Trzeciorzęd w rejonie Wielichowo-Błotnica

Dariusz OSIJUK

T rzeciorzęd ^W reionie Wielichowo - Błołnica

WSTĘP

Celem niniejszegO' artykulu jest ,przedstawienie kilku

z za- kresu litologii trzeciO'rzędu oraz 0'lIl6wienie węglonośności O'bszaru poło­

ŻOiIlegO' na SW od lPomania,a ściślej m6wiąc okolic Wielic:howa. JakfkO'l- wielk rozpa,trywany rejon stanowi niewielki wycinek połO'żony na obsza- rze mO'nokliny przedsudec'kiej, to Jednak wyjaśnienie niekt6rych szcze- g6łów 'budowy geologicznej trzeciorzędu może mieć szersze zna' czenie w sensie regionalnym. .

Zakłarl Zł6żW ęgli Brunatnych rw 1960 r. iprzepTowadził w rejO'nie Wielichowa prace .geolO'giczno-poszukiwawcze; O'twory wiertnicze kO'ń­

czonO' na głę'bokości okołO' 200 m (poniżej dolnej serii węglO'wej). Jedynie dwa O'twory przebiły cały ti'zeciOTzęd, mgłębiając się na kilka metr6w w

mezozoiczne.

Prace te prowadzonO' w O'parciu O''PrO'jekt rOlbót doc. mgr E. Ciuka i mgr

NoSka. Wyniki, jakie uzyskanO' w rejonie Wielic'howa, wyka- zały, iż wy'stępujący tu wręgi,el hrunatny nie twO'rzy jednO'litego pOkładu i nie posiada lWartości bilanSOIWy>eh, z uwagi na niewielkie miąższości

znaczne

BUDOWA GEOLOGICZNA

Omawiany rejO'n znajduje się w centralnej części monokliny 'Przedsu- deckiej. Jednostka ta dzieli się wyraźpie na dwa różne strukturalnie obszary; Obszar ,południO'wy Zwany strefą Wschowa - Ostrzesz6w i pół­

nocny

Gorzów - Jarocin I (W.

1' 963).

Najstarszymi utworami, kt6re

roz,poznane za

mocą wierceń, są ^utwory najniższej ^{JUTy -} 'l'etyku. W otworze Błot­

nica LO. 1 w podło'żu pOIdtrzeciO'rzędowym nie stwierdrono występowania

mikrofauny (W. Bielecka, 1959). Osady z

WielichO'wo 1 poddane

zostały aJIlaliZ'ie megasporowej przez T. Marrcinkiewicz. Stwierowno, iż

naj'bogatszy materiał megasporowy, będą<::y jednocześnie w najlepszym

stanie zachowania, występuje

dO'lnej części profilu, na głębo®ości

652

345,0+403,0 m. Megaspo,ry

tu zwa.:rty

w kltórym

m. in.

gatunki megaspor charakterystycznych dla retyku.

to: Trileites pinguis

a r r

s)

t., Trileites utilis

a r c., Bacutri- leites tY'lotus CH a r r i s) P o t. i Maexisporites misellus M a r

Na

głęlbo!kości

345,0 m

swoje

megaspo,ry retyckie, a na

głębokości

334,8

pierwsze megaspory Nathorstisporites hopliticus J u n g.,

tym osadom wiek dolno- liasowy (lias a). W górnej partii pro,mu, tj. na

259,'0+'242,0 m

pojawiają się

nieliczne SpoTy, które ze

na swój

stan zacho- wania

trudne dozidentyfi!kowania. Notuje

tu liczne

megaspor Maexisporites planatus M a rc.

245,3 m). GatUlrlek ten - jak sugeruje T. MarcilIlkiewicz - pojawia

w liasie

gdzie

występU!je dość

'licznie, podohnie jak w liasie

i

a spOTadycznie

spotykany nawet w

liasie (T. Marcinkiewicz, 19-6'1:). Wy-

stępuj,ące

tu utwo'ry

zbudowane

z osadów retyku

liasu, a dalej na

'(poza rejonem

-doggeru i ma'lmu. 'Poszczególne ogniwa tych o.sadów mezozoiczmych

siebie pasowo o. kierunku NW-SE,

ku

północnemu

wschodowi {W. KaTaszew,ski, 1957; W Karasz-ewski, J. Zno- sko, 1957; R. Osika 195.8).

