Aseksualność w świetle literatury przedmiotu – podsumowanie

Powyższy przegląd literatury przedmiotu ukazuje aseksualność nie tylko jako niezwykły i zupełnie nowy dla społeczeństwa fenomen, ale przede wszystkim ciekawy i stanowiący wyzwanie przedmiot badań.

Wraz z momentem wkroczenia aseksualności do świata naukowego w 2004 roku, nastąpiło zakwestionowanie dominującego poglądu, jakoby potrzeby seksualne i pożądanie stanowiły elementarną część natury człowieka. Wyłoniona ze społeczeństwa mniejszość seksualna, rzuciła wyzwanie zarówno środowisku badawczemu i społeczeństwu, stawiając pytania dotyczące człowieka, jak i seksualności w ogóle. Jednym z nich jest poruszana w niniejszej pracy problematyka tożsamości seksualnej i związanego z nią funkcjonowania w bliskiej relacji. Choć zdaniem Sherrer, osoby aseksualne, dały badaczom niepowtarzalną okazję do tego by przyjrzeć się relacji tożsamości seksualnej i pożądania do drugiej osoby w nowym świetle (Sherrer, 2008), należy zwrócić uwagę na fakt, że badania z zakresu aseksualności stanowią swoiste wyzwanie. U podstaw takiego stanu rzeczy leży kilka powodów.

Po pierwsze, aseksualność, jawi się, jako fenomen niezwykle zróżnicowany, niejednoznaczny i pełen sprzeczności. Na pierwszy plan wysuwa się tutaj brak zgodności samych badaczy, co do definicji aseksualności. Z jednej strony za kryterium uważa się brak pociągu seksualnego, z drugiej osobami aseksualnymi są te, które same określą swoją orientację, jako aseksualną, a w niektórych ujęciach także te, które nie przejawiają zachowań seksualnych. Zamęt definicyjny i brak klarowności terminów takich jak pociąg czy pożądanie sprawia, że badanie tak mało poznanego i określonego zjawiska nastręcza problemów metodologicznych, a zwłaszcza operacyjnej definicji aseksualności.

Po drugie, sytuację utrudnia dodatkowo niewielka ilość badań, których wyniki tworzyłyby tło i zaplecze interpretacyjne dla nowo podejmowanych zagadnień takich jak tożsamość aseksualna i bliskie relacje. W obecnej chwili dominuje w literaturze przedmiotu podejście ilościowe do badanego problemu, skupiające się głównie na oszacowaniu zjawiska i porównaniu go w stosunku do populacji osób seksualnych w ujęciu statystycznym. Choć jest to podejście ważne i istotne, wciąż brakuje badań, które w subiektywnych, indywidualnych narracjach odsłoniłyby de facto doświadczenia badanych, a tym samym pozwoliłyby je zrozumieć. Tego typu badania jakościowe dopiero zaczynają być podejmowane i stają się kluczem, zwłaszcza w tematyce tożsamości i jej znaczenia w bliskich związkach. Od tego jak

76

osoby aseksualne rozumieją, spostrzegają i ujmują swoją tożsamość, zależy w dużej mierze to jak układają się ich relacje z bliskim partnerem. W obliczu nie wielkiej ilości publikacji i badań, wydaje się, że dotychczasowa wiedza o aseksualności jest nie pełna i pozostawia pewne pole do popisu. Badacze aseksualności, wskazali szereg obszarów wartych szczególnej uwagi, będących swoistą wskazówką dla kolejnych badań (Sherrer, 2008, 2010; Chasin, 2011;

Van Houdenhove i in., 2015a) . Należą do nich między innymi takie tematy jak:

o Koncepcja miłości w ujęciu osób aseksualnych

o Zróżnicowanie osób aseksualnych w preferencji różnych form aktywności seksualnej o Motywacja i konsekwencje podejmowania aktywności seksualnej

o Rola fizycznej bliskości w związkach osób aseksualnych

o Tożsamość romantyczna i aromantyczna w kontekście tworzonych związków o Specyfika związku dwojga osób aseksualnych

Przeanalizowanie choćby niektórych wątków pozwoliłoby wzbogacić wiedzę na temat osób aseksualnych i budowanych przez nie relacji interpersonalnych.

