro tn ie czyli stosując zasadę agregacji - po r rys 6

Segm ent m oże być o p raco w an y ja k o pojedynczy plik lub grupa plików pow iązanych Do te g o sam ego pliku m ożem y się o d w o ły w ać w różnych segm entach Z teg o te z w zględu należy oddzielnie sym bolizow ać elem enty stru k tu ry logicznej i fizycznej w itryny

S ym bolizację p lik ó w (i k atalo g ó w ) należy o p raco w ać po zinw entaryzow aniu zakresu m ateriałó w (z a ró w n o tek sto w y ch , ja k i graficznych), k tó re zidentyfikujem y opracow ując stru k tu rę lo g iczn ą w itryny. W sym bolizacji tej m ożem y (lecz nie m usim y) w ykorzystać usta lo n e w cześniej zasad y sym bolizacji elem entów struktury logicznej. Dla ułatw ienia i czytelności p rac organizacyjnych w p ro cesie tw orzenia w itryny korzystne je s t prow adzenie dw u czę ścio w eg o identyfikow ania w szystkich elem entów , to znaczy sto so w an ie zarów no sym bolizacji, ja k i rozw iniętych nazw (ty tu łó w ) poszczególnych elem entów . Posługiw anie się pełnym i nazw am i je s t naturalniejsze w kreatyw nych etapach prac o ra z w ko n tak tach ze zlecającym .

BL-M 12

PROHI.UMY PROJEKTOWE

Rys 6 D ekom pozycja i agregacja m ateriału inform acyjnego

6. K iedy kończy się praca nad w itryną?

Jeśli myślimy o w itrynie zw iązanej z jakąkolw iek działalnością g o sp o d a rc z ą , to m usim y z gó ry założyć, ze praca nad w itryną nie ma końca, o ile nie k o ń czy się ta działalność.

BL-M 13

PROBLEMY PROJEKTOWE

A k tu a liz a c ja w itr y n y m oże być zw iązana z działaniam i o b ard z o różnej skali złożoności. N ależy przyjąć, że za g o to w ą w itrynę odp o w iad a jej a d m in istrato r i tylko on lub o so b a p rzez niego u p o w ażn io n a dokonuje jakichkolw iek zm ian w treści lub konstrukcji w itryny. W p ra k ty c e m ożna zw rócić uw agę na trzy ch arak tery sty czn e sy tu a cje (p o r rys 1, linie o zn acz o n e sym bolam i 1, 2, 3)

1. K o r e k ta - d ro b n e zm iany na określonej stronie (stro n ach ) przy zach o w an iu całej struktury w itryny - m oże to być przep ro w ad zo n e w postaci „kosm etycznej p o p ra w k i” w tekście (aktualizacja pliku - w ym iana segm entu) i takich działań pow inien cyklicznie, w m iarę p o trzeb , d o k o n y w ać sam adm inistrator

2. M o d y f ik a c ja s t r u k t u r y w itryny (dołączenie now ych segm entów ', elim inow anie lub w ym iana starych) przy zachow aniu przyjętych zasad i sta n d ard ó w - p o żąd an e byłoby aby w tych działaniach brała udział osoba, k tó ra pierw otnie przy g o to w y w ała dany fragm ent inform acji (a u to r segm entu). O bow iązkiem adm inistratora jest d o pilnow anie czy zrealizo w an e m odyfikacje stru k tu ry nie naruszyły naw igacji w całości w itryny (p o r. etap 5 - T esto w an ie i o cena w itryny). N ow e segm enty w itryny w ym agają autoryzacji.

3. Z asadnicze zm iany w treści, stru k tu rze, przyjętych założeniach prezentacyjnych lub zasadacli realizacyjnych w itryny - taka m o d e r n iz a c ja pow inna być zrealizow ana przy przejściu w szystkich sześciu e tap ó w tw o rzen ia w itryny i pow ołaniu do teg o przedsięw zięcia o d p o w ied n ieg o zespołu Sugestia m odernizacji w itryny m oże p o w sta ć z inicjatyw y adm inistratora w itryny lub jej zleceniodaw cy.

