2. Kompetencje administracji publicznej w zakresie zarządzania ryzykiem . .39
2.3. Analiza potrzeb organów zarządzania kryzysowego wszystkich szczebli
Oprócz wskazania kompetencji administracji publicznej w zakresie zarządzania ryzykiem istotną kwestią jest zbadanie jej podejścia do możliwości wdrożenia ca-łego tego procesu na potrzeby planowania kryzysowego. Zasadne jest również określenie potrzeb organów zarządzania kryzysowego wszystkich szczebli sys-temu w zakresie oceny ryzyka w ramach realizacji zadań z zakresu planowania cywilnego.
W tym celu przeprowadzono badanie ankietowe mające na celu poznanie ich opinii na temat obecnego stanu rozwiązań formalnoprawnych w zakresie identyfi-kacji zagrożeń oraz procesu szacowania ryzyka, jak również wskazanie propozycji ewentualnych zmian w tym obszarze.
Kwestionariusz ankiety skierowano do dwóch grup respondentów: przedsta-wicieli administracji rządowej oraz jednostek samorządu terytorialnego. Pierwszą z nich stanowili wykonawcy raportów cząstkowych do Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego (RoZBN), w tym ministrowie kierujący działami ad-ministracji rządowej, kierownicy urzędów centralnych, wojewodowie oraz Rządo-we Centrum Bezpieczeństwa jako koordynator prac nad dokumentem (Grupa 1).
Drugą zaś tworzyli starostowie, wójtowie, burmistrzowie oraz prezydenci miast (Grupa 2).
Mimo że część pytań była identyczna dla obu grup respondentów, na potrze-by przeprowadzonego badania przygotowano dwa kwestionariusze ankiety (od-dzielne dla każdej z nich). Zabieg ten pozwolił na analizę oraz syntezę uzyskanych wyników. stanu dóbr kultury i archiwów
Wykres 2.1. Rozkład odpowiedzi na pytanie o ocenę obowiązujących zapisów usta-wy o zarządzaniu kryzysousta-wym, w części dotyczącej problematyki szacowania ryzyka (Grupa 2).
Źródło: opracowanie własne
Wyniki ankiety wskazują, iż w opinii niespełna dwóch trzecich ankietowa-nych (Grupa 1) zapisy ustawy o zarządzaniu kryzysowym należy rozszerzyć o cały proces zarządzania ryzykiem obejmujący identyfikację ryzyka, jego szacowanie, jak również ewaluację oraz zarządzanie nim. Prowadzi to do refleksji nad konieczno-ścią zmian obowiązujących regulacji prawnych w kierunku prawnego usankcjono-wania całościowego procesu zarządzania ryzykiem. Świadczy to również o tym, iż wiedza przedstawicieli administracji rządowej wykonujących pracę z zakresu planowania cywilnego oraz szacowania ryzyka na temat dobrych praktyk i stan-dardów w tym zakresie, jest coraz większa. W tym względzie ich punkt widzenia podąża za założeniami wybranych norm z obszaru zarządzania ryzykiem.
Wśród drugiej grupy respondentów (przedstawiciele administracji samorzą-dowej) poziom aprobaty dla wprowadzenia tego rozwiązania był dużo mniejszy (niespełna połowa badanych). Brak przekonania do konieczności uwzględnienia dodatkowych elementów w treści planów zarządzania kryzysowego (jako skut-ków wprowadzenia ww. zmian w przepisach prawnych) może wynikać z braku właściwych wytycznych dotyczących tego, w jaki sposób należy zarządzać ryzy-kiem w obszarze planowania cywilnego. W związku z tym zagadnienia te mogą być nieznane części z respondentów, przekładając się tym samym na stosunkowo wysoki procent wskazań dla odpowiedzi sugerujących, iż obecnie obowiązujące zapisy ustawy o zarządzaniu kryzysowym w sposób wystarczający odnoszą się do problematyki szacowania ryzyka.
Wyniki przeprowadzonej ankiety dostarczają również informacji na temat oceny jasności i przejrzystości wybranych zapisów ustawy o zarządzaniu kryzyso-wym w części dotyczącej oceny ryzyka.
