Badania wykazały, że wśród ankietowanych mieszkańców Grudziądza 99% ma świadomość realizacji produkcji filmowych w ich mieście. Jednocześ nie w Toruniu jest to 88% respondentów, z kolei w Bydgoszczy 85% wszystkich bada-nych. W przypadku określenia znajomości produkcji filmowych ankietowani zo-stali zapytani, czy potrafią wymienić konkretne tytuły filmów, które realizowano
Turystyka filmowa w województwie kujawsko-pomorskim 71
w ich miejscu zamieszkania. W Grudziądzu 88% mieszkańców potrafiło wskazać znane produkcje, w Toruniu 81%, w Bydgoszczy 72% badanych osób. W swoich odpowiedziach respondenci wskazywali konkretne nazwy produkcji filmowych – były to głównie filmy fabularne oraz seriale (ryc. 2). W Grudziądzu najbardziej popularny wśród mieszkańców jest film Tatarak Andrzeja Wajdy (49%) oraz serial komediowy Rodzinka.pl (40%). Z kolei najbardziej znanymi produkcjami, w któ-rych gród kopernikański stanowił tło są serial obyczajowy Lekarze (40%) oraz kul-towy film Rejs z 1970 r. (28%). W Bydgoszczy natomiast mieszkańcy najczęściej wskazywali na takie produkcje, jak: Magiczne drzewo (31%), Czterej pancerni i pies (27%) oraz serial Prawo Agaty (21%).
Kolejne pytanie dotyczyło sprawdzenia przestrzennej znajomości miejsc w analizowanych miastach, które funkcjonowały w produkcjach filmowych jako tło plenerowe. W Grudziądzu 86% badanych wie, w jakich miejscach ich miasta realizowano sceny filmowe, w Toruniu wynik ten wynosi 69%, podobnie jak w Bydgoszczy (70%). Mieszkańcy poszczególnych miast wskazywali ponadto konkretne miejsca wykorzystane jako scenografie. W Grudziądzu najwięcej wska-zań miały Błonia Nadwiślańskie, gdzie kręcono sceny do filmu Tatarak oraz rynek Starego Miasta oraz jezioro Rudnickie stanowiące tło do odcinka serialu Rodzinka.
pl. W Toruniu wiele scen serialu Lekarze rozgrywało się na Starym Mieście oraz w Central Parku, zaś film Rejs to głównie tereny przy Bulwarze Filadelfijskim nad Wisłą. W Bydgoszczy sceny do większości filmów powstawały w centrum miasta: przy Starym Rynku, placu Wolności, przy ulicy Mostowej oraz na Wyspie Młyńskiej.
W przypadku analiz dotyczących promocji i marketingu turystycznego ankie-towani mieszkańcy odpowiadali, czy ich zdaniem produkcja filmowa przyciągnęła do miasta więcej turystów. Respondenci na ogół wskazywali, że produkcje fil-mowe nie przyciągnęły do miasta większej ilości turystów. W Grudziądzu tego zdania jest aż 81% ankietowanych. Wynikać to może z faktu, że ruch turystycz-ny w tym mieście jest najmniejszy, a turystów zainteresowaturystycz-nych nakręcaturystycz-nymi tu filmami łatwo zlokalizować w związku z sesją plakatową upamiętniającą film Tatarak w pobliżu Błoni Nadwiślańskich. Równie nisko ocenili mieszkańcy Byd-goszczy. Tam zaledwie 34% przebadanych wskazało, że w mieście zauważalna jest większa liczba turystów, których przyciągnęły filmy realizowane w Bydgoszczy.
Najbardziej entuzjastycznie nastawioną grupą okazali się respondenci z Torunia, których nieco ponad połowa wskazała wzrost odwiedzin turystów w swoim mie-ście w związku z filmami, które były w Toruniu nagrywane. Tak duża liczba od-powiedzi pozytywnych w Toruniu wiązać się może ze sporym ruchem turystycz-nym o charakterze całoroczturystycz-nym. Mieszkańcom może być trudno zweryfikować na podstawie przypadkowych obserwacji, która z grup zwiedza miasto wyłącznie ze względu na jego średniowieczny charakter czy Mikołaja Kopernika, a kto przyje-chał zachęcony przez produkcje filmowe.
Spośród pytań zadanych mieszkańcom miast Pomorza i Kujaw istotne jest określenie, czy przedstawienie miasta w produkcjach filmowych jest zjawiskiem korzystnym dla mieszkańców. Najwięcej pozytywnych opinii wskazali mieszkań-cy Bydgoszczy (92%), następnie Grudziądza (80%), a najmniej Torunia (76%).
