P O L S K I E T O W A R Z Y S T W O E K O N O M I C Z N E S tow arzyszen ie W yższej U żyteczn ości
O DDZIAŁ W O JEW ÓDZKI W E LB L Ą G U
DOM TEC H N IK A 82-300 ELBLĄG UL. ARM II CZERW ONEJ 108
EU G E N IU S Z D Ą B R O W S K I
WYNAGRODZENIE ZA URLOP WYPOCZYNKOWY 1 INNE ŚWIADCZENIA ZE STOSUNKU PRACY
. V
Materiały szkoleniowe
E LB L Ą G , W RZESIEŃ 1987 R.
P O L S K I E 2 O 1 A B Z I S T I O I K O H O M i O l i l STOWARZYSZENIE WYŻSZEJ UŻYTECZNOŚCI
O D D Z I A Ł 1 0 J B W 0 B 2 I I W E L B L Ą G U
DOM TECHNIKA 52 - 300 ELBLĄG ul. ARMII CZERWONEJ 108
EUGENIUSZ DĄBROWSKI
WYNAGRODZENIE ZA URLOP WYPOCZYNKOWY I INNE ŚWIADCZENIA ZE STOSUNKU PRACY
Materiały sskolsniow®
ELBLĄG , WRZESIEŃ 198? r.
- 2 -
S P I S I 1 2 S C I
lat§p str. 3
1/ Wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy g3 4 TT/ Ekwiwalent pieniężny za urlop ,, 17
in/Odprawa pośmiertna »» 20
17/ Odprawa dla pracownika powołanego do
sesadaiesej służby wojskowej* , n 22 V/ Wynagrodzenie aa okres ówicseń wojskowych f9 23 YI/ Wynagrodzenie pracownika tymczasowo ar© -
sziowanego »» 24
TU/Dodatek wyrównawczy »* 25
YlH^ynagrodzsnie za czas zwolnienia od wyko «
aywania pracy ' *» 27
tt/ Byczałt społecznego inspektora pracy tf 27 3/ Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadli —
osbowych osób zatrudnionych przy pilnowaniu tt 29 U / Swiadczsuia e tytułu wypadków przy pracy i
chorób zawodowych * * 3 *
Ul/Ochrana wynagrodzenia za prscf s® 43
- 3
W 3 t ę -p
*
-W toku przeprowadzanych przez Państwową Inspekcję Pracy w
%
zakładach pracy kontroli przestrzegania przepisów prawnej ochro
ny pracy stwierdza się powszechnie nieprawidłowości-w zakresie obliczania i wypłacania świadczeń pieniężnych ze stosunku pracy.
Nieprawidłowości te dotyczą głównie niewłaściwego -obliczania wy
nagrodzenia i ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy , a co z tym się wiąże i wszye cich świadczeń obliczanych według za
sad obowiązujących przy ustalaniu tego ekwiwalentu . wiele nie - prawidłowości stwiedza się również w zakresie wypłaty świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych a także w za - kresie obliczania wynagrodzenia za pracę dla osób zatrudnionych
przy pilnowaniu . 4
Prawidłowość obliczania wysokości tych wynagrodzeń i świad
czeń jest przedmiotem niniejszego opracowania .Materiały szko
leniowe opracowałem na podstawie obowiązujących przepisów /wed- *- ług stanu prawnego na dzień 3 0«0 6.l98?r. t wykładni Ministerstwa Pracy , Płac i Sprsw Socjalnych zamieszczonej na łamach "Służby Pracowniczej" w latach 1975 - 1986 oraz orzecznictwa Sądu najwy
ższego z lat 1980 - 1986 .
Omawiając sposób obliczenia świadczeń pieniężnych ze stosu
nku pracy zwracam jednocześnie uwagę na najczęściej spotykane nieprawidłowości do powinno przyczynić się do wyeliminowania ich w przyszłości z praktyki zakładów pracy •
- 4 -
1/ - m i A G R O D Z E m ZA URLOP
Podstawy prawne j. TT ^ oa
I Irt. 172 ustawy z dnia 26 TI 1974*. - kodeks pracy /Dz.J. -r 24
pcz. 141 / , , .
, -ptrsc^ . Płac i Spraw Socjalnych z ani a
— pospops^ds0H-i-© iw.*—»-*-£> 9
21 2 1974?. w sprawie pracownicsych uriopć* w y p o c ^ y ^ ^ w 0'- / Ds.U. Sr 43 poz. 259 , zmiany t Dz.U. z 1976 r. i;r £0 poz.
238 , Dz.U. z I983r. Hr 70 poz..31 , uz«TJ. z !?o4~.
P O E . 188 /
Składniki wŁna^o^enia_uwzj^£dniane wynagrodzeniu za urlop ^ Zgodnie z 5. 6 w/w rozp. w brzmieniu ustalonym przez rozporzą
dzenie LJPPiSS z dnia 15 XII 198}r. zmieniającym rozp. wyprawie pracowniczych urlopów wypoczynkowych /Dz.U. r*r 70 poz. j>1t> ,■ z-a czas urlopu wypoczynkowego przysługują pracownikowi należne ~ y - tułu istniejącego stosunku pracy składniki wynagrodzenia f^ o r e zaliczane są do wynagrodzeń osobowych . Wynagrodzenia te - lone sa w uchwale Kr 33' Rady Ministrów z .dnia 25 H I I983r w sprawie klasyfikacji wynagrodzeń w jednostkach gospodarki uspo - łecznionej / M.P. * 15 poz.85. ^ n y : M.P.z 190*. * 16 po..
1 2 6 , M.P. z I986r* 5r 27 poz,1^4 , M.r. z 1-8.r. ' / W wynagrodzeniu za urlop wypoczynkowy nie uwzględnia się jednak następujących wynagrodzeń osobowych :
~ nagród , gratyfikacji i odpraw , . , - jednorazowych wynagrodzeń /wyrównań wypłacanych w związku
zgłoszeniem i przyjęciem projektu wynalazczego ,^ ^ - jednorazowych premii przysługujących pracownikowi z tytułu po
myślnie zdanego egzaminu przez szkolonego , ^
. . cnft/rii pv»T « o k r B Ś l O Z l B g O &SCISI1jl8 Gcluki
- jednorazowych premii za spe=aiie~ie ®
określone osiągnięcie , _
- wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego oraz eicwiwialen.u za urlop , a także wynasrodzenia za czas innej usprawiedliwić- nei nieobecności w pracy s
- dodatkowego wynagrodzenia radcy prawnego z tytułu zastępstwa
sądowego i arbitrażowego , ^ _„on.
- wynagrodzenia za gotowość dc pracy pracownitow mecycznyc- oraz
d o d a t k u , objazdowego pracowników instytucji artysiyczayc.. ,
” zasiłków cnorobowych pojcrywanych ze środków zakładu pracy , wynagrodzenia 1 odszkodowania przysługującemu pracownikowi w razie rozwiązania stosunku pracy ,
Dziennikarzom , pracownikom radia , telewizji oraz filmu uwz&lędnia się ponadto w wynagrodzeniu za urlop również niektóre wynagrodzenia za prace twórcze , autorskie i realiza.torskie okre
ślone w § 6 pkt. 2 rozporządzenia . ' *
W praktyce najwięcej problemów wywołuje sprawa uwzględniania w wynagrodzeniu za urlop wypoczynkowy wypłacanych w przedsiębior
stwach państwowych premii , nagród , dodatków z funduszu motywa - cyjnego * ii świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego np. orzeczenie
“*-<• z 10.04.1SS3r. III IZ? 25/83 o uwzględnieniu danego składnika w 7/ynagrodzeniu za. urlop decyduje nie nazwa a. istoata świadczenia.
Jeżeli więc premia jest wypłacana periodycznie na podstawie regu
laminu zawierającego konkretne i sprawdzalne warunki premiowania to należy je uwzględniać w wynagrodzeniu za urlop niezależnie od jej nazwy / premia , nagroda , dodatek / ponieważ :i 6 pkt. 1 rozp.
określa, jeanoznacznie , że przy obliczaniu wynagrodzenia za urlop nie uwzględnia się nagród i jednorazowych premii za spełnienie określonego zadania bądź określone osiągnięcie wypłacanych nieza
leżnie od premii periodycznych .
Z innych spraw wywołujących wątpliwości chciałbym wyj&śhić ,że w wynagrodzeniu za urlop wypoczynkowy nie uwzględnia się m.in. : - premii za oszczędną eksploatację ogumienie poniważ jest świa -
dczeniem nieperiodycznym ,
- premii za oszczędne zużycie paliwa płynnego , ponieważ ma ona obecnie w przedsiębiorstwach państwowych niejednolity charakter / 3.P. Nr 5/84 /
- zasiłku wyrównawczego przysługującego pracownikowi ze zmiejszoną sprawnością do pracy , którtego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek poddania się rehabilitacji zawodowej w celu adaptacji zawodowej w celu przyuczenia do określonej pracy , ponieważ jest świadczeniem z ubezpieczenia społecznego . .
