I NAUK O ZIEMI UMK) WPROWADZENIE
ATRAKCYJNOŚĆ STUDIÓW A SYTUACJA NA RYNKU PRACY
Przeprowadzona analiza przydatności wykształcenia geograficznego wska-zuje, Ŝe studenci podejmujący edukację na studiach geograficznych zwykle nie mają pełnej świadomości sytuacji geografów na rynku pracy. Podejmują studia geograficznie głównie z powodu zainteresowania przedmiotem oraz w prze-konaniu, Ŝe tytuł magistra na tym kierunku moŜna osiągnąć relatywnie niskim nakładem pracy. I r. I st. III r. I st. I r. II st. II r. II st. 0 20 40 60 80 100 Rok studiów Odsetek odpowiedzi
zdecydowanie nie raczej nie umiarkowanie
zdecydowanie tak raczej tak
Ryc. 10. Ocena satysfakcji z odbywania studiów według roku studiów (w %)
Zawód geograf – atrakcyjność studiów geograficznych... 131 I r. I st. III r. I st. I r. II st. II r. II st. 0 20 40 60 80 100 Rok studiów Odsetek odpowiedzi tak nie 90 75 68 68,75 10 25 32 31,25
Ryc. 11. Deklaracja ponownego wyboru tego samego kierunku studiów według roku studiów (w %)
Źródło: opracowanie własne
Pomimo Ŝe to przekonanie dość szybko poddane zostaje weryfikacji, studenci kontynuują studia geograficzne. W toku studiów wzrasta teŜ ich świadomość przydatności zawodów geografa i nauczyciela geografii na rynku pracy, które to zawody naleŜą w województwie kujawsko-pomorskim do zawodów zdecydowa-nie nadwyŜkowych. Z badań wynika, Ŝe w toku studiów wzrasta odsetek stu-dentów, którzy nie wybraliby ponownie tego kierunku studiów (ryc. 10), ale nie oznacza to spadku satysfakcji z odbywanych studiów. Blisko 3/4 respondentów na wszystkich analizowanych latach wyraziło się pozytywnie o studiach geo-graficznych na UMK (ryc. 11).
PODSUMOWANIE
Z przeprowadzonych analiz wynika, Ŝe studenci UMK, podejmując geografię jako kierunek studiów, w sposób świadomy formują swoje aspiracje edukacyj-no-zawodowe. Trudności w znalezieniu pracy związanej z profilem wykształ-cenia nie obniŜają poziomu satysfakcji ze studiów i nie powodują, Ŝe studenci zmieniają kierunek studiów.
Prezentowane badanie przeprowadzono na niewielkiej próbie respondentów, stąd nie jest zalecane uogólnianie jego wyników. Wysnute wnioski potwierdzają zasadność prowadzenia podobnych analiz wśród studentów innych uczelni w Polsce. WaŜne jest, aby kaŜdorazowo uwzględniać specyfikę lokalnego rynku pracy, na którym znajdą się absolwenci geografii z tych ośrodków. Uwagi te naleŜy potraktować jako postulat badawczy.
LITERATURA
Groenwald M., Plit F., Rodzoś J., Szkurłat E., Tracz M., 2008, Raport o stanie geografii
szkolnej w nowym systemie oświaty w Polsce, [w:] Wiśniewski R., Gierańczyk W.
(red.), Geografia we współczesnym systemie kształcenia, Dokumentacja Geogra-ficzna, 38, Warszawa, s. 5–17.
Jakubowski M., 1996, O myśleniu filozoficznym i poszukiwaniu zasad porządkujących
wiedzę geograficzną, [w:] Pulinowa M.Z. (red.), Człowiek bliŜej Ziemi, PWN,
Warszawa, s. 68–84.
Janas A., 2001, Zawód. Podstawowe pojęcia i podstawowe uwarunkowania, [w:]
Zawody a rynek pracy, Wojewódzki Urząd Pracy, Toruń, s. 6–7.
Janas A., Wilmanowicz M., 2001, Problemy prognozowania zawodów deficytowych
i nadwyŜkowych w świetle doświadczeń WUP w Toruniu, WUP w Toruniu, Toruń,
http://wup.torun.pl/publikacje/rynekpracy.php [pobrano 16.05.2012].
Karney J.E., 2005, PrestiŜ zawodów i stanowisk pracy w opinii młodego pokolenia
Polskiej inteligencji, Pedagogika Pracy, 47, Państwowy Instytut Badawczy, Radom. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyŜkowych w województwie
kujawsko-po-morskim, 2009–2011, Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu,
http://www.wup.torun.pl/publikacje/rynekpracy.php [pobrano 16.05.2012].
Opis zawodów i specjalności szkolnictwa zawodowego, t. 1, 1998, Warszawa.
Pulinowa M.Z. (red.), 1996, Człowiek bliŜej Ziemi. O teoretycznych podstawach
nau-czania geografii i ich praktycznym zastosowaniu, WSiP, Warszawa.
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 kwietnia 2010 r. w spra-wie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania, Warszawa.
Sikorski W., 1996, Jak zapobiegać zaniŜonym aspiracjom, „Edukacja i Dialog”, 6, s. 7– 12.
Szczepański J., 1965, Czynniki kształtujące zawód i strukturę zawodową, [w:] Socjologia zawodów, KiW, Warszawa.