Podsumowując zjawisko aseksualności, problem tej grupy osób jest jednym z najbardziej zagadkowych i niepoznanych, jak do tej pory fenomenów, a zdaniem badaczy wymaga on nieustannej weryfikacji (Bogaert, 2006; Bishop, 2013; Pinto, 2014). Próbę takiej weryfikacji, stanowi niniejsza praca badawcza.

Po długich rozważaniach, przyjęto w niej definicję o braku pociągu seksualnego.

Decyzję tą podyktowały doniesienia z badań oraz fakt, że taki sposób definiowania cieszy się obecnie największym poparciem badaczy jak i samych osób aseksualnych. Kolejną część pracy stanowi opis metodologii badań własnych, analiza wyników i wnioski.

77

CZĘŚĆ II. BADANIA WŁASNE – ASEKSUALNOŚC OCZAMI RESPONDENTÓW

ROZDZIAŁ 2. Metodologia badań własnych

Celem własnej pracy badawczej jest uzyskanie odpowiedzi na pytanie Jak osoby aseksualne doświadczają siebie i bycia w bliskim związku? Innymi słowy, jest to pytanie o ich aseksualną tożsamość i jej znaczenie w momencie bycia z drugą osobą. Kluczem do odpowiedzi na powyższe pytanie jest właściwie dobrana metodologia badawcza, prezentowana w niniejszym rozdziale. Dane uzyskane poprzez obszerne wywiady pozwoliły uzyskać wgląd w zjawisko aseksualności oraz ewentualne problemy osób aseksualnych w kontekście tworzonych przez nie związków. Pogłębiona wiedza z tego zakresu stanowi cenne narzędzie w rękach psychologów, seksuologów i psychoterapeutów, poszerzając ich świadomość i perspektywę pomocy klientowi.

2.1. Zalety metodologii jakościowej w badaniu fenomenów społecznych

Jednym z zasadniczych sporów toczących się w psychologii jest ten, dotyczący sposobu uprawiania badań psychologicznych. Tendencje pozytywistyczne, sytuują psychologię wśród nauk przyrodniczych, wskazując, że nadrzędnym jej celem jest wyjaśnienie oraz rzetelny pomiar. W tym sensie, badania psychologiczne nabierają zazwyczaj charakteru ilościowego i dążą do odkrycia zależności przyczynowo – skutkowych, a wyniki ujmowane są w postaci liczbowej (Willing, Stainton, 2008). Patrząc jednak na przedmiot badań psychologii, jakim jest człowiek, można odnieść wrażenie, że w wielu przypadkach podejście ilościowe jest niewystarczające, a nawet redukuje złożoną naturę człowieka. Choć szereg problemów psychologicznych, poddaje się badaniom przyrodniczym, a na ich podstawie wyciągane są ogólne, statystyczne wnioski, mające przełożenie na szerszą populację, część z problemów wymaga zgoła odmiennego, jakby „głębszego‖ spojrzenia na badaną rzeczywistość. Jego wartość podkreślił Władysław Paluchowski pisząc:

Czytając niektóre prace czy słuchając niektórych wystąpień miewam poczucie, że wypielęgnowane formalnie „ilościowe” prace pozbawione są treści, redukcjonizm unieważnia psychologię, a ich źródłem nie jest teoria tylko pakiet statystyczny. Dostrzegam

78

wówczas wartość bardziej „humanistycznej” orientacji i poszukiwania znaczeń poza powierzchnią obserwacji (Paluchowski, 2010, s. 7-8).

