Janusz Aptacy
Sprawozdanie z konferencji
naukowej: "Personalizm - nadzieją Europy" : (Białystok 8.01.2005 r.)
Studia Ecologiae et Bioethicae 2, 849-851
2004
Ks. Janusz Aptacy
Sprawozdanie z konferencji naukowej: Personalizm - nadzieją Europy (Białystok 8.01.2005 r.)
W dniu 8.01.2005 r. w Białymstoku odbyła się konferencja naukowa na temat: „Personalizm - nadzieją Europy". Organizatorami były: Kate
dra Teologii Katolickiej U niw ersytetu w Białym stoku, reprezentowana przez jej kierownika ks. bp. prof. dr. hab. Edwarda Ozorowskiego i Ka
tedra Personalizm u Uniwersytetu Kardynała Stefana W yszyńskiego, re
prezentowana również przez jej kierownika ks. prof. dr. hab. Bogumiła Gackę. Celem konferencji było przedstaw ienie godności osoby ludzkiej oraz zapoznanie uczestników z historią i założeniami personalizmu. Za
proszenie zostało skierow ane do w szystkich, a głównie do w ykładow ców teologii, antropologii teologicznej i filozoficznej, do studentów tych dyscyplin oraz do katechetów, zarówno duchownych, jak i świeckich.
Pierwsza część konferencji miała miejsce w sali kina TON. Jej otwar
cia dokonał ks. bp Edward Ozorow ski, który po krótkiej m odlitw ie przywitał przybyłych gości, m.in. arcybiskupa moskiewskiego Tadeusza Kondrusiewicza, arcybiskupa m etropolitę białostockiego Wojciecha Ziem
bę, prezydenta Białegostoku Ryszarda Tura oraz prelegentów w oso
bach: ks. prof. Bogumiła Gacki, ks. prof. Janusza Królikowskiego, ks. dr.
Roberta Skrzypczaka, ks. dr. Janusza Aptacego i ks. doktoranta Jana Kryńskiego. Pierwszą część konferencji poprowadził ks. prof. Janusz Kró
likowski, który podkreślił donośne znaczenie personalizmu w jednoczą
cej się Europie. Zwrócił on uwagę na fakt, iż w Konstytucji Europejskiej nie tylko nie ma odniesienia do Boga i wartości chrześcijańskich (Pream
buła), ale nie występuje w niej nawet pojęcie „osoba", lecz tylko „osob
n ik ". To może mieć, w edług Królikow skiego, dość pow ażne, a nawet groźne konsekwencje.
Jako pierw szy swój wykład wygłosił ks. prof. Bogumił Gacka, który dokonał rozróżnienia, bez rozdzielania ich, trzech podstaw owych pojęć używanych przy mówieniu o człowieku: „hum anizm ", „antropologia" i
„personalizm ". Przedstawił on następnie historię personalizmu, zwraca
jąc uwagę na kolebkę personalizm u am erykańskiego - U niw ersytet w Bostonie. Prelegent wspomniał swoje studia w tej Uczelni. W czasie stu
diów odkrył on dzieła jednego z najsłynniejszych personalistów am ery
kańskich Walta W hitmana. Personalizm am erykański rozwinął się w dzie
dzinie filozofii, teologii i etyki społecznej. To studia personalizmu w Bo- stońskim U niw ersytecie, dały M artinow i Lutrow i Kingowi, Juniorow i (1929 - 1968) autentyczną pewność, że biali i czarni są równi, ponieważ noszą w sobie obraz Osobowego Boga. Ks. prof. Gacka wymienił też in
nych personalistów amerykańskich, a wśród nich Bordena Parkera Bow- ne i Ralpha Tylera Flewellinga. Spośród personalistów polskich na szcze
gólną uwagę zasługują, według prelegenta, Karol Wojtyła, W incenty Gra
nat i Czeslaw Stanisław Bartnik.
Następnie w ystąpił ks. bp prof. Edw ard Ozorowski, który wygłosił w ykład na tem at: „Personalizm chrześcijański". Zw rócił on szczególną uwagę na to, iż pojęcie osoby jest typowo chrześcijańskie, a wyłoniło się ono z dyskusji trynitarnych i chrystologicznych pierw szych wieków chrześcijaństwa. Prelegent docenił wartość klasycznej definicji osoby po
danej przez Boecjusza: „persona - rationalis naturae individua substan
tia"; stwierdził on jednak, iż ta definicja odrywa człowieka od Boga, bra
kuje w niej tego, co dzisiaj nazywamy „kom unijnością" osoby; tę defini
cję charakteryzuje natom iast racjonalizm, indywidualizm i substancjalizm.
