Etymologia słowa inwestycja pochodzi z łacińskiego investire i oznacza: odzie-wać, ubierać, przykryodzie-wać, otaczać. Pojęcia tego używano pierwotnie do okre-ślania wszystkiego co nas otacza, zarówno w znaczeniu czynnościowym (jako dochodzenie, pozyskanie), jak również skutkowym, a więc osiągnięcie tego, co ma służyć zaspokojeniu dość specyficznych potrzeb (Walica 1998). Inwestycją określane jest również każde wykorzystanie kapitału w celu jego powiększenia (Jog, Suszyński 1993). Uzyskanie dzięki inwestycjom korzyści, związanych niewątpliwie z zaspokojeniem potrzeb, podkreślane jest w większości prac
po-święconych definiowaniu inwestowania. Jedną z istotnych definicji jest określe-nie J. Hirschleifera, dla którego inwestowaokreśle-nie jest „bieżącym wyrzeczeokreśle-niem dla przyszłych korzyści” przy pewnych założeniach. Po pierwsze, teraźniejszość jest względnie dobrze znana, natomiast przyszłość stanowi zawsze tajemnicę. Po drugie, inwestycja jest wyrzeczeniem się zgromadzonych środków dla niepew-nej korzyści (Hirschleifer 1965), co według autora związane jest właśnie z ta- jemnicą przyszłości.
W tej definicji, choć napisanej kilkadziesiąt lat temu, podkreślono trzy nie-zwykle istotne z punktu widzenia inwestora elementy. Po pierwsze, zwrócono uwagę na psychologiczny aspekt inwestowania, które samo w sobie jest wyrze-czeniem (rezygnacją z bieżącej konsumpcji) i oznacza kumulację pewnych środ-ków, a następnie ich zamrożenie. Po drugie, wiąże się z tym czynnik czasu, który nierozerwalnie łączy się z inwestowaniem, mimo że nie jest przyczyną powstawa-nia przyszłych korzyści. Jest on jednak elementem, który bywa kluczowy w pro-cesie podejmowania decyzji inwestycyjnych. Po trzecie, zwrócono uwagę na nie-pewność korzyści, które mogą być osiągnięte, a więc dostrzeżono aspekt ryzyka, które występuje zawsze w procesie inwestowania. Proces inwestowania można rozpatrywać skupiając się na powiększaniu majątku trwałego przedsiębiorstwa, zwiększaniu jego mocy produkcyjnych, a więc na przepływie dóbr rzeczowych, bądź dostrzegając głównie lokowanie wolnych środków pieniężnych zapewnia-jących w przyszłości określone dochody, czyli oczekując pewnej stopy zwrotu z zainwestowanego kapitału. Z różnorodności podejścia do problemu inwesto-wania wynika także wielorakość definicji, które powstały na podstawie różnego punktu widzenia tego problemu. Akademickie spory definicyjne nie stanowią jednak głównej osi rozważań, stąd wątek ten nie będzie dalej rozwijany. Przyjęta definicja inwestycji turystycznej zostanie przedstawiona w dalszej części rozdzia-łu. Zanim to jednak nastąpi, warto bliżej przyjrzeć się klasyfikacjom inwestycji w gospodarce, jako że mają one znaczenie dla analizowania problematyki inwe-stycji turystycznych.
Jednym z głównych kryteriów klasyfikacji jest obiekt, na stworzenie którego zo-staną skierowane środki finansowe firmy. Z tego punktu widzenia wyróżnia się naj-częściej trzy, w zależności od formy, następujące rodzaje inwestycji (Gawron 1997):
rzeczowe,
• finansowe,
• niematerialne.
• Wydaje się, iż ten podział jest w literaturze najbardziej eksponowany i w zasa-dzie większość autorów podejmujących w swoich pracach problematykę inwe-stycji, oraz jej systematykę, uznaje go za podstawowy. Przez wielu autorów jest on także nieco rozbudowywany, co pozwala na bardziej szczegółowe objaśnienie oma-wianych pojęć. Na przykład, inwestowanie kapitału własnego bądź zgromadzonego
kapitału obcego – pod warunkiem zabezpieczenia rentowności kapitału łącznego – może oznaczać więc lokatę tegoż kapitału w celu pozyskania (Walica 1998):
rzeczowych składników majątkowych, np. parceli budowlanych, budowli
• i budynków wraz z wyposażeniem oraz zapasów;
inwestycji finansowych, tj. udziałów, akcji oraz innych papierów
warto-• ściowych, jak również należności;
efektów niematerialnych w wyniku ponoszenia nakładów na badania
• i rozwój, reklamę, dokształcanie lub świadczenia socjalne.