TRZECIORZĘD

Utwory

niezg.odnie na

mezozoicz- nym,

omawiany :rejO'l1.

na nie osady oligocernu, mio.cenu i pliocenu,

monoton- nym

petmgraf'i'Cznym o.raz

(J.

cz-ewska, 19591). Nie wszystkie wykonane otwory

trzeci.o-

rzęd,

dlategO'

stosunkowo

ipOznaiIlO ut'WlOry oligocenu.

O l i g o c e n w rejonie Wielichowa

niewielkie

a mianO'wicie od '5 m

30 m l(Kow1al'ewo). W kierunku

dniowym

o:ligocenu maleje. Jest on tutaj reprezentorwany przez piaski kwarcowo-glaukonitowe, dTOIbno- i

szarozielonej

W piaskach tych spotyka

pojedynczo ziarna

dość

dobrze obtoczonego kwarcu ba:rwy jasnoszarej (do 0,5 cm (/). Obficie

występujący

w piaskach

posiada

zielona jaskrawa barwa

jedynie w prób- kach

utworów piasZJczystych w kilku O'twora'ch nawiercono

szare, miejscami ciemnoszare, piaszczyste, z prze- warstwieniami i skupieniami piasku glaukonitowego, z ipOIjedynczymi kon'kTecjami syderytu glauikonito,wego. Seria os.adów

jest bezwapienna, nie reaguje z kwasem solnym. Osady oligociett:Lu

prawdopodolbnie na

omawianym

nie

one jednak IpotwieI'clrone we wszystkich otworach z uwagi na to,

z nich nie

u-tworów

jest cienka, co znamionuje

morza o!t"'az jego

oM

i o c e n. Osady

makToskopowo

nia.ją się

od .pias:zczy,sto-glaukonito'wy'ch utworów oligocenu. Reprezen- towane

przez drolbne piaski

mułki, mułowce

i

brunatnego.

Trzeci.orzęd

Błatnica

Najniższą serię ^osadów mioceńskich tw<>r>ą utwory piaszczyste, mułki, ułowce ipiaszczyste i węgliste. Występujące tu piaSki. \Są dość różno-.

Jidne _ od piasków pylastych do gruboziarnistych. Piaski pylaste za-

;ierają szczątki .roślin ^{i okruchy} węgla brunatnego, są doścsHnie łyszczy­

{.Oowe i posiadają parwę szarą, .białawą, ^niekiedy brązowawą· ^Ziarna

piasku na ogół są słaJbo ob<oczone. W partiach rozeniowany'<!h _ u j e

się poziome warstewlrowanie z nagromadzeniem bla..ak łyszczyków.

Mulki i murowee piaszczyste występują ^tu podrzędnie, ^nie tworzą więk­

szej serii. MiąiSZOŚ ć tyCh utworÓW ",aha się w granicach 20+50 m.

Nad serią osadów pias7JCZystych ·zalegają węgle ^brunatne przewax~

stwian e mull<ami, muloW"ami, .piaSkami _bnoziannistymi, łupkami

ilastymi i iłami węglistymi. ]'okłady węgla

^atnego występują ^.tu

w kilku po.ziOomach (fig. 2). Wyróżniono ^dwie główne ^serie węg1owe:

, dolną ⁱ górną, są ^{one ,} poprzedziel""e dużą ilośCią soczewkowatyCh pokła­

, dów węgla ^' brunatnego. Miąższość ^{ich jest} dość _ienna: w górnej serii

węgl<JWej największa w otw""" !{<>Walewo - 3,2 m, na gł~boikości

68,0 m. MiążsZOŚĆ Pokłady węgla ^{soczewek pod} występUjącyoh względem miąższości ^w obrębie ^nie górnej i dolnej serii są jedna!< jednolite.

węglowej ^jest tal<Iże róż.n a , największą wartość u.~ano (4m) wotwo- rach PUgzczy1kowo i KOowalewo. Dolna seria węglOowa, występująca prawie ma całym obszarze, gru- bieje w kier, anku południowym. MląŻS2JOŚĆ ^jej, wolhająca się ^na północy

w granicach 1+2 m, w otworze Daroinice (najbartlziej na G) wynosi

m. Seria ta nie jest jednak jednolita, przedziela ją szereg warstw

płO'nnych ICmułki, iły, mułOowce węgliste). WystępUjące ^tu węgle ^brunatne są ciemne, miejscami kruche, z nie- równym przełamem, błyszczące. ZaJeżuie od domieszki (ił, ^piasek) są

ilaste lu,\) piaszczyste. Ulaorn:ki ksyutu występują dość regularnie, . "le

tworzą ,Pokłady węgla jednak samodzielnych warstw. hrunatnego zalegają Liczne najiprawdopodobniej spolkojni.e, są także ułamki ^tu.zytu·

pod niewieJkim kąt_ ^bez za.burzeń. ^Ich wartość gospodarcza jest nie- wielka, z powodu zbyt d~j głębokośCi występowania i niewielkich

mi.ąższ.ości .

