W PROGRAMIE UNIWERSYTECKIEGO KSZTAŁCENIA GEOGRAFICZNEGO W GRAZU
ZAWÓD GEOGRAF – RYNEK PRACY GEOGRAFÓW Rynek pracy dla absolwentów studiów
licencjackich na kierunku geografia
Z pojęciem „zawód geograf” kryje się wiele moŜliwych obszarów dzia-łalności: od działań w instytucjach publicznych (jak ochrona przestrzeni po-wietrznej, planowanie przestrzenne, ochrona wód gruntowych) przez działalność naukową aŜ do prywatnej działalności gospodarczej. Dzięki integracji wielu obszarów studiów nauk przyrodniczych, społecznych, gospodarczych i kultu-rowych geografowie nadają się doskonale do koordynacji pracy zespołów ekologów, socjologów, prawników, architektów, planistów, naukowców z dzie-dzin kultury i wiedzy o ziemi oraz innych podmiotów decyzyjnych (Raabe 2005,
Studienleitfaden Geographie… 2008, Mitteilungsblatt... 79, 2011).
Studia geograficzne na poziomie licencjackim zorientowane są na obszary działalności ich absolwentów w zakresie: planowania miast, regionów i krajo-brazu, ochronie środowiska, turystyce, gospodarce odpadami, instytucjach wykorzystujących GIS, systemy telelekcji, zarządzaniu w turystyce,
admini-stracji, urzędach decyzyjnych w odniesieniu do przestrzeni, zarządzaniu obsza-rami chronionymi, podstawowych badaniach naukowych, badaniach nad rozwo-jem i wzarozwo-jemną współpracą, badaniach i autorstwie prac naukowych i literatury przewodnickiej, redakcji naukowej w wydawnictwach, doradztwie w mediach, badaniach rynku, demografii i badaniach opinii publicznej, dziennikarstwie, edu-kacji związanej z ochroną środowiska, nauczaniu na uniwersytetach i w szko-łach wyŜszych (kształceniu dorosłych), planowaniu i prowadzeniu wypraw nau-kowych i ekspedycji, fachowe doradztwo w turystyce, rynku pracy, w polityce (Raabe 2005, Mitteilungsblatt... 79, 2011).
Profil zawodowy geografa o specjalizacji nauczycielskiej
Specjalizacja nauczycielska daje kompetencje do nauczania nie tylko w szkolnictwie średnim i wyŜszym, lecz takŜe w pozaszkolnych obszarach zawodowych, jak w ośrodkach dokształcania, kształcenia dorosłych, instytu-cjach zajmujących się kulturą, turystyką czy zarządzaniem czasem wolnym.
Rynek pracy dla absolwentów studiów magisterskich na kierunku zrównoważony rozwój miast i regionów
Geografowie ze swoją wiedzą i kompetencjami znajdują się na pograniczu nauk przyrodniczych i społecznych. Są zatem przygotowani do pełnienia ko-ordynujących funkcji w interdyscyplinarnych zespołach pracowników. Odpo-wiada to efektom kształcenia na kierunku studiów magisterskich ZrównowaŜony rozwój miast i regionów, który kwalifikuje do pracy w następujących obszarach działań (Mitteilungsblatt... 81, 2011):
a) w zakresie geografii: nauczanie i prowadzenie badań naukowych na
uni-wersytetach, prowadzenie badań naukowych w instytucjach i ośrodkach poza-uniwersyteckich, gospodarka odpadami, zarządzanie miastem i gminą (marke-ting miast i gmin), turyzm (badania, planowanie, zarządzanie), współpraca na rzecz państw rozwijających się (badania, kooperacja, administracja, zarządzanie, pomoc charytatywna);
b) w zakresie działalności planistycznej: planowanie regionalne, rozwój
regionalny, planowanie miast, miejscowości, gminy, planowanie lokalizacji (plany miejscowe) i planowanie dystrybucji, planowanie transportu, planowanie w turystyce, kształtowanie krajobrazu;
c) w zakresie działalności związanej z technologiami i umiejętnościami
Koncepcja zintegrowanej geografii w programie uniwersyteckiego... 69
d) w zakresie działalności związanej z administrowaniem, zarządzaniem, decydowaniem (biblioteki przedmiotowe, administracja publiczna, urzędy
decy-zyjne zajmujące się problematyką przestrzeni);
e) w zakresie innych obszarów działalności: nauczanie na uniwersytetach
i w szkołach wyŜszych (kształcenie dorosłych), kształcenie w zakresie środo-wiska przyrodniczego (edukacja związana z ochroną środośrodo-wiska), doradztwo w mediach, dziennikarstwo fachowe, specjalistyczne doradztwo w turystyce, na rynku pracy, w polityce, w zastosowaniu technologii geograficznych, w kwes-tiach dotyczących Unii Europejskiej, w demografii i demoskopii, badania rynku, autorstwo prac naukowych i literatury przewodnickiej, planowanie i prowadze-nie wypraw naukowych i ekspedycji.
