SPOŁECZNA GOSPODARKA RYNKOWA JAKO
PODSTAWA USTROJU GOSPODARCZEGO
SNA II (I)
Prezentację przygotowała mgr Iwona Dyś iwona.dys@prawo.uni.wroc.pl
• Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej
• Ustawa o swobodzie działalności
gospodarczej ( Dz. U. z 2010r. Nr 220 poz. 1447 ze zm. )
• Ustawa o ochronie konkurencji i
konsumentów ( Dz. U. Nr 50 poz. 331
ze zm.)
Art. 20 Konstytucji:
Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczpospolitej Polskiej.
„nie sprowadza się do czysto towarowo – pieniężnych powiązań między ludźmi, kierowanych niewidzialną ręką rynku, lecz podlega wymianom sprawiedliwości społecznej, będącej kamieniem węgielnym polityki każdego prawdziwie demokratycznego państwa.” T.
Zieliński
3 elementy:
• Wolność działalności gospodarczej
• Własność prywatna
• Solidarność, dialog i współpraca partnerów społecznych Ponadto wskazuje się na dodatkowe elementy:
wolność umów, wolna konkurencja, kształtowanie cen za pomocą mechanizmów rynkowych, wolność pracy i wolny przepływ pracowników, kapitału i usług, swoboda i
samodzielność podejmowania decyzji gospodarczych .
• „…uzasadnieniem tej zasady ( wolność umów) jest
autonomia woli jednostki, polegająca – najogólniej rzecz
ujmując – na założeniu, że treść umownych stosunków
prawnych ( w szczególności stosunków
zobowiązaniowych) winna być ustalana na podstawie
woli stron umowy. Strony mogą swobodnie kształtować
wzajemne stosunki umowne, a ustawa znajduje
zastosowanie uzupełniające w sprawach
nieuregulowanych przez strony i to na zasadzie
domniemanej woli stron”. Wyrok TK z dnia 29 kwietnia
2003r., SK 24/02
Działalność gospodarcza
• Art. 2 Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej ( Dz. U. z 2010r. Nr 220 poz. 1447 ze zm.):
Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.
• Art. 3:
Przepisów ustawy nie stosuje się do działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, a także wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów oraz wyrobu wina przez producentów będących rolnikami wyrabiającymi mniej niż 100 hektolitrów wina w ciągu roku gospodarczego, o których mowa w art. 17 ust. 3 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o wyrobie i rozlewie wyrobów winiarskich, obrocie tymi wyrobami i organizacji rynku wina (Dz. U. Nr 120, poz. 690 i Nr 171, poz. 1016).
Patrz: TK z dnia 26 kwietnia 1999r., K 33/98, TK z dnia 29 kwietnia 2003r., SK 24/02.
• art. 20, 1 Konstytucji +Rozdział VII ( samodzielność jst ) + Rozdział X (zarządzanie mieniem SP)
• Swoboda podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej w dowolnie wybranych formach prawnych oraz na zasadzie samodzielności, chociaż bez naruszenia interesów publicznych
• 2 elementy:
Wolność podjęcia dowolnego rodzaju działalności,
Wolność wykonywania luz zaprzestania wykonywania tej działalności.
• Zakres podmiotowy: ( 2 stanowiska )
Podmiotem działalności gospodarczej są tylko osoby prywatne (przedsiębiorcy); patrz: TK z dnia 7 maja 2001r., K 19/00
Podmiotem działalności gospodarczej są także podmioty publiczne, w tym organy władzy publicznej
WOLNOŚĆ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
Ograniczenie wolności działalności gospodarczej
• Art. 22 Konstytucji:
Ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny.
• 2 elementy:
Ustawowa forma ograniczenia
Wymóg istnienia ważnego interesu publicznego: bezpieczeństwo państwa, porządek publiczny, ochrona środowiska, zdrowia publicznego i moralności – patrz wymogi ogólnej klauzuli limitacyjnej art. 31 ust. 3 Konstytucji
• Szczegółowe uregulowanie w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej
• Głównie charakter podmiotowy, związany z koniecznością posiadania odpowiednich kwalifikacji w niektórych zawodach
• Przeciwdziała powstawaniu monopoli
• ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne - ustawa z 21 sierpnia 1997r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne ( tekst jedn. Dz. U. z 2006r. Nr 216, poz. 1584 ze zm.)
•Art. 1 i 2 – szczegółowe wymienienie podmiotów, np. sędziowie TK, osoby zajmujące kierownicze stanowiska państwowe, pracownicy urzędów zajmujący stanowiska kierownicze
•Wymienione osoby nie mogą:
1. Być członkami zarządów, rad nadzorczych lub komisji rewizyjnych spółek prawa handlowego
2. Być zatrudnione lub wykonywać innych zajęć w spółkach prawa handlowego, które mogłyby wywołać podejrzenie o ich stronniczość lub interesowność
3. Być członkami zarządów, rad nadzorczych lub komisji rewizyjnych spółdzielni, z wyjątkiem rad nadzorczych spółdzielni mieszkaniowych
4. Być członkami zarządów fundacji prowadzących działalność gospodarczą 5. Posiadać w spółkach prawa handlowego więcej niż 10 % akcji lub udziały przedstawiające więcej niż 10 & kapitału zakładowego – w każdej z tych spółek 6. Prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem czy
pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności; nie dotyczy to działalności
wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej w formie i zakresie gospodarstwa rodzinnego
Własność prywatna
•Art. 20 i 21 Konstytucji + rozdział II ( art. 64 ) + art.
165. ust. 1 ( samorząd terytorialny ) + art. 218 ( Skarb Państwa
• własność w ujęciu subiektywnym i obiektywnym
•Obiektywnie : zasada ustrojowa
•Subiektywnie: prawo podmiotowe
•Zakaz podejmowania przez państwo działań wymierzonych we własność prywatną, np.
nacjonalizacji całych sektorów gospodarki
Solidarność, dialog i współpraca partnerów społecznych
• Zakaz podejmowania przez państwo działań godzących we własność prywatną
• Obowiązek państwa:
Kojarzenie interesów prywatnych z publicznymi
Tworzenie warunków funkcjonowania i ochrony mechanizmów rynkowych
Uczestniczenie w gospodarce tak, aby nie uniemożliwiać tego innych podmiotom
• „poszanowanie ich autonomii, tworząc konstytucyjną gwarancję
negocjacyjnego sposobu rozstrzygania spraw spornych, umożliwiająca przezwyciężanie napięć i konfliktów w procesie gospodarowania. Źródeł powyższych wartości należy upatrywać w filozofii społecznej, znanej pod nazwą solidaryzmu społecznego…” TK z dnia 30 stycznia 2001r., K 17/00
