W niniejszym opracowaniu, o charakterze analizy problemowej, zastosowano analizę SWOT, wskazując możliwości wykorzystania tej metody dla potrzeb kompleksowej oceny potencjału turystycznego jednostki terytorialnej (miasto i gmina Zbąszyń) oraz przyjęcia optymalnej strategii rozwoju turystyki na tym terenie. Warto podkreślić w tym miejscu, iż opracowana w roku 2001 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy i miasta Zbąszyń uznaje funkcję turystycz-ną za jeden z priorytetów rozwojowych regionu.
Analiza potencjału turystycznego miasta i gminy Zbąszyń, dokonana za po-mocą metody SWOT, powinna jednoznacznie wskazać jego atuty i słabości oraz szanse (okazje) i zagrożenia kreowane przez jego otoczenie, a ich ocena jakościo-wa pozwoli na sformułojakościo-wanie strategii rozwoju funkcji turystycznej odnośnie tego obszaru (tab. 1).
Tabela 1. Analiza SWOT potencjału turystycznego miasta i gminy Zbąszyń
Czynnik
Ranga czynnika
(Rij) skala 1-3
Ocena punktowa
(Pij) skala 1-3
Ocena ważona Rij × Pij Σ Rij
MOCNE STRONY
Urozmaicone walory przyrodniczo-krajobrazowe 3 2 0,12
Czystość środowiska naturalnego (powietrze, gleby) 3 2 0,12
Duża lesistość 3 3 0,18
Występowanie jezior na terenie gminy 3 2 0,12 Jezioro Zbąszyńskie – akwen o powierzchni doskonałej
dla uprawiania sportów wodnych: żeglarstwa, windsur-fingu, narciarstwa wodnego
3 3 0,18
Rzeka Obra połączona z innymi szlakami wodnymi
(zna-ny szlak turystyki kajakowej) 3 3 0,18
Bogata kultura ludowa i folklor 3 3 0,18
Instrument „kozioł” (unikat w skali europejskiej) 3 3 0,18 Dobrze zachowana i widoczna tożsamość kulturowa
całego Regionu Kozła 3 2 0,12
Zabytki architektury 3 2 0,12
Istniejący plan zagospodarowania, wskazujący tereny
pod rozwój turystyki 3 2 0,12
Rozwinięty system szlaków turystycznych pieszych i
ro-werowych 3 2 0,12
Atrakcyjna witryna internetowa miasta i gminy
Zbąszyń 3 2 0,12
Cykliczne imprezy kulturalne 3 2 0,12
Oferty dla inwestorów (tereny pod inwestycje
turystyczne) 3 1 0,06
Atrakcyjność terenów leśnych dla grzybiarzy 2 2 0,08
Atrakcyjność akwenów dla wędkarzy 2 2 0,08
Dość dobrze rozwinięta sieć usługowa miasta
Zbąszyń 2 1 0,04
WYNIK Σ = 51 2,24
SŁABE STRONY Zanieczyszczenie wód i ich podatność na degradację oraz
eutrofizację (Obra, jezioro Błędno) 3 –3 –0,16
Słabo rozwinięta baza noclegowa 3 –2 –0,11
cd. tab. 1
Niskie nakłady na promocję turystyczną gminy 3 –2 –0,11
Zły stan zabytków i zespołów parkowych 3 –2 –0,11
Mała liczba gospodarstw agroturystycznych 2 –1 –0,04
Brak wykwalifikowanych kadr turystycznych