59,60%
40,40%
Grupa 2
w stopniu wystarczającym odnoszą się do problematyki szacowania ryzyka
należy rozszerzyć o cały proces zarządzania ryzykiem (identyfikacja ryzyka, jego szacowanie, ewaluację oraz zarządzanie nim)
TAK
NIE TAK
NIE
W opinii zdecydowanej większości ankietowanych wśród obu grup respon-dentów, definicja mapy ryzyka jest zrozumiała. Uznaje się więc, iż uzasadnione jest dalsze funkcjonowanie tego zapisu w obecnym brzmieniu. Pozwala to również sądzić, iż ankietowani rozumieją intencję, jaka przyświecała ustawodawcy przy ustanowieniu mapy ryzyka jako elementu wchodzącego w skład dokumentów pla-nistycznych z obszaru zarządzania kryzysowego.
Wniosek ten zweryfikowano w kolejnym pytaniu skierowanym do respon-dentów.
Wykres 2.2. Rozkład odpowiedzi na pytanie: Czy definicja mapy ryzyka zawarta w art.
3 pkt 10 ustawy o zarządzaniu kryzysowym jest dla Pani/Pana zrozumiała?
Źródło: opracowanie własne
70,60%
29,40%
Grupa 1
TAK NIE
94,20%
5,80%
Grupa 2
TAK NIE
70,26%
29,40%
Grupa 1
TAK
NIE 98,10%
1,90%
Grupa 2
TAK NIE
Wykres 2.3. Rozkład odpowiedzi na pytanie o konieczność uwzględnienia mapy ryzyka jako elementu dokumentów planistycznych z obszaru zarządzania kryzysowego.
Źródło: opracowanie własne
Uzyskane odpowiedzi wskazują, iż respondenci są zgodni co do konieczności uwzględnienia oceny ryzyka oraz mapy ryzyka w treści planów zarządzania kry-zysowego oraz raportów cząstkowych do Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego. Dotyczy to zarówno odpowiedzi udzielonych przez ankietowanych
TAK
NIE
TAK
NIE
z Grupy 1 (przedstawiciele administracji rządowej), jak i z Grupy 2 (przedstawicie-le administracji samorządowej).
Pierwszą grupę respondentów poproszono również o weryfikację wykazu rodzajów zagrożeń ujętych w mapie ryzyka na potrzeby opracowania raportów cząstkowych do Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego.
70,60%
29,40%
Grupa 1
TAK NIE
Wykres 2.4. Rozkład odpowiedzi na pytanie: Czy zdaniem Pani/Pana określony w § 4 pkt 1 Rozporządzenia w sprawie Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowe-go wykaz rodzajów zagrożeń (zamieszczonych poniżej) ujętych w mapie ryzyka został zdefiniowany właściwie?
Źródło: opracowanie własne
Uzyskane odpowiedzi wskazują, iż zdecydowana większość respondentów uznaje obowiązujący wykaz rodzajów zagrożeń ujętych w mapie ryzyka za po-prawnie zdefiniowany. Zastanawiające jest, że stosunkowo duża liczba ankieto-wanych (aż blisko 30%) opowiedziała się za koniecznością wprowadzenia zmian w tym zakresie. Skłania to do refleksji nad koniecznością poddania analizie i we-ryfikacji obowiązującego wykazu rodzajów zagrożeń ujętych w RoZBN pod kątem możliwości jego aktualizacji.
42,90%
28,60%
57,10%
0,00% 20,00% 40,00% 60,00%
Inne zawężenie katalogu zagrożeń ujętych
w mapie ryzyka rozszerzenie katalogu zagrożeń
ujętych w mapie ryzyka
Grupa 1
Wykres 2.5. Rozkład odpowiedzi na pytanie: Jeżeli NIE, to co zdaniem Pani/Pana nale-żałoby w nim zmienić? (można zaznaczyć kilka odpowiedzi)
Źródło: opracowanie własne
TAK
NIE
Wśród propozycji zmian najczęściej wskazywano na konieczność rozszerze-nia katalogu zagrożeń ujętych w mapie ryzyka. Zdaniem części respondentów brakuje więc w nim zagrożeń, które nie są, a powinny zostać zidentyfikowane na potrzeby opracowania Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego. Pyta-niem otwartym pozostaje, jakiego rodzaju zagrożenia zdaPyta-niem badanych powinny zostać wzięte pod uwagę.
