ANALIZA SFERY SPOŁECZNEJ

Na podstawie analizy sytuacji społecznej i demograficznej gminy Czaplinek, jak również przy uwzględnieniu wyniku studiów porównawczych zostały wyodrębnione negatywne zjawiska, – które poddano badaniu, dla przeprowadzenia analizy ich nasilenia w gminie Czaplinek. Dla zmierzenia skali i nasilenia tych zjawisk, przypisano im następujące wskaźniki:

GMINNY PROGRAM REWITALIZACJI GMINY CZAPLINEK 22

Tabela 3. Wskaźniki analizy sfery społecznej

LP. Nazwa wskaźnika Metodologia wyznaczenia

Sfera społeczna

W1. Wskaźnik obciążenia demograficznego

Wartość wskaźnika liczona jako Ilość ludności w wieku przedprodukcyjnym i poprodukcyjnym na 100 osób w wieku

produkcyjnym

W2.

Liczba osób korzystających z pomocy społecznej - zasiłek stały na 1000

ludności

Wartość wskaźnika liczona jako stosunek liczby osób korzystających z pomocy społecznej w formie zasiłku stałego,

przez liczbę mieszkańców danego obszaru. Wyrażona na 1 tys. mieszkańców obszaru.

W3. Pomoc w zakresie dożywiania dzieci i dorosłych na 1000 ludności

Wartość wskaźnika liczona jako stosunek liczby dzieci i dorosłych korzystających z dożywiania, przez liczbę

mieszkańców danego obszaru. Wyrażona na 1 tys.

mieszkańców obszaru.

Źródło: opracowanie własne

Mając na względzie szczególne znaczenie potencjału społecznego określającego główne problemy rewitalizacyjne regionu ten aspekt analizy oparto na największej liczbie wskaźników.

Kryterium demograficzne odnoszące się do zjawiska depopulacji gminy odzwierciedla kluczowe procesy jego witalności społeczno-kulturalnej rzutujące w długim okresie czasu na strukturę demograficzną, atrakcyjność mieszkaniową, a także na wymiary gospodarcze związane między innymi z wartością kapitału ludzkiego, chłonnością rynku i określonym profilem zapotrzebowania na usługi publiczne.

Zasiłek stały to jedna z form pieniężnego świadczenia z pomocy społecznej, dla osób znajdujących się w trudnej sytuacji ekonomicznej. Jest to świadczenie obligatoryjne, które przysługuje na podstawie art. 37 ustawy o pomocy społecznej. Przysługuje ono:

 osobie samotnie gospodarującej, która jest całkowicie niezdolna do pracy z powodu wieku lub niepełnosprawności, jeżeli jej dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej.

 pełnoletniej osobie, która pozostaje w rodzinie, całkowicie niezdolnej do pracy z powodu wieku lub niepełnosprawności, jeżeli jej dochód, jak również dochód na osobę w rodzinie, nie przekracza kryterium dochodowego) w rodzinie.

Wysoki udział osób korzystających z tej formy pomocy społecznej, świadczy o koncentracji negatywnych zjawisk społecznych w jednostce analitycznej. Dlatego zdecydowano o wyborze także tego wskaźnika w analizie jako umożliwiającego określenie tych obszarów gminy które wymagają szczególnego wsparcia.

GMINNY PROGRAM REWITALIZACJI GMINY CZAPLINEK 23

Ograniczenie zjawiska niedożywienia dzieci i młodzieży z rodzin o niskich dochodach lub znajdujących się w trudnej sytuacji, ze szczególnym uwzględnieniem uczniów z terenów objętych wysokim poziomem bezrobocia i ze środowisk wiejskich oraz osób dorosłych, w szczególności osób samotnych, w podeszłym wieku, chorych lub osób niepełnosprawnych jest jednym z podstawowych obowiązków samorządu terytorialnego, który znalazł także swoje odzwierciedlenie w zapisach wieloletniego programu wspierania finansowego gmin w zakresie dożywiania „Pomoc państwa w zakresie dożywiania” na lata 2014-2020 przyjętego do realizacji Uchwałą Rady Ministrów Nr 221 z dnia 10 grudnia 2013 r. ( M.P. z 2013r. poz. 1024).

Wysoki wskaźnik osób objętych tą formą pomocy w jednostkach analitycznych wskazuje na szczególnie niekorzystną sytuację zamieszkującej jej ludności. Dlatego wskaźnik ten jest cennym dla określenia w sytuacji społecznej występującej w poszczególnych obszarach analitycznych.

Przeprowadzone badania ilościowe wykazały iż poszczególne jednostki analityczne wykazują się silnym zróżnicowaniem sytuacji społecznej na nich występującej .

Tabela 4. Wartość mierników sfery społecznej w gminie Czaplinek w 2016r.

