III. POGŁĘBIONA DIAGNOZA SYTUACJI W OBSZARZE REWITALIZACJI GMINY CZAPLINEK
3.1. WYZNACZENIE OBSZARU REWITALIZACJI
Proces wyznaczenia obszaru rewitalizacji był procesem o charakterze partycypacyjnym i przebiegał dwuetapowo.
W etapie pierwszym, na spotkaniu z Zespołem ds. Rewitalizacji, burmistrzem oraz sołtysami, zaprezentowano wyniki diagnozy prowadzące do wyznaczenia obszaru zdegradowanego.
Następnie w etapie drugim, z uwagi na ograniczenia związane zarówno z populacją mieszkańców, (którzy mogą zostać objęci programem rewitalizacji), jak i ograniczeniami powierzchni gminy, (która może zostać objęta interwencjami programu) przyjęto, iż kryterium decyzyjnym, w wyznaczeniu obszaru rewitalizacji będzie gęstość zaludnienia w jednostkach analitycznych i wyniki badań ilościowych służących do wyznaczenia obszaru zdegradowanego oraz wyniki badań jakościowych.
Obszarem rewitalizacji mógł swym zasięgiem objąć jednostki analityczne nr 1 i 5. Niestety pod względem ludnościowym nie mogły być one łącznie objęte procesem rewitalizacji. Dlatego niezbędne było wybranie spośród obszarów zdegradowanych tych podobszarów, w których efekt działań rewitalizacyjnych będzie największy
Wyboru takiego dokonano z uwagi na wytyczne Urzędu Marszałkowskiego, związane z interwencją przede wszystkim w sferze społecznej programu rewitalizacji. Uznano, że najwyższa skuteczność programu rewitalizacji, zostanie osiągnięta w jednostce analitycznej o najwyższym poziomie gęstości zaludnienia. Miało to na celu zagwarantowanie jak największego efektu społecznego, realizowanych w ramach procesu rewitalizacji projektów.
Wyznaczając obszar rewitalizacji, postępowano zgodnie z wytycznymi i zasadami realizacji przedsięwzięć rewitalizacyjnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego 2014-2020, które wyraźnie wskazują, że delimitacja obszaru rewitalizacji, nie może zajmować ponad 20% powierzchni całkowitej gminy oraz nie może koncentrować na tym terytorium ponad 30% mieszkańców.
Ostatecznej delimitacji obszaru rewitalizacji dokonano w oparciu o przeprowadzone badania jakościowe i w oparciu o partycypacyjny model realizacji procesu rewitalizacji, w trakcie warsztatów w których wzięli udział mieszkańcy, przedstawiciele urzędów, stowarzyszeń, MOPSU, przedsiębiorcy.
Dzięki temu możliwe było określenie tych obszarów w gminie Czaplinek ujętych w wyznaczonym obszarze zdegradowanym, które rzeczywiście potrzebują natychmiastowego wsparcia w przezwyciężeniu problemów na nich występujących.
Dzięki przeprowadzonej dyskusji w trakcie warsztatów, podjęto decyzję o objęciu procesem rewitalizacji obszaru jednostki analitycznej 1 (Centrum Miasta ) i wydzielonych obszarów z jednostki analitycznej nr 5 (Lotnisko).
Wydzielenie podobszarów w jednostce analitycznej nr 5, obejmujących miejscowości Trzciniec, Kamienna Góra, Broczyno nastąpiło po przeprowadzeniu prac warsztatowych. W trakcie warsztatów podobszary jednostki analitycznej nr 5 zostały ocenione pod względem występowania w nich problemów w sferze: społecznej, gospodarczej, przestrzenno-funkcjonalnej, technicznej i
GMINNY PROGRAM REWITALIZACJI GMINY CZAPLINEK 49
środowiskowej. Nasilenie zjawisk negatywnych w poszczególnych sferach, oceniono za pomocą skali punktowej od 1 do 5 gdzie 5 oznacza sytuację najgorszą.
Tabela 26. Kumulacja negatywnych zjawisk w podobszarach jednostki analitycznej nr 5.
Podobszary
Problemy społeczne
Problemy Gospodarcze
Problemy środowiskowe
Problemy funkcjonalna
-przestrzenne
Problemy techniczne
Razem MR
Klasa
Dobrzyca Mała 3 3 3 2 2 13 D
Miłkowo 3 4 2 3 2 14 D
Trzciniec 5 5 5 4 3 22 A
Kamienna Góra 5 4 5 4 5 23 A
Kosin 3 4 3 2 3 15 D
Byszkowo 3 4 2 4 2 15 D
Motarzewo 4 4 3 2 4 17 C
Broczyno 5 4 5 5 4 23 A
Nowa Wieś 3 3 3 4 3 16 C
Łazice 4 3 3 2 5 17 C
Machliny 4 5 4 3 4 20 B
Ostroróg 5 3 2 4 3 17 C
Łysinin 4 4 3 2 6 19 B
Pławno 4 5 3 4 4 20 B
Karsno 4 4 4 3 4 19 B
Wełnica 4 5 3 2 4 18 C
Turze 4 3 3 3 4 17 C
Piekary 4 4 4 4 3 19 B
Czarne Małe 4 4 4 4 3 19 B
Studniczka 4 3 3 4 4 18 C
Podstrzesze 4 4 4 4 4 20 B
Psie Głowy 3 5 4 4 3 19 B
Zdziersko 4 4 3 3 3 17 C
Źródło: opracowanie własne
Pozwoliło to one określenie, w których podobszarach jednostki analitycznej nr 5 występuje szczególna niekorzystna koncentracja negatywnych procesów i zjawisk.
