Rozdział IV. Budowa społeczeństwa informacyjnego w województwie łódzkim
4.3 Analiza projektów inwestycyjnych z zakresu społeczeństwa informacyjnego realizowanych
Rozwój społeczeństwa informacyjnego w województwie łódzkim w znacznym stopniu zależy od przygotowania firm z regionu do działania na globalnym rynku. Lata 2007-2013 były okresem, w którym na przygotowanie firm do takiej działalności można było wykorzystać olbrzymie środki na dofinansowanie inwestycji zabezpieczone w Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Łódzkiego (oś priorytetowa IV, Działanie IV.3). Pomoc taka jest niezwykle ważna – inwestycje w rozwój ICT w przedsiębiorstwie należą do kapitałochłonnych, dodatkowo charakteryzują się stosunkowo długim czasem amortyzacji. Analizie poddanych zostało 166 projektów o łącznej wartości ponad 36 mln zł (wykaz, wartość i zakres rzeczowy projektów zostały opisane w załączniku nr 8).
Niestety analiza dofinansowanych projektów wyraźnie wskazuje, że nie należy oczekiwać skoku technologicznego wśród firm, które skorzystały z dofinansowania w ramach działania IV.3 RPO WŁ. Świadczy o tym chociażby średnia wartość
318 iŁódzkie 2013 – Program Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego Województwa Łódzkiego do roku
dofinansowanego projektu – niecałe 220 tysięcy złotych oraz typy dofinansowanych projektów – aż 30% to sklepy internetowe, a ponad 25% to inwestycje bezpośredniego wsparcia w działalność firm (zakup sprzętu i oprogramowania) oraz platformy eLearningowe. Typowe inwestycje prorozwojowe: hurtownie danych, systemy EZD
(elektronicznego zarządzania dokumentem), systemy CRM (elektronicznego
zarządzania klientem), innowacyjne usługi programistyczne stanowią łącznie nieco ponad 35% liczby dofinansowanych projektów. O ile wartość projektów zależy pośrednio od kondycji sektora MŚP w województwie łódzkim, a ta jak wskazują wcześniej przytoczone dane nie jest najlepsza, to typ wybranych do dofinansowania projektów zależy od strategii przyjętej przez Instytucję Zarządzającą Regionalnym Programem Operacyjnym – w tym wypadku UMWŁ. Dwa najłatwiej dostępne narzędzia regulacyjne w tym zakresie to regulamin konkursowy oraz kryteria wyboru i oceny projektów. Dodatkowym problemem jest efektywność wydatkowania pozyskanych przez firmy w ramach działania IV.3 RPO WŁ środków. Przedsiębiorcy wykorzystując możliwości jakie dawały regulaminy konkursów często decydowali, zresztą całkiem pragmatycznie, o wymianie sprzętu i oprogramowania w firmach z dofinansowaniem na poziomie 50% do 85%.
Przyczyną niskiej innowacyjności projektów skierowanych do dofinansowania przez Instytucję Pośredniczącą może być struktura organizacyjna Urzędu
Marszałkowskiego oraz jego ograniczone możliwości kadrowe.