Drugą grupę ankietowanych (przedstawiciele administracji samorządowej) zapytano również, czy otrzymywane przez nich wytyczne do planów zarządzania kryzysowego odnoszą się do problematyki identyfikacji i szacowania ryzyka. Roz-ważono również kwestię tego, czy są one zrozumiałe dla ich odbiorców.
80,80%
19,20%
Grupa 2
TAK NIE
Wykres 2.6. Rozkład odpowiedzi na pytanie: Czy wydane przez właściwy organ wy-tyczne/zalecenia do planów zarządzania kryzysowego odnoszą się do zagadnień iden-tyfikacji i szacowania ryzyka?
Źródło: opracowanie własne
TAK
NIE
91,10%
8,90%
Grupa 2
TAK NIE
Wykres 2.7. Rozkład odpowiedzi na pytanie: Jeśli TAK, to czy są one dla Pani/Pana zrozumiałe?
Źródło: opracowanie własne
TAK
NIE
0%
61,50%
92,30%
30,80%
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Inne uszczegółowienie części dotyczącej wskazania zagrożeń oraz źródeł informacji
niezbędnych do ich zidentyfikowania uszczegółowienie części dotyczącej metod
szacowania prawdopodobieństwa wystąpienia oraz skutków zagrożeń uszczegółowienie części dotyczącej sposobu
przedstawienia mapy ryzyka
Grupa 2
Wykres 2.8. Rozkład odpowiedzi na pytanie: Jeżeli NIE, to które z wymienionych zmian w wytycznych/zaleceniach do planów zarządzania kryzysowego w zakresie identyfi-kacji i szacowania ryzyka należałoby wprowadzić? (można zaznaczyć kilka odpowiedzi) Źródło: opracowanie własne
Respondenci, dla których ww. wytyczne oraz zalecenia w części dotyczącej identyfikacji i szacowania ryzyka nie są zrozumiałe, byli zgodni, iż należałoby uszczegółowić część dotyczącą metod szacowania prawdopodobieństwa wystą-pienia oraz skutków zagrożeń. Za inną pożądaną zmianę uznano konieczność doprecyzowania części dotyczącej identyfikacji zagrożeń oraz źródeł informacji niezbędnych do ich zidentyfikowania. Co trzeci z badanych był z kolei zdania, iż należałoby uszczegółowić część dotyczącą sposobu przedstawienia mapy ryzyka.
Przedstawicieli administracji rządowej zapytano również o to, z jakich źródeł informacji korzystają w celu zdobycia danych niezbędnych do zidentyfikowania zagrożeń na potrzeby opracowania raportu cząstkowego do Raportu o zagroże-niach bezpieczeństwa narodowego.
Pierwsza grupa ankietowanych wskazała na analizę danych historycznych, analizę danych statystycznych, analizę danych z systemów monitorowania zagro-żeń oraz szacowanie eksperckie, jako najbardziej przydatne działania na potrzeby zbierania danych niezbędnych do zidentyfikowania zagrożeń.
Za metodę najrzadziej wykorzystywaną na potrzeby identyfikacji zagrożeń ankietowani uznali modelowanie matematyczne.
Z uzyskanych odpowiedzi wynika, iż zdecydowana większość ankietowa-nych otrzymuje wskazówki w tym zakresie. Co więcej, dla aż ponad 90 procent z nich są one zrozumiałe. Jednak mimo bardzo dużego procentu wskazań dla tej odpowiedzi, uwagę zwraca grupa blisko 10 procent respondentów, którzy byli przeciwnego zdania. W kolejnym pytaniu osoby zostały poproszone o wskazanie treści wymagających ich zdaniem doszczegółowienia.