Nasuwa się zatem pytanie: Kiedy sięgać głębiej, poza powierzchnię? Zdaniem Davida Silvermanna, w projektowaniu metodologii każdego badania, kluczową rolę odgrywa refleksja badacza. Dotyczy ona tego, co jest przedmiotem badania, jaki rodzaj wiedzy byłby wskazany w związku z wybranym zagadnieniem oraz od jakiej strony najlepiej przyjrzeć się danemu problemowi (Silverman, 2013, s.13). W przypadku gdy jest nim czyjeś osobiste doświadczenie (którego nie można zawęzić do kategorii ilości, częstości czy stopnia nasilenia) uwaga badacza w sposób naturalny winna skierować się w stronę metodologii jakościowej. Zdanie to, podziela Maria Straś – Romanowska wyróżniając typ problemów, specyficznych dla metodologii jakościowej. Obok problemów podstawowych z dziedziny psychologii ogólnej czy psychofizjologii (typowych dla podejścia eksperymentalnego), przedmiotem badania dla metod jakościowych są problemy specyficzne lub problemy o bardziej złożonym charakterze. Te pierwsze, mające charakter jednostkowy, to np.

przeżycia egzystencjalne, wybory życiowe, kryzysy i rozterki życiowe, natomiast te drugie to, np. podmiotowe aspekty osobowości. W obu przypadkach, problemy te wymagają zastosowania procedur interpretacyjnych (Straś – Romanowska, 2000, s. 19-20). Zdaniem autorki ponadto, metody jakościowe są doskonałym wyborem przy tzw. zjawiskach idiomatycznych, a więc takich, które odbiegają od form, w danym środowisku typowych i stanowią wyjątek od reguły (Straś – Romanowska, 2000, s. 22). Głównym celem metodologii jakościowej jest wówczas analiza i interpretacja, a sam proces badawczy polega wówczas na wnikliwej charakterystyce doświadczenia i dotarcia do znaczenie jakie zostało mu nadane (Willing, Stainton, 2008). Podczas gdy podstawowe pytanie metod ilościowych brzmi jak wiele lub jak bardzo, pytania kluczowe, umożliwiające opis i interpretację fenomenu w przypadku metod jakościowych, to pytania opisowe i odkrywające jego sens np., Co to jest? Jaka jest tego funkcja? Jakie jest tego znaczenie? (Straś – Romanowska, 2010, s.

100) . Odpowiedzi na te pytania, pozwalają w efekcie zrozumieć perspektywę danego człowieka. Pisze o tym Maria Straś – Romanowska:

Rozumienie zaangażowania jednostki, wyborów życiowych, dążeń, nadziei i obaw, sposobu przeżywania, wreszcie rozumienie „logiki” indywidualnej drogi życia wymaga dotarcia do tego symbolizowanego w języku świata znaczeń, do leżących u ich podstaw doświadczeń oraz sposobu ich subiektywnej interpretacji. Rekonstrukcja świata znaczeń, jego metodyczny opis to podstawowy cel badania jakościowego, którego realizacja ma ostatecznie służyć

79

zrozumieniu („wyjaśnieniu rozumiejącemu” według L. Nowaka) podmiotowych ustosunkowań do rzeczywistości (do siebie, do innych ludzi i do świata wartości) (Straś – Romanowska, 2010, s. 100).

W obliczu powyższych refleksji, wybór metodologii w niniejszej pracy badawczej staje się oczywisty. Ponieważ głównym przedmiotem badania jest tu unikatowe doświadczenie osób aseksualnych (zarówno doświadczenie swojej tożsamości jak i doświadczenie relacji z partnerem) jego zrozumienie, a tym samym zrozumienie osób aseksualnych mogą zagwarantować tylko metody jakościowe. Eksplorują i opisują one wybrany fragment rzeczywistości społecznej, nie redukując danych do liczb i statystyk, ale pozwalając by badani ubrali w słowa swoje indywidualne doznania i emocje.