(szczegól-nie przewodników po regio(szczegól-nie) 3 –2 –0,11
Średnia lub niska jakość usług turystycznych 3 –2 –0,11
Niewystarczająca oferta sportowo–rekreacyjna 3 –2 –0,11
Brak dróg rowerowych (asfaltowych, odrębnych od tras
samochodowych) 3 –2 –0,11
Niska estetyka historycznej części Zbąszynia, okolic
dworca PKP 2 –1 –0,04
Brak profesjonalnych produktów turystycznych 3 –3 –0,16
Niewystarczające oznakowanie turystyczne (brak tablic informacyjnych przy zabytkach, drogowskazów tury-stycznych, planu sytuacyjnego)
2 –2 –0,07
Małe możliwości atrakcyjnego zagospodarowania czasu
wolnego w Zbąszyniu 3 –3 –0,16
Brak wypożyczalni rowerów 2 –2 –0,07
Brak stadnin i szlaków konnych 2 –2 –0,07
Brak turystycznego wizerunku gminy 3 –2 –0,11
Brak organizatora turystyki przyjazdowej na teren miasta
i gminy 2 –1 –0,04
Brak nowych pomieszczeń muzealnych 2 –2 –0,07
Zły stan dróg gminnych 3 –2 –0,11
Niedostatek parkingów (w tym leśnych miejsc postoju
i biwakowania) 3 –2 –0,11
Brak miejsc dostępu do Internetu (np. kafejek interneto-wych, brak dostępu do Internetu w obiektach noclego-wych)
1 –1 –0,02
WYNIK Σ = 54 –2
cd. tab. 1
SZANSE Bardzo dobra dostępność komunikacyjna: drogowa (zwłaszcza bliskość A2 i węzła „Trzciel”), kolejowa i lot-nicza (lotnisko w Babimoście 10 km)
3 3 0,16
Popularność Zbąszynia na Górnym Śląsku 3 2 0,11
Rosnące zainteresowanie mieszkańców wielkich miast wypoczynkiem weekendowym w małych miejscowo-ściach w promieniu do 100 km
3 2 0,11
Bliskość aglomeracji poznańskiej 3 3 0,16
Bliskość aglomeracji berlińskiej 3 2 0,11
Rosnące zainteresowanie mieszkańców wielkich miast posiadaniem domu letniskowego w atrakcyjnym miej-scu w promieniu do 100 km (Poznań, Zielona Góra, Berlin)
2 3 0,11
Wzrost zainteresowania nowymi formami wypoczynku
(ekoturystyka, agroturystyka, obserwacja przyrody) 3 2 0,11
Wzrost poziomu wykształcenia ludności 3 2 0,11
Wzrost zapotrzebowania na zdrową, ekologiczną
żyw-ność 2 1 0,04
Pożądane na rynkach docelowych uprawy regionalne
(szparagi, wiklina), owoce runa leśnego 2 2 0,07
Przynależność do Stowarzyszenia Region Kozła 3 3 0,16
Kreatywność lokalnych pracowników instytucji
kultury 2 3 0,11
Partenariaty z zagranicznymi gminami sprzyjające
pro-mocji Zbąszynia na rynkach zagranicznych 2 1 0,04
Fundusze strukturalne przeznaczone na rozwój regio-nów, w tym m.in. na rozwój i modernizację infrastruk-tury transportowej, technicznej, ochronę dziedzictwa kulturowego, poprawę stanu środowiska, aktywizację mieszkańców, szkolenie kadr itp.