Mułki, często Iprzedzielające serię węglO'wą, są mniej lub hardzi.ej n""te, czasem piaszczyste, z bJaa.ska:tni łyszczykÓW, poziom<> warsteW'ko- wane pyJastym jasnoszarym piaskiem kwarcowym· Zawierają ^pyt węglo-

wy i ułamki węgla brlmatnego. Są 'bezwapienne. Mulowce, niekiedy

Q

charakiterze mułowCÓW ^ilastych, są tw.~de, ^{si- lnie} węgliste, ^lbarwy

. czarnobruJUltnej, z pojedynczymi blaszkami muskowitu, nie reagują

z

P<>nad MiążsZOŚĆ całej .erią węgli ^. brunatnyCh serii wymosi występuje dość ok.oło ^{30+40 m.} grUba warstwa mul- l<bw, mułoWCÓW, iłów piaszczystych i piaSków, z wlda<lkami węgla ^bru-

natnego W strOopie. Mułki są ^tu częstO' piaszczyste, nieco zailooe, czasem poziomo warstwowane. Zawierają pył węglowy ^{i cienkie} wkładki ^{ntsylit6 w .}

Spotyka się ^{w niCh} smużki i _pienia . pyJastego piaSku kwaroaweg o , j _ g o , nie reagują ooe z kwasem solnym. Iły ~adają barWę sza;rą ⁱ 'bl'Wlatn<>SZllTą, są dość jjłuste, ^{pl . .} tyczne, z , blaszkami łySZC"ykbW

i licznymi szczątkami zwęglonej ^nory. Często ^spotyka się ^{w nich}

.odciski liści i uWnki ksylitÓW. Zda<Zllją się także pojedyncze konkreCie

:siarcż!ków żeilaza oraz !WiTytyzowaone ułamki ^drewna.

654 Dariusz Osijuk

W stropie tej serii

brunatny (górna seria

Jedynie w otworach

lPuszczykowo,

Stare"i Faustynowo nie zanotowano

tej serii.

Ogóllllie osady

reprezentowane

przez utwory klastyczne.

B. Krygowski (19611) sugeruje

'basenu wielko- polskiego z obszaTem sudeckim i przed sudeckim. Dowodem nato

1 - drobnienie

piasku) od Sudetów ku

północy ZJWiązaJD.€

ze

transporto!Wej

z Sudetów na

2 - wzrost stopnia obtoczenia ziarna kwarcowego w

oddalania

od Sudetów, na co

tr.wały

traI1iSpOrt; 3

w

niebieskiego kwarcu, charak- terystycznego dla granitów sudeckich oraz

bazaltowego,

pochodzenia sudeckiego.

Suma'ryczm.a

utwarów

wyrrtosi

160 m,.

zwiększając się

w kierunku SW i NE. Nie wszystkie jednak otwory prze-o

biły

O'sady miocenu i dlatego

O' jego

p l i o c e n. Wyrównana powierz- chnia

pokryita 'bagnami i rozlewiskami, w

fazy

ulega

cO' powo- duje zalanie wodami prawie

obszaru WielkapOiIski. lPowstaje ogrO'mne

jeziaro, basen ten

jest osadami

mułków

i drobnoziarnistych 'Piasków.

W rejonie

mamy do czynienia z

grubym

utworów

Brak ich jest jedynie w dolinie

Obry, w SW

terenu (otwór Mochy) , gdzie prawdopodobnie

zero-

dowaniu w czasie

pliO'cenu jest stosU!I1kowo

i dochodzi do

62 m,

tych utwarów przypada

seTii.

węgla

IbrUJllatnego.

PliO'cen reprezentowany jest tu przezplas- tyczne,

miejscami silnie

zwaTte, 'bezwapienne

pstre,

i piaski MOIbnoziarniste.