2.2. Charakterystyka metody badawczej i uzasadnienie jej wyboru

Metodologia jakościowa prezentuje szeroki wachlarz metod, a każda z nich kładzie nacisk na trochę inny aspekt danego zjawiska, ukazując je przez to w innej nowej odsłonie. Teoria ugruntowana jak sama nazwa wskazuje ma na celu zbudowanie teorii średniego zasięgu w oparciu o dużą ilość, różnorodnych i systematycznie zbieranych danych. Psychologia narracyjna szuka odpowiedzi na pytanie, jakiego rodzaju opowieści używane są by opisać pewne zjawiska, skupiając się na indywidualnej narracji (fabule) w sensie pewnego splotu doświadczeń. Hermeneutyka podkreśla wagę interpretacji danego doświadczenia, zaś Fenomenologia skupia się na ludzkim doświadczeniu próbując wskazać jego główną cechę.

Dla potrzeb tematyki niniejszej pracy wybrana została Interpretacyjna Metoda Fenomenologiczna (ang. Interpretative Phenomenological Analysis), w skrócie IPA, która nawiązuje do dwóch ostatnich metodologii, a zarazem tradycji filozoficznych.

W przeciwieństwie do innych metod jakościowych, badacze IPA przyglądają się wybranemu doświadczeniu danej osoby z perspektywy mikro – analizy, której dokonują w pewnym specyficznym kontekście, co pozwala na bardzo szczegółową i dokładną charakterystykę (Smith, Flowers, Larkin, 2009). Zaprezentowane poniżej szczegółowe założenia i cel IPA stanowią uzasadnienie jej wyboru.

Fenomenologia stanowi w najogólniejszym ujęciu, sposób badania ludzkiego doświadczenia. W centrum zainteresowania fenomenologów staje indywidualny sposób spostrzegania i rozumienia danego zjawiska przez osobę która go doświadcza (Banister i inni, 2011). Fenomenologię, jako metodę ejdetyczną cechuje przede wszystkim zawieszenie

80

uprzednich sądów, odgórnie przyjętych hipotez czy modeli danego zjawiska. Odcięcie się od wstępnych założeń i koncepcji pozwala na wnikliwe eksplorowanie indywidualnej percepcji zdarzenia przez osobę badaną. Oznacza to, że badacz docieka, w jaki sposób ludzie mówią o danych zdarzeniach i rzeczach, a więc jak przejawiają się one w ich doświadczeniu.

Mówiąc językiem filozoficznym, realizuje podstawowe założenie Huserlla powrotu do rzeczy samych w sobie. Taki sposób postępowania badawczego służy temu, aby zidentyfikować główne komponenty zjawiska, pozwalające na jego wyróżnienie na tle innych i podkreślenie jego unikatowości (Pietkiewicz, Smith, 2012). W przypadku fenomenu nowego i mało poznanego (a biorąc pod uwagę nie wielką liczbę publikacji i badań psychologicznych na temat aseksualności, fenomen ten można uznać za nowatorski), wydaje się być zasadnym by badać zjawisko niejako bezpośrednio i pozwolić mu mówić samo przez się. Staje się to możliwe w przypadku, gdy kluczową rolę odgrywają wypowiedzi samych osób aseksualnych, które najlepiej zobrazują ich sposób ujmowania rzeczywistości. Zawieszenie wstępnych hipotez jest w tym wypadku gwarantem odkrycia jej nowych fragmentów, które z każdym kolejnym wywiadem dają pełniejszy obraz, czym jest i jak doświadczana jest aseksualność.

Podobnego zdania jest Todd Morrison, dla którego badania w nurcie fenomenologicznym stanowią cenny wkład w wiedzę z tego zakresu i stanowią podstawę zrozumienia zjawiska aseksualności (Bishop, 2013). Zastosowanie podejście fenomenologicznego w analizie aseksualności, zostało zobrazowano chociażby w badaniu przez Brotto i innych (2010).