3 1 0,05
Niski poziom rozwoju infrastruktury przemysłowej 3 2 0,11
cd. tab. 1
Przedsiębiorczość mieszkańców 2 2 0,07 Pozytywne nastawienie mieszkańców do rozwoju
funk-cji turystycznej 3 2 0,11
Zainteresowanie władz samorządowych rozwojem
tu-rystyki 3 3 0,16
Posiadanie Programu ochrony środowiska gminy
Zbą-szyń na lata 2004–2007 z perspektywą do roku 2012 3 3 0,16 Zadowalający poziom bezpieczeństwa i porządku
pu-blicznego 3 3 0,16
Postrzeganie Polski w Europie jako kraju o nieskażonym i łatwo dostępnym środowisku przyrodniczym (możli-wość wchodzenia do lasów)
3 3 0,16
WYNIK Σ = 57 2,38
ZAGROŻENIA Fluktuacyjny charakter przyjazdowego ruchu
turystycz-nego do miasta i gminy Zbąszyń 3 –2 –0,13
Konkurencja ze strony innych regionów 3 –3 –0,19
Pogarszanie się sytuacji sanitarnej i ekologicznej na tere-nie gminy (tere-niekorzystny wpływ rolnictwa, dzikie wysy-piska odpadów)
3 –2 –0,13
Brak zainteresowania zewnętrznego kapitału
inwestowa-niem w turystykę w mieście i gminie Zbąszyń 3 –3 –0,19
Krótki sezon turystyczny 3 –3 –0,19
Zmniejszające się rozmiary niemieckiej turystyki
senty-mentalnej 3 –2 –0,13
Zmniejszające się rozmiary turystyki krajowej 3 –2 –0,13
Coraz większa polaryzacja dochodów Polaków ze zwięk-szaniem się liczby osób o niskich i bardzo niskich docho-dach
2 –1 –0,04
Peryferyjne położenie Zbąszynia powodujące jego
mar-ginalizację na mapie Wielkopolski 3 –2 –0,13
cd. tab.1
Drenaż wykwalifikowanych kadr z regionu („ucieczka”
młodych ludzi do dużych miast) 3 –2 –0,13
Relatywnie wysoki wskaźnik tzw. obciążenia
ekonomicz-nego (wysoki odsetek osób w wieku poprodukcyjnym) 2 –1 –0,04 Brak wsparcia rozwoju funkcji turystycznej Zbąszynia ze
strony władz wojewódzkich i centralnych 2 –2 –0,08
Brak wsparcia inwestycji komunalnych ze strony
fundu-szy zewnętrznych 2 –2 –0,08
Brak stowarzyszeń podmiotów gospodarczych 1 –1 –0,02
Przedwojenna zabudowa wymagająca modernizacji i
re-montów 1 –2 –0,04
Uciążliwość ruchu tranzytowego (brak obwodnicy
Zbą-szynia) 2 –1 –0,04
Niewielkie możliwości finansowania rozwoju
infrastruk-tury z budżetów lokalnych 3 –3 –0,19
Niskie nakłady na promocję miasta i gminy Zbąszyń 3 –2 –0,13 Niskie nakłady na promocję Polski i jej regionów na
ryn-kach zagranicznych (zwłaszcza niemieckim) 3 –2 –0,13
WYNIK Σ = 48 –2,14
Źródło: opracowanie własne oraz na podstawie: W. Silski, Strategia rozwoju turystyki na terenie gminy Zbą-szyń na lata 2004-2010 (projekt).
Bilans mocnych i słabych stron potencjału turystycznego miasta i gmi-ny Zbąszyń wskazuje, iż atuty nieznacznie dominują nad słabymi stronami (+0,24). Zestawienie szans i zagrożeń dla wykorzystania i rozwoju tego poten-cjału uzyskało identyczny wynik – szanse nieznacznie dominują nad zagroże-niami (+0,24). Interpretacja graficzna wyniku analizy SWOT (punkt S o współ-rzędnych +0,24; +0,24, zlokalizowany w obszarze MAXI-MAXI) pozwala na sformułowanie wniosku, iż posiadany przez miasto i gminę Zbąszyń potencjał może być z sukcesem wykorzystany dla rozwoju zróżnicowanych produktów turystycznych (ryc. 1). Należy jednak podkreślić, iż wyniki analizy (zwłaszcza w obszarach „słabe strony” i „zagrożenia”) wskazują, iż w regionie konieczne jest przeprowadzenie pilnych działań zmierzających do likwidacji słabych stron oraz ograniczenia zagrożeń.
cd. tab. 1
Ryc. 1. Ocena pozycji strategicznej potencjału turystycznego miasta i gminy Zbąszyń
Źródło: opracowanie własne