Charakterystyczne

pstre

bB.l'lWy szarej z oocieniem_

zielonawym 1U'b niebieskawym, z

jaskrawym1 plamami,

będącymi

wyrazem stopnia zwieltrzenia.

domies2;;ek.

w

wapnia w postaci

wyikWi;tó:w- lub

korrkrecji o barwie

Obok

spotyka

pylaste i zapiaszczone, z pojedynczyttni 'blaszkami

łyszczyków.

W

. partii

odciski

pojedyncze-

szczątki $7ęglonyclh roślin, ułamk~

ksyiJ:itów.

'w serii osadów

Jbezwapietnne,

lub

niebieskawą, są często

zailone l,ub zapiaszczone. Sporadycznie

w nich konkrecje

wapnia, czasem pojedync2le

nych

W serii

spotyka

liczne

i przewarstwienia kwarcowych piasków pylastych 'barwy :szarej lub szaroniebieslkiej z poj-e-·

dynczymi blaszkami

fPiaJSki te z

zailone ..

CZWARTORZĘD

We wszystkich otwotrach wiertniczych wykonanych w rejonie- Wieli-o

chowa stwierdzono utwory

ich waha

TrzecIorzęd w rejonie Wielioh<>wo - Błotnica

granicach

4,0

(WieIichowo) do 67,0 m

-

m (fig. 1: ). ReiprezentOlWane

one przez piaskl i

z poj-edYlIlczymi tocza:kami

gliny

wapniste,

)iaszczyste i

zastoiskowe. . . .

M~rawnica

o Boguszyn

fi' ... '.-

Fig. 1. Mapa stropu utw<>r6w trzeciorzędowyeh

Map <>f ltJhe t<llP o:f tihe Tertiary formations

l - I.oollnle stropu trzeclorzędu; 2 - Unie pme- kroju z otworami w1ert.nlczym1

l - contour l1nes of the top of ths Tertlary

d~lts. 2 - lLnes of cross sectlon wlth bore holes

W wierceniach na omawianym obszarze nie na'tTafiono na

kra-

kowską,

nie wyklucza

jednaik jej

w tym rejonie. Zlodowa- cenie

gruby

glin

k.tóre w kierunku

osadów z1odowa- cenia

Glina zlodOlWacenia

posiada

miejscami ciemno-lulb

zawiera otoczaki

nych. W

partiach w

jest zielonawy

ił poznańSki

z

w niej

poje- dyncze

ksylitów oraz TOZptosrony

Zlodowacenie

bałtyckie,

którego

wyznacza mOI"ena

sta-

diału leszczyńskiego,

.prawdopodobnie

swym

omawianego rejonu. Glina

tego zlodow.aJCenia i(nawieI"OOD.a w otworach

WieliGhowo, Siekowo) posiada

jest si'lnie piaszczysta, zawiera otoczaki

z rzadka okru-

656

S

+100 DOMINICE SIEKOWO

-

o

-100

-200

N

W/EL/CHOWa WĄB/EWO +100

-100 -200

Fig. 2. Schematyczny przekrój ,geologic7JIlY Diagrammatic geological cross sedion

l - czwartorzęd; 2 -'- pliocen; 3 - miocen; 4 - węgiel brunatny; 5 - oligocen; 6 - jura dolna - I."etyk; 7 - jura dolna - lias

a - Quatel"llary, 2 - IPliocene, 3 - !Mlocene, 4 - brown .coal, 5 - Ollgocene, 6 - Lawer Jurass1c - Rhaetlc, 7 - Lower Jura.ss1c .- Lias

chy szarych wapieni. Nie Spotyka

w

czy

ków ksylitu, zapewne podczas Jej osadzania obszar ten

gruby

płaszcz

utworów staTszego plejstocenu.

Ogó1Inie rosady

nieregula!I'lIlo-

ścią

w

i uziarnieniu warstw. W holocenie

w dolinie

Obry i innych depresjaCh morfologicZlJlych

torfów, piaSki rzeczne

mady. W okreSie tym

wydmy.

KRÓTKA CHARAKTERYSTYKA

BRUN,ATNEGO Celem

poszukiwaJWczych, wykonanych w lTejo.nie WieUchowa byfu zbadanie

tego rejonu, oraz ,aprawdzenie

nia

brunatnego w otworach odwierconych

Zaftcl:ad Rud 2elaza

G.

Na

!badanym obszarze stwierdwno

tworzącego

jednolite

oraz soczewki o

(E. Ciuk, 1957). W wie1u otworach natrafiono na

o

sowydh

3 m),

na

znacznej

stosunek liniowy N: W ksztalJtuje

tu nie-

k~rzystnie.