W wynagrodzeniu za urlop uwzględnia się natomiast wynagrodzenie za dodatkowe czynności powierzone pracownikowi w ramach tego samego stosunku pracy / 3.P. Nr 3/86 / . Inaczej przedstawia się jednak sprawa w przypadku otrzymywanie przez pracownika dodatkowego wyna
grodzenia na podstawie odrębnej umowy o pracę , W takim przypadku
pracę wykonywaną w ramaon odrębnej umowy o pracę traktuje się tak samo jak zatrudnienie w dodatkowym miejscu pracy « Prawo do urlopu z tytułu dodatkowej umowy o pracę pracownik nabywa więc po roku pracy a przy ustalaniu wymiaru urlopu nie uwzglę ~ dnia się stażu pracy w podstawowym miejscu pracy « Wynagrodze
nie za urlop z tytułu odrębnej umowy o pracę ustala się oczywi
ście na podstawie wynagrodzenie osiągniętego z tytułu tej doda
tkowej umowy o pracę »
Wynagrodzenie za urlop według^stałych składników wynagrodzenia^,
§ 13 rozp. stanowi , że składniki wynagrodzenia określone w stawkach, miesięcznych w stałej wysokości przysługują za czas urlo
pu w wysokości należnej w miesiącu wykorzystania urlopu . W pra - ktyce oznacza to 9 że okres urlopu traktuje się jak okres pracy w danym miesiącu i wypłaca się ustalone w umowie o pracę wynagrodze
nie • Ustalania wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy dla pracownika wynagradzanego według stałych składników dokonuje się jedynie : 1. W przypadku gdy pracownik wynagradzany stawką miesięczną w sta
łej wysokości przez część miesiąca korzysta z urlopu wypoczynko - wego a przez pozostałą część miesiąca przebywa na urlopie bezpła
tnym należy obliczyć wynagrodzenie , którego pracownik nie otrzy
ma za czas urlopu bezpłatnego a pozostałą część miesięcznego wy
nagrodzenia tj. różnicę między wynagrodzeniem miesięcznym a wyna
grodzeniem , które nie przysługuje za czas urlopu bezpłatnego na
leży wypłacić za czas -urlopu wypoczynkowego /S*P. Kr 12/80 /. Wy- sokość wynagrodzenia , które nie przysługuje za okres urlopu bez
płatnego ustala się w ten sposób , że stawkę miesięczną dzieli się przez liczbę godzin pracy przypadających na dany miesiąc pracy i obliczoną w ten sposób &awkę godzinową mnoży przez liczbę godzin, których pracownik nie przepracował w danym miesiącu wskutek ko «•
rzystania m urlopu bezpłatnego • ' Podobnie postępuje się w razie innej nieobecności w pracy — wyjaśnienie Departamentu Prawa Pracy MPPiSS z dnia 21.05.I981r. znak: PP-010-34/81 /S.P.Hr 9/81/* które jednocześnie poprzedni© yyy ja śnienia w twj sprawie z 1975 i 1980 r»
ii W przypadku kiedy pracownik przez część miesiąca chorował a px-zez pozostałą część miesiąca przebywał na urlopie należy stałe wynagro
dzenie miesięczne podzielić przez 30 i ustalone w ton sposób wyna
grodzenie za 1 dzień pomnożyć przez liczbę dni objętych lekarskim
• ' - 6 -
zwolnieniem od pracy , a następnie tak obliczone wynagrodzenie odjąć od wynagrodzenia miesięcznego w stałej wysokości . Obli - csone w ten sposób wynagrodzenie będzie wynagrodzeniem za urlop wypoczynkowy . Powyższy sposób wynika z art. 12 ustawy z dnia 17 XII 1974r, o świadczeniach pieniężnych w razie choroby i ar •>
cierzyństwa /Dz.U* z 1983 r. Hr 30 poz.143/ i podany jest w Służbie Pracowniczej Hr 11/80 «
3* W przypadku kiedy pracownik wynagradzany stawką miesięczni; *»
stałej wysokości przez część miesiąca korzysta z urlopu wypo* <«
kowego oraz ze zwolnienia od pracy wskutek choroby , a następni- przed upływem tego miesiąca rozwiązuje stosunek pracy należy obli
czyć wynagrodzenie za 1 godzinę pracy i pomnożyć przez liczbę go
dzin ? których pracownik nie przepracował w danym miesiącu po roz
wiązaniu stosunku pracy w ramach normalnego czasu pracy a na ,+- - pnie dodać kwotę o jaką obniża się miesięczne wynagrodzenie w sta
łej wysokości z tytułu zwolnienia od pracy wskutek choroby » Obli
czone w ten sposaób wynagrodzenie za czas nieprzepracu.-any nal^y odjąć od wynagrodzenia miesięcznego w stałej wysokości a otrzyma
my wówczas należność za czas urlopu wypoczynkowego .
Ustalanie podstawy wymiaru w^naj^odzeMa_za_urlop—najpodstawle oriieci^tnego wynagrodzenia *
§ 7 rozp. stanowi , źe składniki wynagrodzenia określone w stawkach godzinowych albo za inny okres krótszy niż 1 miesiąc oraz zmienne składniki wynagrodzenia wypłacane pracownikom za okresy nie dłMŻsse niż 1 miesiąc uwzględnia się w wynagrodzeniu sa czas urlopu na podstawie przeciętnego wynagrodzenia wypłaconego w okresie 3 mie
sięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu , W przypadku jednak gdy w danym miesiącu lub miesiącach , z okresu - którego ustala się.podstawę wymiaru pracownikowi nie przysługiwało wynagrodzenie tzn pracownik nie przepracował ani 1 dnia to miesiąc ten lub miesiące wyłącza się z tego okresu , a do podstawy wymiaru przyjmuje się wynagrodzenie z odpowiednio przesuniętych miesięcy.
Przykładowo : jeżeli pracownik wykorzystuje urlop wstycsńiu i9S8r.- .to do podstawy wymiaru wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy przyj-
sr się wynagrodzenie z miesiąca października , listopada i - 7 -
i grudni a 1987r. . Jeżeli je&n&k pracownik w slcrssi© 23 2 1967- 12 YTT 1987 nieprzerwanie chorował to podstawę wymiaru należ,?
ustalić na podstawi® wynagrodzenia z IX * X i XII 198« r.
Jeżeli pracownik przed rozpoczęciem urlopu przepracował oto?©s krótszy niż 3 miesiąc# za podstawę wymiaru przyjmuj® się wynagro
dzeni© w okrasie faktycznie przepracowanym , z tym , że w rasie niewypłacenia części wynagrodzenia za ten okres przed rozpoczęciem urlopu przy późniejszej wypłacie tej części wynagrodzenia należy przeliczyć podstawę wymiaru i wypłacić pracownikowi część wynagro
dzenia odpowiednio do liczby dni urlopu / § 8 rozporządzenie / « W razie zalany syst-esm wynagradzanie w m~eu wykorzystywania urlopu polegającej na przejściu z wynagrodzeni® stałego na wyna
grodzenie zmienne , wynagrodzenie za urlop należy ustalić na pod
stawie wynagrodzenia zmiennego uzyskanego przez pracownika w okr®«
sie faktyczni# przepracowanym przed rozpoczęcie® urlopu . W tyra miejscu .chciałbym ponadto nadmienić , że w wynagrodzeniu za urlop wypoczynkowy nie uwzględnia się składników wynagrodzenie » które aie przysługują w miesiącu wykorzystywania urlopu n.p. pracownik w miesiącu wykorzystywania urlopu lub w okresie z którego ustala się podstawę wymiaru zostaje pozbawiony dodatku funkcyjnego lut brygadzistowskiego . Wynagrodzenie to nie powinno być uwzględnic- ne w wynagrodzeniu za urlop ponieważ w przeciwnya przypadku Dyłoby
to niezgodne z irt. 1 7 2 k.p. , który stanowi , że za okres urlopu pracownikowi przysługuje takie wynagrodzenie jakie by otrzymał gdyby w tym czasie pracował .
W przypadku skierowania pracownika do pracy w innym zakładzie podstawę wymiaru wynagrodzenia za urlop ustala się na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z okresu 3 miesięcy poprzedzających urlop , niezależnie , czy jest to wynagrodzenie osiągnięte w ma
cierzystym zakładzie czy w zakładzie do którego pracownik został skierowany / S»P. Nr 12/80 /
godnie z art. 172 i 173 k.p. w przypadku znacznego wahania wy
sokości wynagrodzenia podstawę wymiaru wynagrodzenia za urlop ustaia się n* podstawie przeciętnego wynagrodzenia wypłaconego w okresie 12 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu . Przypadki te określają właściwi ministrowie w porozumieniu z Ministrem Pracy*
- 9 -
Płac i Spraw Socjalnych i właściwą instancją związków zawodowych .•
•JJajczęściej sprawy te są uregulowane w układach zbiorowych pracy . Przeliczanie podstawy wyniaru^wynagrodzenia za. urloo
Zgodnie z § 9 rozporządzenia jeżeli zasady wynagradzania lub wysokość składników wynagrodzenia określonych w § 7 rozporządzenia, z okresu z którego ustala się podstawę wymiaru , uległy zmianie przed rozpoczęciem przez pracownika urlopu wypoczynkowego-lub w m-cu wyko - rzysiywania urlopu podstawę wymiaru przelicza się zgodnie z tymi zmia
nami . Przeliczeń dokonuje się w każdym przypadku zmiany wysokości wy
nagrodzenia t j. podwyższenia jak i obniżenia .