Hermeneutyka,którą wprowadził do psychologii Dilthey to z kolei sztuka interpretacji, której podstawowym założeniem jest wyjątkowość danej osoby i jej unikatowego doświadczenia. Jak pisze Straś – Romanowska: Tak oto hermeneutyka, czyni przedmiotem poznania, wszystko to, co jest nietypowe dla powszechników, co jest jedyne w swoim rodzaju (Straś – Romanowska, 1997, s. 148) . Takim rodzajem fenomenu jest z pewnością doświadczenie aseksualności. Obok pojęcia doświadczenia, alternatywnym sposobem jego rozumienia spotykanych u niektórych badaczy IPA staje się pojęcie percepcji (ang. perception) oraz poglądu (ang. view) osoby badanej. Celem IPA w hermeneutycznym ujęciu staje się zrozumienie owego doświadczenia, które odbywa się na drodze interpretacji (Smith, Flowers, Larkin, 2009). W literaturze przedmiotu podkreśla się, że: W podejściu interpretacyjnym chodzi o to, by zrozumieć, w jaki sposób ludzie doświadczają świata i samych siebie. Innymi słowy, próbuje się dany fenomen społeczny pojąć, w takim samym stopniu jak opisać. Oznacza to również, że praca interpretacyjna oparta jest na przeświadczeniu, że ludzie mogą nie być świadomi wszystkiego, co jest związane z ich zachowaniem i doświadczeniem, a zadaniem badan psychologicznych jest doprowadzenie by

81

te „ukryte” elementy ujrzały światło dzienne (Willing, Stainton, 2007, s. 8-9, tłum. własne).

Chcąc zatem zrozumieć osoby aseksualne i to jak czują się w bliskich relacjach, należy dotrzeć do ich specyficznego doświadczenia tożsamości. Pytanie o aseksualność jest zatem pytaniem o sposób w jaki dana osoba doświadcza siebie i jak z uwagi na swoją tożsamość doświadcza bliskich relacji. Zgodnie z hermeneutycznym założeniem, odkrycie tego znaczenia, a więc jego zinterpretowanie i dokładny opis zjawiska staje się głównym zadaniem badacza .

Obok fenomenologii i hermeneutyki, ważnym filarem dla wybranej metody jest również idiografia, dla której centralnym terminem staje się pojęcie szczegółu. Idiografia staje w opozycji do tradycyjnej metodologii psychologicznej, która służy formułowaniu uniwersalnych praw i koncepcji odnoszących się do ludzkiego zachowania. Perspektywa przyjmowana przez IPA jest zawężona do konkretnych jednostek i ich szczególnego sposobu ujmowania świata, gdzie każdy detal ma znaczenie. Ważnym podkreślenia jest, że zawężenie tej perspektywy nie jest jednak jednoznaczne z jej ograniczeniem. Charakter IPA, sytuuje ją bowiem na gdzieś na granicy, pomiędzy idiografią, przyjmującą bardzo osobistą perspektywę, a fenomenologicznym punktem widzenia, który ma na uwadze fenomen jako zjawisko społeczne. Idiograficzny aspekt IPA nie wyklucza możliwości sformułowania bardziej generalnych wniosków, istotnym natomiast staje się uprzednie dokonanie analizy poszczególnych przypadków, osadzonych w konkretnym środowisku, uwzględniając ich indywidualną perspektywę (Smith, Flowers, Larkin, 2009, s. 29-32) . Wydaje się, że można zaryzykować stwierdzenie, że badanie danego fenomenu metodą narracyjno- fenomenologiczną, to badanie poszczególnych doświadczeń jednostek, które układają się razem w obraz zjawiska specyficznego dla danej grupy. Jak piszą autorzy w przypadku wielu badanych osób będziemy się poruszać pomiędzy ważnymi tematami, wygenerowanymi na drodze analizy, obrazując je przykładami indywidualnych narracji (jak poszczególne jednostki opowiadały swoją historię), prezentując podobieństwa i różnice między nimi (Pietkiewicz, Smith, 2012, s. 362-363). Na drodze takiej analizy wyłania się opis fenomenu, którego struktura, wspólna jest dla pojedynczych osób badanych.

