Badana cecha: Etykietowanie treści

Charakterystyka:

System etykietowania treści w serwisie jest konsekwentny pod względem graficznym – nazwy kategorii są spójnie sformatowane pod względem kroju, koloru i wielkości czcionki, a ikony zastosowane w menu jednolite.

Pod względem językowym etykiety są w większości poprawne i zrozumiałe. Nietypowe wydają się sformułowania: (czasopisma) „sublokalne” (jedna z podkolekcji w kolekcji „Czasopisma”), „Wtyczka (Firefox/IE7)” w menu „Dodatki” oraz „Podobne wydania” (w opisie obiektu).

Z kolei w kolekcji „Dziedzictwo kulturowe” znajdują się dwie podkolekcje oznaczone jako „Temp” oraz „Temp2”.

Wartość wskaźnika: 1 Komentarz:

System etykietowania jest zgodny ze standardami użytecznościowymi. Etykiety są w przeważającej większości poprawne językowo i zrozumiałe, jednak wątpliwości budzić może użycie określeń: „(czasopisma) sublokalne” (użytkownik może nie rozumieć czym różnią się od np. czasopism lokalnych), „Wtyczka (Firefox/IE7)” – niejasne jest, do czego służy ta wtyczka i dlaczego została zamieszczona na stronie MBC oraz „Podobne wydania” (użytkownik może nie wiedzieć czym są wydania). Niezrozumiałe jest też (prawdopodobnie robocze i tymczasowe) opatrzenie podkolekcji etykietami: „Temp” i „Temp2”.

Rekomendacje:

Należy zmienić (lub całkowicie usunąć) niejasne i nieznaczące etykiety „Temp” i „Temp2”. Warto też rozważyć zmianę etykiety „sublokalne” na lepiej brzmiące „lokalne”, „Podobne wydania” na bardziej zrozumiałe „Podobne publikacje” oraz inaczej sformułować etykietę odnośnika „Wtyczka (Firefox/IE7)”.

Obszar oceny III: Usługi w serwisie WWW biblioteki cyfrowej 3.1. Badana cecha: Mechanizmy wyszukiwania

Charakterystyka:

Serwis oferuje następujące mechanizmy wyszukiwawcze:

 wyszukiwanie proste i zaawansowane,

przeglądanie zasobu według kolekcji, a także przeglądanie wykazów publikacji zamieszczonych w sekcjach: „Wystawy”, „Ostatnio dodane”, „Najczęściej czytane publikacje” oraz „Polecane”.

Wyszukiwanie proste odbywa się za pomocą formularza wyszukiwawczego, który znajduje się w centralnej sekcji strony głównej. Domyślnie realizowane jest wyszukiwanie w zasobie MBC (zakładka „Małopolska Biblioteka Cyfrowa”). Możliwe jest także wyszukiwanie rozproszone jednocześnie w wielu bibliotekach cyfrowych zrzeszonych w FBC (zakładka „Federacja Bibliotek Cyfrowych”). Natomiast po

139

wybraniu jakiejkolwiek kolekcji z menu bocznego („Kolekcje”), domyślnie przeszukiwane są tylko obiekty tej kolekcji.

Okno wyszukiwania zaopatrzone jest w pomarańczowy przycisk „Szukaj” oraz ikonę umożliwiającą wyczyszczenie formularza (etykieta ekranowa: „Wyczyść zapytanie”). System oferuje mechanizm automatycznych podpowiedzi wskazując ile dokumentów zawiera sugerowany termin. Mechanizm wyszukiwawczy toleruje brak polskich znaków diakrytycznych. Maskowanie terminów wyszukiwawczych następuje za pomocą znaku *.