W św ietle rozw ażań nad ak tualizacją w itryny sz czeg ó ln eg o znaczenia nabiera problem gro m ad zen ia danych archiw alnych W praktyce m ożem y bow iem przyjąć je d n ą z następujących dw u konw encji

- w w itrynie p rezen to w an e są w yłącznie aktualne inform acje, p o d czas aktualizacji usu w an e są inform acje, k tó re utraciły aktualność,

- w w itrynie są d o stę p n e zaró w n o bieżące inform acje, ja k i dane archiw alne, k tó re gro m ad zi się i u d o stę p n ia zg o d n ie z przyjętym i ustaleniam i

P o zo rn ie w ydaw ać by się m ogło, że jedynie p ierw sze z rozw iązań znajduje praktyczne uzasadnienie. N iem niej je d n a k m ożna w sk azać w iele p rzy k ład ó w p raktycznych, w k tórych inform acja archiw alna p osiada szczególne znaczenie (dla niektórych u ży tk o w n ik ó w w iększe, niż inform acja aktualna). Ilustracją takiej sytuacji m oże być inform acja o o so b a ch zajm ujących o k reślo n e, kadencyjnie o bsadzane stan o w isk o w p rezen to w an ej instytucji. O tó ż poza

B L-M ₁₄

r r o b u-m y | 'r o i i:k i o w i;

inform acją na tem at osoby, k tó ra aktualnie zajm uje to stanow isko, u żytkow nik sieci m oże być zainteresow any także inform acjam i o oso b a ch , k tó re tę funkcję sp raw o w ały pop rzed n io Oczyw iście zakres (sz c z e g ó ło w o ść ) inform acji archiw alnej m oże być inny, niż inform acji bieżącej

Zauw ażm y, że g ro m ad zen ie inform acji archiw alnych pow inno być z gó ry przew idziane (na etapie analizy i m odelow ania) i że archiw um m oże stanow ić odrębny o bszar, w a rstw ę lub segm ent problem ow y pro jek to w an ej w itryny.

Literatura

[LU K A 96] B. L u k asik -M ak o w sk a, Z ałożenia p ro jek to w e do tw o rzen ia w itryn prezentacyjnych w sieci IN T E R N E T , O I-T B D G dańsk 1996 (m aszynopis pow ielony)

[LU K A 97] B L u k asik -M ak o w sk a, IN T E R N E T ja k o narzędzie m arketingu b an k o w eg o , w:

mat konferencyjne „ Z asto so w an ia rozw iązań inform atycznych w b a n k o w o ści” PN n r 766 A E W rocław 1997

[LU K A 98) B L u k asik -M ak o w sk a, Skarbnica w iedzy - O gólnopolski Z in teg ro w an y B ank Edukacyjny, C o m p u te rw o rld nr 3/98

[N O W A 97a] L N o w ak , Firm a w Internecie Jak sieć Internet w pływ a na biznes? IN T E R N E T . M agazyn użytkow ników sieci Internet nr 5/97

[N O W A 97b] L N o w ak , Firm a w Internecie R ekrutacja p o p rzez In tern et IN T E R N E T M agazyn u żytkow ników sieci Internet nr 6/97

BL-M 15

♦ m i c r o s y s t e m s Su

O f i r m i e S u n M i c r o s y s t e m s

Firm a Sun M ic ro sy stem s zo stała założona w lutym 1982 roku w K a lifo rn ii, n a U n iw e rsy te c ie Stanford, a je j nazw a poch o d zi od skrótu S tanford U niversity N etw o rk . O d sa m eg o p o czątk u działalności oferta firm y lw ia ukieru n k o w an a na tw o rzen ie n ie z a w o d n y c h sy ste m ó w w sp o m ag ający ch p rzetw arzan ie sieciow e. K o n sek w en tn a realizacja z a ło żo n ej strategii spow odow ała, ze w c iąg u kilku lat firm a w eszła do ścisłej czo łó w k i ry n k u in fo rm aty czn eg o . Pod koniec łat SO-tych firm a Sun ro zp o częła ek sp an sję na ry n k i zag ra n ic z n e . W Szkocji o tw arto drugi zakład p ro d u k cy jn y firm y. P rodukty firm y d o stę p n e s ą w p o n ad 150 k rajach na w szystkich k o n ty n en tach , przy czy m sieć b iu r h an d lo w y ch firm y o b e jm u je 42 kraje.

Do niedaw na firm a S u n M ic ro sy stem s g łó w n ie znana była ze sw o ic h stacji ro b o czy ch . P rzez ostatnie kilka lat Sun um ocnił sw o ją pozycję na ty n k u se rw eró w , a n o w e ro z w ią z a n ia o parte na technologii Java p o zw alają firm ie dotrzeć do in d y w id u aln eg o u ży tk o w n ik a.