Następnie wartości liczbowe dla każdego podobszaru (jednostki analitycznej nr 5) zostały zsumowane co pozwoliło wskazać wartość miernika MR (skumulowanej wartości ocen w poszczególnych sferach oceny).
Na podstawie uzyskanych wartości syntetycznego miernika MR, przeprowadzono klasyfikację podobszarów . Podstawą uzyskania klas są przedziały, jakie przyjmuje MR dla konkretnego sołectwa w oparciu o średnią arytmetyczną i odchylenie standardowe. Klasy badanych obiektów uzyskuje się wykorzystując następujący schemat10:
10 Więcej na temat klasyfikacji pisze Makać W.: Ranking pod względem sytuacji na rynku pracy, Wiadomości Statystyczne 1998, nr 5, s. 56-70.
GMINNY PROGRAM REWITALIZACJI GMINY CZAPLINEK 50
Klasa Przedział
A MR xs
B xMRxs
C xsMRx
D MR xs
Przeprowadzone badania umożliwiły klasyfikację badanych jednostek terytorialnych pod względem osiągniętego poziomu nasilenia zjawisk kryzysowych. Im większa wartość MR tym obszar znajduje się w trudniejszej sytuacji ( klasa A) Dzięki temu możliwe było określenie tych podobszarów, które wymagają najpilniejszego wsparcia.
Wpływ na zaliczenie wybranych obszarów jednostki analitycznej nr. 5 do obszaru rewitalizacji miały również zapisy Strategii Rozwoju Gminy, która definiuje gminę jako gminę o charakterze turystycznym ( Wizja:” Czaplinek – atrakcyjne centrum turystyczne nad jez. Drawsko z bogatym dziedzictwem kulturowo-historycznym. Tu kwitnie przedsiębiorczość́ i rozwija się̨ przemysł niuciążliwy dla środowiska naturalnego. Jakość życia jest na wysokim poziomie, z dobrą
infrastrukturą, różnorodną ofertą kulturalną, rozrywkową, sportową i rekreacyjną), a jednym z celów strategicznych gminy jest: Tworzenie warunków dla rozwoju lotniska w Broczynie dla biznesu, turystyki i sportu.
Przeprowadzone warsztaty, których efektem było ostateczne wyznaczenie obszaru rewitalizowanego, wskazały na wysoką aktywność lokalnych liderów w ożywieniu przestrzeni obszaru Lotnisko. Obszary te wykazują duży potencjał, umożliwiający wyjście z sytuacji kryzysowej w przypadku objęcia ich procesem rewitalizacji. Nadal niewykorzystanym potencjałem jest niewątpliwie obszar samego lotniska.
Tak wyznaczony obszar rewitalizacji zamieszkały jest przez 2786 osób co stanowi 29,33%
mieszkańców gminy Czaplinek. Obszar ten zajmuje 10,66% powierzchni gminy (patrz tabela poniżej) Tabela 27. Delimitacja obszaru rewitalizacji w gminie Czaplinek
Obszar % powierzchni gminy % populacji gminy
PODOBSZAR A ( jednostka analityczna nr.1) 0,21 23,68
PODOBSZAR B ( jednostka analityczna nr.5) Sołectwa :
• Trzciniec,
• Kamienna Góra,
• Broczyno.
10,44 5,65
Razem obszar rewitalizacji 10,65 29,33
Źródło: opracowanie własne
GMINNY PROGRAM REWITALIZACJI GMINY CZAPLINEK 51
Obszar rewitalizacji spełnia zatem zarówno warunki określone w ustawie jak i Zasadach realizacji przedsięwzięć rewitalizacyjnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego 2014-2020. Zgodnie z mini kompleksowa rewitalizacja może być podejmowana wyłącznie na obszarach rewitalizacji (obszarach stanowiących całość lub część obszaru zdegradowanego), dla których interwencja została zaplanowana w gminnych programach rewitalizacji. Zadaniem gminy na etapie programowania rewitalizacji jest wyznaczenie spośród obszarów zdegradowanych, konkretnego obszaru lub obszarów rewitalizacji, cechujących się szczególną koncentracją negatywnych zjawisk społecznych oraz współwystępujących wraz z nimi przynajmniej jednego z następujących negatywnych zjawisk: gospodarczych, środowiskowych, przestrzenno-funkcjonalnych, technicznych. To gmina podejmuje decyzję czy proces rewitalizacji dotyczył będzie tylko jednego z obszarów zdegradowanych, czy też wskaże więcej niż jeden obszar i przygotuje odrębne projekty dla każdego z obszarów11.
3.2. POGŁĘBIONA ANALIZA PRZESTRZENNA NEGATYWNYCH ZJAWISK WYSTĘPUJĄCYCH W