Analiza SWOT dla transportu w Polsce

Analiza SWOT dla transportu w Polsce została zaprezentowana w tabeli poniżej.

MOCNE STRONY SŁABE STRONY

INFRASTRUKTURA

 korzystne (w tym nadmorskie) położenie geograficzne Polski na skrzyżowaniu ważnych korytarzy transportowych;

 istniejąca oraz realizowana sieć autostrad i dróg szybkiego ruchu, pokrywająca odcinki o największym natężeniu ruchu;

 stosunkowo duża gęstość i coraz wyższa jakość sieci kolejowej w głównych korytarzach transportowych oraz niektórych linii regionalnych;

 duży potencjał polskich portów morskich;

 posiadanie przez porty morskie w Gdańsku, Gdyni oraz Szczecinie-Świnoujściu statusu portów sieci bazowej TEN-T;

 lokalizacja większości portów lotniczych w niedużej odległości od centrum pobliskich miast;

 układ śródlądowych dróg wodnych, korzystny z punktu widzenia potrzeb przewozowych;

 dobre warunki topograficzne kraju (płaski teren i brak aktywności sejsmicznej), sprzyjające budowie prostych szlaków (istotnych dla systemów dużej prędkości i innych z gwarantowanym wysokim standardem);

 równomierne rozmieszczenie regionalnych ośrodków społeczno-gospodarczych na terytorium całego kraju;

 relatywnie niewielka gęstość zaludnienia poza obszarami zurbanizowanymi;

 krajowy potencjał przemysłowy w zakresie wytwórczym i wykonawczym w obszarze infrastruktury transportowej.

 duży stopień zużycia wielu elementów infrastruktury liniowej i punktowej;

 brak spójnej sieci kolejowej i liczne brakujące fragmenty na sieci wynikające z powodów historycznych;

 brak lotniska spełniającego warunki do budowy dużego międzykontynentalnego hubu lotniczego dla Polski i Europy Środkowo-Wschodniej i nieusuwalne ograniczenia dla rozwoju lotniska im. Fryderyka Chopina w Warszawie;

 brak węzłów intermodalnych umożliwiających budowę krajowego systemu kolejowych przewozów intermodalnych;

 występowanie wąskich gardeł i brakujących ogniw w sieci;

 niezadowalająca jakość wielu odcinków linii kolejowych oraz infrastruktura wpływająca na prędkość pociągów:

układy geometryczne torów, rozjazdy, przejazdy w poziomie szyn (w związku z obowiązującymi regulacjami dot. bezpieczeństwa);

 ruch tranzytowy przebiegający przez obszary zurbanizowane;

 nierównomierność regionalnego rozmieszczenia i dostępności sieci, w tym występujące obszary peryferyjne wymagające lepszego włączenia do sieci transportowej;

 brak sieci dostosowanej do dużej prędkości ruchu kolejowego;

 brak spójnej sieci autostrad i dróg ekspresowych;

 słabe wykorzystanie transportu wodnego śródlądowego z uwagi na niską jakość infrastruktury żeglugi śródlądowej;

 ograniczona dostępność transportowa polskich portów morskich i brak ich integracji z terminalami towarowymi na zapleczu;

 finansowanie infrastruktury dróg krajowych zobowiązaniami – narastające zadłużenie Krajowego Funduszu Drogowego (KFD);

 słaba integracja międzygałęziowa transportu;

 niski poziom innowacyjności sieci i zastosowania inteligentnych systemów transportowych;

 wciąż nieefektywne i kosztowne rozwiązania w zakresie zapobiegania negatywnym oddziaływaniom na środowisko;

 niski poziom bezpieczeństwa ruchu drogowego i kolejowego (szczególnie w odniesieniu do bezpieczeństwa niezmotoryzowanych uczestników ruchu);

 niezadowalający poziom standaryzacji informacyjnej na stacjach pasażerskich;

 spiętrzenia inwestycyjne utrudniające rozwój producentom i usługodawcom oraz okresowo zwiększające koszty.