W przypadku wprowadzenia słowa kluczowego o wysokim stopniu wieloznaczności bez określenia atrybutu metadanych, w którym termin ten ma wystąpić, system generuje następujący komunikat (przykład):

We wprowadzonym zapytaniu znajdują się wyrazy należące do więcej niż jednej grupy znaczeniowej. Zaznacz na poniższej liście, które grupy znaczeniowe mają być

wykorzystane przy rozszerzeniu zapytania. wszystkie | żadna

Kraków

Kraków (wg atr.: Miejsce wydania) Kraków (wg atr.: Słowa kluczowe) Kraków (wg atr.: Tytuł)

Kraków (wg atr.: Współtwórca)

Wyszukiwanie złożone uruchamiane jest przyciskiem „Wyszukiwanie zaawansowane…” pod oknem wyszukiwawczym. Wyświetlony zostaje formularz zaawansowany, który pozwala na budowanie złożonych zapytań („Zbuduj zapytanie”). Formularz domyślnie zawiera jedno pole wyszukiwania pełnotekstowego w treści dokumentu („Tekst publikacji”) oraz dwa pola wyszukiwania w atrybutach metadanych („Opis publikacji”). Użytkownik może dodać dowolną liczbę kolejnych pól metadanych (opcja „Dodaj następny element zapytania”). Do łączenia pól służą operatory logiczne „AND”, „OR” oraz „AND NOT”, które można wybrać z rozwijanego menu.

Domyślnie aktywne są opcje: „Użyj synonimów” oraz „Wyświetl wszystkie publikacje” (użytkownik może je wyłączyć). Dostępne są też dodatkowe opcje wyszukiwania według kryterium czasowego (moment dodania publikacji do zasobu):

„Wyświetl publikacje dodane w ciągu” (w menu wyboru dostępne są opcje: „ostatniego tygodnia”, „ostatnich dwóch tygodni” i „ostatnich czterech tygodni”),

„Wyświetl publikacje dodane od dnia” (dostępny jest kalendarz, który umożliwia ustawienie konkretnej daty dziennej; domyślnie podana jest data bieżąca).

Mechanizm „Wyświetl publikacje dodane w ciągu” oraz „Wyświetl publikacje dodane od dnia” działa tylko wtedy, gdy wprowadzi się przynajmniej jedno słowo kluczowe. W przeciwnym razie system nie zwraca żadnych wyników.

Wyszukiwanie w serwisie obejmuje wartości pól metadanych (wybór pola metadanych z zakładki „Opis publikacji”), treść dokumentów (zakładka „Tekst publikacji”) lub połączenie obydwu powyższych (zakładka „Wszędzie”). Wyszukiwanie pełnotekstowe obejmuje jednak tylko dokumenty w formacie DjVu i PDF.

Po uzyskaniu wyników (lub komunikatu o ich braku) użytkownik może powrócić do zadanego zapytania (ikona „strzałki”) lub zmodyfikować je za pomocą okna wyszukiwawczego, które dostępne jest nad wynikami.

Przeglądanie kolekcji odbywa się poprzez wybór odpowiedniego odnośnika w sekcji „Kolekcje” w menu bocznym. Wybór odnośnika powoduje rozwinięcie drzewa

140

hierarchicznego kolekcji. Kolekcje zaopatrzone są w krótką charakterystykę zawartości i liczbę publikacji. Na przykład kolekcja „Regionalia” przedstawiona jest następująco:

Kolekcja obejmuje publikacje dotyczące Małopolski. Zasób jest uporządkowany wg powiatów i miast na prawach powiatu.

Serwis oferuje też pomocnicze instrukcje wyszukiwawcze, dostępne w sekcji „Pomoc” (charakterystyka najważniejszych opcji wyszukiwania) oraz po uruchomieniu odnośnika „Poprawne formułowanie zapytań” pod oknem wyszukiwawczym (zasady formułowania złożonych wyrażeń wyszukiwawczych za pomocą operatorów logicznych, znaków maskujących oraz technik takich jak wyszukiwanie rozmyte, wyszukiwanie według sąsiedztwa, określanie ważności terminu, łączenie zapytań, użycie znaków specjalnych). Instrukcje zamieszczone w dziale „Poprawne formułowanie zapytań” cechują się dużą szczegółowością i zastosowaniem specjalistycznego żargonu (zob. 4.3)446

.

W sekcji „Dodatki” znajduje się odnośnik „Wtyczka (Firefox/IE7)”, który pozwala dodać wyszukiwarkę MBC do paska wyszukiwania w przeglądarce internetowej.