Trzeciorzęd rw' rejonie Wieliohowo - 'Błotnica

657

-chemiczny

z górnej

dolnej serii

przed- awia

1.GÓ rna IS er ia w ę·g lo wa

popiół A S , - 21,19+38,580/0, średnio 29,88%

warltość opałoWa przy 50% wilgoci Q~ - 1540+2082'koCal.A~,

średnio 181LkcoalJkg 2. Dol'naseria węglowa

popiół As

prasmoła TS bitumiaJ.y 'J3S

1'0,54+33,100/0, średnio 16,34%

5,74+14,451'/0, średnio 9,130/0 1,76+ 8,200/0, średnio 3,31%

wartość opałowa przy 50% wilgoci Q~ - 1617+2740 kcal.l~, średnio 2297 koal./kg

Jest

to

energetyczny

' - 2297 Ikcal.lkg).

za-

wartoŚĆ prasmoły "(T' -

9,13°/0) pozwala na

go do celów wytlew- nych (przynajmq:liej

Obliczone zasolby szacunkowe poza:bilansowe

brum.atrle.go

re- jonie Wielichowa

stosunkowo

i

2,'5 mld. ton. Obej-

mują

one dwie serie

oraz 'Siedem soczewek

brunatnego.

Górna seria

posiada

0,0 do 4,0 m,

1,9 m i zale.ga na

43,0+93,1 m,

64,8 m. N: W

tej

kształtuje się w

granicach 10,7: 1 do '93,1 : 1.

47,9: 1. Dolna seria

poSiada

od 0,0 do 8,9 m,

4,7 m, zaJlega lIla

głębokości

od 141,3 m do 175,7 m,

154,1 m. N: W dla dolnej serii ksztaltuje

w granicach od 18,3 : l do 135,1 : l,

41,1 : l.

iPrzy obliczaniu zasobów Ibrano pod

obszar o polWierzchni

280 km

i liczooo

o

l m. Dla

o

ści powyżej

3 m,

w grupie pozabila.nJSOwej, zasoby we W1Szysljkich seriach i

l mld. ton.

Współczynnik

},ilfliowy dla

tej grupy zasoibów jest

niekorzystny

zawarty w

granicach od 10,7: l do 44,6 : l,

31 : 1.

Powyźsze

dane

brunatny

w .okoli- cach Wie1i:chowa i

!przy o'becnycll kryteriach

nie posiada

znaczenia gospod:a1'czego. Ewentualne wydobywanie

węgla

nie

ani

ani

na to

serH

Otraz zbyt

ich za:legallie.

Zak!ł6d Złóż W~gl1 Brunatnych l. G.

Nadesłano dnia 24 września ,1963 rr.

XwaI'talnlk GeOlogiczny - 13

658

BIELECKA W. (1959) - Mikropaleontologiczne opracowanie otworów Błotnica, Po-

znań, Rokietnica, Lusowo i Falimierowo. Arch. Inst. Geol. ~szynO!Pis).

iWaI'!S7Jawa.

CIUK E. (1957) - Złoia węgli Ibrunatnych w iP01soce i perspektywy &ch ,poszukiwań.

iPrz. geol., 5, p. 208-216, nr 5. Warszawa.

CIUK E., NOSEK M. ·(1960) - Projekt rObótgeologkzno-poszukiwawc:zych za

węglem 'brunaltnym w rej. Wiellchowo-B'łotruca, pow. Wo1sztyn i Ko- ścian, woj. Poznań. Arch. lnst. IGeol. .(mas.zynopis). Warszawa.

DADLEZ R. (1958) - Uwagi o straJtyg,rafii liasu i doggeru na nIżu niemieck:o-pol- oSIkim . .Kwart. ,grol.,!, p. 363-380, nr 2. War.smwa.

KARASZEiW'SKI W. '(1957) - Wyjaśnienie budowy geologicznej podłOŻa Wielko- polski .. Arch. In.st.Geol. (moS.szynopiB). IWa:t'S'Zawa.

KARAS2)EW!SK! W., :aNOSKO J. (1<95'7) - W 'spraiw:ie pos'zukiwań złoża rudy ielaza w W1elichowie. Alrch. Inst. Gro!. Cmaszynopis). Warszawa.