RYNKI TRANSPORTOWE

 dynamicznie rozwijający się rynek przedsiębiorstw sektora TSL, w szczególności przewoźników drogowych;

 silna pozycja polskich przewoźników samochodowych na europejskim rynku transportowym;

 duża liczba zatrudnionych i dobre kwalifikacje pracowników większości przedsiębiorstw;

 liczebny i nowoczesny tabor samochodowy;

 umiejętne i skuteczne zarządzanie przedsiębiorstwami samochodowymi;

 stosunkowo duży udział transportu zbiorowego w obsłudze dużych miast;

 regularne serwisy oceaniczne wiodących na świecie armatorów kontenerowych, współtworzące kompleksową ofertę rynkową polskich portów morskich.

 asymetria popytu na transport, skierowanego głównie na transport samochodowy;

 niewystarczająca konsekwencja w działaniach na rzecz przenoszenia przewozów na gałęzie o niższej presji środowiskowej;

 niewystarczające jakościowo środki transportu kolejowego i śródlądowego wodnego;

 niska pozycja konkurencyjna polskich przewoźników i armatorów na rynkach transportu lotniczego i morskiego;

 nikłe znaczenie lotniczych przewozów cargo;

 duża liczba wypadków, zwłaszcza w ruchu drogowym, ale także na przejazdach kolejowo-drogowych;

 wysokie obciążenie dla środowiska naturalnego, zwłaszcza ze strony transportu samochodowego;

 niska konkurencyjność sektora kolejowego w przewozie towarów;

 pogarszająca się oferta transportu zbiorowego na terenach niezurbanizowanych i peryferyjnych;

 ograniczona integracja taryfowa w transporcie zbiorowym;

 niewielka liczba polskich armatorów morskich dysponujących niewielką flotą transportową;

 bardzo niska konkurencyjność sektora transportu wodnego śródlądowego wynikająca z zaniedbań infrastrukturalnych;

 negatywny wpływ emisji zanieczyszczeń powietrza substancjami szkodliwymi z transportu drogowego na zdrowie ludzkie i środowisko.

SZANSE ZAGROŻENIA

INFRASTRUKTURA

 zapewnienie ciągłości sieci połączeń w państwach sąsiadujących z polską siecią transportową – zwiększenie międzynarodowej dostępności transportowej;

 dostępność środków unijnych na rozbudowę infrastruktury;

 dostępność środków unijnych na inwestycje w przyjazne środowisku formy transportu: transport zbiorowy w miastach, transport kolejowy i wodny;

 rozwój nowoczesnych technologii, w tym w szczególności rozwój sieci 5G, usprawniających funkcjonowanie transportu, w tym usług cyfrowych;

 rosnąca dostępność transportowa;

 poparcie społeczne dla działań związanych z budową nowoczesnej infrastruktury drogowej (drogi szybkiego ruchu) oraz kolejowej (modernizacja obecnej sieci, budowa linii wysokich standardów, standaryzacja usług świadczonych na stacjach pasażerskich);

 osiągnięcie integracji międzygałęziowej i europejskiej interoperacyjności sieci – eliminacja brakujących ogniw w sieci regionalnej i lokalnej;

 przystosowanie istniejącej intermodalnej infrastruktury punktowej dla żeglugi śródlądowej;

 rozwój innowacyjnych technologii ITS wspierających zarządzanie i bezpieczeństwo ruchu;

 polityka transportowa UE wspierająca rozwój przyjaznych środowisku rodzajów transportu;

 wykorzystanie korzystnego położenia Polski

 utrzymywanie się dotychczasowych barier opóźniających realizację modernizacji infrastruktury;

 zakłócenia w funkcjonowaniu systemu transportu kolejowego spowodowane realizacją inwestycji na istniejącej sieci wraz licznymi jej zamknięciami; cennych przyrodniczo – wysokie ryzyko kolizji przyrodniczo-przestrzennych, protestów społecznych opóźniających i utrudniających realizację przedsięwzięć infrastrukturalnych;

 niepewność odnośnie przyszłości finansowania transportu ze środków UE;

 rosnące koszty budowy i utrzymania infrastruktury transportowej;

 niekontrolowane procesy rozwoju przestrzennego i konieczność stałej rozbudowy infrastruktury w postępującym urban sprawl;

 ryzyko występowania opóźnień w realizacji prac na kluczowych szlakach transportowych, w tym prowadzących do polskich portów morskich od strony lądu;

na skrzyżowaniu głównych korytarzy transportowych;

 ukończenie prac na kluczowych szlakach transportowych prowadzących do polskich portów morskich od strony lądu oraz poprawa dostępu do nich od strony morza;

 inwestycje w infrastrukturę portową i zwiększenie potencjału polskich portów morskich;

 stworzenie polskiego systemu Port Community System w portach morskich;

 społeczne oczekiwanie standaryzacji usług świadczonych na stacjach pasażerskich;

 duży potencjał spektakularnej poprawy atrakcyjności infrastruktury kolejowej przy relatywnie niewielkich przedsięwzięciach inwestycyjnych;

 wykorzystanie renty zapóźnienia i rozwój i wdrażanie przełomowych technologii;

 duże projekty infrastrukturalne (CPK) uzasadniające rozwój technologii i absorbujące w sposób zorganizowany (integrujące) innowacyjne rozwiązania.