PODSUMOWANIE
Szczegółowa analiza koncepcji uniwersyteckiego kształcenia geograficznego w Instytucie Geografii i Badań Przestrzennych Uniwersytetu Karola Franciszka w Grazu pozwala wyróŜnić szereg cech charakterystycznych studiów geo-graficznych w tym ośrodku akademickim i odnieść je do koncepcji kształcenia geografów w Polsce. Do najwaŜniejszych załoŜeń programu kształcenia geo-graficznego w Grazu naleŜy;
1. DąŜenie do tzw. zintegrowanej geografii mającej swoje odzwierciedlenie w koncepcji badań naukowych prowadzonych w Instytucie i w koncepcji stu-diów geograficznych (powiązanie kształcenia z kierunkami badań naukowych).
2. Eksponowanie w efektach kształcenia geograficznego wiedzy i umiejęt-ności odnoszących się do relacji „przyroda–człowiek”.
3. Modułowa struktura programu studiów obejmująca przedmioty obowiąz-kowe, fakultatywne i ogólnouniwersyteckie (niezwiązane z kierunkiem studiów, pozwalające od innej strony spojrzeć na geografię i jej zadania).
4. Uwzględnienie w pierwszym okresie studiów wprowadzającego (orientu-jącego) modułu studiów geograficznych, który ma zadanie pomóc studentowi w opanowaniu umiejętności studiowania geografii, pozwala poznać specyfikę studiów geograficznych oraz pomóc studentowi samodzielnie kształtować wła-sną ścieŜkę edukacji.
5. DuŜy nacisk na moduły zorientowane na kształcenie kompetencji (umie-jętności) geograficznych i wykorzystaniu geograficznych technologii informa-tycznych.
7. Kształcenie umiejętności przydatnych w pełnieniu funkcji koordynatorów projektów i zadań wymagających kompetencji osobistych i merytorycznych opartych na szerokiej, interdyscyplinarnej wiedzy geograficznej.
8. Stosunkowo duŜa liczba zajęć o charakterze praktycznym, o tematyce związanej z regionem (szczególnie na poziomie studiów magisterskich).
Odniesienie koncepcji kształcenia geograficznego w Grazu do załoŜeń pro-gramów kształcenia w Polsce, moŜe stanowić okazję do pogłębionej refleksji nad zasadnością i ewentualnymi kierunkami zmian w kształceniu geografów wobec potrzeb zmieniającego się rynku pracy, wzrastającej mobilności stu-dentów i pogłębiającej się dezintegracji geografii w Polsce.
LITERATURA
Hemmer I., 2008, Bildungsstandards im Fach Geographie für den Mittleren
Schulabschluss – mit Aufgabenbeispielen, Deutsche Gesellschaft für Geographie,
Kiel, http://www.geographie.de/docs/geographie_bildungsstandards.pdf [pobrano 14.12.2011].
Mitteilungsblatt der Karl-Franzens-Universität Graz, 79. Sondernummer, 2010/2011, 15.6.2011, Curriculum für das Bachelorstudium Geographie an der Karl-Franzens-Universität, Änderung, 2011, Graz, http://www.kfunigraz.ac.at/geowww/images/sto
ries/downloads/studp/2011/BA_Geo_11W_mitteilungsbl.pdf [pobrano 14.12. 2011].
Mitteilungsblatt der Karl-Franzens-Universität Graz, 81. Sondernummer, 2010/2011, 15.6.2011, Curriculum für das Masterstudium Nachhaltige Stadt- und Region-alentwicklung an der Karl-Franzens-Universität, Änderung, 2011, Graz, http://
www.uni-graz.at/geowww/images/stories/downloads/studp/2011/MA_NH_ Stadt_11 W_mitteilungsbl.pdf [pobrano 14.12. 2011].