M isja f ir m y

O d m om entu pow stania w 1982 roku firm a Sun M ic ro sy stem s realizu je sw o je hasło “ D opiero Sieć to K om puter”, dosta rcza ją c na rynek kom p lek so w e ro zw iązan ia sie c io w e : niezaw o d n e serw ery, w y d ajn e stacje robocze, m acierze d y sk o w e, o p ro g ram o w a n ie o ra z u słu g i serw isow e, pom oc techniczną i p ro fesjo n aln e usługi w zakresie p lan o w an ia, w d ra ż a n ia i ek sp lo atacji środow isk sieciow ych.

K lasycznym i ju ż produktam i fin n y Sun są n iezaw odne i sk a lo w a ln e se rw ery dla p rzed sięb io rstw z rodziny E nterprise, w y d ajn e stacje robocze U ltra o ra z se rw e ry in tern eto w e N etra. N ajn o w sze se rw ery d la g rup roboczych, Sun E nterprise 4 5 0 , S u n E n te rp rise 10S o raz 5S, o fe m ją n ie z w y k łą funkcjonalności będąc przy ty m cen o w o k o n k u re n c y jn y z serw eram i klasy PC.

N ow y p a ra d y g m a t ję z y k a Ja v a - "ap lik acja ra z stw o rzo n a m oże p raco w ać zaw sze, w szęd zie i na d o w olnej p la tfo rm ie sp rzęto w e j" - rew o lu cjo n izu je pracę w sieciach k o m p u tc ro w v c h p rzed sięb io rstw . S tra te g ia Java C o m p u tin g o fe ru je p rz ed sięb io rstw o m bezp iecz eń stw o , łatw o ść tw o rzen ia i w d rażan ia aplikacji o ra z zg o d n o ść p o m ięd zy p latfo rm am i, o b n iżając je d n o c z e ś n ie c ałk o w ite ko szty o p eracy jn e o ra z k o sz t je d n e g o sta n o w isk a pracy.

Pozycja na r y n k u Św iatow ym

Sun M icrosystem s to firm a o g ó ln o św ia to w a , k tó ra o koło 50% o b ro tó w o sią g a p o za S tanam i Zjednoczonym i. Firm a zatru d n ia ponad 2 3 ,0 0 0 osó b na cały m św ie cie, z c z e g o w europejskich o środkach firm y zatru d n io n y ch je s t 5000 praco w n ik ó w , czyli p o n ad 2 0 % całeg o zespołu Suna.

W śród stale w zrastających w sk a ź n ik ó w fin an so w y ch firm y na sz c z e g ó ln ą u w ag ę z a s łu g u ją obroty, które w roku fin an so w y m 1997 w zrosły o ponad 20% i w y n io sły 8,6 rnld d o laró w , przy czym obroty na je d n e g o p raco w n ik a o sią g n ęły poziom 3 9 8,000$. S u n M ic ro sy stem s znalazł się na 203 pozycji listy n a jw ięk szy ch św ia to w y ch p rz e d się b io rstw F o rtu n e 500.

O znacza to "aw a n s” o 19 pozycji w po ró w n an iu z p o przednim ro k iem fin a n so w y m . W arto podkreślić, że nakłady na b ad an ia i rozw ój osiąg n ęły w firm ie Sun M ic ro sy ste m s po zio m blisko 1 m iliarda d o laró w i sta n o w ią 9 .6 % całk o w ity ch ob ro tó w firm y.

Sun zajm uje na euro p ejsk im rynku p ierw szą p o zy cję pod w zględem o b ro tó w ze sprzedaży system u o p eracyjnego U N IX (z 27 % u działem w ry n k u ), je s t także liderem w sp rzed a ż)' stacji roboczych (41.1% ) o raz u sług dla sy ste m u U N IX (34% ). Sun z ajm u je n ato m iast drugie m iejsce pod w zględem p rz y c h o d ó w ze sprzedaży se rw eró w U N IX -o w y ch - g d z ie u dział firm y w rynku przekracza 20% .

N ajnow sze dane finansow e za II kw artał roku finansow ego 1997/98 je sz c z e bardziej podkreślają siln ą po zy cję S u n a na ty n k u . O broty w yniosły praw ie 2 ,5 m ld d o laró w , co oznacza w zrost w po ró w n an iu z p o przednim rokiem finansow ym o 18%. Z w rac a uw'agç 25- procentow y w zrost zysku po o p o d atk o w an iu , który z drugim kw artale ro k u fin an so w eg o 97/98 w yniósł 223.2 m in dolarów .

