Analiza atrakcyjności turystycznej Polski

Polska należy do najbardziej atrakcyjnych turystycznie państw w Europie  2. Szacuje się, że Polskę odwiedza rocznie ok. 15−17 mln turystów z zagranicy  3. Informacje o przyjazdach turystów do Polski oraz, dla porównania, do wybranych krajów Unii Europejskiej przedsta-wiono na rysunkach 2 i 3. O atrakcyjności turystycznej naszego kraju decydują liczne i – co ważniejsze – niezwykle zróżnicowane walory turystyczne. Walory turystyczne w połączeniu z innymi czynnikami (np. promocją regionalną ) powodują dość silne zróżnicowanie w staty-styce odwiedzin turystów poszczególnych województw w Polsce (rys. 1).

Rys. 1. Województwa odwiedzane przez turystów zagranicznych w 2009 roku (w mln) Źródło: Charakterystyka przyjazdów do polski…, op. cit., s. 4.

Rys. 2. Przyjazdy turystów w latach 2000−2009 w Polsce i prognoza do 2013 roku Źródło: http://www.intur.com.pl/statystyka.htm

2 W roku 2007 „Puls Biznesu”, a za nim wiele polskich dzienników, podał informację, że po raz pierwszy – na 8. miejscu – Polska pojawiła się w rankingu najbardziej atrakcyjnych turystycznie krajów świata. Zob. http://info.wiadomosci.gazeta.pl/szukaj/wiadomosci/atrakcyjne+turystycznie

3 Dane liczbowe i statystyczne, które autor wykorzystał w artykule, za Charakterystyka przyjazdów

do polski w okresie styczeń – wrzesień 2010 roku, www.intur.com.pl/inne/komunikat_3_2010.pdf. Dariusz Wędzina

Rys. 3. Przyjazdy turystów według głównych grup krajów (w mln) Źródło: http://www.intur.com.pl/statystyka.htm

Rys. 4. Liczba podróży turystycznych mieszkańców Polski wraz z prognozą do 2013 roku Źródło: http://www.intur.com.pl/statystyka.htm

Turystyka w polskiej gospodarce jest dostrzegana jako znaczący i dynamicznie rozwi-jający się sektor. Według szacunków Instytutu Turystyki udział gospodarki turystycznej w PKB w 2007 roku wyniósł 6%. W 2007 roku wydatki cudzoziemców w Polsce wyniosły 24,3 mld zł, natomiast wydatki mieszkańców Polski na podróże krajowe – 20,5 mld zł, wy-datki krajowe mieszkańców Polski na podróże zagraniczne – 7,4 mld zł, wywy-datki na podró-że służbowe wyniosły 15,1 mld zł, natomiast wydatki państwa na turystykę – 2,9 mld zł. W sumie wpływy z gospodarki turystycznej wyniosły 70,2 mld zł  4 ( tab. 1).

4 http://www.intur.com.pl/prognozy

Tabela 1. Udział gospodarki turystycznej w PKB w latach 2004−2007

Wyszczególnienie 2004 2005 2006 2007

Produkt Krajowy brutto

(mld zł) ^{924,5 983,3 1 060,2 1168,8}

Wpływy z gospodarki

turystycznej (w mld zł.) ^{57,1 55,6 64,7 70,2}

Udział gospodarki

turystycznej w PKB (w%) ^{6,2 5,7 6,1 6,0}

Źródło: Miejsce turystyki w gospodarce narodowej Polski w latach 2004−2007, raport opubli-kowany na http://dms.msport.gov.pl/app/document/file/556/Raport_o_stanie_gospodarki

Zatrudnienie w tym sektorze przekracza milion pracowników. Dodatkowo każde miejsce pracy w turystyce tworzy od 3 do 4 miejsc pracy w infrastrukturze towarzyszącej.

W 2009 roku łączne przychody wyniosły około 9,5 mld USD, z czego 5,2 mld to wpływy od turystów. Udział przychodów z turystyki w wartości eksportu towarów i usług wyniósł w 2009 roku 5,6%, wobec 5,4% w 2008 roku i 6,0% w 2007 roku. Charakterystyczną cechą polskiej turystyki jest to, że znaczącą część łącznej sumy wydatków stanowią od lat zakupy dokonywane w celu dalszego odsprzedania: w 2009 roku wyniosły one 924,2 mln USD, z czego 352,1 mln to zakupy turystów. Należy pamiętać, że wydatki te mają charakter nietu-rystyczny i powinny być analizowane osobno  5. Wpływy z tytułu przyjazdów cudzoziemców do Polski mają wyraźną tendencję wzrastającą. Ich strukturę przedstawiono na rys. 5. Dla po-równania pokazano przeciętne wydatki turystów w wybranych krajach (rys. 6). Dodatkowo przedstawiono kształtowanie się wydatków według celu podróży (rys. 7).