,7 przypadku zmiany stawki osobistego zaszeregowania w okresie , z którego ustala się- podstawę wymiaru lub w miesiącu wykorzystywania urlopu przelicza się nie tylko wysokość wynagrodzenia zasadniczego ale również wysokość wszystkich innych składników uzależnionych od wynagrodzenia zasadniczego np« premii a vi zakładach , w których nie wprowadzono zakładów systemów wynagradzania również dodatku za pracę w porze nocnej , za pracę w godzinach nadliczbowych , za wysługę lat itp.
Przeliczeń określonych w § 9 ust* 1 w/w rozporządzenia dokonuje się w przypadku zmiany wysokości każdego składnika wynagrodzenia , które pracownik otrzymywał w okresie t z jstórego ust-ala się podsta
wę wymiaru, w tym także gdy np. w miesiącu wykorzystywaniu urlopu uległa zmianie maksymalna wysokość premii , jaką pracownik może uzy
skać w przypadku spełnienia wszystkich warunków określonych reguła - minom premiowania • Przykła.owo w miesiącu t w którym pracownia korzy
sta z urlopu zostaje maksymalna wysokość miesięcznej pre
mii regulaminowej z 30/; do 15 yó wynagrodzenia zasadniczego . Praco - wnik w okresie 3 m-oy poprzedzających miesiąc wykorzystywania urlopu otrzymał premię w wysokości 30* w jednam miesiącu , ;2,^ w dru^i-; mie
siąc! i 20* w trzecim miesiącu .. W związku z tym , że maksymalna wy - sokośó premii zumiejszyła się dwukrotnie należy przyjąć do podstawy wymiaru oremię w wysokości odpowiedni 15;- > 6* i i0;j *
Według wyjaśnień zamieszczonych m.in. w ‘Służbie Pracowniczej" r.r 11/80 i 12/80 przeliczeń podstawy wymiaru nie dokonuje się natomiast w przypadku zmiany wymiaru czasu pracy pracownika płatnego godzinowe.
Uważam , że wyjaśnienia te są niewłaściwe a conajmniej niepełne .
Paktem jest , że § 9 ust.1 rozporządzenia mówi 3©dynie- o przeli
czeniu podstawy, wymiaru w razie zmieny a?sad wynagradzania lub wysokości składników wynagradzanie określonych, w § 7 rozporządze
nia .'Nie. dokonanie przeliczenia podstawy wymiaru w tym przypadku i ustalenie wynagrodzenia za urlop według ogólnycn zasad prowe dziłoby jednak do zawyżenia lub zaniżenia wynagrodzenia za urlop i sprzeczne byłoby z zasadą wyrażoną w art* 172 k.p*. Jeżeli więc nie należy przeliczać podstawy wymiaru wynagrodzenia to należy
stosować w takim przypadku szczególny sposób obliczanie wynagro
dzenia aa urlop o czym piszę w dalszej części opracowania . W w/w wyjaśnieniach, stwierdza się jednak , że przeliczeń tyca na leży' dokonać w przypadku zmiany wymiaru czasu, pracy. 1 wynagrodze
nia zasadniczego w różnej jednak proporcji .• Przykładowe : praco
wnik zatrudniony w połowie wymiaru czasu pracy, za rynagrodzeniem miesięcznym i? wys. S tys. zł. otrzymywał premię w'-wysokości 153 wynagrodzenia zasadniczego . 2 dniem 1.01.1937 r. w.drodze zmia
ny wxarunków pracy pracownik zostaje zatrudniony w pełnym wymia
rze czasu pracy ze wynagrodzeniem miesięcznym w .zwocie a- .*ys. zł«
przy niezmienionej wysokości premii tj.15,*-- . 'w t©^. sytuacji zmianie nie tylko wymiar czasu pracy pracognita , ale nastąpiła również podwyżka wynagrodzenia .. W związku z'.xym premię należy przeliczyć obecnie od kwoty 1 0'tys.zł. ponieważ odpowiada ono . ...
obecnie wynagrodzeniu zasadniczemu za pracę w połowie wymiaru czasu pracy .
_Sp o s oby_obl ic za ni s ja^na gr o dz enia _za urlop j ^ o c zrnKowy_. __
Do dnia 1.0 1.l984r. wynagrodzenie za urlop wypoczynnowy o a . - czało się dzieląc podstawę w y m i a r u przez'ilość dni roboczych,ka - . lendarzowych. , za które pracownikowi przysługiwało wynagrodzenie
i mnożąc przez ilość dni urlopu . Ten sposób zapewniał właściwe .wynagrodzenie za urlop w przypadku korzystania przez pracownika jednorazowo z całego lub większej części urlopu . -J sytuacji na tomiast dzielenia urlopu na części i korzystania z urlopu jedynie w.dniach pracy tj. od poniedziałku do piątku wynagrodzenie za urlop ulegało zaniżeniu ponieważ ustalane wynagrodzenie za 1 dz-ien urlopu było niższe niż'wynagrodzenie za 1 dzień pracy .
' W związku z tym Minister Trący , Płac i 'Spraw Socjalny en w e m u
--'°3-• dokonał zmiany w/w rozporządzenia ustalając , że począwszy od 1 I 1984 r. wynagrodzenie za urlop należy obliczać dzieląc podstawę wymiaru przez ilość 'dni pracy przypadających w .okresie urlopu . :/ pewnych 'sytuacjach jednak- nowy sposób oblicza
nie wynagrodzenia zs urlop według * zmiennych' składników wynagrodze
niu ojiazai się ranie:; korzystny od -.zasad poprzednio obowiązujących, a-nawet powodował znaczne zaniżanie wysokości tego wynagrodzenia
, -^inister Pracy V Płac i' Spraw Socjalnych dokonały więc. -w dniu co /i !3bąr< iCeaejnej zmiany•' w/w rozporządzenia usiałajac , że
~akłed pracy może stosować metodę--,obliczania wynagrodzenia za urlop wg zmiennych Składników wynagrodzenia w oparciu.o wynagre-
•ize_i-.e za 1 dzień pracy bądź w • oparciu o wynagrodzenie za 1 dzień, urlopu „
rowszec.ońie przyjęto jednak , że w zakładzie można stosować- jeden z wyżej wymienionych spo.sóbów . Jeżeli więc w indywidualnym przypadku okazywało się., że wynagrodzenie za urlop konkretnego pracownica według stosowanej w zakładzie pracy metody obliczania, wynagrodzenia za urlop jest zaniżone to uważano mimo wszystko , że nie można, dla jednego pracownika zrobić' wyjątku i obliczyć wynagro
dzenie- za urlop według drugiej metody . "Służbie Pracowniczej"
nr ci o-o ukazano się jednak wyjaśnienie Departamentu Prawa Pracy ‘ zgodnie , z którym w zakładzie pracy można stosować jedno
cześnie dwie .metody obliczania' wynagrodzenia za urlop , ;7 wyjaśnie
niu tym si/.iienza się , ze "ustalając wynagrodzenie za urlop zakład prac-- pc-,j_men zastosować ten .sposoo ooiicsanis wynagrodzenie za urlop , który zapewni realizację określonej w art. 172 k.p. zasady, że za okres urlopu pracownik powinien otrzymać takie wynagrodzenie jakie by osiągnął gdyby w tym czasie pracował" .
Rozporządzenie KPPiSS' z dnia 26 VI l3S4r. zmieniające rozporzą
dzenie w sprawie pracowniczych urlopów wypoczynkowych /Dz.U. Ur 35 poz. 168/ upoważniło ponadto zakłady pracy , w których stosowane
■są nietypowe rozkłady -czasu pracy do ustalania wynagrodzenie ze urlop ne podstawie przeciętnego wynagrodzenie za 1 godzinę pracy lub według innych ze sad zapewnia j ący ch ze czas urlopu Wy nag-?odz śnie tiakie by pracownik otrzymał gdyby w tym'.czasie pracował. Zakłady pracy mogą także ustalać , że niektóre składniki wynagrodzenia no.
premie, miesięczne mogą być uwzględniane w wynagrodzeniu za czas
urlopu na bieżące £ .więc pode nie .jak premie kwartalne . Powyższe zasady obliczanie, wynagrodzę. # a ze urlop -powinny być szczegółowo określone w regulaminie ustalonym przez kierownika zakładu pracy xi porozumieniu z ss.kładową organizacją związkową' i mogą dotyczyć również cz&śoi zakładu pracy'lub określonei grupy pracowników .
w£ną£ro£ze£ia_za_ur2pp_wedłu£ wyne gr od z egi a _z a _1 &zi eń urloou
Zgodnie z •} 11 rozporządzenie wynagrodzenie za czas urlopu według składników wynagrodzenia określonych w stawkach, godzinowych oraz według zmiennych składników wynagrodzenia można ustalać mnożąc wynagrodzenie za 1 dzień urlopu przez liczbę dni urlopu . kynagro- dzenie za .1. dzień urlopu ustala się dzieląc podstawę wymiaru przez liczbo kalendarzowych ani roboczych , za które pracownikowi przy- sługiwało wynagrodzenie , w okresie z którego została ustalona po
dstawa wymiaru , Bo dni roboczych wlicza się wolne soboty , a także przepracowane niedziele i święta , jeżeli pracownik za pracę w te dni otrzymał inne dni wolne -od pracy . V przypadku pracownika za - trudnicnego w czterobrygadowej' organizacji pracy -‘do dni roboczych wlicza się również przysługujące pracownikowi zgodnie z harmono - gramem dni wolne - od pracy -z ' wyjątkiem tych dni , które rekompen
sują prac c v: niedzielę . i)o dni, przez Które dzaeli się podstawę wymiaru -nie wlicza się natomiast dni , ża które pracownik otrzymał zasiłek z ubezpieczenia społecznego , dni urlopu wypoczynkowego oraz dni innej nieobecności w pracy , ze które pracownik otrzymam Wynagr o d z e n i e ..Jeżeli jednak premia została naliczona za cnres urlopu wypoczynkowego lub inneż nieobecności w pracy to dni te po
winny być wliczone do ani , przez które należy podzielić podstawę’
;vymieru wynagrodzenia za urlop w części o sejmującej tę; premię . pracownikowi zatrudnionemu w niepełnym wymiarze cza-Su pracy tylko, w niektórych dniach'tygodnia lub. miesiące' , do liczby dni _ przez które.należy podzielić podstawę wymiaru wlicza sio również dni nieprsopracowane w związku z obowiązującym go rozkładem czasu pracy tzn, dni wolne od pracy wynikające z .harmonogramu czasu
pracy . .•
Obliczanie wynagrodzenia ze urlop według wynagrodzenia za 1 dzie.?
