Zagospodarowane obiekty geoturystyczne ziemi legnickiej

Liczba zagospodarowanych obiektów geoturystycznych jest obecnie niewielka.

Jednym ze starszych obiektów jest licząca około 20 lat ścieżka dydaktyczna w pobliżu Leszczyny i towarzyszące jej obiekty. Położenie geograficzne Leszczyny na granicy bloku sudeckiego i fragmentu synkliny północnosudeckiej jest szczególnie interesujące, ponieważ

zachowały są obok siebie relikty górnictwa złóż pierwotnych w strukturach metamorfiku ka-czawskiego oraz relikty górnictwa złóż wtórnych niecki północnosudeckiej. Leszczyna, hi-storyczny ośrodek górniczo-hutniczy, była związana z eksploatacją margli miedzionośnych występujących na powierzchni. Pierwsze udokumentowane wzmianki o eksploatacji pochodzą z XVI wieku, a następne z 1661 roku i lat 1725−1736. Okres nasilonej działalności przypada na lata 1865−1883, gdy funkcjonowała kopalnia i huta „Ciche Szczęście” z piecami typu mans-feldzkiego. W okresie międzywojennym wznowiono ponownie prace wydobywcze w kopalni znanej po wojnie jako „Lena”, zamkniętej w latach siedemdziesiątych XX wieku. W terenie ważną rolę odgrywają relikty eksploatacji i wypalania wapieni w postaci pieców ukrytych w la-sach. W latach dziewięćdziesiątych XX wieku w związku z tworzeniem parku krajobrazowego wzrosło zainteresowanie miejscowością , wówczas na listę obiektów zabytkowych wpisano tzw. piece bliźniacze jako hutnicze. Grono społeczników Złotoryjskiego Towarzystwa Tradycji Górniczych zaczęło organizować coroczne imprezy pod nazwą „Dymarki Kaczawskie”. Gro-madzone są eksponaty z dawnych kopalń miedzi w celu dalszego ich wykorzystania w budo-wanym skansenie górniczym. Ważną rolę w tworzeniu skansenu odegrali Eufrozyna i Zygfryd Piątkowie, znani historycy górnictwa. Wytyczona przez nich ścieżka dydaktyczna „Synklina Leszczyny”  2 jest wykorzystywana w programach wielu wycieczek szkolnych i przyczyniła się do popularyzacji miejscowości na poziomie regionalnym. W latach 2010 i 2011 nastąpił przełom w wykorzystaniu tego terenu. Szybko postępuje remont budynków przeznaczonych na bazę hotelowo-gastronomiczną oraz na cele ekspozycyjne. Modernizowana jest ścieżka dy-daktyczna. Stworzone zostaną pokazowe warsztaty ginących rzemiosł. Uruchomienie kom-pleksu planowane jest na jesień 2011 roku, napłynęła już duża liczba rezerwacji dla grup mło-dzieży szkolnej.

Kolejnym ważnym obiektem jest „Szlak Kopaczy” wyznakowany przez PTTK Jawor i Ka-mienna Góra. Biegnie on z Leszczyny na Pogórzu Kaczawskim do Radzimowic i Wojcieszowa w Górach Kaczawskich. Szlak jest wyznakowany kolorem niebieskim z początkiem koło Wil-kowa i Leszczyny, na zapleczu dawnej kopalni rud miedzi „Lena”. Dalej szlak biegnie przez tereny górnicze synkliny Leszczyny zbudowanej ze zlepieńców, piaskowców, margli miedzio-nośnych i wapieni. W sąsiedztwie Stanisławowa wchodzi on na tereny dawnego górnictwa kruszcowego w strefie fyllitowej metamorfiku kaczawskiego z łupkami epimetamorficznymi. Po przekroczeniu progu morfologicznego w sąsiedztwie sudeckiego uskoku brzeżnego wie-dzie przez wieś Sichów i obok bazaltowych wzniesień, przecina z kolei dolinę Błotnicy i skra-jem Pogórza dochodzi do strefy okruszcowanej Męcinka–Chełmiec. W sąsiedztwie Górzca następuje 2-kilometrowa przerwa w wyznakowaniu szlaku. Odcinek drugi zaczyna się w do-linie Staruchy i prowadzi przez tereny kruszconośne do Myślinowa. Stąd biegnie przez tereny zbudowane z zieleńców, diabazów i porfiroidów skrajem Wąwozu Myśliborskiego (rezerwat przyrody), a następnie przez Wąwozy Siedmickie, obok Nowej Wsi Wielkiej szlak docho-dzi do krawędocho-dzi tektonicznej metamorfiku kaczawskiego. Dalsze przejście prowadocho-dzi Rowem Świerzawy przez Lipę z reliktami pieców wapienniczych w sąsiedztwie złóż wapieni wojcie-szowskich. Kolejny odcinek szlaku przebiega przez strefę okruszcowaną łupków epimetamor-ficznych i prowadzi na grzbiet wschodni Gór Kaczawskich w sąsiedztwie Żeleźniaka (664 m) do Radzimowic. W Wojcieszowie w obszarze intensywnej eksploatacji wapieni krystalicznych i dolomitów kończy się wyznakowany szlak. Niestety, szlak ten jest bardzo mało uczęszczany.

