W ankiecie przygotowanej dla urzędników, turystów i mieszkańców, obok py-tań dotyczących atrakcyjności walorów turystycznych zawarto cztery pytania odnośnie wybranych aspektów atrakcyjności turystycznej badanego obsza-ru. Do elementów, które mogą decydować o atrakcyjności obszaru (zawartych w kafeterii pytań 5 i 6) zaliczono: możliwość dojazdu do badanego obszaru, stan środowiska, obecność zabytków, podejście mieszkańców do turystów oraz stan zagospodarowania turystycznego.
Odpowiedzi ankietowanych często pokrywały się (ryc. 2). Respondenci zgod-nie uznali, że atrakcyjność obszaru obniża słabe zagospodarowazgod-nie turystyczne (około 80% ankietowanych) oraz zanieczyszczone środowisko (blisko 50% respon-dentów). Zły stan środowiska dotyczy przede wszystkim jeziora Błędno, którego wody nadają się jedynie dla wybranych form rekreacji (sportów motorowych).
Ryc. 2. Pozytywne i negatywne cechy badanego obszaru w opinii urzędników, miesz-kańców i turystów
Źródło: opracowanie na podstawie ankiet
Do pozytywnych cech obszaru zaliczono gościnność mieszkańców, a w dal-szej kolejności – ciekawe zabytki i atrakcyjne środowisko. Odnośnie elementów podnoszących atrakcyjność obszaru respondenci nie byli już tak zgodni. Roz-bieżności w odpowiedziach pojawiły się w wypadku dojazdu, gdzie niemal 90%
turystów, ale już tylko około 60% urzędników i mieszkańców uznało go za atut.
Odwrotna sytuacja dotyczyła gościnności mieszkańców – turyści znacznie rza-dziej wskazywali na tę odpowiedź.
0 20 40 60 80 100
Ryc. 3. Atrakcyjność badanego obszaru w opinii urzędników, mieszkańców i turystów
Źródło: opracowanie na podstawie ankiet
Ogólną atrakcyjność turystyczną badanego obszaru respondenci – ponad 40% turystów i mieszkańców oraz niemal 80% urzędników – uznali za średnią (ryc. 3). Około jedna piąta ankietowanych uważała obszar za atrakcyjny, a jedynie kilka procent (głównie mieszkańcy) – za bardzo atrakcyjny.
Do ankiety dołączono również mapkę, na której respondenci zaznaczali ob-szary pod względem turystycznym bardzo, średnio i mało atrakcyjne.
Ryc. 4. Podział badanego obszaru na pola podstawowe oceny
Odpowiedzi wspomnianych trzech grup respondentów różniły się w znacz-nym stopniu. Dotyczyło to zarówno wskazań obszarów bardzo atrakcyjnych, jak i mało atrakcyjnych. Według mieszkańców, najatrakcyjniejsze obszary to Zbąszyń (średnio 1,7 pkt.2), okolice Perzyn (1,3 pkt.) oraz Nowej Wsi Zamek (1,2 pkt.) – rycina 5. Turyści podkreślali dodatkowo atrakcyjność jeziora Błędno (1,2 pkt.) oraz Łomnicy (0,8 pkt.) – rycina 6. Według urzędników, Zbąszyń należy do miejsc średnio atrakcyjnych i zajął dopiero szóste miejsce po Nowej Wsi Zbą-skiej (2,0 pkt.), Nądni (1,7 pkt.), Przychodzku, Perzynach i Łomnicy – rycina 7.
Do najmniej atrakcyjnych obszarów respondenci zaliczyli północną część gminy (od 0 do 0,8 pkt.) oraz okolice rzeki Obry (w ocenie mieszkańców, jak i urzędników). Turyści do najmniej ciekawych terenów zaklasyfikowali okolice Nowego Dworu (0 pkt.), Jastrzębska oraz Zakrzewka.
2 Uzyskaną wartość ogólną podzielono przez liczbę odpowiedzi, co pozwoliło uzyskać wartość średnią dla każdego obszaru.
Ryc. 6. Atrakcyjność gminy Zbąszyń w opinii turystów (źródło: opracowanie na pod-stawie ankiet)
Ryc. 5. Atrakcyjność gminy Zbąszyń w opinii mieszkańców obszaru
Źródło: opracowanie na podstawie ankiet
Ryc. 6. Atrakcyjność gminy Zbąszyń w opinii turystów
Źródło: opracowanie na podstawie ankiet
Ryc. 7. Atrakcyjność gminy Zbąszyń w opinii urzędników
Źródło: opracowanie na podstawie ankiet
Ryc. 8. Atrakcyjność gminy Zbąszyń – ogółem
Źródło: opracowanie na podstawie ankiet
Dość zaskakującym faktem było uznanie przez ankietowanych urzędników za najmniej atrakcyjny obszar jeziora Błędno (w przeciwieństwie do turystów, któ-rzy zaliczyli je do terenów najatrakcyjniejszych).