£r£cX •_
Powszechnie stosowany obecnie sposób obliczanie wynagrodzeni; . za urlop polega na mnożeniu wynagrodzenia za%1. dzień pracy przez liczbę.dni jakie by pracownik przepracować w tym okresie w rana e : normalnego 'czasu pracy zgodnie'' z obowiązującym go rozkładem cżac-.
pracy' gdyby w tym czasie- nie korzystał z urlopu . § 10 ust. 1 roz
porządzenia stanowi , że do dni.tych wlicza się również dodatkom dni wolne od pracy , które by pracownik przepracował , gdydy .w v czasie nie korzystał z urlopu- jeżeli praca w dodatkowych dniach wolnych od pracy ma charakter stały .
7' -eluustalenia przeciętnego' wynagrodzenia za 1 dzień pracy podstawę wymiaru dzieli 'się przez liczbę dni -przepracowanych przez praco-mika w okresie , z którego ustalona została podstawa wymi.ru.
Dc liczby dni przepracowanych wlicza' się również przepracowane ;o- tkowe dni wolne od pracy . 7 przypadkach gdy pracownik pracuje v niektóre wolne soboty powoduje to zaniżenie wysokości wynagrodzinia za urlop ponieważ średnią dniówkę ustala się dzieląc podstawę wy - miaru przez ilość dni pracy włącznie z przepracowanymi wolnymi ro
botami - mnoży się przez ilość dni pracy przypadających w okresie urlopu z wyłączeniem wolnych sobót , jeżeli praca w wolne soboty nie m. charakteru stałego . 7/ czasie jednej z kontroli stwierdziłem wskutek tego .zaniżenie wysokości wynagrodzenia za 26 dni urlopu ■ wypoczynkowego wykorzystywanego przez pracownika w styczniu lS6ór.
aż o 5 tys./ł. w stosunku do przeciętnej płacy z okresu k - .-III 1985r. .7 takich przypadkach więc lepiej jest obliczać wynagrodzenie za urlop według "starego sposobu” , który zapewni w tym przypadku w większym stopniu realizację kodeksowej zasady , że pracownik w ■ okresie urlopu powinien otrzymać takie wynagrodzenie jakie by :trzy- mał gdyby w tym czasie pracował .. Do liczby dni przepracowanych -nie wlicza, się jednak zgodnie z <•10 uat. 3 rozporządzenie przepra
cowanych niedziel i świąt jeżeli pracownik w zamian za prset w- te dni nie- otrzymał innych dni wolnych cd prac; .
W czterobrygadowej organizacji czasu pracy Wynagrodzenia z;
1 dzień pracy mnoży się przez liczbę.dni , które pracownik przepra
cowałby zgodnie z harmonogramem w ramach normalnego czasu prac;, a
- 14 -
wiec takt. ł przez niedziele i fei«U • Jeżeli jednak praca w dni wolne ad pracy aa charakter ział. to w celu uszalema prze
ciętnego ^ g r o d z e n i a za 1 dzień pracy podstaw? wymiaru dzie^
Sie przez liczbś dni przepracowanych łącznie z przepracowany dniami wolnymi od prac? wynikającymi z hermcuogramu
nagrodzenie za urlop w tym przypadku należy ustalać mnożąc ^ n a grodzenie za 1 dzień pracy przez liczbę dni jakie by pracownik przepracował w tym. czasie w ranach normalnego czasu prac? zgo&a*
z obow iązującym go rozkładem czasu zi-dcy P - ~ e ~ '.ynika^ą harmonogramu dni wolne od pracy , które z, przepracować goyby^,
tym czas-ie nie korzystał z urlopu . Jednakże zgoonie z troja^e- - CT fe-iSS z dnia 21 XII 1984r. znak; PP-011-2/S4 zamieszczonym
^ S ł ^ b i e Pracowniczej" i* 4/84 liczba dni przez które należy . p o e m e M wynagrodzenie • za 1 dzień pracy m e może cyc jedna^ ..y ższa niż liczba-dńi urlopu .
Szczególne'sposoby obli^menie^wynagrodzenia ze urlop wypocz^nkow*.
5 20 ust, 2:rozporządzenia stanowi , że zakład pracy może usta
lić jeżeli jest to uzasadnione rozkładem czasu pracy , sy±.eae.u wynagradzanie lub innymi ważnymi przyczynami , że wynagrodzenie
z’a urloo w e d t u g składników wynagrodzenia okreslonycr. w i , roz
porządzenia oblicza się na podstawie przeciwnego wynagrodzenia 1 godzinę pracy lub według innych zasad zapewniających *. c-as urlopu wynagrodzenie , jakie by praco,mik otrzymał , goyby w tym
czasie pracował . Szczególne sposoby obliczania wynagroozenia z»
urloo wypoczynkowy w praktyce występują najczęściej w zaK.acac„
™ 0, , w których stosowany jest. tzw. równoważny cza.s pracy a w * - kiedy pracownicy pracują w poszczególnych dniach różną ilosc go - dzin".’Szczególne sposoby obliczania wynagrodzenia
stosować też w przypadku pracowników zatruunionjcn tr ^
niu gdyż nie zawsze możliwe jest właściwe obliczenie wynagrodź - nia ze urlop według."typowych" metod .
Szczególny sposób obliczanie wynagrodzenis ze urlop t5.
Ar.Ałśr-fenii a słodzenia za 1 rodz_.iv. jj-c-c,;
czenie tego wynagrodzenie ■...,
.-leżałoby też moim zdaniom zastosować w przypacku ----
*• , n c^frr. wsoommcdrer.
c^p z u pro er T>racownike płatnego .o l j-..' >
---- v v „-.--„-sa ' związku z -tyra ze v;
już na str. 10 niniejszego oprać o-.. •
świetle « 3 ust. 1 rozporządzenia .nie dokonuje d t •- ^
padku przeliczenia podstawy wymiaru to zastosowanie typowych spo
sobów obliczania wynagrodzenia za urlop spowodowałoby zawyżenie luo zaniżenie wynagrodzenia za urlop « Przykładowo : pracownik zatrudniony na 1 / 2 etatu codziennie po 4 godziny w miesiącu wyko
rzystywanie. urlopu zostaje zatudniony na pełnym etacie . Oblicze-
* ,
m e wynagrodzenia za urlopm podstawie wynagrodzenia za 1 dzień urlopu luo za 1 dzień pracy spowodowałoby dwukrotne zaniżenie wy
sokości wynagrodzenia gdyż podstawa wymiaru zostałaby podzielona przez ilość dni pracy , prz£pacowanych w okresie z -którego usta - łona zpst&ła podstawa wymiaru lub przez, ilość dni , za które przy
sług..wiło .'.ynagrodzenie i poanoźons. przez ilość dni pracy przypa - dających w okresie urlopu lub przez ilość dni urlopu . W okresie wykorzyi-1/-.-.vs-aia urlopu pracownik otrzymałby ..więc wynagrodzenie .jakie otrzymał gdyby pracował na pół etatu . Odwrotna sytuacja natomiast wystąpiłaby gdyby pracownik zatrudniony „w pełnym wyraia - :?ze czasu pracy -• miesiącu wykorzystywania urlopu przeszedł do -w prac; na pół etat-u tj« pracował po 4•godziny dziennie . W takim przypadku pracownik otrzymałby więc wyna grodzenie za -urlop jakie osiągnąłby gdyby pracował na cały etat . Haealizacjfę '.odeksat.j za
ssą,. stanowiącej t że pracownik w okresie wy korzy stywania urlopu powinien otrzymać wynagrodzenie jakie by otrzymał gdyby w tym cza
sie pracował zapewniłoby więc w tych przypadkach jedynie ustalenie wyna .rodzenia za 1 godzinę pracy i pomnożenie tego wynagrodzenia przez ilość-godzin pracy przypadających w-okresie urlopu *
i'ariczoście,1 ^pc tykane n ie p ra w id ło w o ś c i .
toku kontroli prawidłowości obliczania wyegrodzenia za urlop powszechnie stwierdza się nie przeliczanie podstawy wymiaru w razie zmiany wysokości składników wynagrodzenia określonych w § 7 rozpo
rządzenia w okresie , z którego ustala się podstawę wymiaru , Obe
cne regulacje i podwyżki płac następują dosyć często dlatego suin.
tak powszechny charakter ma ten rodzaj nieprawidłowości . Chciałbym w tym miejscu nadmienić ,że zakład pracy może zgodnie z § 9 ust. 2 rozporządzenia ustalić w przepisach o wynagrodzeniu wprowadzających regulacje płac uproszczoną metodę obliczania wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy w szczególności przez zastosowanie współczynnika prze
liczeniowego . Nie spotkałem się jednak aby zakłady pracy z tej mo
żliwości skorzystały .