Chociaż popularność IPA rozpoczęła się od wykorzystania jej w przypadku zagadnień związanych z psychologią zdrowia (badającą np. doświadczenia choroby), obecnie śmiało znajduje zastosowanie także w innych obszarach także w seksuologii, głównie ze względu na delikatną i szczególną naturę badań z tej dyscypliny. Niewątpliwą zaletą IPA jest to, że pokazuje często inne, bardziej osobiste oblicze i sposób doświadczania przez ludzi seksualności, kwestionując analizowanie jej zawężone tylko do kategorii medycznych czy

82

patologii zachowania (Smith, Flowers, Larkin, 2009). IPA stała się zatem użyteczna w przypadku badania różnych fenomenów, począwszy od zaburzeń i dysfunkcji seksualnych, poprzez problematykę mniejszości seksualnych, tożsamości, a także badania aseksualności.

Poniżej znajdują się przykładowe zagadnienia poruszane przez badaczy:

o Jak kobiety seropozytywne doświadczają bycia w związku? (Jarman, Walsh, De Lacey, 2005)

o W jaki sposób kobiety doświadczają anorgazmii? (Lavie, Willig, 2005)

o W jaki sposób homoseksualni mężczyźni spostrzegają seks i seksualność? (Flowers, Smith, Sheeran, Beail, 1997)

o W jaki sposób żydowscy geje godzą swoją tożsamość społeczną, religijną i homoseksualną? (Coyle, Rafalin, 2000)

I najważniejsze:

o Jak osoby aseksualne doświadczają bycia aseksualnym i bycia w bliskiej, intymnej relacji (Van Houdenhove i inni, 2015a)

Podsumowując, metoda narracyjno - fenomenologiczna wydaje się być najbardziej zasadnym wyborem biorąc pod uwagę przedmiot badań, jakim jest doświadczenie osób aseksualnych w bliskiej relacji. IPA, jako metoda syntetyzująca dwa podejścia, hermeneutyczne i fenomenologiczne, staje się zarówno metodą deskryptywną jak i narracyjną (Pietkiewicz, Smith, 2012). Z jednej strony, pozwala na opis zjawiska aseksualności i przedstawienie go z perspektywy osób aseksualnych (odpowiadając zatem na pytanie jak rzeczy się jawią) przez co opis ten staje się on autentyczny i głęboki, z drugiej, pozwala na jego interpretację przez badacza, a więc odkrycie znaczenia tego fenomenu w życiu osób badanych.

2.3. Specyfika fenomenologiczno- hermeneutycznego sposobu analizy i interpretacji wyników

Metoda fenomenologiczno – interpretacyjna koncentruje na odkryciu sensu i znaczenia danego doświadczenia osób badanych przedstawionego w ich wypowiedziach (Piekiewicz, Smith, 2012).

Proces zbierania i analizy danych obejmuje najczęściej przeprowadzenie wywiadów,

83

ich szczegółową transkrypcję, wielokrotne czytanie wywiadów, wyszukiwanie wspólnych wątków w wypowiedziach badanych wreszcie tworzenie kategorii, w oparciu o które dokonywana jest interpretacja wypowiedzi.