Wykres 2.9. Rozkład odpowiedzi na pytanie: Które z wymienionych działań podejmuje się w Pani/Pana instytucji w celu zdobycia danych do zidentyfikowania zagrożeń na po-trzeby opracowania raportu cząstkowego do Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego? (można zaznaczyć kilka odpowiedzi)
Źródło: opracowanie własne
Podobne wyniki uzyskano wśród drugiej grupy respondentów. Mimo że roz-kład odpowiedzi wskazuje na różnorodność wykorzystywanych metod, uwagę zwraca to, iż szczególny nacisk kładzie się zwłaszcza na rejestrację danych z prze-szłości oraz analizę statystyk z tym związanych.
Z przeprowadzonego badania wynika również, że istotnym źródłem informa-cji w procesie szacowania ryzyka są dane pochodzące z sąsiednich lub znajdujących się na niższym szczeblu jednostek samorządu terytorialnego. Poniższe wykresy wskazują procent wskazań starostów w odpowiedzi na pytanie o praktykę wyko-rzystania tych działań na potrzeby zbierania informacji niezbędnych do identyfika-cji zagrożeń.
3,80%
69,20%
63,50%
15,40%
69,20%
9,60%
1,90%
53,80%
19,20%
25,00%
76,90%
0,00% 20,00% 40,00% 60,00% 80,00% 100,00%
Inne analiza danych statystycznych analiza danych historycznych szacowanie eksperckie badania terenowe ocena sytuacji międzynarodowej modelowanie matematyczne analiza danych z systemów monitorowania zagrożeń analiza trendów badania przypadków (case study) rozpoznanie środowiskowe
Grupa 2
Wykres 2.10. Rozkład odpowiedzi na pytanie: Czy zbierając dane niezbędne do opraco-wania planu zarządzania kryzysowego w części dotyczącej oceny ryzyka wystąpienia zagrożeń czerpie Pani/Pan informacje z sąsiednich powiatów?
Źródło: opracowanie własne
Wykres 2.11. Rozkład odpowiedzi na pytanie: Czy zbierając dane niezbędne do opraco-wania planu zarządzania kryzysowego w części dotyczącej oceny ryzyka wystąpienia zagrożeń czerpie Pani/Pan informacje z poszczególnych gmin wchodzących w skład powiatu?
Źródło: opracowanie własne
W ramach niniejszej ankiety rozważono również problematykę uzgadniania oraz zatwierdzania planów zarządzania kryzysowego w części planu głównego dotyczącej oceny ryzyka wystąpienia zagrożeń.
Zarówno starostowie, jak i wójtowie, burmistrzowie i prezydenci miast zgod-nie uznali, iż prowadzona współpraca w zakresie uzgadniania oraz zatwierdzania planów zarządzania kryzysowego (w części obejmującej ocenę ryzyka) przebiega w sposób wystarczający.
78,60%
21,40%
Grupa 2
TAK NIE
91,30%
8,70%
Grupa 2
TAK NIE
TAK
NIE
TAK
NIE
W opinii większości respondentów z Grupy 1 należy dokonać zmian w opisie scenariuszy zdarzeń w ramach zagrożeń. Konkretne propozycje zmian ankietowa-ni wskazali w odpowiedzi na pytaankietowa-nie kolejne.
Wykres 2.12. Rozkład odpowiedzi na pytanie: Czy zdaniem Pani/Pana współpraca z podmiotami biorącymi udział w uzgadnianiu oraz zatwierdzaniu planów zarządza-nia kryzysowego w części planu głównego dotyczącej oceny ryzyka wystąpiezarządza-nia zagro-żeń jest wystarczająca?
Źródło: opracowanie własne
92,30%
7,70%
Grupa 2
TAK NIE
Wykres 2.13. Rozkład odpowiedzi na pytanie: Czy zawarty w procedurze opracowania raportów cząstkowych do Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego opis opracowania scenariuszy zdarzeń w ramach zagrożeń został zdefiniowany właściwie (czy jest zrozumiały)?
Źródło: opracowanie własne
58,80%
41,20%
Grupa 1
TAK NIE
Pytania zawarte w kwestionariuszu ankiety dotyczyły także kwestii weryfika-cji poprawności opisu scenariuszy zdarzeń zawartego w Procedurze opracowania raportów cząstkowych do Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego.