- 16 -
Często spot,ks się r&ołeź uwzględnianie w podstawie wymiaru
„nagodzenia za wykorzystywany urlop , w o k » i . . ? « ° * » f
ł o n o podstawę wymiaru i dzielenie podstawy wymiaru p r z e z z l o z c tai pracy i d n i urlopu z tego oicresu ora a n i e u w z g l ę d n i a n i e oc.„
n T z a prscs - godzinach nadliczbowych w wynagrodzeniu za ur.op
pracownika 11urny s ł o w eg o r* «
Sporadycznie stwierdzałem ponadto nieprawidłowości polegające na nieuwzględnianiu w podstawie wymiaru dodatsoweso "jnagroc. e_io Z p~acS w godzinach nadliczbowych oraz dodatku zz prace w por,- nocnej a w jednym z a j d z i e ustalenie wynagrodzeni,^ urlop po
przez dzielnie przeciętnego miesięcznego w y n a g r o c . e ^
ilość dni kalendarzowych w miesiącu i aaosefu. -*-“Ł u'~
urlopu . W jectaym zakładzie świadomie "uproszczona z o = n u- --- - łanie poaszawy wymiaru gdyż ustalano ja raz , roku na
wynagrodzenia z roku uoiegiego zamiast us - l a , -- - pliki korzystania przez pracownika z 'urlopu la...
podstawie wynagrodzenia z okresu 12 m-cy poprzeczaj,., c, . wykorzystywania urlopu .
- 17 -
II/ Zg^iwalent pieniężny aa urlop wypoczynkowy .
§ 19 rozporządzenia Ministra Pracy , Płac i Spraw Socjalnych z dnia 21 X 1974r« w sprawie pracowniczych urlopów wypoczynkowych /Dz.U. Kr 43 poz. 259 , zmiany: Dz.U. z l976r.;Ur 40 poz.238 , Dz.U. z I933r, lir 70 poz. 316 , Dz.U. z i984r' Kr 35 poz. 188 / stanowi , ze ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy ustala sie tak jak wynagrodzenie zs czas urlopu ze zmianami określonymi w § 191 — 19^rozporządzenia ,
Zmiany te dotyczą przede wszystkim ustalania podstawy wymiaru ekwiwalentu w przypadku kiedy pracownik w okresie , z którego usta
la się podstawę wymiaru nie przepracował niektórych^rzwiązku z urlopem , chorobą lub innej przyczyny . W przypadku obliczania wy - nagrodzenia za urlop podstawa wymiaru jest wówczas odpcmiednio niż
sza gdyż obejmuje jedynie osiągnięte przez pracownika wynagrodzenie za pracę , w przypadku natomiast obliczania, ekwiwalentu pieniężnego za urlop należy ustalić wynagrodzenie jakie pracownik osiągnąłby gdy- by przepracował cały okres w ramach normalnego czasu pracy . 1 celu ustalenia podstawy wymiaru w takim przypadku należy ustalić wynagro
dzenie za 1 dzień pracy tj. podzielić wynagrodzenie za pracę z tego okresu przez ilość dni pracy w tym okresie , a następnie tak obli
czoną średnią dniówkę pomnożyć przeż liczbę dni , jakie by praco - wnik przepracował w tym czasie / okresie / w ramach normalnego czasu pracy zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy . Dotychczas nie spotkałem zakładu pracy , który prawidłowo stosowałby ten prze
pis w praktyce stwierdzałem natomiast w prawie wszystkich wypadkach, że pracownicy rachuby zamiast dokonywać tych przeliczeń uwzględniają w podstawie wymiaru wypłacone w tym okresie wynagrodzenie za urlop lub zasiłki chorobowe . Powoduje to przeważnie zaniżanie podstawy wymiaru ekwiwalentu szczególnie w przypadku gdy zasiłek chorobow;.
wypłacony był w wysokości 75 lub 80.,* .
Y/e wszystkich zakładach pracy , które w tych przypadkach ustalał;,
"hipotetyczną" podstawę wymiaru stwiadzałem natomiast niewłaściwą in
terpretację tego przepisu ponieważ ustalano wynagrodzenie jskie pra- cownik osiągnąłby w poszczególnych miesiącach zamiast w całym okre
sie. Stosowano więc zasady obowiązujące przy mstalaniu podstawy wy
miaru zasiłku chorobowego bowiem zgodnie z § 4 ust. 2 rozp. Redy .Mi
nistrów z dnia 6 VI 1933r. w sprawie zasad obliczanie zasiłków z ubezpieczenia społecznego.../Dz.U. II r 33 poz. 157 / jeżeli w okresie,
2 którego ustala się podstawę wymiaru zasiłku chorobowgo pracownik nie osiągnął w niektórych miesiącach pełnego wynagrodzenia wobec nie przepracowania części miesiąca z przyczyn usprawiedliwionych przy ustalaniu podstawy wymiaru przyjmuje s i ę wynagrodzenie jakie pracownik osiągnąłby w poszczególnych miesiącach , gdyoy je całe przepracował • § 191 ust. 3 rozporządzenia MPPiSS stanowi jednam jednoznacznie , że to "dopełnianie'' stosuje się w całym okresie, z którego ustala się podstawę wymiaru , a nie w poszczególnych miesiącach . W sprawie 'tej ponadto zamieszczone jest wyjaśnienie w "Służcie Pracowniczej” nr 2/So «
V/ tej samej •Błużoie pracowniczejr na sir.20 znajduje się po - nadto opinia Departamentu Prawa Pracy MPPiSS mówiąca c tym , ze w przeliczeniach związanych z ustaleniem podstawy wymiaru w przypa
dku nie przepracowania niektórych dni , w okresie z Którego usta
la eię podstawę wymiaru nie uwzględnia się wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych a jedynie dopiero po dokonaniu tych prze-j- liczeń do ustalonej w ten sposób kwoty dodaje się faktycznie osiągnięte wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych . Sta
nowisko Departamentu Prawa Pracy MPPiSS jest niewątpliwie całowicie błędne gdyż podany sposób ustalania podstawy wymiaru powoduje w przypadku pracy przez pracownika w godzinach nadliczbowych zanize- nie podstawy wymiaru ekwiwalentu wskutek nieuwzględnienia hipote
tycznego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowycn , które pracownik osiągnąłby gdyby nie korzystał z usprawiedliwionej nie
obecności w pracy . W związku z tym , że ekwiwalent pieniężny 33 urlop wypoczynkowy oblicza się tak jak wynagrodzenenie za urlop jest to sprzeczne z zasadą wyrażoną w er u. i12 k.p.
Po ustaleniu podstawy wymiaru'należy obliczyć przeciętne mie sięczne wynagrodzenie . § 191 ust. 2 rozporządzenia stanowi , że przeciętne miesięczne wynagrodzenie ustala się dzieląc podsoa*s wymiaru przez 3 , chociaż w przypadku ustalania podstawy wymiaru ^ na podstawie wynagrodzenia z 12 m-cy , podstawę wymiaru podzielić należy oczywiście przez 12 . jjwruiwalen* pieniężny - e*. '**■ *’"
oblicza się dzieląc przeciętne miesięczne wynagrodzenie przez współ
czynnik 25,5 . Często spotyka się jednak dzielenie podstawy wymiaru przez ilość dni pracy v. okresie , z którego ustalono podstawę wy miaru co powoduje zawyżenie wysokości ekwiwalentu za 1 dzień urlopu
ponieważ w ten sposób ustala się wynegrodsenie za 1 dzień pracy , a nie wynagrodzenie/ekwiwalent/ za 1 dzień urlopu .