Uśredniając odpowiedzi wszystkich grup respondentów, za najbardziej atrak-cyjne uznano następujące obszary: miasto Zbąszyń (1,4 pkt.), Nową Wieś Zbą-ską i Nądnię (po 1,1 pkt.), Perzyny oraz Nową Wieś Zamek (po 0,9 pkt.) – ry-cina 8, natomiast za najmniej atrakcyjne obszary – dolinę Obry oraz północną i wschodnią część gminy (po mniej niż 0,2 pkt.).
Respondenci zostali również poproszeni o zaproponowanie działań, które miałyby na celu podniesienie atrakcyjności badanego terenu (ryc. 9). Najczęściej wskazywano na konieczność podniesienia standardu istniejącej bazy turystycz-nej, a także na jej rozbudowę. W dalszej kolejności proponowano rozwinięcie sie-ci szlaków pieszych i rowerowych, jak również organizację większej liczby imprez kulturalnych i sportowych.
Zastosowana metoda ankietowa pozwoliła na określenie atrakcyjności tury-stycznej obszaru – tak zróżnicowania przestrzennego, jak i elementów decydu-jących o jej poziomie. Jednakże, rozbieżności w odpowiedziach mieszkańców, turystów i pracowników urzędów ukazały subiektywność tej metody.
Ryc. 9. Propozycje podniesienia atrakcyjności turystycznej obszaru w opinii urzędni-ków, mieszkańców i turystów
Źródło: opracowanie na podstawie ankiet
W świetle przeprowadzonych badań, o poziomie atrakcyjności turystycznej gminy Zbąszyń decydują przede wszystkim dwa elementy: walory przyrodnicze oraz zagospodarowanie turystyczne. Turystów z jednej strony przyciąga jezioro Błędno, ale z drugiej – stopień zaspokojenia ich potrzeb obniża znacznie zła jakość wody w tym zbiorniku, jak również słabo rozwinięta baza noclegowa i żywieniowa.
Natomiast, do pozytywnych cech należy zaliczyć dobrą dostępność komunikacyjną i pozytywne nastawienie lokalnej społeczności do turystyki. Za najatrakcyjniejszą uznano południowo-zachodnią część gminy oraz okolice Łomnicy i Przyprostyni.
Związane jest to zapewne z obecnością jeziora i walorami kulturowymi Zbąszynia oraz miejscowości zlokalizowanych w północnej jego części. Do najmniej atrakcyj-nych należy północna i wschodnia część gminy – zajęta przede wszystkim pod dzia-łalność rolniczą i pozbawiona istotnych atrakcji kulturowych.
Literatura
Bartkowski T., 1965, Zagadnienie atrakcyjności środowiska geograficznego w Polsce dla wypoczynku (na wybranych przykładach z Niziny Wielkopolskiej), Sprawozdanie PTPN za III i IV kwartał 1965 r., Poznań
Bartkowski T., 1971, O metodyce oceny środowiska geograficznego, Przegląd Geograficzny XLIII, 3 Bartkowski T., 1987, Linia kontaktu „woda – ląd” w jeziorach jako podstawowa kategoria
funkcjonal-na programów rekreacyjnych funkcjonal-nad jeziorami, PTPN, Sprawozdanie Komitetu Fizjograficznego za 1985 r., Wydz. Mat.-Przyr., 104, Poznań
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Udział procentowy rozwinąć sieć szlaków
ulepszyć sieć dróg rozbudować bazę turystyczną podnieść standard istniejącej bazy zwiększyć liczbę wydawnictw informacyjnych poprawić jakość wydawanych informatorów organizować więcej imprez kulturalnych
inne turyści
mieszkańcy urzędnicy
Dedio T., 1989, Atrakcyjność jezior obszaru młodoglacjalnego dla rekreacji (na przykładzie jezior Polski Północno-Zachodniej), Przegląd Geograficzny LXI, 1-2
Dubel K., Szczygielski K., 1982, Ocena przydatności środowiska przyrodniczego województwa kato-wickiego dla potrzeb turystyki i wypoczynku, Czasopismo Geograficzne LIII, 2
Gołembski G. red., 2002, Kompendium wiedzy o turystyce, PWN, Warszawa–Poznań
Kistowski M., 1993, Metoda oceny wielkości potencjału rekreacyjnego na przykładzie Polski północ-no-wschodniej, w: Ekologia krajobrazu w badaniach Terytorialnych Systemów Rekreacyjnych, red. M. Pietrzak, AWF, Poznań
Kondracki J., 1976, Podstawy regionalizacji fizycznogeograficznej, PWN, Warszawa Kurek W. red., 2007, Turystyka, PWN, Warszawa