Niezwykle istotną rolę w całym tym procesie odgrywa postać samego badacza. Od tego, jak głęboko sięga jego zaangażowanie w pracę nad materiałem badawczym, zależy jakość efektu końcowego badania. Mówiąc językiem IPA, to właśnie po stronie badacza leży odpowiedzialność za to jak daleki dostęp uzyska do doświadczenia osoby badanej i jakie, poprzez aktywność interpretacyjną, nada znaczenie jej osobistym przeżyciom (Pietkiewicz, Smith, 2012, s.362). Jego nadrzędna rola uwidacznia się na każdym etapie procesu badawczego, od gromadzenia danych po ich interpretację. W momencie przeprowadzania wywiadów liczy się umiejętny sposób konstruowania i zadawania pytań oraz wnikliwego drążenia tematu. Na etapie transkrypcji – dokładne i wierne odwzorowanie wypowiedzi uwzględniające emocjonalne nastawienie rozmówcy. Na etapie wielokrotnego czytania i późniejszego tworzenia kategorii z kolei, ważnym staje się głęboka refleksja nad tekstem i umiejętność abstrakcyjnego myślenia. To, co dokonuje się w umyśle badacza na każdym z tych etapów, ale zwłaszcza na poziomie interpretacji tekstu, prezentuje koncepcja koła hermeneutycznego, jako specyficznego nie – linearnego sposobu analizy tekstu. Badacz ma na uwadze zarówno część (słowo klucz, fragment, wybrany epizod) jak i całość tekstu (zdanie zawierające słowo klucz, projekt, jako całość, perspektywa całego życia). Oba te aspekty tworzą ścisły związek i są ze sobą wzajemnie sprzężone. Mówiąc wprost, znaczenie słowa jest istotne tylko w kontekście większego fragmentu, a na sens danego fragmentu składa się znaczenie poszczególnych słów. Badacz poruszając się po tekście musi więc myśleć w sposób elastyczny i utrzymywać szerszą perspektywę. Ważnym aspektem jest również świadomość uprzedniego rozumienia danego zjawiska przez badacza. Każde nowe spotkanie, nowy wywiad wzbogaca rozumienie fenomenu, a to z kolei jest początkiem procesu rozumienia przy następnej rozmowie. Interpretacja danego fragmentu tekstu jest widziana w kontekście historii interpretacji tekstowej czytelnika (tego co przeczytał uprzednio) i ta historia zmienia się poprzez spotkanie z tym nowym fragmentem tekstu (Smith, Flowers, Larkin, 2009, s.28, tłum. własne). Taki sposób traktowania tekstu pokazuje, że proces dochodzenia do znaczenia doświadczenia jest dokonywane na różnych poziomach, które są wzajemnie ze sobą splecione. Każdy z nich charakteryzować może odmienna perspektywa, a jednak wszystkie łącznie składają się w całość w myśl zasady koła hermeneutycznego część – całość (Smith, Flowers, Larkin, 2009). Mechanizm ten rozgrywa się w trakcie wielokrotnego czytania wywiadów na nowo, tworzenie nowych kategorii, uzupełniania

84

notatek i przemyśleń przez badacza tak, by finalnie dokonać interpretacji doświadczenia osoby badanej.

2.4. Etapy postępowania badawczego

W niniejszej pracy doktorskiej badanie zjawiska aseksualności w kontekście bliskich związków przebiegało wieloetapowo i wielotorowo. Nie wszystkie etapy następowały po sobie zawsze w sposób chronologiczny, można nawet powiedzieć, że poszczególne etapy badania nachodziły na siebie zarówno w sensie technicznym, jak i interpretacyjnym.

U podłoża takiego stanu rzeczy leżą dwa zasadnicze powody. Pierwszy z nich to dość spora rozpiętość czasowa, obejmująca zarówno zebranie grupy badawczej jak i przeprowadzenie, a potem transkrypcję samych wywiadów (mniej więcej od września 2016 roku do kwietnia 2017). Spowodowało to, że równolegle do zamieszczenia ogłoszenia i zbierania kolejnych uczestników badania, prowadzone były już pierwsze nagrania i transkrypcje. Obok pragmatyzmu i oszczędności czasowej, kolejną, a nawet dominującą przyczyną mieszania się etapów badania była potrzeba zanotowania bieżącej refleksji zaraz po przeprowadzonej rozmowie oraz podczas transkrypcji nagrań. Refleksje dokonywane „na gorąco‖ stanowiły już wstępną obróbkę materiału badawczego i tworzyły uzupełnienie dla kolejnych sposobów rozumienia zjawiska aseksualności, zgodnie z mechanizmem koła hermeneutycznego. Wraz z postępującymi rozmowami wyłaniał się bardziej pełny obraz badanego fenomenu. Poniżej znajduje się opis poszczególnych etapów badania.

2.4.1. Dobór grupy badanej

Ze względu na to, że IPA kładzie dużą wagę na znaczenie poszczególnych narracji, które wspólnie dają obraz analizowanego zjawiska, niezwykle istotnym zadaniem był

Ze względu na to, że IPA kładzie dużą wagę na znaczenie poszczególnych narracji, które wspólnie dają obraz analizowanego zjawiska, niezwykle istotnym zadaniem był