- 18 -
I*ie spotyka się natomiast w zasadzie nieprawidłowości przy ustalaniu wysokości ekwiwalentu pieniężnego dla pracowników wy - nagradzanych według stawek miesięcznych , ponieważ w tyra przypa
dku wynagrodzenie przysługujące w tym miesiącu wypłaty ekwiwalentu dzieli się jedynie przez 25,5 i mnoży przez ilość dni zaległego nie wykorzystanego urlopu wypoczynkowego . «
Częściej spotyka się natomiast nie przestrzeganie §19-^ sozpo- rsądzenia , ponieważ składniki wynagrodzenia za okresy dłuższe niż miesiąc uwzględnia się przeważnie na podstawie wysokości wy
płaconej w danym kwartale zamiast na podstawie przeciętnego wyna
grodzenia wypłaconego w okresie 12 m-cy bezpośrednio poprzedzają
cych miesiąc , w którym pracownik nabył prawo do ekwiwalentu . Ostatni probiera to sprawa uwzględniania deputatów i innych świadczeń w naturze lub ekwiwalencie pieniężnym przy ustalaniu wysokości ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy . § 194 rozporządzenia stanowi , że w ekwiwalencie pieniężnym za urlop należy uwzględniać deputaty i inne świadczenia w naturze . §20ust. 1 rozp. upoważnia jednak resortowych ministrów do ustalenia w poro - zumieniu z „tinistrem ±racy , Płac i Spraw Socjalnych oraz zarządem głównym odpowiedniego związku zawodowego , że niektórych deputatów*' i innych świadczeń w naturze lub ekwiwalencie pieniężnym nie uwzglę
dnia się w ekwiwalencie pieniężnym, za urlop . Z upoważnienia tego skorzystał n.p. Minister Rolnictwa , który zarządzeniem nr 20 z j ■ i982 r • wyłączył całkowicie możliwość uwzględniania w "wysokości ekwiwalentu świadczeń w naturze przysługujących pracownikom na pod
stawie Układu Zbiorowego Pracy dla Państwowych Przedsiębiorstw Rol
nych . Zasadą jednak jest , że deputaty uwzględnia si- w ekwiwa - lencie pieniężnym za urlop i jest to na ogół w zakładach pracy prze
strzegane .
- 20 -
- T - / c TypR.a;.t g : ;xxff■- - " X .■>..
Bodstmri £raw3€_;
— srt* 93 kodeksu prs-sy *
- | 10 roapor^seaŁfi 2isJL*t» Prscy , i Sjwre* Socjals^h z Ssls. 10 XXI 1974-3% w sprs«ie oŁ-lica&cia isjaa^sodseaia 3*
cz&S' :;ide-^lt-casy«ssi® » o&M2&&&o®az- ,
wez^s. e®*£ n i e t ó r j ^ issc&ch z*leśr.cici ze stosują prs-cy /Ba.TJ. lir .5.1 pca.354 , ®**s 3s*£* * -57%. 2r 40 pes.k>o/
. rozporządzenie Xlsistra Pracy , Pł®e i Spraw .Socjalny en z dnia 21 I I9 7 4 r. w', skrawie jp ra e o ro lc ^ c łi. urlopów wypoczynko
wych / Ds.tf. Sr 43 poz.259 * P&śa* zs-ianaiui / _ 5obx u£rawnione_do_od£ra^oo%iertae^ ^
Odprawa pośmiertna przysługuje rodzinie zmarłego pracownik*
w razie ;e£0 śmierci -w czasie Imania stosunku pracy lub w okre
sie pobieranie, po jego rozwiązaniu zasiłku chorobowego « Prsco * wnikiem jest zgodnie z art,2 kodeksu prac- csobe zetruc^ca* na podstawie unowy o pracę , powołania , wyboru , mianowania iuo- spółdzielczej umowy o pracę . Ha to czy dana osoba jest praeosr.i- kiera nie mc więc znaczenia w jakim wymiarze czasu pracy 3est za
trudniona . Tymczasem przypadki nie wypłacania odpraw pośmiertnym dotyczą właśnie przeważnie zmarłych pracowników zatrudnionyca w niepełnym wymiarze czasu pracy .
Odprawa pośmiertna pos ł u g u j e małżonkowi oraz innym członkom rodzin, uprawnionym do renty rodzinnej . Wymóg posiadania uprę* - nień dc renty rodzinnej dotyczy jedynie innych poza małżonkiem
członków rodziny ponieważ art.93 w 5 3 k.p. wymienia msłżonta me- poda iac żadnych warunków i w osobnym punkcie innych t u o n n r ro
dziny podając jednocześnie wymóg uprawnienia do renty rodzinnej Często spotyka się jednak niewłaściwą mterpreteejs tego przepis i nie wypłacanie odprawy pośmiertnej aałźonsowi , etery uie v>
. uprawniony do renty rodzinne,, - j7ysok0ść_odprsrj‘^ośniertne^ ±
"Wysokość odprawy pośmiertne,3 zależy od s*aza p.acy -.aa^łr^o pracownika . Bo Stażu prac, zalicza tlf wszystkie okresy zetru - dnienia bez wzelEdu ne tryb rozwiązania stosunku pracy . pr*S
- 21 -
padku Wypłacania odprawy pośmiertnej z tytułu pracy w 4odatk<śrya;
• miejsęu pra cy nxe uwz giędsia. się w -tyjs 'zakładzie do stażu pracy zatrudnienia w podstawowym sie j sen pracy , fale staż pracy ustala .się .na podstawie prący .*> :daSatkowyi2 sieyscu pracy . Minimalna.;
•wysokość' t*-« |ednonieslęc.zn.e wynagrodzenie pracownika -przysługu
je-, jeżeli- okres'■ sa.trudnienia był krótszy niż • 10 lat . Przepis nie określa nśtó\iiast.'minimalaego okresu zatrudnienia , od które
go zal~eży prawo do odprawy , tyiaczasea spotyka się-nieraz-przy - padki ńie wypłacania -odprawy w przypadku w przypadku- zatrudnię - nie krótszego niż rok , co jest istotną nieprawidłowością . Trzymiesięczne wynagrodzę tle zmarłego .pracownika wypłaca się ro
dzinie , jeżeli okres zatrudnienia wynosił eonaj.mniej 10 lat , a sżeściosiiesięczne wynagrodżenie w przypadku stażu pracy dłuższego niż 20 lat- ,. Jeżeli po zr-yj-rłyią pracowniku .pozostał tylko jeden
• członek rodziny uprawniony do odprawy , ' wysokość, odprawy■23m.ie.j- szą się o połowę- .
Obliczanie wysokości__od£rewy oośmiertuej^.
§. 10 rozporządzenia XPPi3g z dnia 13 .XII 19.74r. w 'sprawie obliczanie...,, niektórych, należności ze stosuaku pracy stanowi , że odprawę pośmiertną przysługującą .ezłcnlscK: rodziny zmarłego pracownika ■ oblicza się według zasad .obowiązujących- przy ustala
niu ekwiwalentu -pieniężnego za urlop wypoczynkowy « Z zakresie obliczania wysokości odprawy pOśmi-ercnsj spotyka .-się prawie zawsze nieprawidłowości które dotycz.,-przeróżnie niewłuści - we go obliczania wysokości odprawy , w przypadł'., kiedy w okresie, z którego usiała się wysokość odprav.. pr er,-;...: nie przeprec owa <
niektórych dni wynikających z Obowiązującego go rozkład-.- czasu pracy w rsnach normalnego czasu .pracy . Powszechność niewieści - wego obliczania odprawy .pośmiertnej' wynika z faktu , żę w okre.- sie poprzedzającym zgon-pracownicy z regały chorują i- konieczne : jest wówczas dokonywanie przeliczeń okr-','.lonych w j 19 n^t.2 rozp. :.ip?i3i w sprawie .prscownicżycł. urlopów •»yp©c-synko-wych , . których pracownicy rachuby n:e dOkonifją . kilku przyp---vdkack spotkałem też zaniżenie wysokości sześciomiesięcznej -oc.pr8.vry po
śmiertnej wskutek niewłaściwej interpretacji określenia «sześcio- miesięczne wynagrodzenie11 . zakładacb tych uznano , że okresie-
nie to oznacza obowiązek wypłacenia rodzinie zmarłego pracownika wynagrodzenia z okresu sześciu miesięcy poprzedzających zgon pra
cownika . Określenie to oznacza jednak , że należy ustalić prze - ciętne miesięczne wynagrodzenie pracownika z okresu 3 lub 12 mie-.
sięcy poprzedzający cli zgon i pomnożyć przez sześć . .7 jednym za
kładzie pracy stwiedziłem natomiast wskutek skargi osoby uprą - wnionej do odprawy s że określenie to rozumiano jako ooowiązek wypłacania przez 6 miesięcy wynagrodzenia zmarłego pracownika
osobie uprawo i miej . Odprawa pośmiertna jest natomiast oczywiście świadczeniem jednorazowym i powinna być wypłacona zgodnie z przy- jętą wykładnią prawną w ciągu 14 dni od daty zgonu pracownika i ustalenia osób uprawnionych do odprawy .
17/ ODPRAWA DLA P1EAC07ITIKA POTTOŁAISGO 30., 2A3
>io o SI i 0>'iiifJ
Odprawę tę w wysokości dwutygodniowego wynagrodzenia oblicza się zgodnie z art.128 ust. 1 ustawy z dnia 21 U I967r. o powsze- ciuiym obowiązku obrony PRŁ / tekst jednolity Dz.U. z I984r* lir ( poz. 31 / według zasad określonych dla ustalania ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy . »v zakładach pracy przewaznie jednak odprawę, tę nalicza się według zasad obowiązujących pr^y ustsleniu wysokości wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy a niedo
płaty wynikają z niewłaściwego ustalania podstawy wymiaru odprawy m.in. wskutek nieuwzględniania w odprawie deputatów .
W związku z tym ( że dwutygodniową odprawę należy ooliczać tak jak ekwiwalent pieniężny za urlop , s więc podstawę wymiaru podzielić przez 25,5 to uważam , że ustalone w ten sposób prze- . ciętne wynagrodzenie za 1 dzień należy pomnożyć przez ilosc ka
lendarzowych rSrn roboczych w okresie 2 tygodni a więc prze 12 • Z powodu braku w tej sprawie jednoznacznej wykładni błędem nie będzie też pomnożenie wynagrodzenia /ekwiwalentu/ za 1 dzień przez 14 * niedopuszczalne jest jecma& mnożenie ekwiwalentu za 1 dzień przez 10 czyli przez ilość dni pracy przypadających z reguły w okresie 2 tygodni co nieraz praktykowane jest w za
kładach pracy .