KRYGOWlSKl B. 0(1961) - Geografia fizyczna Niziny WielkopoLskiej, część I, Geo- morfologia. :Poznań.

ŁYCZEWSK.A J. (1959) - Utwory trzeciorzędoWe Kujaw środkowych i wschodnich.

Biul. Inst. Geol., 130, p. 41-1157. Warszawa.

MARCLNiKIEWilICZ T. (1961) - Badania stratygrafi.cmo-megasporowe retyku .i liasu monokliny' pr:l.iE!ldsudeckiej (Wie1iochowo-Międzych6d). Arch. Illlst. Geol.

(maszynopis). WaTSzawa.

OSIKA R. (1958) - Projekt robót geologicznych odnośnie pos7!Ukiwania 'Złóż rud

żelaza w osadach reltyku na monoklinie ,przedl9udeckiej między Ostro- wem Wlkp. a Wielichowem. Arch. Inst. Geol. (maszynopis). Warszawa.

P02AR'YSKI W. (1963) - Jedno.stki geologoiczne Polski. Prz. geol., 11, p. 4-9, nr l.

Warszawa.

p;apHYW OCIDOK

TPETH'lHLIE OBPA30BABHH pAROBA BEJIHXOBO-BJIOTHBIU.

Pe3IOMe

B CTaTbe 06cY:lK~aeTCR HeCKOJIbKO BorrpOCOB no JIHTOJIOrKH TPeTH'łHbIX 06pa30-

BaHIDł H yrJIeHOCHOCTb paJłooa BeJIHXOBo-BoJIO~a, npocTHpaIO~erocR K IOro-

-'3ana~y OT r. II03HaHb.

P;OTpeTHqHOe OCHOBaHHe paCCMaTPHBaeMOro paJłoHa CJIaraIOT pSTcKHe H JIeJłaco­

Bble OTJIO:lKeHHR. OT~eJIbHble HX ropH3OHTbI npoCTHparoTCR no HanpaBJIeHHIO C3-lOB.

Ha Me303oJłCKoM OCHOBaHHH HecorJIaCHO 3aJIeraroT TpeTWl:Hble 06pa30BaHHR, npe~­

CTaBJIeHHble OJl'MrOI:\eHOBbIMH, MHOI:\eHOBbIMH H nJIHDqeHOBbIMH oca~KaMH. 3TH IIOpO-

~bI IIOJIHOCTbIO nepeKpbITbI qeTBePTK'iHbIMH OTJIO:lKeHHRMH.

Ha BceJł H3yqaeMoJł TeppHTOpHH BCTpe"faeTCR 6YPbIJł yrOJIb, KOTOPbIJł, O~HaKO

He 06pa3yeT O~Hopo~oro nJIaCTa H He HMeer npOMbIWJIeHHoro 3HaqeHHR. MaKcH- MaJIbHaR MO~HOCTb yrJIR COCTaBJIHeT 8,9.!t. JIHHeJłHoe COOTHOIIIeHHe MO~OCTH

Tr2Jedorz~d IW rejonie Wielichowo - Blotniea

659

3CKpbIIIIH K CYMMapHoti: MO~OCTH yrOJIbHbIX IIJIaCTOB 3aKJIIO'IaeTCH B npe,!l;eJIax

10,7: 1- 135,1 : 1. 3,!1;eCb paCnpOCTPaHeHbI ABe yrOJIbHbIe CBHTbI H ceMb JIHH3 6yporo YJIrH.

Dariusz OSIJUK

TERTIARY IN THE REGION WIELICHOWO - BI..OTNICA

'Summary

The article deals with sOIffie problems c-oncerning l'ithology of the Tertiary deposits and ;presence of coal in the 'region of WieUohOlWo -Blotnica, southrwest of Poznan.

The Tertiary substratum of the region under discussion is built up of the Rhaetic and Liassic depos'its. These members are band-like arranged to each other and run in a NW -SE direction. On the Mesozoic substratum, the Tertiary foi'mations rest discordantly being here represented ,by deposits od: Oligocene, -Miocene and Pliocene age. These deposits are completelyqovered by the Quater-

nary formations.

In the whole area under study the occurrences of brown coal may be observed.

The 'brown coal does not occur as an uniform seam and 'is not ^Oif COmlmerciaI value. The maximum thickness of the coal is a,9m. The linear -relation of over- bUI'den to deposit r.anges frOlID 110,7: 1 to "135,1 : 1. There occur here two coal series and seven lenses of brown coal.