72 Daria Kubisz, Paweł Matulewski, Mirosław Makohonienko
Ryc. 2. Produkcje filmowe realizowane w wybranych miastach województwa kujawsko--pomorskiego według opinii mieszkańców
Źródło: opracowanie własne.
Turystyka filmowa w województwie kujawsko-pomorskim 73
Dla mieszkańców Bydgoszczy największą korzyścią, wynikającą z przedstawie-nia miasta jako tła plenerowego, jest pokazanie masowemu widzowi atrakcji mia-sta. Stanowi to dodatkową promocję i reklamę. Kolejnym pozytywnym skutkiem kampanii promocyjnej odbywającej się w mediach może być większe zaintereso-wanie oraz chęć dotarcia potencjalnych turystów do miejsc widzianych na ekra-nie. Znaczna liczba odwiedzających może przynieść miastu większe dochody oraz w sposób pośredni napędzić rozwój kultury i gospodarki. Część ankietowanych zwróciła uwagę na poprawę swojego stosunku do miasta na bardziej pozytywny.
Mieszkańcy Grudziądza wyrazili podobną opinię na temat korzyści związanych z produkcją filmów w swoim mieście jak respondenci z Bydgoszczy. Argumenty różniące się, a podkreślane przez mieszkańców, to szansa na rozwój branży tury-stycznej w Grudziądzu oraz ożywienie wśród samych mieszkańców miasta. Z kolei mieszkańcy Torunia do wymienianych korzyści zaliczają zyski płynące z turystyki oraz wzrost popularności miasta na tle innych dużych miast Polski. Nagrywanie filmów oraz wideoklipów na stadionie żużlowym jest uważane za dobry sposób na promocję żużla jako dyscypliny sportowej regionu Pomorza i Kujaw.
Ważne dla postrzegania turystyki filmowej w województwie kujawsko-pomor-skim mogą być pytania odnoszące się do stworzenia szlaku filmowego, który łą-czyłby miejsca będące tłem produkcji filmowych. Respondentów trzech badanych miast zapytano, czy ich miasto powinno znaleźć się na szlaku filmowym. W swych odpowiedziach ankietowani we wszystkich miastach w zdecydowanej większości wyrazili aprobatę dla idei stworzenia szlaku. Wybór odpowiedzi pozytywnej na średnim poziomie 85% wskazuje na pozytywny stosunek mieszkańców do tury-stów odwiedzających miasta w związku z podróżowaniem po szlaku turystycznym.
Promocja miasta to głównie zadanie lokalnych władz samorządowych. Celem kolejnego pytania było poznanie poglądu mieszkańców na temat promocji miasta przez władze miejskie. Zapytano konkretnie o promocję miasta jako miejsca zwią-zanego z produkcjami filmowymi. Uzyskane wyniki świadczą o niskim poziomie promocji bądź jej braku. Sytuacja szczególnie niekorzystna występuje w Grudzią-dzu, gdzie tylko 8% ankietowanych uznało, że miasto jest odpowiednio promo-wane. Negatywną opinię wyraziło aż 64% badanych. Przybliżony wynik uzyskano w Bydgoszczy, gdzie jedynie 11% uważa promocję miasta za odpowiednią, nega-tywnie wyraziło się 60% badanych. Najlepiej promocję miasta jako miejsca zwią-zanego z filmem oceniono w Toruniu (33% respondentów). W bezpośrednich rozmowach z ankieterem poza wskazaniem odpowiedzi TAK mieszkańcy często dodawali, że miasto udzieliło subwencji producentom serialu Lekarze. W efekcie tego porozumienia w każdym odcinku serialu pojawiają się ujęcia pokazujące To-ruń, na co mieszkańcy reagują bardzo pozytywnie.
W badaniu ankietowym sprawdzono również znajomość wśród mieszkańców wybranych miast Pomorza i Kujaw pojęcia turystyki filmowej. Respondenci wszyst-kich miast udzielili średnio 39% odpowiedzi TAK. Taki wynik pozwala wnioskować, że turystyka filmowa pozostaje w dalszym ciągu dość niszową formą spędzania cza-su, a jej organizacja nie jest popularnym sposobem prowadzenia działalności.
74 Daria Kubisz, Paweł Matulewski, Mirosław Makohonienko