- 22 - - 23 -
v/ i a c:;- ■ z;. c.;igz:j;i ;:cj;;i:ov.Tor »
*iri;. i-o usv. 2 x 3 ustawy z dnia 21 XX 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony PRL /tekst jednolity Dz.U. z 1984 r. Kr 7 poz.31/
stanowi , że pracownik powołany na ćwiczenia .fojskowe otrzymuje pełne wynagrodzenie przez pierwsze dwa tygodnie ćwiczeń , za dal
szy okres ćwiczeń otrzymuje natomiast 50% wynagrodzenia jeżeli nie utrzymuje rodziny , 75,* wynagrodzenia jeżeli utrzymuje eonajranie.
jednego członka rodziny ilOOj wynagrodzenia jeżeli utrzymuje co ~ najmniej 2 członków rodziny . Sgodnie z ort.128 ust. 4 w/w ustawy wynagrodzenie to ustala się według zasad określonych przy ustala
niu wynagrodzenia za urlop 'wypoczynkowy .
Vf Służbie Pracowniczej Nr 19/31 zostało zamieszczone oł.dne wyjaśnienie Departamentu Prawa Pracy MPPiSS z dnia 2? XI 1981 r.
znak: PP-550-1332/81 mówiące o tym , że ustalone wynagrodzenie za 1 dzień urlopu należy mnożyć przez ilość dni ćwiczeń wojskowych w tym również przez niedziele . Odmienne stanowisko zajął Sąd Naj
wyższy w wyroku z dnia 10.04.19S3r. /I PR -10/83 / stwierdzając , że wynagrodzenie za okres odbywania ćwiczeń wojskowych ustala się według zasad określonych dla obliczania wynagrodzenia za url.op tzn.
przez pomnożenie wynagrodzenia za 1 dzień urlopu przez liczbę dni roboczych przypadających w okresie ćwiczeń . W związku z tym orze
czeniem Departament Prawa Pracy MPPiSS anulował swoje błędne wyja
śnienie , na które niestety ciągle powołują się osoby , które odby
wały ćwiczenia wojskowe, zamieszczając w Służbie Pracowniczej Nr 7-8/83 nowe wyjaśnienie nr PP-500-605/83 z dnia 1 3.0 6.1983r. , które jest zgodne z orzeczeniem Sądu- 1'Tajwyższego » W związku z tym , że od 1.0l.l984r. wynagrodzenie za urlop można ustalać na podstawie wynagrodzenia za 1 dzień pracy to oczywiście można również wynagro
dzenie za okres ćwiczeń wojskowych ustalać mnożąc wynagrodzenie za 1 dzień pracy przez ilość dni pracy przypadających w okresie ćwi - czeń wjskowych .
Zgodnie z § 10 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.09.l979r, w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy oraz członków ich rodzin /tekst jednolity Dz.U. z 1986r. Kr 5 poz.32/ wynagrodzenie za okres ćwiczeń -rojakowych do 14 dni powinno być wypłacone z góry najpóźniej w ostatnim dniu pracy a wynagrodzenie za dalszy okres ćwiczeń z do
łu w terminach płatności wynagrodzenia na koszt zakładu pracy .
VI/ ^.GP.OSZZKIB K-JLCOriZŁi g?lT.Ćsi.SOTO jJl2SZTOV;AŁfflO_.
§11 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z o m a 20 .ui !>74r.
w sprawi© regulaminów pracy oraz zasad usprawiedliwianie nieobecno
ści w pracy / Dz« U. Kr 49 poż..299 z późn, zmianni /stanowi , że wynagrodzenie pracownika tymczasowo aresztowanego ulega od dnia zaprzestania prae? s powodu tymczasowego aresztowania ograniczeniu do połowy wynsgrM&inia wynika jącegc z osobistego zaszeregowania .
S p o s ó b•obliczania wynagrodzenia podany jest w § 6 ust. 1 roz
porządzenia Ministra Pracy , Płac i Spraw Socjalnych. z dnia <18 ,XZ±
I974r. w, sprawie obliczania wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy.../Dz.U* Kr 51 poz. 334 / . Zgodnie z tym przepisem w przy. - pedku pracownika wynagradzanego według godzinowej stawki płac na
leży p@i.sś&t Stawki godzinowe,} pomnożyć przez liczof godzin pracy przypiętej' ramach normalnego czasu pracy w okresie tymczaso wer.o a w przypadku pracownika wynagradzanego według miesięczne;; stawki płac połowę- tej stawki podzielić przez 25,5 x
pomnożyć przez ilość dni roboczych przypadających w okresie poby
tu w tymczasowym areszcie . W tym drugim przypadku zaniża się nieraz wysokość należnego wynagrodzenia gdyż niewłaściwie'inter-^
pretuje się w zakładach pracy zawarte w przepisie określenie “dni robocze” i uważa się niesłusznie , że oznacza to dni pracy w o .Kre
sie tymczasowego aresztowania , Tymczasem w związku z tym ze połowę miesięcznej stawki płac dzieli się prze- współczynnik 25,5 ' to otrzymany wynik należy mnożyć przez ilość kalendarzowycn dni
roboczych /łącznie z wolnymi sobotami/ przypadających w okresie tymczasovą;o aresztowania *
Jeżeli postępowanie karne umorzono albo wydane wyrok uniewi
nniający pracownikowi należy wypłacić pozostaą częsc wynagrodze
nia . Przysługujące wyrównanie wynagrodzenia oolićza się wec^og .zasad ooowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu ze urlop wypo
czynkowy na podstawie wynagrodzenia otrzymywanego przez praco wnika przed tymczasowym aresztowaniem bez uwzględniania zmian w zasaćKh wynagrodzenia wprowadzonych w czasie gdy pracownik
. yi tymczasowo aresztowany .
P odsta wy r awn e__ :
- art. 43 j 2 , 179 § 1 i 2 , 217 § 2 i 3 kodeksu pracy ,
- rozporządzenie Ministra Pracy , Płac i Spraw Socjalnych z dnia 14 XI 1974r. w sprawie przyznawania pracownikom przeniesionym * do innej pracy wskutek objawów choroby zawodowej dodatków wy - równawczych prze" olires do 6 miesięcy / Dz. U I\Tr 47 poz. 222 / - § 13 - 1ó rozporządzenia MPPiSS z dnia 18 XII 1974 r. w sprawie
obliczania wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy , odszko
dowań , dodatków wyrównawczych oraz niektórych innych należności ze stosunku pracy / Dz.U. Kr 51 poz. 334 , Zm.:Dz.U. z 1976 r.
Kr 40 poz. 238 / .
Osob£ uprawnione do dodatku \^równawczego__.
Dodatek wyrównawczy do wynagrodzenia przysługuje w przypadku przeniesienia do innej pracy powodującej obniżenie wynagrodzenia:
- pracownika , któremu brakuje nie więcej niż 2 lata do osiągnię
cia wieku emerytalnego , jeżeli okras zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem t % o wieku , . - kobiety w ciąży ,
pracownika* , u którego na podstawie orzeczenia lekarskiego stwie
rdzono konieczność czasowego przeniesienia w związku z objawami choroby zawodowej ,
- pracownika , u którego na podstawie orzeczenia lekarskiego stwier dzono niezdolność do wykonywania dotychczasowej pracy wskutek wy
padku przy pracy lub choroby zawodowej „
Doda tekjwy równa w czy według skłs_dników_wy nagrodzenia określonych w stawkach miesięcznych w^stałej wysokości ^
Jeżeli przeniesienie dć> innej pracy spowodowało obniżenie wyna
grodzenia określonego w stawce miesięcznej to dodatek wyrównawczy stanowi po prostu różnicę pomiędzy płacą miesięczną sprzed prze -- niesienia a płacą miesięczną przysługującą po przeniesieniu . vsk ustalony dodatek wyrównawczy wypłacany jest jednsk w całości jedy
nie wtedy gdy pracownik przepracował cały niesiąc » */ przypadku.
nieobecności w pracy w danym miesiącu dodatek wyrównawczy ule&a zmniejszeniu . Jeżeli nieobecność w pracy wynikła z powodu chorooy, opieki nać dzieckiem lub pobytu na urlopie macierzyńskim , za Które tc dni pracownik otrzymał zasiłek z ubezpieczenie społecznego doda
tek wyrównawczy zmniejsza się o kwotę jaka wynika 5 podziej.eruc miesięcznego dodatku w;:/5wńawezegc przez 30 i pomnożenie przez liczbę dni kalendarzowych , za które pracownikowi przysługiwał zasiłek .
Yi przypadku innej nieobecności w pracy dodatek wyrównawczy zmniejsza eL§ o kwotę jaka wynika z podzielenia dodatku wyrówna - wczego przez 25,5 i pomnożenia przez liczbę dni roboczych , za które pracownikowi nie -przysługiwało wynagrodzenie .