2 E. P i ą t e k, Z. P i ą t e k, Dzieje górnictwa metali w Sudetach. Materiały szkoleniowe, Myślibórz 1999.

Przeznaczony jest dla turystów pieszych, możliwe jest też pokonanie go przez doświadczonego turystę rowerowego. Trudne jest jednak (zwłaszcza w dni wolne od pracy) dotarcie komuni-kacją publiczną nawet do Wojcieszowa, a praktycznie niemożliwe do Leszczyny i wielu miej-scowości na szlaku. W okolicy brak jest także bazy hotelowo-gastronomicznej. Z tego powodu wartościowy, niezwykle interesujący szlak jest niewykorzystany. Szansą na jego popularyzację jest uzupełnienie wyznakowania brakującego odcinka oraz przedłużenie do ścieżki dydaktycz-nej i pozostałych obiektów w doldydaktycz-nej części Leszczyny. Celowe byłoby także wyznakowanie

Marek J. Battek, Joanna Szczepankiewicz-Battek

Rys. 1. Przebieg istniejącej i proponowanej trasy Szlaku Kopaczy

Źródło E. Wi ś n i e w s k i, M. J. B a t t e k, „Szlak Kopaczy” prekursorem sudeckich

szla-ków geoturystycznych [w:] Turystyka kulturowa w świetle badań interdyscyplinarnych,

odcinka z Wojcieszowa do Janowic Wielkich przez Miedziankę, gdyż umożliwiłoby to tury-stom poznanie ważnego ośrodka górniczego w okolicach Miedzianki, a szlak kończyłby się na stacji PKP w Janowicach Wielkich (rys. 1)  3.

Kolejnym zagospodarowanym obiektem geoturystycznym jest pomnik przyrody „Orga-ny Wielisławskie” (rys. 2). W przeszłości niestety wielokrotnie był on dewastowa„Orga-ny – jak wynika z informacji uzyskanych przez autorów drogą nieoficjalną , ostatni taki przypadek miał miejsce w 2007 roku, kiedy to ze stożka osypiskowego zabierano i wywożono cięża-rówką odłamki porfirów w formie wielokątnych słupów ( posłużyły one później do wybudo-wania ogrodzenia na jednej z posesji w pobliskiej miejscowości Sędziszowa). Wyznakowa-no na jego terenie ścieżkę dydaktyczną z dobrze opracowanymi tablicami informacyjnymi. Przygotowano parking dla samochodów osobowych wraz z miejscem na pikniki i ogniska. W pobliżu są gospodarstwa agroturystyczne oferujące noclegi i wyżywienie. Brak jest nato-miast parkingu dla autobusów, które muszą parkować w przypadkowych miejscach. Wzrost liczby turystów w tym łatwo dostępnym, a przy tym atrakcyjnym miejscu powinien w naj-bliższych latach spowodować rozwój usług dla turystów.

Rys. 2. Tablica informacyjna rezerwatu „Organy Wielisławskie” (fot. M. Battek)

Interesującym obiektem jest Muzeum Ziemi Lubińskiej im. Jana Wyżykowskiego. Znaj-duje się ono na szybie „Bolesław” kopalni „Lubin”. Ekspozycja obejmuje tematykę maszyn górniczych, historii Zagłębia Miedziowego, minerałów miedzi, organizowane są też wysta-wy czasowe. Potencjalnie atrakcyjne muzeum, z doskonałym położeniem (na terenie kopal-ni, a jednocześnie przy drodze krajowej nr 3), jest jednak trudne do zwiedzenia. Na stronie internetowej nie są podane godziny zwiedzania, a próby kontaktu mailowego lub telefonicz-nego nie dają rezultatów.

3E. Wi ś n i e w s k i, M. J. B a t t e k, „Szlak Kopaczy” prekursorem sudeckich szlaków

geoturystycznych [w:] Turystyka kulturowa w świetle badań interdyscyplinarnych, red. J.

Szczepankiewicz-Battek, M. Dąbrowska, Legnica 2010.