TAK
NIE
TAK
NIE
Z uzyskanych odpowiedzi wynika, iż zdaniem ankietowanych niezbędną zmianą w części procedury dotyczącej określenia scenariuszy dla zidentyfikowa-nych zagrożeń jest wprowadzenie opisu metody scenariuszy wystąpienia zagro-żeń. Ponadto część z nich wskazuje, że należałoby poszerzyć lub zawęzić zakres informacji niezbędny do określania scenariuszy dla zidentyfikowanych zagrożeń.
Ankietowanych z Grupy 1 poproszono również o opinię na temat przyjętej w procedurze opracowania raportów cząstkowych do RoZBN metody oceny ryzyka.
Wykres 2.14. Rozkład odpowiedzi na pytanie: Jeżeli NIE, to jakie zmiany w części pro-cedury dotyczącej określenia scenariuszy dla zidentyfikowanych zagrożeń należałoby wprowadzić? (można zaznaczyć kilka odpowiedzi)
Źródło: opracowanie własne
10%
60%
20%
30%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%
Inne wprowadzenie opisu metody opracowania
scenariuszy wystąpienia zagrożeń rozszerzenie zakresu informacji niezbędnego do określenia scenariuszy dla
zidentyfikowanych zagrożeń zawężenie zakresu informacji niezbędnego
do określenia scenariuszy dla zidentyfikowanych zagrożeń
Wykres 2.15. Rozkład odpowiedzi na pytanie: Czy zdaniem Pani/Pana przyjęta w pro-cedurze opracowania raportu cząstkowego do Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego metoda oceny ryzyka pozwala na właściwie jego oszacowanie?
Źródło: opracowanie własne
41,20%
58,80%
Grupa 1
TAK NIE
TAK
NIE
17,60%
23,50%
52,90%
35,30%
41,20%
29,40%
0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00% 60,00%
Inne zastosowanie technik możliwych do wykorzystania przy szacowaniu ryzyka
określenie poziomu akceptacji ryzyka określenie parametrów wartości ryzyka
określenie parametrów skali skutków (konsekwencji) zagrożenia (konkretnego
określenie parametrów skali prawdopodobieństwa wystąpienia
Grupa 1
Wykres 2.16. Rozkład odpowiedzi na pytanie: Jeżeli NIE, to co sprawiło Pani/Panu naj-większą trudność w procesie szacowania ryzyka? (można zaznaczyć kilka odpowiedzi) Źródło: opracowanie własne
17,60%
23,50%
52,90%
35,30%
41,20%
29,40%
0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00% 60,00%
Inne zastosowanie technik możliwych do wykorzystania przy szacowaniu ryzyka
określenie poziomu akceptacji ryzyka określenie parametrów wartości ryzyka
określenie parametrów skali skutków (konsekwencji) zagrożenia (konkretnego
określenie parametrów skali prawdopodobieństwa wystąpienia
Grupa 1
W opinii nieco ponad połowy respondentów z Grupy 1 (przedstawiciele ad-ministracji rządowej) przyjęta w ramach Procedury opracowania raportów cząstko-wych do RoZBN metoda oceny ryzyka nie pozwala na właściwe jego oszacowanie.
Uzyskane odpowiedzi wskazują więc, iż należałoby zastanowić się nad wprowa-dzeniem zmian w obowiązującej metodzie oceny ryzyka.
W kolejnym pytaniu ankietowani, którzy udzielili odpowiedzi przeczącej, zo-stali poproszeni o wskazanie trudności, z jakimi zmagają się w procesie szacowania ryzyka na potrzeby opracowania raportów cząstkowych do Raportu o zagroże-niach bezpieczeństwa narodowego.
Za największą trudność w procesie szacowania ryzyka respondenci uznali określenie poziomu akceptacji oceny ryzyka. Wysoki procent wskazań dla tej od-powiedzi może wskazywać, iż kryteria akceptacji ryzyka przyjęte w Procedurze opracowania raportów cząstkowych nie są jasne dla wykonawców tych dokumen-tów, a w tym względzie należałoby rozważyć opracowanie metody określenia ak-ceptowalności zidentyfikowanego ryzyka.