S u n na ry n k u p o lsk im

W Polsce firm a obecna je s t od 1990 roku, k ied y to o ficjaln ie sp rzed a n o p ie rw sz y se rw er firm y Sun. W 1993 roku otw’arto biuro h an d lo w e firm y w W arszaw ie, a w 1996 ro k u firm a została sp ó łk ą praw a po lsk ieg o zarejestro w an ą pod n azw ą Stm M ic ro sy ste m s P o lan d Sp. z o .o.. W ażnym w y d arzen iem w polskiej historii firm y b yło n ied aw n e o tw a rc ie , w e w rześn iu 1997 roku, d rugiego po lsk ieg o b iu ra przed staw ic ie lsk ieg o w G liw icach .

W Polsce firm a Sun ro zw ija się bardzo d y n am iczn ie, o sią g ając w latach 1994-1997 średni roczny w zro st o b ro tó w na p o ziom ie ponad 50% . W edług badań 1DC, Sun za jm u je p ierw sze

m iejsce w sp rzed a ży stacji ro b o czy ch UN1X z u d ziałem w ry n k u na p o zio m ie 4 5 % , zaś 30- procentow y udział w ry n k u se rw e ró w sy tu u je firm ę na m iejscu drugim .

D o n a jw ięk szy ch p o lsk ich k lien tó w firm y Sun n ależą T elek o m u n ik a cja P olska S.A .. Era G S M . P o lkom tel. N etia, P o lsk a T elew izja K ab lo w a. Z akłady S am o ch o d o w e Je lcz. F IA T A ulo P oland i D aew o o , b an k B G Ż . B ro w ary W ielkopolski L E C H . Polska N afta i G az, w iększość p o lsk ich uczelni w y ższy ch i w icie, w iele in n y ch firm i in sty tu cji.. W se k to rze a d m in istracji p aństw ow ej do k lie n tó w firm y S un n a le ż ą m ięd zy innym i U rząd W ojew ódzki w W arszaw ie.

U rząd M iejski w G d y n i. P ań stw o w a A g en cja R ad io k o m u n ik acy jn a i K rajo w a K om isja W yborcza.

R ozw ią za n ia S u n M ic ro sy ste m s illa In te r n e tu i in tr a n e tu

W ciągu ostatnich k ilk u d ziesięc iu lat w zasad n iczy sp o só b zm ienił się sp o só b fu n k cjo n o w an ia sieci kom puterow ych p rzed sięb io rstw . O d m odelu przetw arzan ia o p a rte g o na m o d elu m ainlram e, p oprzez p rzetw arzan ie k lien t/serw er p rzem y sł in fo rm aty czn y d o sz ed ł d o m odelu przetw arzania sie cio w eg o . F irm a Sun M ic ro sy stem s p osuw a się o k rok d alej, pro m u jąc rozw iązania sieciow e w k tó ry ch zaw artość, a nie te c h n o lo g ia z a c z y n a ją o d g ry w a ć k lu czo w ą rolę. Sun M icro sy stem s nazw ał taki m odel W eblone, czy li sy g n a ł sie c io w y . D zięki n iem u dostęp do sieci sta je się p o w szech n ie d o stę p n ą usługą, a te c h n o lo g ia staje się d la u ży tk o w n ik a czym ś niew idzialnym , co u łatw ia k o rzy stan ie z sieci.

Takie środow isko o p iera się- na sieciach k o rp o rac y jn y c h , k tó re w y k o rz y stu ją te ch n o lo g ię globalnej sieci In tern et O d m om en tu firm a Sun M ic ro sy stem s b y ła lid erem na rynku rozw iązań dla Internetu, a o b ecn ie została liderem rozw iązań in tra n eto w y ch . Sun M icrosystem s oferu je także ro zw iązan ia p o zw alające na stw o rzen ie niezaw o d n ej i bezpiecznej infrastruktury dla transakcji elek tro n iczn y ch e lectro n ic co m m erce.