Dodatek wyrównawczyJ»edług pozostałych składników wynagrodzenia.
podstawę obliczania dodatku wyrównawczego do wynagrodzenia we
dług pozostałych składników wynagrodzenia stanowi wynagrodzenie za 1 dzier z okresu poprzedzającego przeniesienie do innej pracy . Zgodnie z i 13 ust. 2 pkt. ' i V U ust. 1 w/w rozporządzenia w przypadku składników wynagrodzenia określonych w stawkach godzino
wych albo za inny okres krótszy niż 1 miesiąc lub zmiennych skła - dników wynagrodzenia wypłacanych za okresy nie dłuższe niz 1 mie siać releży podzielić wynagrodzenie z okresu 3 lub 12 m-cy poprze czających miesiąc przeniesienia do innej pracy przez liczbę^kalen
darzowych dni , zs które pracownikowi przysługiwało wynagrodzenie i tak ustalone wynagrodzenie zs 1 dzień pomnżyć przez liczbę kale
ndarzowych dni , za które pc powierzeniu innej procy pracownikowi przysługiwało wynagrodzenie i od tak obliczonego wynagrodzenia odjąć wynagrodzenie przysługujące w danym miesiącu <
przypadku natomiast składników wynagrodzenia wypłacanych za okresy dłuższe niż 1 miesiąc należy podzielić wypłacone te skła
dniki" / premie kwartalne / z okresu 12 m-cy poprzedzających m i e siąc przeniesienia do innej pracy przez ilość dni kalendarzowy ci,, za które w tym okresie pracownikowi przysługiwało wynagrodzenie i od tak obliczonego wynagrodzenia, odjąć wynagrodzenie przysłu - gujące pracownikowi po przeniesieniu do innej pracy należne za okresy dłuższe niż 1 miesiąc .
16 rozporządzenia stanowi , że wynagrodzenie za 1 dzień usta
lone z okresu przed przeniesieniem pracownika do innej pracy nie
- 27 -
ulega zmianie przez cały okres , za który pracownikowi przysługuje dodatek wyrównawczy . Jeżeli jednak w okresie wykonywania innej pracy została przeprowadzona regulacje płac wynagrodzenie.ulega przeliczeniu według zasad obowiązujących przy ustalaniu wynagro
dzenia za urlop .
VIII / ^niAGRODZSMB ZA CZAS Z;70ŁNIDIHR OD WJKOI7Y.7AIIIA ?RA_C¥_^
Przepisy prawa pracy przewidują ponad 50 przypadków , w których pracownikowi przysługuje płatne zwolnienie od wykonywania pracy . Przypadki te określone są przede wszystkim w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 20 XII 19?4r. w sprawie regulaminów pracy oraz
zasad usprawiedliwiania nieobecności w pracy i udzielania zwolnień od pracy / Dz.U, Nr 49 poz,299 z póżn. zmianami / .
Szczegółowe zasady obliczania wynagrodzenia za czas niewykony
wania pracy określa § 4 rozporządzenia MPPiSS z dnia 18 XII I974r.
w sprawie obliczania wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy...
/Dz.U. Hr 51 poz.334 z pózn. zmianami / , który stanowi , że ; n przy określaniu wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy oraz za czas usprawiedliwionej nieobecności w pracy , gdy przepisy prze
widują prawo do wynagrodzenia , stosuje się zasady obowiązujące orzy ustalaniu wynagrodzenia za urlop , z tym , ze składniki wyna
grodzenia ustalana na podstawie przeciętnego wynagrodzenia obli
cza się z okresu objętego wypłatą podczas , którego zaszła nieobe
cność w pracy 11 . 2 brzmienia tego przepisu wynika , że pracownik wynagrodzaayu stawką miesięczną sacnowuje ustalone w umowie o pra
cę wynagrodzenie a dla pracownika wynagradzanego stawką godzinową wynagrodzenie za czas płatnej nieobecności w pracy oblicza się na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z danego miesiąca /okresu/
stosując analogiczne zasady jak przy obliczaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy .
IX / R':cs:.a
Art. 15 ustawy z dnia 24 VI i983r. o społecznej inspekcji pracy /Dz.U. Br 38 poz. 163 , zm.-z.U. z 1385r. Hr 35 poz. 162 / stanowi, że w razie znacznego obciążenia zadaniami wynikającymi z pełnienia funkcji społecznego inspektora pracy t kierownik zakładu pracy
28
aa wniosek zakładowej organizacji związkowej moż® ustalić miesię - czne wynagrodzeni© zryczałtowane do wysokości nie przekraca^ącej wynagrodzenia za 30 godzin pracy , a w szczególni® uzasadnionych przypadkach do 60 godzin pracy osoby peŁaąćej funkcję społecznego inspektor*. pracy .
Szczegółowe zasady obliczania tego wynagrodzenia podane są w wyjaśnieniu nr 11 MPPiSS z dnia 6 X 1983r. w sprawie sposobu obli
czania zryczałtowanego wynagrodzenia społecznych inspektorów pracy /Ba.Orz. MPPiSS z l984r« Hr 1 pos, 3/ . Zgodnie z tym wygaśnie - nie® wynagrodzenie z® 1 godzinę pracy ustala się według zasad obo*»
wiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypo - czynkowy z ty® * że podstawę wymiaru dzieli się przez ilość godzin przepracowany oh przez tego pracownika w okresie , z którego zosta
ła ustalona podstawę wymiaru « Z podstawy wymiaru wyłącza się Se - dnak ekwiwalenty pieniężne w zamian za deputaty i inne świadczenia w naturze oraz dodatki za pracę w godzinach nadliczbowych • Pod -
stawa wymiaru ulega przeliczeniu w razi® zmiany wynagrodzenia pracownika pełniącego funkcję społecznego inspektora pracy . Tak ustalone wynagrodzeni® za 1 godzinę pracy mnoży się przez liczbę godzin przyjętą do obliczeni® zryczałtowanego wynagrodzenia •
W ubiegłych M a c h kilkakrotni® spotkałem w zakładach pracy niewłaściwą interpretację tego uprawnienia gdyż w przypadku przy
kazania ryczałtu sp. w wyg* 30 godzin t© o 30 godzin zmniejszano jednocześnie ilość godzin pracy pracownika na kartach pracy co w praktyce powodowało , że pracownik tego dodatkowego wynagrodze
nia nie otrzymywał • tymczasem ryczałt społecznego inspektora pracy należy traktować jak np. ryczałt z® prowadzenie kasy zapo
mogowo » pożyczkowej tj® jako dodatkowe wynagrodzenie •
- 29 -
1/ ffYHAGROBZEKIE ZA PRACE W GOBZIFACH KADLICZBOWYCH OSOB ZATRimŁTIOKTCK PRZY PIT^OWAMU ,_____
Sprawa ta uregulowana jest w rozporz4dz«niu Rady Ministrów z dnia 20 listopada 1374 r w sprawi® czasu pracy i zasad wyna - rad s a m a za pracę w godzinach nadliczbowy ch pracowników zatru — dni cnych przy pilnowaniu / tekst jednolity Bz.U. z 1986r. Br 18 poz.79 /* Zgodnie z § 2 tego rozporządzenia dobowa norma czasu pracy wynosi 8 godzin , w przypadku pracy w systemie pracy co » dziennej i 12 godzin w przypadku pracy w innym rozkładzie czasu pracy . Bobowy wymiar czasu pracy aoże być ponadto przedłużony na wniosek pracowników lub za ich zgodą do 24 godzin pod warunkiem wprowadzenia przerw w pracy wliczanych do czasu pracy w łącznym wymiarze 4 godzin • Miesięczna norma czasu pracy ustalana jasfc na
tomiast poprze* pomnożenie 8 godzin przez liczbę kalendarzowych dni roboczych • Przez pojęci® "kalendarzowe dni robocze ** rozumie się w tym przypadku wszystkie dni kalendarzowe s wyjątki«m ni® - dziel i świąt • Eosma miesięczna czasu pracy wynoś. więc np» w pa
ździerniku 1987 r« 2t6 godzin a w listopadzie 198? r. 200 godzin.
Za przekroczenia dobowej lub miesięcznej normy czasu pracy przy - sługuje dozorcy / portierowi * strażakowi „ szatniarzowi / doda
tkowe wynagrodzenie w wysokości 100 % wynagrodzenia wynikającego ze stawki osobistego za szeregowania lub dodatek przewidziany w porozumieniu w sprawi® wprowadzenia zakładowego systemu wynagradza
nia* W przypadku zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy dodatkowe wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych przy - sługuje również jedynie w przypadku przekroczenia normy pracy prze
widzianej dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pra
cy .
§ 2 ust» 3 w/w rozporządzenia stanowi ponadto , że : n norma czasu pracy ulega zmniejszeniu w razie usprawiedliwionej nieobe
cności pracownika o taką liczbę godzin jaką pracownik miał prze - pracować zgodnie z harmonogramem w dniach nieobecności *» • W za
pisie tym brak jest bardzo istotnego stwierdzenia , że miesię - ezną normę ozasu pracy zmniejsza się o taką liczbę godzin jaką pracownik miał przepracować w dniaeh nieobecności zgodnie z har
monogramem w ramach normalnego czasu pracy • Większość harmono
gramów pracy osób zatrudnionych przy pilnowaniu natomiast z góry zakłada pracę w godzinach nadliczbowych • Podany w przepisie sposób