Zdaniem ankietowanych problematyczne są również kwestie m.in. zastoso-wania technik możliwych do wykorzystania przy szacowaniu ryzyka, określenia parametrów wartości ryzyka, parametrów skali skutków zagrożenia (konkretnego scenariusza) czy też parametrów skali prawdopodobieństwa wystąpienia zagroże-nia (konkretnego scenariusza).
W odniesieniu do kolejnego pytania dotyczącego kwestii tego, czy należałoby wprowadzić zmiany w Procedurze opracowania raportów cząstkowych w części odnoszącej się do procesu szacowania ryzyka, odpowiedzi rozkładały się na po-dobnym poziomie, jak w pytaniu o opinię na temat poprawności przyjętej metody oceny ryzyka (58,8%).
Kolejne pytanie dotyczyło wskazania przez respondentów propozycji zmian w Procedurze opracowania raportów cząstkowych do Raportu o zagrożeniach bez-pieczeństwa narodowego.
Wykres 2.18. Rozkład odpowiedzi na pytanie: Jeżeli TAK, to zdaniem Pani/Pana, które z wymienionych zmian należałoby wprowadzić? (można zaznaczyć kilka odpowiedzi) Źródło: opracowanie własne wprowadzenie opisu technik możliwych do
wykorzystania przy szacowaniu ryzyka zmiana parametrów oceny ryzyka zmiana parametrów oraz opisów kategorii
akceptacji ryzyka
zmiana parametrów kategorii wartości ryzyka zmiana parametrów oraz opisów skali skutków zmiana parametrów oraz opisów skali
prawdopodobieństwa
Grupa 2
Wykres 2.17. Rozkład odpowiedzi na pytanie: Czy zdaniem Pani/Pana należałoby wpro-wadzić zmiany w procedurze opracowania raportów cząstkowych w części odnoszącej się do procesu szacowania ryzyka?
Źródło: opracowanie własne zastosowanie technik możliwych do wykorzystania przy szacowaniu ryzyka
określenie poziomu akceptacji ryzyka określenie parametrów wartości ryzyka
określenie parametrów skali skutków (konsekwencji) zagrożenia (konkretnego
określenie parametrów skali prawdopodobieństwa wystąpienia
Grupa 1
Procent wskazań dla poszczególnych odpowiedzi w tym pytaniu ułożył się na podobnym poziomie. Największa liczba respondentów wskazała, iż należałoby wprowadzić opis technik możliwych do zastosowania przy szacowaniu ryzyka. In-formacji takich brakuje bowiem w obecnie obowiązującej Procedurze opracowania raportów cząstkowych do Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego.
Ponad połowa badanych opowiedziała się za zmianą parametrów oceny ryzyka, parametrów opisów kategorii akceptacji ryzyka, parametrów oraz opisów skali skutków, jak również zmianą parametrów oraz opisów skali prawdopodobieństwa i skutków. Tak wysoki procent wskazań dla wszystkich proponowanych odpowie-dzi oznacza, iż zmiany w treści Procedury opracowania raportów cząstkowych do Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego są niezbędne. W tym wzglę-dzie należy wziąć pod uwagę wszystkie opinie wykonawców raportów cząstko-wych do Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego, jako osób na co dzień zajmujących się ww. problematyką w praktyce realizacji zadań z zakresu planowania kryzysowego.
Polski system prawny w ustawach o samorządzie gminnym, powiatowym i wojewódzkim, wojewodzie oraz działach administracji definiuje zadania orga-nów władzy w zakresie bezpieczeństwa. Właściwy sposób realizacji tych zadań jest nie tylko gwarantem utrzymania reputacji instytucji władzy ale przede wszystkim bezpieczeństwa ludzi, mienia i środowiska. Struktura administracji wraz z przy-pisanymi organom odpowiedzialnościami tworzy spójny system bezpieczeństwa państwa. Budując system zarządzania ryzykiem, należy skoncentrować się nie tylko na zadaniach administracji publicznej, ale co ważniejsze na zdolnościach do ich realizacji. Stąd bierze się potrzeba określenia kluczowych procesów, których przerwanie prowadzi do dysfunkcji władzy, a w konsekwencji do powstawania sytuacji kryzysowych. Spośród procesów do najważniejszych należą te, które wiążą się z zaspokojeniem podstawowych potrzeb ludności, włączając w to funkcjono-wanie infrastruktury, tj. zaopatrzenie w wodę, prąd, energię cieplną i elektryczną, jak również zapewnienie pomocy społecznej, czy też utrzymanie dróg publicznych.