Jednym z klasycznych p ro d u k tó w firm y Sun M ic ro sy stem s je s t o p ro g ram o w a n ie serw era internetow ego N etra, d ziałające g o w śro d o w isk u o p e ra c y jn y m S olaris. W oferc ie firm y Sun M icrosystem s dla u słu g o d a w có w Internetu o ra z dla firm w d ra ż a ją c y c h tech n o lo g ię internetow ą je st także:

• Środow isko o p e ra c y jn e S olaris w ybrane w 1997 roku „n ajlep szy m U N IX o w y m system em operacyjnym ” p rzez pism o N e tw o rk I'.IR, zap ew n ia n ie z a w o d n ą o b słu g ę usług Internetow y cli. zap ew n ia ją c je d n o c z e śn ie d o sk o n a łą sk a lo w aln o ść. S o laris zaw iera także bogaty zestaw narzędzi do zarządzania siecią.

• Sun B andw idth A llo cato r to rozw iązanie dla u słu g o d a w có w In tern etu , zapew niające kontrolę i o p ty m alizację ruchu w sieciach o p arty ch na p ro to k o le IP. W e fek cie następ u je redukcja w ąskich g ard eł sieci o raz o b n iżają się rachunki k lien tó w p ro v id e ró w Internetu.

• Sun Internet Mail S erv er zap ew n ia p rzesy łan ie w iad o m o ści w sie ciach in tra n et, przy czym w y k o rzy sty w ać m o żn a w szy stk ie standardy poczty elek tro n iczn ej.

• Sun W e b se rv e r u m o żliw ia stw o rzen ie serw isu W W W i ła tw ą d y stry b u c ję in fo rm acji w sieciach intranet.

• Solstice to p akiet narzędzi pozw alający na k o m p lek so w e z a rząd zan ie ro zp ro szo n y m i środow iskam i sie cio w y m i. W skład p akietu w c h o d z ą n arzęd zia d o sp o rząd z an ia kopii

zap aso w y ch , d o z a rząd zan ia ro zp ro szo n y m i zaso b am i d y sk o w y m i. Z a rz ą d z a n ie sie c ią m o żliw e je s t c e n tra ln ie , z je d n e g o term inala.

• Sun D ireclorv S erv ices p o z w a la na stw o rzen ie ro zp ro szo n y ch , sk a lo w a ln y c h i ła tw y c h do p rz e sz u k iw a n ia sy ste m ó w k atalo g o w y ch .

• S un S cre cn to ro d zin a p ro d u k tó w zap e w n ia ją c y c h b e z p iecz eń stw o w sieciach k o m p u te ro w y c h p rz e d się b io rstw , oferu jąc e k o n tro lę zd aln eg o d o stę p u , p o tw ierd zan ie a u te n ty c z n o śc i, k o d o w an ie, przy czy m zab ez p ie czan y je s t także se rw e r, na którym o p ro g ra m o w a n ie pracuje.

O b ecn ie S un M ic ro sy ste m s co ra z in ten sy w n ie j w k racza na ry n e k rozw iązań te lein fo rm aty czn y c h , które in te g ru ją sieci k o m p u tero w e i z sieciam i In tern et i in tra n et.. N ow e u rząd zen ia, k tó re j u ż te ra z są d o stę p n e na ty n k u , p o zw o lą na je d n o c z e sn e p rzeg ląd an ie In tern etu , p rz e sy ła n ie elek tro n ic z n y c h listó w i ro zm o w y telefo n iczn e. N a jn o w sz e tech n o lo g ie, w ty m ap lik acje o p a rte n a ję z y k u Java firm y Sun M ic ro sy stem s, p o z w a la ją d o d ać usługi telefo n iczn e do istn ie ją c y c h sieci k o m p u tero w y ch .

F irm a Sun M ic ro sy ste m s je s t tw ó rc ą ję z y k a Ja v a, który stal się sta n d ard em w In tern ec ie o raz w ew n ętrzn y ch sie ciach in tran et. Ś ro d o w isk o Java p o zw ala na tw o rzen ie a p lik a c ji, k tó re m o g ą być uru ch am ian e na d o w o ln ej p latfo rm ie sp rzęto w e j. Je d n o cześn ie ję z y k p ro g ra m o w a n ia Java je s t n iezw y k le zw ięzły i łatw y d la p ro g ram istó w - także tem u zaw d z ię czam y je j p o p u larn o ść.