Wskaźnik obciążenia

demograficznego ludności przedprodukcyjni i poprodukcyjni na 100 osób w

wieku produkcyjnym

Liczba osób korzystających z pomocy społecznej - zasiłek

stały na 1 tys. osób

Pomoc w zakresie dożywiania dzieci i

dorosłych na 1 tys osób

J. analityczna 1 501,33 ^{10,77 46,66}

J. analityczna 2 677,22 ^{3,31 15,62}

J. analityczna 3 205,75 ^{9,91 28,83}

J. analityczna 4 262,16 ^{7,83 34,94}

J. analityczna 5 282,90 ^{6,05 49,37}

Średnia 385,87 ^{7,57 35,08}

Odchylenie 197,84 ^{3,01 13,75}

Źródło: Dane UM

W celu doprowadzenia do porównywalności wskaźników dokonano standaryzacji polegającej na obliczeniu średniej dla danego wskaźnika w odniesieniu do obszarów analitycznych, na tej podstawie obliczono odchylenie standardowe. Co pozwoliło na wystandaryzowanie uzyskanych wartości poprzez odjęcie od wartości miernika średniej wartości i podzielenie jej przez odchylenie standardowe i w przypadku wskaźników będących destymulantą przemnożenie poprzez wartość ( -1).

GMINNY PROGRAM REWITALIZACJI GMINY CZAPLINEK 24

Tabela 5. Wartość wskaźników sfery społecznej w gminie Czaplinek w 2016r.

Wskaźnik obciążenia

demograficznego ludności przedprodukcyjni i poprodukcyjni

na 100 osób w wieku produkcyjnym

Liczba osób korzystających z pomocy społecznej - zasiłek

stały na 1 tys. osób

Pomoc w zakresie dożywiania dzieci i dorosłych na 1 tys. osób

J. analityczna 1 -0,58 -1,06 -0,84

J. analityczna 2 -1,47 1,42 1,42

J. analityczna 3 0,91 -0,78 0,45

J. analityczna 4 0,63 ^{-0,09 0,01}

J. analityczna 5 0,52 ^{0,50 -1,04}

Źródło: opracowanie własne

Przeprowadzone badania ilościowe wykazały, że w przypadku obciążenia problemami o charakterze demograficznym w najgorszej sytuacji znajdowały się obszary analityczne 1 i 2. To tam występuje największy problem z ilością osób w wieku produkcyjnym w skali całej populacji.

Największy odsetek ludności korzystających z pomocy społecznej w formie zasiłku stałego zdiagnozowany został w jednostkach analitycznych 1, 3 i 4.

Wykres 1. Odsetek ilości osób w wieku poprodukcyjnym w gminie Czaplinek w 2016r

Obszar 1 Obszar 2 Obszar 3 Obszar 4 Obszar 5

0,00 2,00 4,00 6,00 8,00 10,00 12,00 14,00 16,00 18,00

Źródło: opracowanie własne

Problem zawiązany z potrzebą dożywiania dzieci i dorosłych w największym stopniu dotyczył mieszkańców jednostek analitycznych 1 i 5.

Niekorzystne zjawiska społeczne są także związane z dużym udziałem osób w wieku poprodukcyjnym w strukturze mieszkańców jednostek analitycznych. Przeprowadzone badania wykazały, że w najbardziej niekorzystnej sytuacji pod tym względem znajduje się obszar nr 1 i 3, zaś w najlepszej obszar nr 5. (wykres 1)

GMINNY PROGRAM REWITALIZACJI GMINY CZAPLINEK 25

WNIOSKI - DIAGNOZA KONCENTRACJI NEGATYWNYCH ZJAWISK SPOŁECZNYCH

Badane zjawiska społeczne na obszarze gminy cechuje różnorodność, jest ona uzależniona od gęstości zaludnienia, co wiąże się z intensywnością ich występowania, które jest uwarunkowane występowaniem na obszarze wiejskim oraz miejskim gminy. Pełny obraz zróżnicowania pomiędzy badanymi jednostkami analitycznymi w zakresie występowania problemów społecznych przedstawiono w poniższej tabeli. Prezentuje ona sumaryczny wskaźnik, wystandaryzowanych wartości mierników społecznych w poszczególnych jednostkach analitycznych.

Pozwoliło to na wskazanie jednostki analitycznej nr.1 (Centrum miasta) oraz jednostki analitycznej nr 5 jako jednostek, w których występuje ponadprzeciętna wartość koncentracji negatywnych zjawisk społecznych.

Tabela 6. Wartość sumaryczna wystandaryzowanych wskaźników sfery społecznej.

Wartość sumaryczna wystandaryzowanych wskaźników

Jednostka analityczna 1 -2,48

Jednostka analityczna 2 1,36

Jednostka analityczna 3 0,58

Jednostka analityczna 4 0,55

Jednostka analityczna 5 -0,01

Źródło: opracowanie własne

Wykazały się one największymi wartościami sumarycznej wartości wystandaryzowanych wskaźników w zakresie sfery społecznej. Zważywszy na założenia zawarte w ustawie jak i w wytycznych, spośród tych jednostek wybrany zostanie obszar rewitalizacji. Proces delimitacji obszaru rewitalizacji opisany został dalszej części dokumentu.