Mitteilungsblatt der Karl-Franzens-Universität Graz, 120. Sondernummer, 2010/2011, 30.6.2011, Curriculum für das Lehramtsstudium der Unterrichtsfächer Biologie und Umweltkunde, Chemie, Mathematik, Physik, Geographie und Wirtschaftskunde an der Karl-Franzens-Universität, Änderung, 2011, Graz, https://online.uni-graz.
at/kfu_online/wbMitteilungsblaetter.display?pNr=276684 [pobrano 14.12. 2011]. Raabe B., 2005, Bundesagentur für Arbeit, Zentralstelle für Arbeitsvermittlung der
Bundesagentur für Arbeit (ZAV), Arbeitsmarkt-Information für qualifizierte Fach- und Führungskräfte; Der Arbeitsmarkt für Geographinnen und Geographen, Bonn,
http://www.geographie.de/docs/arbeitsmarktfuergeographen.pdf [pobrano 14.12. 2011].
Studienleitfaden Geographie für das Studienjahr 2008/09, 2008, Graz,
http://www.uni-graz.at/geowww/images/stories/downloads/studp/StudienleitfadenGeo08.pdf [pobrano 14.12. 2011].
Strony internetowe
Koncepcja zintegrowanej geografii w programie uniwersyteckiego... 71
KONCEPCJA ZINTEGROWANEJ GEOGRAFII W PROGRAMIE UNIWERSYTECKIEGO KSZTAŁCENIA GEOGRAFICZNEGO W GRAZU
Streszczenie
Zachodzące zmiany w szkolnictwie wyŜszym w Polsce dotyczące m.in. dostosowa-nia formuły uniwersyteckiego kształcedostosowa-nia do załoŜeń Procesu Bolońskiego składostosowa-niają do poszerzenia wiedzy na temat koncepcji kształcenia akademickiego w innych krajach Unii Europejskiej oraz zapoznania się z dobrymi praktykami akademickimi realizowa-nymi w uczelniach zagranicznych. W opracowaniu jako przykład dobrych praktyk, przedstawiono koncepcję kształcenie geografów w Instytucie Geografii i Badań Prze-strzennych Uniwersytetu Karola Franciszka w Grazu, gdzie szczególny nacisk kładziony jest na integrację geografii i związek pomiędzy profilem prowadzonych naukowych badań geograficznych a kształceniem studentów geografii. W charakterystyce prowadzo-nych w Grazu studiów geograficzprowadzo-nych uwzględniona została struktura i organizacja oferowanych kierunków studiów wraz z typami zajęć dydaktycznych i sposobami ich realizacji ze szczególnym uwzględnieniem modułowej struktury studiów. Przedstawiono równieŜ sylwetkę absolwenta studiów geograficznych, kierując uwagę na jego kompe-tencje nawiązujące do istniejącego i przyszłego, przewidywanego, zapotrzebowania na rynku pracy.
Odniesienie koncepcji kształcenia geograficznego w Grazu do załoŜeń programów kształcenia w Polsce moŜe stanowić okazję do pogłębionej refleksji nad zasadnością i ewentualnymi kierunkami zmian w kształceniu geografów wobec potrzeb zmieniają-cego się rynku pracy, wzrastającej mobilności studentów i pogłębiającej się dezintegracji geografii w Polsce.
Słowa kluczowe: akademickie kształcenie geograficzne, kształcenie modułowe,
kompetencje geografów, rynek pracy, Uniwersytet w Grazu.
INTEGRATED CONCEPT OF GEOGRAPHY IN THE GEOGRAPHICAL EDUCATION UNIVERSITY OF GRAZ
Summary
The contemporary changes in higher education in Poland aiming at better adjustment of university courses to the Bologna Process encourage to learn more about concepts of education in other European Union countries and familiarize with examples of good practice implemented in academic institutions abroad. In this article a concept of geography education at the Institute of Geography and Spatial Research in Francis Charles University in Graz is investigated. In the Institute a special emphasis is placed on the integration of geography and the correlation between the research profile and education of geography students. A thorough characteristic of studies offered in Graz includes, above all, the structure and organization of courses, classes types and methods of their realization with particular regard to the modular structure of the study. The article also presents the profile of a geography graduate focusing on his/her acquired competence in relation to the existing and future, demand on the labor market.
The presentation of geographical education in Graz brings an opportunity for a deeper reflection on the pertinence and possible directions of change in the training of geographers in Poland. The concept of geography studies is likely to evolve, especially considering the needs of a changing labor market, increasing mobility of students, and the observed progressing disintegration of geography in Poland.
Keywords: academic geographical training, modular training, the competence of
geographers, labour market, University of Graz.