Projekty teleinformatyczne są ściśle powiązane z nowoczesnymi technologiami, w tym często rozwiązaniami innowacyjnymi. W strukturze UMWŁ brak jest kompetencji w tym zakresie poza specjalistycznymi komórkami organizacyjnymi: Wydziałem Informatyki, Wydziałem Społeczeństwa Informacyjnego oraz Wydziałem e-Zdrowia (obecnie, od połowy marca 2013 r., te trzy Wydziały tworzą Departament Cyfryzacji Urzędu Marszałkowskiego Województwa Łódzkiego). Ponieważ organizacyjnie nie ma możliwości „użyczania” kompetencji na etapie projektowania konkursów i oceny zgłoszonych projektów, a często istnieją formalne przeciwwskazania, gdy wymienione powyżej komórki organizacyjne składają wnioski o dofinansowanie projektów w konkursach, Instytucja Pośrednicząca (w tym wypadku Departament ds. RPO Urzędu Marszałkowskiego Województwa Łódzkiego) musi opierać się w swoich decyzjach na pracownikach własnych oraz ekspertach zewnętrznych, których dostępność jest także ograniczona z przyczyn opisanych powyżej. Przewidując takie właśnie kłopoty program
Opisane powyżej braki w specjalistycznych kompetencjach z zakresu ICT oraz społeczeństwa informacyjnego mają także inne, bardziej dalekosiężne konsekwencje – przekładają się one na kontrolę zakończonych projektów. Pracownicy Urzędu prowadzą kontrole zakończonych projektów koncentrując się przede wszystkim na sprawdzaniu wymogów formalnych: prawidłowości procedur przetargowych, realizowaniu wymaganych działań promocyjnych, trwałości projektu w zakresie utrzymania zakupionej i wytworzonej infrastruktury. Ocena merytoryczna efektów zrealizowanych projektów bardzo często traktowana jest powierzchownie. Tymczasem w ciągu dziesięciu lat od zakończenia projektu może on być kontrolowany przez przedstawicieli Komisji Europejskiej, a negatywna ocena efektywności merytorycznej projektu może skutkować koniecznością zwrotu dofinansowania wraz z odsetkami.
Specyficzną formą projektów inwestycyjnych dla budowy społeczeństwa informacyjnego są projekty realizowane w ramach działania IV.1 Regionalnego
Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego oraz działania 8.4 Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, które dotyczą zapewnienia dostępu
do Internetu – w ramach działania IV.1 na poziomie sieci hurtowej oraz dostępowej,
w ramach działania 8.4 na poziomie sieci dystrybucyjnej, tzw. „ostatniej mili”319.
Do korzystania z tych środków uprawnione są zarówno podmioty publiczne jak i przedsiębiorcy telekomunikacyjni. W ramach działania 8.4 PO IG realizowanych jest na terenie województwa łódzkiego 25 projektów o łącznej wartości ponad 76,5 mln zł, a w ramach działania IV.1 5 projektów o łącznej wartości ponad 90 mln zł. Chociaż łączna suma inwestycji robi wrażenie (ponad 166,5 mln zł) to uwzględniając, że aż 60% terenu województwa łódzkiego stanowi tzw. „białe plamy” w dostępie do
szerokopasmowego Internetu320 można ją uznać za wysoce niewystarczającą. Istotnym
zagadnieniem jest istnienie obiektywnej konieczności interwencji publicznej w rynek telekomunikacyjny na obszarze województwa łódzkiego. Uprawnione jest założenie,
że tam, gdzie to jest komercyjnie opłacalne przedsiębiorstwa telekomunikacyjne
wybudują niezbędną infrastrukturę i będą świadczyć usługi. Jednak pamiętać trzeba,
że województwo łódzkie jest województwem o charakterze wiejskim, o stosunkowo
niskiej gęstości zaludnienia poza łódzkim obszarem metropolitarnym. Powoduje to, że
319
Pod pojęciem „sieci ostatniej mili” rozumieć należy sieć rozprowadzającą sygnał od punktu dystrybucyjnego usługodawcy do użytkownik końcowego (przyp. P.A. Nowak).
320 Ponieważ w literaturze występuje kilka różnych definicji „Internetu szerokopasmowego” przyjąć należy, że Internet szerokopasmowy to taki, który pozwala na równoczesne korzystanie z przeglądania stron www, telefonii VOIP oraz telewizji internetowej w formacie HD (przyp. P.A. Nowak).
na terenie województwa łódzkiego znajduje się wiele obszarów zagrożonych wykluczeniem cyfrowym, gdzie bez interwencji publicznej (np. poprzez zmniejszenie kosztów dostępu do sieci hurtowej) świadczenie nowoczesnych usług dostępu do Internetu szerokopasmowego nigdy nie będzie komercyjnie opłacalne.