 dynamiczny wzrost gospodarczy powodujący zwiększony popyt na transport;

 dobre warunki popytowe i technologiczne dla rozwoju kolei dużych prędkości;

 wdrażanie zasady użytkownik płaci i zanieczyszczający płaci na sieci infrastrukturalnej, w tym dróg krajowych, wprowadzenie systemu ETC (ang. Electric Toll Collection System – Elektroniczny system poboru opłat);

 wzrastająca mobilność społeczeństwa;

 rosnące zainteresowanie użytkowników transportem zbiorowym o dobrej jakości;

 zakończone modernizacje sieci kolejowej i zakupy taboru pasażerskiego, które przyczyniły się do wzrostu atrakcyjności połączeń kolejowych, w tym poprawy obsługi osób niepełnosprawnych i o ograniczonej możliwości poruszania się;

 rosnąca skuteczność środków stosowanych w systemach poprawy bezpieczeństwa, w transporcie;

 rozwój technologii napędów nisko- i zero- emisyjnych;

 poprawa integracji międzygałęziowej i technologicznej systemu transportowego;

 duży potencjał wzrostu rynku kolejowych przewozów pasażerskich;

 zwiększenie potencjału i pozycji rynkowej polskich armatorów morskich i śródlądowych;

 niewystarczające środki finansowe na modernizację systemów transportu i logistyki;

 działania protekcjonistyczne niektórych państw członkowskich UE i nieadekwatne działania KE ograniczające funkcjonowanie polskich przedsiębiorstw transportowych na rynkach europejskich;

 nieskuteczność środków zmniejszania środowiskowej uciążliwości transportu;

 utrzymująca się silna dynamika rozwoju motoryzacji indywidualnej;

 zaostrzenie konkurencji na rynkach transportowych;

 postępujące osłabienie roli tranzytowej polskiego systemu transportowego;

 dezintegracja systemu regionalnych i ponadregionalnych przewozów kolejowych;

 braki kadrowe w sektorze transportu;

 niekorzystna struktura wiekowa ludności i negatywne prognozy demograficzne;

 silna konkurencja ze strony dużych europejskich hubów lotniczych i portów morskich;

 zanik konkurencji na europejskim i światowym rynku żeglugowym;

 zakłócanie konkurencji rynkowej (m.in. w transporcie morskim) na poziomie międzynarodowym w wyniku wprowadzania w życie niekorzystnych przepisów prawnych;

 pogłębianie wykluczenia transportowego;

 przejęcie większości przesiadkowego ruchu lotniczego przez zagraniczne huby;

 utrzymanie niskiego poziomu udziału kolei w ruchu pasażerskim;

 spadek zapotrzebowania na przewozy kolejowe i śródlądowe związany z odchodzeniem od technologii węglowych w energetyce;

 występująca różnica między importem a eksportem skutkująca koniecznością magazynowania kontenerów lub wykonywania przejazdów z próżnymi kontenerami.

transatlantyckich, euroazjatyckich;

 rozwój technologii elektromobilności oraz pojazdów autonomicznych w celu zastosowania w transporcie miejskim i podmiejskim oraz jako rozwiązanie ostatniej mili kolejowego transportu międzymiastowego.

Ocena polskiego transportu, przedstawiona w powyższej analizie SWOT, w sposób syntetyczny wskazuje na mocne strony polskiego transportu, które odpowiednio wykorzystane przyczynią się do zwiększenia szans i uniknięcia zagrożeń rozwojowych. Prowadzi także do następujących wniosków: położenie Polski w centrum Europy i na przecięciu głównych szlaków komunikacyjnych, a także korzystne uwarunkowania topograficzne terytorium naszego kraju, stwarzają dogodne warunki dla obsługi ruchu tranzytowego oraz rozwoju przedsiębiorstw działających w obszarze transportu, spedycji i logistyki. Dla pełnego wykorzystania tych zalet konieczna jest m.in. rozbudowa, modernizacja i rewitalizacja istniejącej infrastruktury transportowej. Infrastruktura ta, odpowiednio wyposażona w nowoczesne rozwiązania technologiczne przyczyni się do rozwoju handlu i turystyki, a także stworzenia nowych możliwości biznesowych dla polskich przedsiębiorstw (pozyskiwanie inwestycji zagranicznych oraz ekspansja na rynki trzecie), a przez to do wzmocnienia pozycji konkurencyjnej gospodarki Polski na rynku międzynarodowym, a także wpłynie na poprawę jakości życia obywateli.

2. PROGNOZA POPYTU NA TRANSPORT – WNIOSKI

W dokumencie Strategia Zrównoważonego Rozwoju Transportu do 2030 roku (Stron 50-54)