Definicja osoby powinna wiązać się ściśle z relacyjnością człowieka. Czło
wiek jako osoba wzrasta tylko dzięki właściw ym relacjom najpierw do Boga a potem do drugiego człowieka. W edług bpa Ozorowskiego możli
we jest m ów ienie o człow ieku na poziom ie tylko naturalnym , ale taka wiedza będzie jedynie wiedzą cząstkow ą. Godności nie nadaje człow ie
kowi żadna ludzka władza, ale otrzym uje on tę godność, jako osoba, skądinąd - od Stwórcy. Biskup Ozorowski podkreślił m.in. wkład chrze
ścijaństwa w zniesienie niewolnictwa oraz w nieustanną walkę o uznanie godności każdej osoby ludzkiej.
Po wystąpieniu ks. bp. Ozorowskiego miała miejsce krótka dyskusja, podczas której niektórzy uczestnicy Konferencji podzielili się swoimi uwagami i spostrzeżeniam i. Następnie ks. arcybiskup Wojciech Ziemba podał niektóre niezbędne komunikaty. N astąpiła przerw a do godz. 14.
00. Druga część Konferencji - W arsztaty miała miejsce w salach wykłado
wych A rchidiecezjalnego W yższego Sem inarium Duchow nego przy ul.
Warszawskiej 46.
Prace odbyw ały się w czterech grupach. U czestniczyli w nich pre
legenci, w ykładow cy Sem inarium , alum ni i w niew ielkiej ilości słucha
cze spoza Sem inarium . Każdy prelegent m iał w ykład w sw ojej sali a pracam i i dyskusją kierow ali inni w ykładow cy. Ks. prof. Janusz K róli
kow ski przed staw ił: „Im plikacje p erso n alisty czn e Credo ch rześcijań sk ieg o " a dysku sją kierow ał ks. dr A ndrzej Proniew ski - p rorek tor Sem inarium ; ks. dr Robert Skrzyp czak m ów ił o personalizm ie we W łoszech a p racam i w grupie kierow ał ks. dr Tadeusz K asabula. W sw oim w ystąpieniu ks. Skrzypczak podkreślił znaczenie głów nie jed nego personalisty w łoskiego filozofa A ntonio Rosm iniego, dla historii personalizm u we W łoszech. Rosm ini całą sw oją działalność na polu fi
lozoficznym pośw ięcił odbudow ie zgody pom iędzy filozofią a religią, w ystępując w ten sposób przeciw ko O św ieceniu, oskarżanem u przez niego za sw oje niszczycielskie skutki, zarów no na polu teoretycznym ,
jak i politycznym . W trzeciej grupie dyskusyjnej prelegentem był ks.
doktorant Jan K ryński, który przedstaw ił personalizm W illiam a Ster
na, n akreślił kontekst personalizm u w N iem czech a dyskusję p row a
dził ks. prof. Bogum ił G acka w spółorganizator K onferencji; w reszcie czw arta grupa m iała jako prelegenta ks. dr. Janusza A ptacego a w arsz
tatam i kierow ał ks. dr W ojciech Łazew ski - rektor białostockiego se
m inarium . Ks. A ptacy przedstaw ił naukę chrześcijańskiego W schodu na tem at osoby. Posłużył się głów nie m yślą O. C lém ent - jed nego z czołow ych p rzed staw icieli w sp ółczesn ego P raw osław ia. P releg ent zw rócił uw agę na m isterium osoby i na apofatyczność, która charak
teryzu je zarów no teologię, jak i an trop ologie p raw osław ną. P raw o
sław ni m yśliciele tw ierdzą, iż o osobie m ożna m ów ić, ale nie sposób jej zdefiniow ać. Łatw iej jest m ów ić o osobie to, czym nie jest, n iż to czym jest.
O godz. 15. 30 po krótkiej przerwie w głównej auli Seminarium miało miejsce podsumowanie, zarówno prac w grupach, jak i całej Konferencji.
Ks. prof. Bogumił Gacka stwierdził, iż personalizm ma znaczenie nie tyl
ko dla Europy, ale i dla całego świata. Człowiek, bowiem jako osoba ma być podmiotem a nie przedmiotem, zarówno w poszukiwaniach nauko
wych, jak i w osiągnięciach technicznych. Zakończył się wiek dwóch to- talitaryzmów, gdzie człowiek był uważany jedynie za cząstkę ogółu, bez większej wartości sam w sobie. Teraz jesteśm y świadkami powstawania Narodów Zjednoczonych Europy, co według ks. Gacki, ma o w iele do
nioślejsze znaczenie dla świata niż pow stanie Stanów Zjednoczonych Am eryki.
Po przedstaw ieniu w yników prac w grupach i po podsum ow aniu Konferencji w szystkim uczestnikom podziękow ał gorąco jej w spółorga
nizator i pomysłodawca ks. bp Edward Ozorowski. Spotkanie zakończo
no krótką modlitwą i śpiewem kolędy.