Rys. 5. Wpływy z tytułu przyjazdów cudzoziemców w Polsce wraz z prognozą do 2013 roku Źródło: http://www.intur.com.pl/prognozy

5 Miejsce turystyki w gospodarce…, op. cit., s. 2.

Rys. 6. Przeciętne wydatki turystów na osobę w 2009 roku w USD (według krajów) Źródło: http://www.intur.com.pl/prognozy

Rys. 7. Wydatki turystów w 2009 roku według celu podróży (w USD ) Źródło: http://www.intur.com.pl/prognozy

W pierwszym półroczu 2010 roku z obiektów zbiorowego zakwaterowania skorzystało 8,7 mln turystów – 6,0 mln nocowało w obiektach hotelowych, tj. w hotelach, motelach, pensjonatach; tylko 2,7 mln nocowało w pozostałych obiektach – domach wycieczkowych, schroniskach, kempingach itd. Niezwykle ciekawym zjawiskiem – zwłaszcza w kontekście możliwości wykorzystania dolnośląskich zasobów kulturowych – jest wzrost zainteresowa-nia noclegami w obiektach wyraźnie odmiennych od „tradycyjnych hoteli”. Mowa tu o „in-nych obiektach hotelowych” – zajazdach, willach, pałacach czy zamkach. Nocleg w nich wybrało ponad 0,8 mln gości, tj. o 3,7% więcej niż w pierwszej połowie 2008 roku. Rosnąca popularność cechuje również zakłady uzdrowiskowe – nocowało w nich 310 tys. osób wo-bec 291 tys. rok wcześniej. Wyniki uzyskane w pierwszym kwartale 2010 roku wskazują na spadek udziału podróży służbowych oraz typowo turystycznych. Spadł również odsetek turystów przejeżdżających przez Polskę tranzytem. Wzrosły rozmiary turystyki zakupowej ( głównie sąsiedzi ze wschodu) i liczba odwiedzin u rodziny lub znajomych ( głównie z Nie-miec, pozostałych krajów „starej Unii” i Stanów Zjednoczonych)  6. Pracownicy Instytutu Turystyki nie wykluczają , że Polska mogłaby przyciągać jeszcze większą liczbę zagranicz-nych turystów. Musiałaby jednak postawić na dodatkowe atrakcje i oferty specjalne, gdyż „miejsce do spania, dobre wyżywienie i ładny widok już nie wystarczą”  7.

W najnowszych opracowaniach podkreśla się szczególną rolę zabytków architektury i budownictwa pośród innych czynników antropogenicznych (takich jak muzea i rezerwaty archeologiczne, muzea etnograficzne, skanseny i ośrodki twórczości ludowej, muzea sztuki, zbiory artystyczne, muzea biograficzne, muzea specjalistyczne, obiekty wojskowe, miejsca i muzea związane z martyrologią , ośrodki kultu i miejsca pielgrzymkowe czy zabytki ak-tywności gospodarczej i techniki) dla atrakcyjności turystycznej danego obszaru. Te wła-śnie walory krajoznawcze, zwane „dziedzictwem kulturowym”, generują zjawisko znane dziś pod określeniem „turystyki kulturowej”. Jest ono swoistym fenomenem XXI wieku. UNWTO uznało, że więcej niż jedną trzecią turystów obecnie motywuje do wyjazdu chęć poznania zjawisk kulturowych, a według Europejskiej Komisji Turystyki (ETC) pod koniec lat dziewięćdziesiątychh XX wieku 20% turystów podróżowało po Europie wyłącznie z kul-turowych pobudek, a kulturę jako zasadniczy komponent wyjazdów turystycznych podało kolejnych 60% turystów. Przyjmuje się, że segment turystyki motywowanej uczestnictwem w kulturze generuje ok. 70% przychodów przemysłu turystycznego  8.