ANALIZA SFERY ŚRODOWISKOWEJ

Istotnym czynnikiem rozwojowym gminy Czaplinek, jest niewątpliwie stan środowiska naturalnego, brak uciążliwego przemysłu. Obszar gminy Czaplinek charakteryzuje się bogactwem zasobów i walorów środowiska przyrodniczego i cennej bioróżnorodności. Szczególnym zasobem przyrodniczym są liczne jeziora i kompleksy leśne. Krajobraz gminy ukształtowany jest w dużym stopniu przez lasy (przede wszystkimbory i buczyny) zajmujące ponad 40% powierzchni.

Drugą charakterystyczną cechą obszaru gminy jest duża liczba (47) różnej wielkościi typów jezior polodowcowych, poprzedzielanych wysokimi morenowymi wzgórzami, wypiętrzonymi w stosunku do lustra wody nawet na 40m. Największymspośród akwenów, jest drugie co do głębokości jez. Drawsko, z bogato rozwiniętąlinią brzegową pełną zatok, półwyspów i cypli, które powstały w wyniku rzadko spotykanego skrzyżowania kilku rynien polodowcowych. Brzegi jeziora są często strome, a zatoki długie i wąskie, w wielu miejscach na dnie leżą głazy ukryte tuż podpowierzchnią wody. Na jeziorze znajduje się 12 wysp, w tym największa z nichzamieszkana Wyspa Bielawa, będąca piątą co do wielkości wyspą śródlądową w Polsce. Ciekawostką jest zamieszkujący podobno najgłębsze miejsca jeziorareliktowy krab, żyjący tu od 12 tys. lat. Przez obszar gminy przepływają także duże rzeki – Drawa, Dębnica, Piława, poktórych prowadzą szlaki kajakowe⁷.

Tabela 14. Wskaźniki analizy środowiskowej

SFERA ŚRODOWISKOWA W6. Różnica w % podłączonych do sieci wodociągowej i

kanalizacyjnej

Wartość wskaźnika liczona jako różnica liczby budynków podłączonych i niepodłączonych do sieci wodociągowej i kanalizacyjnej . Wyrażona w %

W7. Wskaźnik obciążenia środowiska naturalnego Wartość wskaźnika liczona jako stosunek ilości mieszkańców na wielkość powierzchni jednostki analitycznej

W8. Wskaźnik obciążenia środowiska działalnością gospodarczą

Wartość wskaźnika liczona jako stosunek ilości Podmiotów Gospodarki Narodowej na wielkość powierzchni jednostki analitycznej

Źródło: opracowanie własne

Dokonując oceny w zakresie problemów środowiskowych występujących w obszarach analitycznych wykorzystano wskaźnik: Różnica w % podłączonych do sieci wodociągowej i

7. Strategia Promocji i Rozwoju Miasta i Gminy Czaplinek na lata 2009-2015.

GMINNY PROGRAM REWITALIZACJI GMINY CZAPLINEK 34

kanalizacyjnej. Przeprowadzone badania jakościowe wykazały, iż w mieszkańcy wskazują, że w sposób szczególny na jakość ich życia ma wpływ nadal nie rozwiązany w 100% w gminie Czaplinek problem w dostępie do sieci kanalizacyjnej. Uciążliwości z tym związane, skłoniły zespół pracujący nad Programem, do przeprowadzenia badań ilościowych z wykorzystaniem tego właśnie wskaźnika.

Wykorzystano także miernik obciążenia środowiska naturalnego i miernik obciążenia środowiska działalnością gospodarczą. Według poprzednio opisanej metodologii zgromadzono dane i dokonano ich standaryzacji.

Tabela 15. Wartość mierników sfery środowiskowej w gminie Czaplinek w 2016 r.

Różnica w % podłączonych

do sieci wodociągowej i kanalizacyjnej

Miernik obciążenia

środowiska naturalnego Miernik obciążenia środowiska działalnością gospodarczą

J. analityczna 1 1,70 3.665,79 206,58

J. analityczna 2 1,70 328,36 18,41

J. analityczna 3 86,00 15,98 0,45

J. analityczna 4 86,00 16,55 0,37

J. analityczna 5 86,00 10,93 0,26

Wartość średnia 52,28 807,52 45,21

Odchylenie 46,17 1603,59 90,54

Źródło: opracowanie własne

Pozwoliło to na zidentyfikowanie tych jednostek analitycznych, które mają największe problemy w zakresie dostępności do sieci wodno-kanalizacyjnej.