J a v a w czo ra j i d ziś

W p row adzenie

Je st w rę c z n ie w ia ry g o d n e , że zaled w ie 10 lat tem u w izja firm y S un M ic ro sy ste m s "D opiero S ieć to K o m p u ter" w y d aw ała się tak n iep raw d o p o d o b n a i u topijna, że n ajw ięk si naw et en tu zjaści in fo rm a ty k i zaled w ie w zruszali na n ią ram io n am i. A le nie p rz e sz k o d z iło to firm ie S u n M ic ro sy ste m s realiz o w a ć tę w izję. W tej ch w ili, u progu k o lejn eg o ty sią c le c ia , w izja S una sta je się je s z c z e bardziej realn a dzięki Ja v ie i strateg ii Java C o m p u tin g .

Ja v a p rzełam ała tra d y c y jn e b a rie ry . N ie m a ju ż znaczenia, kto je s t p ro d u c e n te m danej p latfo rm y sprzętow ej i p ro g ra m o w e j, kto je s t p ro d u cen tem ję z y k a p ro g ra m o w a n ia . Ja v a je s t u n iw e rsa ln ą p la tfo rm ą i u n iw e rsa ln y m ję z y k ie m . D o tej p o n ' tw ó rcy o p ro g ra m o w a n ia m usieli sp ę d zać o g ro m n e ilości czasu i an g ażo w ać w ielk ie środki aby p isa ć p ro g ra m y dla w ielu

system ów. T e ra z m o g ą p isa ć p ro g ram y d la w ielu platform je d n o c z e ś n ie , co zw iększa w ydajność i obniża koszty.

Java jest w szechobecna. Z o stała zaak c ep to w an a przez m iliony u ży tk o w n ik ó w i w iele setek tysięcy firm szybciej n iż ja k a k o lw ie k inna te ch n o lo g ia w historii in fo rm aty k i. Java działa wszędzie i zaw sze. U zy sk aw sz y ap ro b atę organizacji ISO , przed firm ą Sun M icro sy stem s otwarła się m ożliw ość sta n d a ry z a c ji Ja v y . U zyskanie standardu ISO ozn acz ać będzie, że Java stanic się rów nież fo rm aln y m sta n d ard em dla ro zp ro szo n y ch środow isk in fo rm aty czn y ch .

Przyjrzyjm y się w ięc d o k ład n iej co J a r a oferuje użytkow nikom , p rzed sięb io rstw o m oraz biznesowi.

Ale jak to sic zaczęło?

Na początku lal d ziew ięćd z ie siąty ch n iew ielka grupka inżynierów S u n a, z in ży n ierem d/s oprogram ow ania P atrickiem N au g h to n 'em na czele zauw ażyła, że co ra z w ięcej urządzeń z jak ich korzystam y w naszy ch co d zien n y ch zajęciach - toster, kuchenka m ik ro falo w a, zegarek, magnetowid, ra d io ... - to urząd zen ia cy fro w e , ste ro w an e co ra z to bardziej sk o m p lik o w an y m i m ikroprocesoram i. Producenci zaś nic m y ślą o ty m , aby urządzenia b y ły ze so b ą zgodne, leli zadaniem je st zb u d o w an ie sprzętu najbardziej funkcjonalnego, który najlepiej spełnia potrzeby klientów . K ażdy z nich b azu je na in n y m dostaw cy sp rzętu , sy ste m ó w o p e ra c y jn y c h i aplikacji P ytanie ja k i e postaw ili sobie in ży n iero w ie brzm iało: co zro b ić, aby te u rząd zen ia m ogły dzielić się in fo rm acjam i? Jak zapew nić b ezpieczeństw o, n iezaw o d n o ść i ja k ro zw iązać problem y z siecią?

Inżynierow ie zbadali bu d o w ę szeregu u rządzeń i zm odyfikow ali j ą lak, aby urząd zen ia m ogły się ze so b ą kom u n ik o w ać i przenosić m iedzy so b ą inform acje. T ak a b u d o w a urządzeń zm niejszyłaby pro b lem y p ro d u cen tó w i rozszerzyła m ożliw ości k o n su m e n tó w w zakresie integrow ania urządzeń. Je d n ak że istniejące, trad y cy jn e ję z y k i p ro g ra m o w a n ia okazały się nieprzydatne do tak ieg o p rzed sięw zięcia - były zbyt sk o m p lik o w an e, a p ro g ram y w y m agały dużych m ocy o b liczen io w y ch . In ży n iero w ie postanow ili stw o rzy ć co ś now ego: p ro steg o i now oczesnego. T ak n aro d ziła się Java.