ZAWÓD GEOGRAF – ATRAKCYJNOŚĆ STUDIÓW GEOGRAFICZNYCH A PRZYDATNOŚĆ NA RYNKU PRACY (W OPINIACH STUDENTÓW KIERUNKU GEOGRAFIA NA WYDZIALE BIOLOGII I NAUK O ZIEMI UMK)
Streszczenie
Demokratyzacja Ŝycia społecznego i gospodarczego po 1989 r. oraz włączenie się Polski w procesy integracji europejskiej zaowocowały zmianą myślenia o kształceniu i wychowaniu. Jednym z przedmiotów budujących światopogląd młodych ludzi jest geografia, której nauczanie sprzyja kształtowaniu postawy odpowiedzialności za śro-dowisko naturalne oraz za harmonijny rozwój społeczeństwa i gospodarki.
Zawód geograf – atrakcyjność studiów geograficznych... 133 Po wprowadzeniu reformy systemu szkolnego w Polsce 1 września 1999 r. znacznie zmieniła się dotychczasowa organizacja procesu nauczania geografii. Zmniejszająca się ranga tego przedmiotu w planach nauczania wzbudziła zaniepokojenie w środowisku nauczycieli. Wobec tej sytuacji podjęto próbę oceny przesłanek skłaniających uczniów szkół ponadgimnazjalnych do podjęcia studiów geograficznych oraz postrzegania atrakcyjności zdobywanego wykształcenia na rynku pracy przez studentów geografii w toku studiów.
Podstawę opracowania stanowią wyniki badania ankietowego przeprowadzonego wśród studentów zaczynających i kończących studia geograficzne I i II stopnia oraz wśród doktorantów. Pozwoliły one wskazać główne przyczyny podejmowania decyzji o wyborze geografii jako kierunku studiów. Przedmiotem badania były takŜe opinie studentów o przydatności wykształcenia geograficznego na rynku pracy z uwzględnie-niem moŜliwości wykonywania zawodu zgodnego z kierunkiem studiów. W odpowiedzi na te pytania pomocna była informacja o zdobywaniu wiedzy przez studentów na innych kierunkach oraz o tym, w jakim stopniu geografia była kierunkiem pierwszego wyboru. Udzielone odpowiedzi rozpatrywano takŜe ze względu na pochodzenie (z wyodrębnie-niem miast i terenów wiejskich), środowisko rodzinne (ze szczególnym uwzględniewyodrębnie-niem wpływu wykształcenia rodziców na wybór drogi edukacji młodych ludzi), typu ukoń-czonej szkoły średniej oraz wieku studentów.
Przeprowadzone badania pozwoliły określić postrzeganie edukacji geograficznej w toku studiów oraz poznać opinie studentów geografii na temat perspektyw zawodo-wych związanych ze zdobywanym przez nich wykształceniem. Ze względu na charakter uzyskanych wyników, zagadnienia podejmowane opracowaniu mogą być odnoszone tylko do analizowanej próby. Ze względu na standaryzację narzędzia badawczego mogą być jednak powtórzone na większej próbie i przeprowadzone w innych ośrodkach kształcących przyszłych geografów.
Słowa kluczowe: rynek pracy, nauczyciel geografii, geograf, zawód nadwyŜkowy,
zawód deficytowy, motywacja do podjęcia studiów, profil studenta geografii, kwali-fikacje zawodowe.
OCCUPATION GEOGRAPHER – ATTRACTIVENESS OF STUDYING GEOGRAPHY AND ITS USEFULNESS ON A LABOUR MARKET (ACCORDING TO STUDENTS OF GEOGRAPHY’ OPINIONS FROM THE NICOLAUS COPERNICUS UNIVERSITY)
Summary
The process of democratization in society and economics after 1989, as well as Polish inclusion into an European process of integration, effected with a change in a perception of education. Authors of the article start from a presumption that Geography is one of the school subjects, which builds young people’ view of life. Learning Geography encourages internalization of responsibility for an environment and a sustainable growth of society and economics. The reform of educational system in Poland in the 1st of September 1999 visibly changed hitherto organisation of teaching Geography. Different concerns aroused about a place of this subject in the teaching schedule. In that situation, there were made attempts of an evaluation of the reasons that
make pupils to choose to study Geography at a university and of students’ reflection about their faculty, and especially its adequacy to a labour market.
This paper basis on results of questionnaire made among first and last year students of BA and MA studies, as well as among PhD students of Geography. Research let authors show main reason of making decision about studying at this faculty. Students were also asked about their idea about usefulness of their studies for their future jobs. Additionally, they were asked about other faculties they study, and if Geography was their first choice of a faculty. Information gathered from questionnaires were compared with situation on a labour market – authors had shown job vacancies for Geography graduates and information about unemployed Geographers and Geography teachers registered in Kujawsko-Pomorskie Voivodeship Labour Office.
The questionnaire gave an opportunity for analysing Geography students’ opinions about their expectations concerning their education and future job. Because of a narrow research field, authors highlight that it is not possible to extrapolate conclusions of the paper for other groups of students.
Keywords: labour market, geography teacher, geographer, surplus occupation,
deficit occupation, motivation for taking up studies, geography student profile, professional qualifications.
PRACE KOMISJI EDUKACJI GEOGRAFICZNEJ 2012, t. 2, s. 135–150
Elżbieta Szkurłat