Leszczycki S., 1938, Studia do planu regionalnego w regionach urbanistyczno-turystycznych, Biule-tyn Urbanistyczny, 6, 3/4
Litwin U., 2004, Weryfikacja metody wartościowania struktur krajobrazu z wykorzystaniem wskaźni-ków istotności terenu, Wyd. UJ, Krawskaźni-ków
Majchrowska A., Papińska E., 2003, Formy ochrony przyrody jako element atrakcyjności turystycznej, w: Możliwości i kierunki rozwoju turystyki w Dolinie Obry, red. S. Liszewski, ŁTN, Łódź Marsz A., 1970, Ocena środowiska geograficznego rynny Jezior Kórnicko-Zaniemyskich dla potrzeb
turystyki i wypoczynku jako przykład wykorzystania mapy „uroczysk” dla oceny w dużej podział-ce, Zesz. Nauk. UAM, Geografia 9, Poznań
Mileska J., 1963, Regiony turystyczne Polski, Prace Geogr. IGPAN, 43, PWN, Warszawa Nowacki M., 2003, Wrażenia osób zwiedzających atrakcje turystyczne, Folia Turistica, 14 Page S., 1995, Urban Tourism. London, Routledge, New York
Patejuk M., 1974, Ocena przydatności środowiska geograficznego do funkcji wypoczynku (przykład Augustowa i jego regionu), Miasto, 3
Pietrzak M., 1979, Wyznaczanie przydatności rekreacyjnej jeziora i jego otuliny na przykładzie jezio-ra Lednica, Monogjezio-rafie 116, AWF, Poznań
Pluta W., 1986, Wielowymiarowa analiza porównawcza w modelowaniu ekonometrycznym, PWN, Warszawa
Radziejowski J., 1979, Problemy oceny środowiska geograficznego dla potrzeb turystyki, Przegląd Geograficzny, LI, 4
Rogalewski O., 1974, Zagospodarowanie turystyczne, WSiP, Warszawa
Seweryn R., 2003, Zróżnicowanie atrakcyjności turystycznej Polski w układzie przestrzennym. Próba pomiaru, Problemy Turystyki, 1-4
Sołowiej D., 1979, Zdjęcie uroczysk terenów położonych na północ od rynny jezior Rakowo i Komorze oraz jego wykorzystanie do oceny terenu dla potrzeb rekreacji, Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią, Seria A – Geografia Fizyczna, 32, Poznań
Sołowiej D., 1981, Ocena stopnia atrakcyjności i przydatności strefy brzegowych wybranych jezior woj. leszczyńskiego dla rekreacji w: Wybrane zagadnienia ochrony i kształtowania środowiska w regionie Wielkopolskim, PTPNoZ, Oddział Wielkopolski w Poznaniu
Sołowiej D., 1987, Podstawy metodyki oceny środowiska przyrodniczego człowieka, Wyd. Nauk.
UAM, Poznań
Sołowiej D., 1992a, Podstawy metodyki oceny środowiska przyrodniczego człowieka – wydanie II poszerzone, Wyd. Nauk. UAM, Poznań
Sołowiej D, 1992b, Weryfikacja ocen integralnych atrakcyjności środowiska przyrodniczego człowieka w wybranych systemach rekreacyjnych. Wyd. Nauk. UAM, Poznań
Sołowiej D., Pasek H., 1979, Analiza struktury uroczysk strefy brzegowej Jeziora Jaroszewskiego w aspekcie ich wykorzystania rekreacyjnego, Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią, Se-ria A – Geografia Fizyczna, 32, Poznań
Tomczyk A., 2005, Atrakcyjność turystyczna regionu – aspekt teoretyczny oraz praktyczne zastosowa-nie jednej z metod jej oceny, Problemy Turystyki, 28, 3-4, Warszawa
Warszyńska J., 1970, Waloryzacja miejscowości z punktu widzenia atrakcyjności turystycznej, Prace Geograficzne, 27
Warszyńska J., Jackowski A., 1978, Podstawy geografii turyzmu, PWN, Warszawa
Zajadacz A., 2004, Potencjał turystyczny miast na przykładzie wybranych miast Sudetów Zachodnich, Bogucki Wyd. Nauk., Poznań
Zwoliński A., 1974, Praktyczna ocena jezior dla potrzeb rekreacji, Biuletyn Informacyjny IT, 2, Warszawa
Zwoliński A., 1978, Próba oceny warunków naturalnych jezior polodowcowych dla potrzeb rekreacji o charakterze pobytowym, Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, Prace Wydziału Nauk Humani-stycznych, Seria G, 5, Bydgoszcz
Zwoliński A., 1979, Metoda oceny walorów jezior polodowcowych dla potrzeb turystyki pobytowej, AWF, Monografie, 116, Poznań
Żynda S., 1979, Waloryzacja przyrodniczych komponentów środowiska geograficznego obszarów wo-jewództw zielonogórskiego i leszczyńskiego dla rekreacji, AWF, Monografie, 116, Poznań