Tabela 11 Zestawienie projektów infrastruktury liniowej z zakresu budowy społeczeństwa informacyjnego realizowanych w latach 2007-2013 w ramach działania IV.1 RPO WŁ
LP Tytuł projektu Beneficjent wartość projektu
1
Rozbudowa regionalnej sieci szerokopasmowej Telefonii DIALOG S.A.
w Województwie Łódzkim
TELEFONIA DIALOG SA 11 339 900,00
2
Budowa szerokopasmowej sieci transmisji danych wraz z przyłączami telekomunikacyjnymi na terenie
gminy miasta Łowicza
GMINA MIASTO
ŁOWICZ 783 245,98 3 Łódzka Regionalna Sieć Teleinformatyczna – etap I WOJEWÓDZTWO
ŁÓDZKIE 71 428 069,42
4
Rozbudowa sieci szerokopasmowej Telekomunikacji Związku Gmin Ziemi Wieluńskiej
S.A. celem wyrównania dysproporcji w zakresie dostępu
i wykorzystania technologii informacyjnych i komunikacyjnych Telekomunikacja Związku Gmin Ziemi Wieluńskiej Spółka Akcyjna 511 424,00
5 SIRMAN Budowa miejskiej sieci światłowodowej w
Sieradzu Gmina Miasto Sieradz 6 100 000,00
Źródło: opracowanie własne na podstawie serwisu www.rpo.lodzkie.pl (20.07.2013)
Tabela 12 Zestawienie projektów infrastruktury liniowej z zakresu budowy społeczeństwa informacyjnego realizowanych w latach 2007-2013 w ramach działania 8.3 PO IG
L.p. Tytuł projektu Wartość Beneficjent Opis realizowanego projektu
1
"Budowa platformy szerokopasmowego dostępu do
sieci Internet w rejonie zgierskim"
239 115,16 zł "Galatea" FHU
W ramach tego projektu zostały zrealizowane następujące zadania:
zakup zestawów komputerowych, zakup dodatkowych serwerów, zakup
urządzeń sieciowych dla jednostek, budowa okablowania strukturalnego w
29 placówkach, wdrożenie oprogramowania do zarządzania siecią 2 "Udostępnianie szerokopasmowego Internetu w
gminach Osielsko, Dobrcz i Dąbrowa Chełmińska"
1 819 139,80 zł
P.H.U "Mokadi" Wiesława Kaźmierczak
Szerokopasmowy dostęp do Internetu
3
"Zapewnienie szerokopasmowego dostępu do Internetu w Gminie Ksawerów"
5 199 030,00 zł TOYA Sp. z o.o.
Dzięki temu projektowi na obszarze obejmującym ponad 2 tysiące mieszkań na obszarze Gminy
Ksawerów, TOYA będzie oferowała szerokopasmowy dostęp do internetu,
cyfrową telewizję, telefonię oraz innowacyjne usługi multimedialne.
Miejscowości objęte projektem to Ksawerów, Wola Zaradzyńska i Gadka
L.p. Tytuł projektu Wartość Beneficjent Opis realizowanego projektu
4
"Budowa infrastruktury dostępu do Internetu w północnych
powiatach województwa łódzkiego"
1 831 148,02 zł Profit Group Sp. z o.o.
Zapewnienie dostępu do Internetu. Gminy objęte projektem: Żychlin, Oporów, Strzelce, Łanięta, Nowe Ostrowy, Krośniewice, Kutno, Krzyżanów, Daszyna, Grabów, Świnice
Warckie, Łęczyca, Dalików, Wartkowice, Zadzim, Poddębice, Parzęczew, Ozorków, Kiernozia,
Zduny 5 "Rozbudowa sieci szerokopasmowego Internetu "Mokadi" w okolicach Piotrkowa Trybunalskiego" 482 165,96 zł P.H.U. Mokadi Wiesława Kaźmierczak
Na obszarze objętym projektem zostanie wybudowana sieć umożliwiająca świadczenie usług
szerokopasmowego dostępu do Internetu
6
"Budowa sieci szerokopasmowej na obszarze
białych plan gminy wiejskiej Brzeziny"
146 500,00 zł
CITYNET Frank, Trzeciak,
Wyka” S.C.