Wartość wskaźnika: 2 Komentarz:

Biblioteka oferuje zaawansowane i przydatne dla użytkownika mechanizmy wyszukiwawcze. Dostępne jest nie tylko wyszukiwanie (proste i zaawansowane) i przeglądanie, ale także możliwość przeszukiwania innych polskich bibliotek cyfrowych zrzeszonych w FBC.

Bardzo pozytywnie należy ocenić obecność mechanizmu OCR, co pozwala na przeszukiwanie pełnych tekstów dokumentów w formacie DjVu i PDF. Niestety nie jest możliwe przeszukiwanie pełnotekstowe w plikach HTML.

Ważnymi dla użytkownika narzędziami są także: system automatycznych podpowiedzi i wtyczka umożliwiająca wyszukiwanie w MBC, którą można dodać do paska przeglądarki internetowej (choć sposób sformułowania jej etykiety budzi wątpliwości – zob. 2.4).

Efektywność wyszukiwania zwiększa mechanizm „wymuszenia” na użytkowniku wyboru konkretnych pól metadanych w przypadku, gdy wprowadzone zostało niejednoznaczne słowo kluczowe. Zapobiega to wygenerowaniu zbyt dużej liczby wyników.

Okno wyszukiwania prostego jest bardzo dobrze wyeksponowane na stronie głównej. Formularz zaawansowany jest natomiast słabo czytelny graficznie (jasne pola na jasnym tle) oraz niejasno opisany – wydaje się, że użytkownicy mogą mieć wątpliwości co np. należy wprowadzić w pole „Tekst publikacji”. Wątpliwości budzić może też znaczenie domyślnej wartości pól „dowolne”.

W formularzu zaawansowanym nie działa wyszukiwanie według daty dodania publikacji do zasobu, jeśli użytkownik nie wprowadzi choć jednego słowa kluczowego. System nie generuje żadnego komunikatu, który wyjaśnia przyczynę tego stanu rzeczy. System pomocy dotyczący wyszukiwania jest częściowo przydatny – informacje zawarte w dziale „Pomoc” są zwięzłe (choć zawierają wiele błędów językowych i są częściowo nieaktualne – zob. 4.3). Natomiast instrukcje zawarte w odnośniku „Poprawne formułowanie zapytań” są w dużej mierze zredagowane za pomocą specjalistycznego języka i budzą wątpliwości, czy rzeczywiście przeciętny użytkownik MBC zechce wykorzystać tak zaawansowane techniki wyszukiwawcze jak użycie współczynnika podobieństwa czy wyszukiwanie według sąsiedztwa.

446 Treść działu „Poprawne formułowanie zapytań” pochodzi z Kujawsko-Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej: http://kpbc.umk.pl/dlibra/text?id=text-query-format dostęp 30 października 2013 r.].

141

Przydatnym uzupełnieniem mechanizmów wyszukiwawczych, stanowiącym dodatkową formę prezentacji zasobów są wykazy publikacji zamieszczone w sekcjach: „Wystawy”, „Ostatnio dodane”, „Najczęściej czytane publikacje” oraz „Polecane”. Eksponując wybrane obiekty, sekcje te mogą pomóc użytkownikowi dotrzeć do obiektów, których być może nie znalazłby innymi metodami. Możliwość szybkiego powrotu do kwerendy i jej modyfikacji jest korzystna dla użytkownika.

Rekomendacje:

Należy zwiększyć przejrzystość formularza wyszukiwania zaawansowanego (lepsze wyeksponowanie pól formularza) oraz rozważyć przeredagowanie etykiet pól tak, by były jasne dla użytkownika, np. „Szukane słowo w tekście publikacji” lub „Wprowadź szukane słowo w treści dokumentu” zamiast „Tekst publikacji”. Warto także rozważyć usunięcie domyślnej wartości pól „dowolne”.

W formularzu zaawansowanym warto umożliwić wyszukiwanie pełnotekstowe w plikach w formacie HTML oraz wyszukiwanie obiektów według daty dodania do zasobu bez konieczności wprowadzania słowa kluczowego. Konieczne jest dopracowanie systemu pomocy w zakresie wyszukiwania, zwłaszcza działu „Poprawne formułowanie zapytań”.