Obecnie istnieje wiele norm z zakresu zarządzania ryzykiem, znajdujących swoje zastosowanie w sektorze publicznym oraz prywatnym. Są to zarówno dokumenty zawierające standardy o charakterze uniwersalnym dla zarządzania różnego ro-dzaju organizacjami, jak i specyficzne dla danego obszaru, np. bezpieczeństwa i hi-gieny pracy, zarządzania środowiskowego, zarządzania jakością, analizy ryzyka w systemach technicznych czy też bezpieczeństwa maszyn. W ramach prowadzo-nych badań zidentyfikowano kilkanaście norm z zakresu zarządzania ryzykiem.
Dokumenty te w sposób szczegółowy odnoszą się do rozpatrywanego obszaru te-matycznego, biorąc pod uwagę specyfikę organizacji, w której mogą zostać wyko-rzystane, jak również realizowane przez nią zadania oraz cele.
W tabeli 3.1. przedstawiono wykaz wybranych norm z zakresu zarządzania ryzykiem wraz ze wskazaniem zakresu tematycznego, jaki obejmują:
Tabela nr 3.1. Wykaz wybranych norm z zakresu zarządzania ryzykiem wraz z określe-niem ich zakresu tematycznego
Lp. Nazwa normy Zakres tematyczny
1 PN-ISO 31000 Zarządzanie ryzy-kiem – Zasady i wytyczne
• terminologia pojęć z zakresu zarządzania ryzykiem
• zasady zarządzania ryzykiem
• struktura ramowa zarządzania ryzykiem
• proces zarządzania ryzykiem 2 PKN-ISO Guide 73 Zarządzanie
ryzykiem – Terminologia terminologia pojęć z zakresu zarządzania ryzykiem
3 IEC/FDIS 31010 Risk management – Risk assessment techniques
• proces oceny ryzyka
• katalog technik i narzędzi oceny ryzyka
• opis i charakterystyka technik i narzędzi oceny ryzyka
• kryteria doboru odpowiedniej techniki, narzędzia oceny ryzyka
4
ISO 22301 Bezpieczeństwo Po-wszechne – Systemy Zarządzania Ciągłością Działania
• terminologia pojęć związanych z zarzą-dzaniem ciągłością działania,
• wymagania związane z planowaniem, ustanawianiem, wdrażaniem, funkcjono-waniem, monitorofunkcjono-waniem, przeglądaniem, utrzymywaniem i ciągłym doskonaleniem udokumentowanego systemu zarządzania ciągłością działania
5 BS 11200:2014 Zarządzanie kryzy-sowe – Wytyczne i dobre praktyki
wytyczne dotyczące planowania, opraco-wywania, wykorzystania, utrzymywania i poprawiania zdolności zarządzania kryzy-sowego
6 PN-EN ISO 9000 System zarządza-nia jakością – Podstawy i termino-logia
• opis podstaw systemów zarządzania jakością
• terminologia dotycząca systemów zarzą-dzania jakością
7
PN-EN ISO 9004 Zarządzanie ma-jące na celu osiągnięcie trwałego suk-cesu organizacji – Podejście przez zarządzanie jakością
• wytyczne uwzględniające skuteczność oraz efektywność systemu zarządzania jakością
• wytyczne dotyczące samooceny
• ciągłość doskonalenia procesów
8 PN-EN ISO 14001:2005 Systemy zarządzania środowiskowego – Wy-magania i wytyczne stosowania
wymagania dotyczące systemu zarządzania środowiskowego
9 PN-N 18004 Systemy zarządza-nia bezpieczeństwem i higieną pra-cy – Wytyczne
wytyczne dotyczące opracowania, wdroże-nia, utrzymania i doskonalenia systemu za-rządzania bezpieczeństwem i higieną pracy,
wytyczne dotyczące opracowania, wdroże-nia, utrzymania i doskonalenia systemu za-rządzania bezpieczeństwem i higieną pracy,