Tabela 16. Wartość wskaźników sfery funkcjonalno-przestrzennej w gminie Czaplinek w 2016 r.

Różnica w % podłączonych do sieci wodociągowej i kanalizacyjnej

Wskaźnik obciążenia środowiska naturalnego

Wskaźnik obciążenia środowiska działalnością gospodarczą

J. analityczna 1 1,10 -1,78 -1,78

J. analityczna 2 1,10 0,30 0,30

J. analityczna 3 - 0,73 0,49 0,49

J. analityczna 4 - 0,73 0,49 0,50

J. analityczna 5 - 0,73 0,50 0,50

Źródło: opracowanie własne

Uzupełnieniem badań ilościowych z zakresu sfery środowiskowej były badania jakościowe prowadzone wśród mieszkańców wszystkich 5 jednostek analitycznych. W opinii respondentów, większość zagrożeń dla środowiska i jego degradacja wiążą się z gospodarczą działalnością

GMINNY PROGRAM REWITALIZACJI GMINY CZAPLINEK 35

człowieka.

Zdiagnozowanym problemem dotyczącym obszaru całej gminy, jest niska jakość powietrza, na którą uskarżają się mieszkańcy w okresach jesienno-zimowych. Wynika ona z tzw. niskich emisji, związanych z indywidualnymi systemami zaopatrzenia budynków w ciepło użytkowe (patrz tabela poniżej).

Niska sprawność systemów grzewczych, brak termomodernizacji budynków oraz wykorzystywanie niskiej jakości surowców energetycznych, wpływa niekorzystnie na jakość powietrza w obszarach miejskich i wiejskich.

Dymiące kominy to jeden z głównych problemów środowiskowych zgłaszanych przez mieszkańców. Niska jakość powietrza jest jednym kluczowych czynników wpływających na krytyczne opinie dotyczące jakości życia w gminie.

Rosnąca świadomość w zakresie problemów zdrowotnych wynikających oddychania z zanieczyszczonym powietrzem powoduje że mieszkańcy gminy, oczekują do programu rewitalizacji, konkretnych działań zmierzających do rozwiązania tego problemu. Nie będzie to możliwe bez rozwoju sieci ciepła systemowego w gminie, a także termomodernizacji budynków, w tym wymiany starych pieców na nowe ekologiczne.

Tabela 17. Problemy środowiskowe w gminie Czaplinek

L.P. NAZWA WSKAŹNIKA

Jednostka analityczna

I II III IV V

1. Niska jakość powietrza √ √ nd nd √

2. Niewielka ilość obiektów mieszkalnych i użyteczności publicznej

poddanych procesom termomodernizacji √ √ √ √ √

3. Problem w dostępnie do sieci wodociągowej i kanalizacyjnej nd nd √ √ √

Źródło: opracowanie własne

Podsumowanie

Pełny obraz zróżnicowania pomiędzy badanymi jednostkami analitycznymi w zakresie występowania problemów środowiskowych przedstawiono w poniższej tabeli. Prezentuje ona sumaryczny wskaźnik, wystandaryzowanych wartości mierników środowiskowych w poszczególnych jednostkach analitycznych.

GMINNY PROGRAM REWITALIZACJI GMINY CZAPLINEK 36

Tabela 18. Wartość sumaryczna wystandaryzowanych wskaźników sfery środowiskowej.

Wartość sumaryczna wystandaryzowanych wskaźników środowiskowych

J. analityczna 1 -2,47

J. analityczna 2 1,69

J. analityczna 3 0,26

J. analityczna 4 0,26

J. analityczna 5 0,26

Źródło: opracowanie własne

Pozwoliło to na wskazanie jednostki analitycznej nr.1 (Centrum miasta) w której występuje ponadprzeciętna wartość koncentracji negatywnych zjawisk środowiskowych.

Wśród najistotniejszych problemów w sferze ekologicznej w badanych jednostkach analitycznych w gminie Czaplinek należy wymienić:

1. Nadal nie rozwiązany problem dostępu do sieci wodno-kanalizacyjnej, 2. Niska jakość powietrza spowodowana rozproszonymi, niskimi emisjami.

3. Nadal wiele budynków wymaga termomodernizacji.

4. Brak szerokiego dostępu do ciepła systemowego w gminie.