Podział ten bywa także modyfikowany, rozszerzając inwestycje rzeczowe o te zwią-zane z lokowaniem środków pieniężnych w przedsięwzięcia o charakterze statycznym i inwestycje związane bezpośrednio z uzyskiwaniem efektów produkcyjnych (ryc. 1).
Ryc. 1. Klasyfikacja inwestycji
Źródło: M. Bryx, R. Matkowski, Inwestycje w nieruchomości, Wydawnictwo Poltext, Warszawa 2001
Bardzo istotnym kryterium podziału inwestycji jest źródło pochodzenia kapi-tału na te inwestycje. Dotyczy mianowicie rodzajów podmiotów podejmujących inicjatywy inwestycyjne.
Nieruchomości Inwestycje w kadry
Obligacje Przedmioty
kolekcjonerskie
Nieruchomości Zapasy Inwestycje
socjalne
Jest to bardzo istotne rozróżnienie, ponieważ każda z wymienionych grup in- westycji jest niezwykle istotna, ale też realizowana na podstawie różnych kryteriów decyzyjnych i innych środków. Inne są cele inwestowania przez podmioty prywatne i publiczne (Tribe 1998, Dębniewska, Tkaczuk 1999). Przedsiębiorstwa inwestują oczekując pewnej stopy zwrotu z zainwestowanego kapitału, który pozwoli na za- spokojenie wymagań właścicieli i umożliwi dalszy rozwój. Inwestycje ze środków pu-blicznych odnoszą się do realizacji różnego rodzaju projektów inwestycyjnych, naj-częściej wynikających z pewnych potrzeb społecznych, które właśnie w wyniku ukoń-czenia procesu inwestycyjnego mają być zaspokojone (Nawrot, Zmyślony 2004).
Decyzje o podjęciu inwestycji podejmowane są nie tyko na podstawie kryte-riów ekonomicznych, ale i społecznych (Richert 2002, Szoege 2001). Realizo-wane wspólnie przez podmioty prywatne i publiczne, często nazyRealizo-wane inwesty-cjami w formie partnerstwa publiczno-prywatnego, są przedsięwzięciami, które w ostatnich latach stają się coraz popularniejsze, umożliwiają wykorzystanie wspólnego potencjału do realizacji ważnych celów służących obu stronom pro-jektu. Przy spełnieniu określonych warunków jest to bardzo efektywna forma inwestowania, pozwalająca skorzystać z dużych zdolności zarządczych sekto-ra prywatnego i możliwości pozyskiwania kapitału przez sektor publiczny. We współfinansowaniu inwestycji o charakterze komercyjnym z przedsiębiorstwami prywatnymi, te ostatnie powinny być odpowiedzialne za zarządzanie obiektem, co wymaga udziału większościowego (minimum 51% udziałów). Niestety, bar-dzo często włabar-dzom gminy trudno pogodzić się z „utratą” kontroli nad własnymi środkami i majątkiem. Jest to jednak warunek konieczny do powodzenia takiego przedsięwzięcia (Nawrot, Zmyślony 2003).
Bardzo istotne wydaje się także rozróżnienie inwestycji podmiotów z punktu widzenia możliwości rozwoju działalności. Możemy tu wyróżnić inwestycje:
nowe,
• modernizacyjne,
• odtworzeniowe.
• Dwie pierwsze grupy są również nazywane inwestycjami rozwojowymi, gdyż zwiększają majątek produkcyjno-usługowy, natomiast inwestycje odtworzenio-we zapobiegają jedynie dekapitalizacji majątku.
Jednym z ważniejszych kryteriów podziału projektów inwestycyjnych jest okres zwrotu inwestycji. Ze względu na ocenę przypuszczalnego czasu opłacalnej eksploatacji możemy wyróżnić inwestycje (Gawron 1997):
krótkoterminowe,
• średnioterminowe,
• długoterminowe.
• W literaturze przedmiotu nie ma pełnej zgodności co do uszczegółowienia wy-mienionych zakresów. Wydaje się jednak, że inwestycje krótkoterminowe zwracają
się do 2-3 lat, średnioterminowe – maksymalnie do 10 lat, natomiast długotermi-nowe – powyżej 10 lat. Raz jeszcze należy podkreślić, iż jest to sprawa dyskusyjna i zależy od wielu czynników, na przykład od rynku, jaki się omawia. Przykładem może być tu rynek nieruchomości, gdzie inwestycje zwracającą się po 10 latach, co można uznać za inwestycję średnioterminową (McLean, Eldred 2001).
W związku z tym, iż publikacja dotyczy rynku turystycznego, warto przybli-żyć problematykę inwestycji właśnie z nim związanych. Inwestycje turystyczne, ze względu na heterogeniczność gospodarki turystycznej oraz kompleksowość popytu turystycznego, charakteryzują się bowiem specyfiką, która wymaga szer-szego omówienia.