Szerokopasmowy dostęp do Internetu
7
"Budowa "ostatniej mili" w rejonie Zgierz, Stryków oraz
Głowno"
357 118,40 zł
TPnets.com - Tomasz Bathelt, Piotr Marciniak
Projekt obejmuje budowę 7 stacji bazowych sieci bezprzewodowych, które zapewnią bezprzewodowy dostęp do Internetu w promieniu kilku km od każdej z nich, w osi trasy Stryków-Głowno i na zachód
od niej 8
"Szerokopasmowy Internet w sołectwie Nowy Bedoń w gminie
Andrespol"
242 298,76 zł INSPORT
Bożenna Pięcek Szerokopasmowy dostęp do Internetu
9
"Dostęp do Internetu w technologii WiMAX 802.16e-2005 dla mieszkańców gminy
Wieluń i okolic"
2 263 293,36 zł
Milmex Systemy Komputerowe
Sp. z o.o.
Celem projektu jest zbudowanie na obszarze miasta i gminy Wieluń oraz
gmin przylegających (Czarnożyły i Wierzchlas) infrastruktury pozwalającej na bezprzewodową, szerokopasmową transmisję danych w
standardzie 802.16e-2005 (mobilny WiMAX) i umożliwiającej świadczenie
usługi szerokopasmowego dostępu do Internetu 10 "Budowa sieci szerokopasmowej w 5 gminach powiatu łowickiego i kutnowskiego" 1 324 338,42 zł Radio-Net Anna Barlak
Wybudowanie m. in. nowoczesnych sieci światłowodowych Fiber to The
Home
11
"Budowa infrastruktury dostępu do Internetu w zachodnich
powiatach województwa łódzkiego"
2 001 951,68 zł Profit Group
Jarosław Sawa Szerokopasmowy dostęp do Internetu
12
"Budowa infrastruktury dostępu do Internetu we wschodnich powiatach województwa łódzkiego" 1 489 333,30 zł Profit Group Krzysztof Jankowski
Szerokopasmowy dostęp do Internetu
13
"Szerokopasmowy Internet szansą dla rozwoju Gminy
Nowosolna"
4 918 573,20 zł TOYA Sp. z o.o.
Głównym celem operatora będzie dostarczenie usługi w postaci sygnału
internetowego do potencjalnych odbiorców z terenu gminy 14
"Budowa szerokopasmowej sieci FTTH w wybranych
sołectwach powiatu kutnowskiego oraz łęczyckiego"
6 132 534,00 zł ITV Media
Tomasz Barlak Budowa szerokopasmowej sieci FTTH
15
"Szerokopasmowy Wieruszów - budowa sieci światłowodowej
na terenie powiatu wieruszowskiego" 2 250 119,09 zł Comnet Multimedia sp. z o.o.
Powstała sieć szerokopasmowa będzie otwarta dla wszystkich zainteresowanych przedsiębiorców, mieszkańców, firm i instytucji z terenu
L.p. Tytuł projektu Wartość Beneficjent Opis realizowanego projektu 16 "Budowa szerokopasmowej sieci FTTH w powiecie łowickim" 6 090 960,00 zł Radio-Net Anna Barlak
Wybudowanie m. in. nowoczesnych sieci światłowodowych Fiber to The
Home 17 "Budowa szerokopasmowej sieci telekomunikacyjnej FTTH w gminach Nowosolna i Aleksandrów Łódzki"
13 701 271,35 zł TOYA Sp. z o.o. budowa szerokopasmowej sieci FTTH
18 "Internet dla mieszkańców gmin
Rozprza, Gorzkowice" 2 259 817,00 zł
PUH VATUS Rafał Wejman
Celem projektu jest zapewnienie dostępu do Internetu szerokopasmowego mieszkańcom gmin Rozprza i Gorzkowice poprzez budowę
sieci internetowej 19
"Internet satelitarny dla ostatniej mili, szansą rozwoju
województwa łódzkiego" 421 476,72 zł Infratel-operator infrastrukturalny Sp. z o.o. SZEROKOPASMOWY INTERNET 20 "Zapewnienie dostępu do Internetu NGN dla mieszkańców gminy Łask."
376 872,00 zł Zakład Optyczny Zbigniew Rosiak
Działanie ma na celu stworzenie możliwości bezpośredniego
dostarczania usługi szerokopasmowego dostępu do Internetu na etapie tzw. ostatniej mili dla grupy docelowej (bezpośrednio do użytkownika) poprzez wsparcie mikro, małych i średnich przedsiębiorców zamierzających dostarczać tę usługę na obszarach, na których prowadzenie
tej działalności na zasadach rynkowych jest nieopłacalne finansowo
21
"Budowa szerokopasmowej sieci internetowej FTTH na
terenie gmin powiatu pajęczańskiego" 2 984 500,00 zł Systemy Tele-informatyczne "INGRAM" Tomasz Koperski
Celem projektu jest rozbudowa infrastruktury szkieletowej poprzez
inwestycję, mająca na celu umożliwienie klientom z obszaru gmin powiatu pajęczańskiego korzystania z
szerokopasmowego dostępu do Internetu za pośrednictwem światłowodowych łączy FTTH 22
"Uruchomienie dostępu do Internetu na terenie gmin Goszczanów oraz Błaszki"
351 042,00 zł
NETCOM COMPUTERS
Robert Opieliński
Świadczenie usług internetowych najwyższej jakości, likwidacja dużej ilości tzw. "białych plam" na terenach
objętych wsparciem 23 "Zapewnienie dostępu do szerokopasmowego Internetu w powiecie radomszczańskim" 877 728,00 zł @ALFANET Małolepszy Marcin Dostęp do szerokopasmowego internetu 24
"Internet dla mieszkańców powiatu piotrkowskiego etap
III"
861 000,00 zł PUH VATUS Rafał Wejman
Głównym celem projektu jest zapewnienie dostępu do szerokopasmowego internetu o gwarantowanej przepustowości min.
2Mb/s na obszarach wykluczonych cyfrowo powiatu piotrkowskiego. 25
"Budowa sieci szerokopasmowej w technologii
FTTH na terenie województwa łódzkiego"
8 955 840,33 zł SITELSp. z o. o. Dostęp do szerokopasmowego internetu
Źródło: opracowanie własne na podstawie serwisu www.poig.gov.pl
Jak wynika z zestawienia projektów publicznych i komercyjnych dotyczących zapewnienia dostępu do Internetu, projekty publiczne są kilkunasto-, a czasem kilkudziesięciokrotnie razy większe niż projekty komercyjne. Przyczyn takiego stanu rzeczy jest na pewno kilka:
1. projekty publiczne, z założenia niekomercyjne, czyli nie nastawione na przynoszenie dochodu, otrzymują dofinansowanie na poziomie 85% a nie maksymalnie 50%,
2. samorządy realizujące projekty dostępowe działają, co do zasady, na większym obszarze,
3. sieci samorządowe w większości są sieciami hurtowymi lub dystrybucyjnymi. Ich klientami powinni być mali, lokalni operatorzy, świadczący usługi dostępowe „ostatniej mili”,
4. samorządy decydujące się na realizację projektów mają większą skłonność do ryzyka inwestycyjnego – niepowodzenie realizowanego projektu ma mniejszy wpływ na finanse samorządowe niż na finanse podmiotu komercyjnego, który w niesprzyjających okolicznościach może doprowadzić do bankructwa.
Rozwiązaniem, które nasuwa się w sposób oczywisty, byłby wzrost kompetencji w zakresie projektowania i realizowania projektów własnych administracji publicznej i to nie tylko tych z zakresu ICT.